Lögberg - 27.04.1950, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 27. APRÍL, 1950.
KOMINFORM-HERINN
FYRIR rúmum 2000 árum lauk
Cato hinn eldri hverri ræðu
sinni í senatinu svo: Þess vegna
tel ég að Kartagóborg verði að
leggja í auðn.
Hið sama hefir Moskva lengi
sagt um Tito, en fram til þessa
hefir henni ekki tekist að standa
yfir höfuðsvörðum hans. Reynd
ar hafa verið ótal leiðir, en allar
misheppnast, og nú er ekki nema
ein leið eftir, sem sé að beita
vopnavaldi. En af skiljanlegum
ástæðum vilja Rússar ekki fara
með ófriði á hendur Tito í sama
mund og þeir þykjast berjast
fyrir alheimsfriði. En það sem
húsbóndinn getur ekki látið sér
sæma að gera, það getur hann
falið þjónum sínum. Og nú er
sýnt hvernig þetta verður „sett
í senu“. Á kommúnistaráðstefn-
unni, sem haldin var í Prag í
marz í fyrra, krafðist Georgi
Malenkov, hinn sterki maður
Politburo þess af öllum lepp-
ríkjum Rússa að þau hæfi þeg
ar í stað stórkostlegan vígbúnað.
Fyrirkomulag þessarar sameigin
legu hervæðingar var rædd mán
uði seinna í Ungverjalandi á
fundi rússneskra herforingja og
hermálaráðherra og yfirhers
höfðingja allra leppríkjanna.
Rétt á eftir hófst svo endur-
skipulagning herjanna í Rúm-
eníu, Ungverjalandi og Búlg-
aríu. Herir allra þessara ríkja
voru auknir og þeim voru feng-
in rússnesk vopn. Og svo var
þessi „endurskipulagning" ná-
kvæm, að jafnvel var skipt um
einkennisbúninga og öllum
fengnir einkennisbúningar, sem
líktust mjög hinum rússnesku
einkennisbúningum.
Soffiu og sátu hana allir helztu
herforingjar og stjórnmálamenn
leppríkjanna til þess að ræða um
þessa „endurskipan“ og hvernig
hún hefði gengið fram að þeim
tíma. En árangurinn af þeirri
ráðstefnu varð ekki svo glæsi-
legur að stjórnarherrarnir í
Moskva treystu sér til þess, eins
og á stóð, að senda her á hendur
Tito. Þeim fannst andinn í herj-
unum ekki eins og hann ætti að
vera, og að þá skorti foringja,
sem væri hvorttveggja í senn,
tryggir kommúnistar og hæfir
herstjórnarmenn. Rússar treystu
ekki hinum gömlu herforingj-
um Rúmena, Ungverja og Búl
gara, enda þótt þeir reyni að
viðra sig upp við stjórnina
Moskva og skríða fyrir henni.
Það kom líka í ljós, að mjög mik-
ið skorti á að fullkomin sam-
vinna gæti verið milli herja þess
ara landa.
EFTIR þessa ráðstefnu í Soffiu,
fengu leppríkin nýjar fyrirskip-
anir. Þeim var fyrirskipað að
láta fara fram „allsherjar hreins
un“ innan herstjórnanna. Þessi
„hreinsun“ fór svo fram. í sam-
bandi við Rajkmálin j Ungverja
landi var Páalffy yfirmanni her-
foringjaráðsins og 20 háttsettum
herforingjum stefnt fyrir rétt.
Auk þess voru um 200 aðrir her-
foringjar s^ttir í fangabúðir. Og
svo var yfirstjórn ungverska
hersins fengin í hendur Pal Ilku
major í her Rússa. Hann er ekki
Ungverji. Hann er fæddur í
Ukraniu, en fæðingarstaður
hans var einhverntíma fyrir
löngu innan landamæra Ung-
verjalands, og þess vegna er
hann talinn Ungverji. Þá var og
skipaður nýr hermálaráðherra.
Hann heitir Farkas og hefir dval
ist langdvölum í Rússlandi.
Hann hefir aldrei hermaður ver-
ið, en hann er í stjórn Komin-
form.
f Búlgaríu var hafður annar
háttur á „endurskipulagning-
unni“. Allt herforingjaráðið var
uppleyst og ekkert herforingja-
ráð skipað í þess stað, heldur
tóku þar við „sérfræðingar",
sem Moskvastjórnin sendi þang-
að.
í Rúmeníu er hermálaráðu-
neytið eingöngu skipað rúss-
neskum kommúnistum, og
gamla herforingjaráðið er alveg
úr sögunni.
jón manna, en með litlum fyrir-
vara verði hægt að hafa 4 mil-
jóna manna her. í öllum þessum
löndum eru um 90 miljónir íbúa,
og þess vegna ættu þau að geta
haft stærri sameiginlegan her.
En það þykir ekki ráðlegt í bili,
vegna þess að með friðarsamn-
ingunum, sem gerðir voru í Par-
ís við fyrverandi bandamenn
Hitlers, er tekið fram að þeir
megi ekki hafa nema takmark-
aðan her. En bandamenn Hitlers
voru Rúmenar, Ungverjar og
Búlgarar. Kominform vill ekki
að þessi ríki gangi að svo stöddu
á friðarsamningana.
Margir erfiðleikar komu í ljós
þegar átti að fara að sameina
heri allra leppríkjanna. Það
voru nú t. d. samgönguerfiðleik-
ar. — Mikill hluti járnbrautanna
er í mestu niðurníðslu eftir stríð-
ið, og tilfinnanlegur skortur á
járnbrautarvögnum. Vegir í
Balkanlöndunum hafa aldrei
góðir verið, og í stríðinu urðu
þeir algjörlega ófærir. Auk þess
gekk þýzki herinn rækilega að
því á undanhaldinu, að sprengja
hverja einustu brú. Moskva-
stjórnin hefir skipað leppríkjun-
um að endurbæta samgöngurnar
og láta það ganga fyrir öllu öðru
uppbyggingarstarfi, en það geng
YFIRSTJÓRN herjanna í þess-
um löndum er því alveg í hönd-
um Rússa. Og tilgangurinn með
þessu er að koma upp sameigin-
legum her, Kominform-her, með
því að bræða saman undir yfir-
stjórn Rússa heri Rúmena, Búl-
gara, Ungverja, Tjekkoslava og
Pólverja. Það er gert ráð fyrir , u * * , , ,
aífí þessum her verði 2-2 % mil- 1 sambandl Vlð Það’ að nok*u?
hefði brytt a Titoisma í Pol
fullkomið einveldi yfir hinum
sameiginlega her leppríkjanna,
og hann ber ekki ábyrgð gagn-
vart neinum nema Politburo.
ÞETTA gerðist hinn 7. nóvem-
ber í vetur. Eftir að hafa verið
rússneskur borgari í 35 ár, varð
Konstantin Rokossovski allt í
einu Pólverji, og valdamesti
maður þar í landi.
Margir héldu þá að þetta stæði
a iitoisma í
landi. Aðrir héldu að það stæði
í sambandi við innlimun Austur-
Þýzkalands.
En slíkar tilgátur falla um sig
sjálfar. Það er kunnugt að utan
Júgóslavíu er Tito-isminn hvergi
jafn útbreiddur og í Búlgaríu.
Er það eðlilegt vegna skyldleika
þjóðanna og að þær eru nágrann
ar. — Átrúnaðargoð Moskva,
sjálfur Dimitrov, smitaðist jafn-
vel af Tito-isma. Og það er ekki
langt síðan að þrír búlgarskir
ráðherrar voru „afmáðir“ fyrir
þessar sakir. Samt sem áður
þótti Moskva ekki ástæða til að
senda Búlgörum rússneskan her
málaráðherra.
í Austur-Þýzkalandi er enn
allt í óvissu. Þar hefir ekki tek-
ist að brjóta á bak aftur andúð
fólksins á kommúnismanum. En
þar hefir Sovjet þrjá menn, sem
stjórna, þá Esjuikov hershöfð-
ingja og „diplomatana“ Semjo-
nov og Pusjkin. — Auk þess hafa
þeir komið þar á fót þýzkri kom-
múnistastjórn undir forsæti Wil-
helm Pieck (og af því kalla Þjóð-
verjar landið nú í háði Pieck-
istan). Það þurfti því alls ekki á
Rokossovski að halda á þessum
slóðum. Enda mun það sannast
að hann er yfirmaður Komin-
form-hersins, og honum er ætlað
að ganga milli bols og höfuðs á
Tito. (Úr ,,Allt“).
Lesbók Mbl.
f , 1,. <* , , / ur seint og er miklum vand-
I agust var haldin raðstefna i , 6
ívæðvun bundið.
Þá veldur það og erfiðleikum
J'yrir stjórn hins sameiginlega
Kominform-hers, að sín er tung-
an töluð í hverju landi. Úr þessu
hefir verið reynt að greiða með
jví, að fyrirskipa að rússneska
skuli notuð í hernum, því að það
sé bráðnauðsynlegt, að helztu
herforingjar og jafnvel lægri her
foringjar geti talað saman. Þess
vegna hefir öllum herforingjum
verið gert að skyldu að læra
rússnesku. Fyrir menn í hinum
slavnesku herjum, Póllands,
Tjekkóslóvakíu og Búlgaríu, er
þetta engin frágangssök, vegna
þess hvað málin eru lík. En fyrir
Rúmena og Ungverja er öðru
máli að gegna, þeir eiga mjög
erfitt með að læra rússnesku.
En þótt reynt væri að ráða
fram úr öllu þessu, var þó enn
eitt vandamál, sem ekki virtist
auðvelt að leysa. Það var að
finna ötulan og stjórnsaman
mann til þess að hafa á hendi
yfirstjórn Kominfor-hersins, og
vegrm þess hvernig í pottinn var
búið, mátti hann ekki vera rúss-
neskur. Rússneska stjórnin vill
í lengstu lög reyna að láta líta
svo út, sem hún vilji frið, og þess
vegna mega Rússar ekki koma
nærri þegar farið verður með
her manns á hendur Tito.
Þetta var máske erfiðara en
menn hafði grunað. 1 leppríkjun
um fannst enginn maður, sem
væri þessu starfi vaxinn. Hinir
tryggu kommúnistar þar voru
ekki hermenn, og hermennirnir
voru ekki tryggir kommúnistar.
ÞEGAR Kominform gat ekki
leyst þennan vanda, kom Polit-
buro til sögunnar. Það uppgötv-
aði að Rokossovski marskálkur
væri reyndar pólskur, hann
hefði fyrst séð dagsins ljós í
Varsjá fyrir 60 árum.
Og nú var þessi rússneski hers
höfðingi, sem seinast hafði haft
á hendi yfirstjórn rússneska her
námsliðsins í Austur-Þýzka-
landi, dubbaður upp í það að
vera hermálaráðherra Póllands,
og pólskur marskálkur. Pólverj-
ar voru ekkert spurðir að því
hvað þeim fyndist um þetta.
Þeir urðu að fara að vilja Rússa.
En þetta var ekki annað en yfir-
skin. Það sem gerðist var þetta:
Rokossovski var með þessu gerð-
ur að yfirhershöfðingja Komin-
form-hersins, honum var fengið
ISORTUERJM CALIFORDIIA
Xewsletter
Yinátta íslendinga vís, ef
Danir skila handritunum
Teiknarinn Falke Bang, sem nýlega er kominn heim frá íslandi,
hefir opnað myndasýningu í Kaupmannahöfn. í viðtali, sem Kaup-
mannahafnarblöðin hafa átt við hann í tilefni af því, segir hann,
að ísland sé eitt þeirra landa, sem hann hafi haft mesta ánægju
af að kynnast, bæði náttúrunnar og fólksins vegna.
Það er mikill misskilningur,
WE ARE NOW in the midst of
Lent. In Icelandic we call it
the time of fasting. Even though
the season is not marked by any
noticeable abstinance from eat
and drink, it is nevertheless a
season devoted by many folks
of this world of ours to an obser-
vance of a degree of self-denial
and an exercise of self-
examinaton. The question can
therefore be asked, —Are we
measuring up to our best stan-
dards in our living and thinking?
By Easter time we should have
pretty well made up our minds,
i.e. by April 9th.— We take this
occasion to wish you all a very
happy and blessed Easter.
☆
What a Picnic we enjoyed last
month! We marvel at both the
regularity and the variety of the
attendance. The quality is al-
ways good. But each Picnic has
its surprises in bringing togeth-
er friends and acquaintances
from far and near, and there is
aiways a goodly sprinkling of
new comers and visitors too.
Just by way of example. There
were “Goodie” Einarson from
Glenboro, Manitoba on his
annual pilgrimage to California
v/ith his son Henry, and Miss
Thea Hermann of Winnipeg.
There were Mr. and Mrs. H. J.
Struble of Berkeley who are
fiying to Iceland this summer;
Mr. and Mrs. A. W. Westman of
Oakland who are going to' be
regulars from now on; Mr. and
Mrs. Dymond and their little
Diamond (Mrs. D. is a niece of
Dr. Richard Beck, Consul for
Iceland in North Dakota); and
Miss Elisa Jorgenson, a nurse
from Denmark who has spent
the last three years in Iceland;
and so on and so on. Oh yes,
we had an added treat in the
presence of a College classmate
and his Norwegian wife, Guð-
laug. (Mr. Swenson and I grad-
uated together from Gustavus
Adolphus in Minnesota 37 years
3go!)
Somebody brought an um-
brella to the Picnic and left it.
Who?
A letter just received from
Mrs. Sumi Swanson (Olive) of
Long Beach expresses their de-
light at being with us a our last
Picnic. They are making wond-
erful headway with their plans
for a Benefit Program on behalf
oí the Old Folks Home at Blaine.
We are all invited to get in our
cars for “a very enjoyable jaunt”
and foregather with the Iceland-
ers of Southern California at the
Oddfellows Hall, 1828 Oak St.,
Los Angeles from 6 p.m. to mid-
night on March 31st. Come on,
let’s go! •£■
We are very happy to report
that the grand total of our
Christmas Present to the needy
in Europe amounted to $136.
Your response to our suggestion
to do something different as per
cur Christmas letter was indeed
most gratifying. We thank you
for making it possible for us to
channel this gift through the
Lutheran World Action in New
York. We have acknowledgec
éach donation as per our Jan.—
Feb. letter except one envelope
mailed in Oakland on which our
address was typewritten, but no
signature, also a few extras re
ceived since the 2nd notice.
Many thanks. ■£
Did you hear what happened
at John MacLeod’s Pet Shop on
College Ave. last month? A
burglar broke in and robbed the
till! The only witness was Polly,
the Parrot who shouted “Hurry
up.” And when the Police arriv-
ed on the scene next day to get
the story, Old Polly again shout'
ed, “Hurry Up”. This event rated
a front page picture in an Oak-
land Daily featuring Mac, Polly
and the Policeman. Net result: —
$11 worth of free advertising!!!
Be a little more Scotch as to how
much you leave in the till here-
after, Jack.
March 18th and 15th checked
off two Neighborhood Parties.
John and Eva Olafson of San
Francisco started the ball a
rollin’ which was picked up by
Jack and Olive Brown a week
later, æhich turned out to be a
“Thorablot Veizla”. Sure, there
v/as “Hangikjöt” from Iceland
with hot and cold home-made
“Livrapilsa” and all the trimm-
ings topped off with real “Skyr”.
Such Neighborhood Parties can
be not only very entertaining,
but also channels of mutual up-
lift and good-will.
•Cr
On Sunday March 19, Joseph
Thorsteinn, son of Mr. and Mrs.
Fred Koeberle of Sunnyvale was
baptized at the home of Mr. and
Mrs. Ingi Thordarson, Oakland,
Congratulations.
*
Wedding bells:— Duane John-
son, daughter of Mr. and Mrs.
Ellis Johnson of Albany was
married on February 25th to Mr.
Charles Losee.
Leslie D. Goodridge, son of
Mr. and Mrs. Darcy Goodridge
of Glendale, Calif. was married
on March 25th to Miss Florence
Lucille Olson formerly of Grand
Forks, N.D. Our Best Wishes and
Congratulations to these Newly-
\veds.
Mr. Edward Robert Bushnell,
father of Ray, departed this life
on March 22nd, after a few
weeks illness at St. Francis Hos-
pital. He was laid to rest in the
Cypress Lawn Cemetery on
March 25th. Our sympathies to
Ray and Jenny, Edward and
Delight.
The above was read in the
rough to those present at the
March Picnic on the 26th. Talk-
ing about the last Picnic, we
were pleasantly surprised to
have an Icelander from real
segir Falke Bang, að íslendingar
hafi horn í síðu Dana; og spurn-
ingu, sem að honum var skotið
um það, hvort Islendingar væru
ekki nokkuð erfiðir í umgengni,
svarar hann ákveðið neitandi.
En skapgerð íslenzku þjóðarinn-
ar er önnur en hinnar dönsku,
segir hann. Það er máske dálítið
erfitt að komast inn að hjarta-
rótum Islendingsins; en vinni
maður vináttu hans, þá er það
sönn vinátta.
Falke Bang segir, að sam-
heldnin milli íslendinga sé líka
meiri en meðal Dana; efnaðar
íslenzkar fjölskyldur hjálpi til
dæmis alltaf fátækum ættingj-
um. Þetta þykir Falke Bang til
fyrirmyndar; en aftur á móti læt
ur hann undrun í ljós yfir því,
að margir ríkir menn séu með-
limir í flokki kommúnista á ís-
landi.
Falke Bang sagði að endingu
við Kaupmannahafnarblöðin:
Ég vildi óska þess, að Danir
gerðu sér ljóst,
að þeir eiga ævarandi vináttu
íslendinga vísa, ef þeir skila
þeim aftur gömlu íslenzku
handritunum. HJULER
Falke Bang er lesendum Al-
þýðublaðsins vel kunnur, af
nokkrum yndislegum teikning-
um hans af íslenzku fugla- og
dýralífi, sem blaðið hefir birt,
svo og af mörgum greinum, sem
hann hefir skrifað í það um
myndasýningar í Reykjavík.
Alþbl. 11. febr.
Félagsstofnun
Nokkrir menn hér í bæ hafa
ákveðið að stofna félag til þess
að auka menningarleg tengsl ís-
lands og Ráðstjórnarlýðveld-
anna.
Hlutverk þessa væntanlega fé-
lagsskapar verður fyrst og
fremst það, að kynna íslending-
um menningu, atvinnulíf, vís-
indi og þjóðfélagshætti Sovét-
þjóðanna. Á sama hátt mun Is-
land verða kynnt í Ráðstjórnar-
lýðveldunum.
Þeir menn, sem að félagsstofn
un þessari standa eru: Þórberg-
ur Þórðarson, Sigurður Þórar-
insson, Árni Kristjánsson, Kjart-
an R. Guðmundsson, Guðmund-
ur Kjartansson, Arnfinnur Jóns
son, Halldór Kiljan Laxness,
Þorvaldur Skúlason, Þorsteinn
ö. Stephensen, Jakob Benedikts-
son, Halldór Stefánsson, Sverrir
Kristjánsson, Sigfús Sigurhjart-
arson, Sigurður Jóhannsson og
Kristinn E. Andrésson.
—VÍSIR, 11. marz
Northern California present
himself. It was Karl A. Tobiason,
an Albertan who now lives in
Redding, California with his
Mother. He kindly extended an
invitation to all of us (this
means YOU too) to stop off at
their place on our trips north
and south. He is an architect and
hopes to be able to take in our
Picnics from time to time. Last
week he came again to San
Francisco for an operation. We
are hoping that he will be well
enough to attend our next picnic
on April 23rd.
We were all cheered by a good
report from Dr. Ben, the Chair-
man of our Committee for the
Old Folks Home at Mountain.
The response has been most gen-
erous and we hope to have all
contributions subscribed by or
at the time of our next Picnic,
April 23rd. ^
A card from Los Angeles in-
forms us that their Benefit Car-
nival on behalf of the Old Folks
Home at Blaine was a most suc-
home again! Come and tell us
all about your trip at the May
Picnic, 28th. ☆
Kari Johnson of Seattle has
just come to port on board a
freighter with which he has
been travelling on the Pacific
Ocean during the past two
months as “Owner’s Representa-
tive”. After a short trip to L.A.
to unload and load before sailing
back to Seattle, the home port,
Kari hopes to visit again for a
few days in these parts. We hope
be will make our Picnic on
April 23rd. ^
On April 15th, Sigga Benonys
and Olive Brown skipped the
country. They may be located
in Seattle or Vancouver until
about May lst. Welcome home,
Girls! Have a good time.
Wedding bells:— Henry Ellis
Christopherson, son of Mr. and
Mrs. Christopherson of San
Francisco was married on April
15th, at Carmel, Cal. to Miss
Thelma Dale. Best Wishes and
Congratulations. (Did you know
cessful affair in every way. The i that Henry thought he would be
one who had the lucky number a Bachelor Uncle of the tribe un-
for the main prize, a T/V set,
was none other than our own
Mrs. Walter Downie (Margret).
Sorry we couldn’t be there.
Reason:—we have been working
J’or Uncle Sam during the past
month on the Census Business.
This job has also interfered
with the editing and mailing of
this letter, hence the delay. —
Pardon.
On April 7, Mr. and Mrs.
Fred Thorinson of San Francisco
boarded the Luxury Liner,
Lureline for Honolulu where
they expect to be ‘flying around’
for about 3 weeks. . . . Welcome
til Thelma got him? Good for
you, Thelma.) ☆
On March 1, born to Mr. and
Mrs. William R. Wallace of Bur-
bank, Cal., a daughter, Heather
Jean. Congratulations. (Mrs. W.
was formerly Gertrude Samuel-
son of Gardar, N.D.)
☆
We have a date with you on
April 23rd. Come and meet Mrs.
E. S. Felsted (Jonina) of Win-
nipeg who is expected to arrive
at our home this week. She is
our sister.
Kindest greetings to you all—
Rev. and Mrs. S. O. Thorlaksson
KAUPENDUR LÖGBERGS
Á ÍSLANDI
Gerið svo vel að senda mér sem fyrst greiðslu fyrir
yfirstandandi árgang Lögbergs, kr. 50.00. Dragið
ekki að greiða andvirðið. Það léttir innheimtuna.
Æskilegt að gjaldið sé sent í póstávísun. Þeir sem
eiga ógreidda eldri árganga, eru vinsamlega beðnir
að snúa sér til mín.
BJÖRN GUÐMU N DSSON
SKÓLAVÖRÐUSTÍG 17 REYKJAVIK