Lögberg - 28.09.1950, Qupperneq 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 28. SEPTEMBER, 1950
5
ÁHUGAMÁL
LVENNA
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
ÁRDfS
Arsrlt Bandalags lúterskra kvenna, XVIII. hefti. Ritstjórar: Mrs. Ingibjörg J.
Ölafsson, Selkirk, Man.; Mrs. ThjóCbjörg Henrickson, Winnipeg, Man.
Nýlega er komið út átjánda
hefti ársritsins Árdís. Munu
margir fagna því; það flytur,
fyrst og fremst, fregnir af starf-
semi Bandalagsins, en einnig
mikinn fróðleik annars efnis,
prýðilegar greinar og kvæði.
Þegar blaðað er í ritinu, vekur
það strax athygli hve margir
hafa lagt til efni í það; mér telst
svo til að þeir hafi verið nítján,
vitanlega stuttar greinar frá
mörgum, en með þessu móti verð
ur ritið bæði fjölbreytt að efni
og í efnismeðferð. Það er líka á-
nægjulegt að sjá hve margir
meðal Islendinga taka sér penna
í hönd þegar til þeirra er leitað,
og það er gróði bæði fyrir þá og
aðra, að gefa þeim tilefni til að
rita. En það liggur í augum uppi
hve mikið verk ritstjórarnir
hafa lagt á sig, að viða að sér
efni frá svona mörgum; til dæm-
is, í kaflanum „Kallaðar heim“,
þar sem minst er níu látinna fé-
lagskvenna, hafa ritstjórarnir
látið sér annt um, að fá þá til að
skrifa, sem bezt þekktu til.
Ritið hefst með því að Ingi-
björg J. ólafsson minnist að
nokkru fjórðungsaldar afmælis
Bandalagsins og birtir kvæði, er
Ingibjörg Guðmundsson hefir
ort, í tilefni af afmælinu. Þessi
skáldkona á heima í California,
en hefir samt mikinn áhuga fyr-
ir starfi Bandalagsins, og hafa
áður birst kvæði eftir hana í
ritinu. Ingibjörg J. Ólafsson
skrifar um hana fallega grein.
Lengstu greinarnar í ritinu
eru eftir íslandsfarana, Margréti
Stephensen og Lilju Eylands, sú
fyrri á íslenzku og nefnist
„Blárra tinda blessað land“. Sem
kunnugt er heimsótti frú Mar-
grét ísland, sumarið 1949. Þótt
hún dveldi þar tiltölulega stutt-
an tíma, hefir hún frá mörgu
skemtilegu að segja, því athygl-
isgáfa hennar er næm — gests-
augað glöggt. — Grein frú Lilju
„Impressions of Iceland“ fjallar
aðallega um menningu þjóðar-
innar á sviði hljómlistar og
og myndlistar. Ennfremur lýsir
hún Útskála-prestakalli og dvöl-
inni þar og er henni sérstaklega
niinnistæð Hvalsnes kirkjan,
þar sem sálmaskáldið Hallgrím-
ur Pétursson þjónaði fyrst.
Greinin er fróðleg og skemtileg.
Thjóðbjörg Henrickson á
undurfagra grein í ritinu, „Re-
surrection". Hún sér í huganum
viðburðina, sem gerðust í gras-
garði Jósefs frá Arímaþeu, cg
iýsir þeim og umhverfinu snild-
arlega. Sagan um páskaliljurnar
sem fléttast inn í frásögnina er
yndisleg.
Þá munu margir hafa ánægj
ai að lesa greinarnar um Ell
heimilin, „Dagur á Betel“, stu
§rein eftir forstöðukonuna, Mr
Ágústu Tallman og lengri grei
»Heimsókn á Borg“ eftir Laug
Heir; er sú grein með ágætu
fjörlega rituð.
Ennfremur er í ritinu fallej
>.brot“ úr jólasögu eftir Ing
björgu J. ólafsson; stutt gre
Urn hina vinsælu prestkon
frú Bentínu Hallgrímsson, í t;
efni af heimsókn hennar í vc
eftir Ingibjörgu Jónsson; Br
rá fyrrverandi ritara Band
agsins, Lilju Guttormson, „Le
er from Norwey“, og smágrei
»The Red River Flood 1950“. C
síðustu skýrslur embætti
J^anna: forseta Bandalagsir
rú Ejólu Gray; forstöðukor
Unrise Lutheran Camp, f:
Ugibjargar J. ólafsson, og fc
, anns stjórnarnefndar suma
.,^anna> S. O. Bjerring. Þin
1 indi Bandalagsins var ek
að birta í þessu hefti, þ
þinginu var frestað vegna flóðs-
ins mikla.
Mikill fjöldi mynda prýða
ritið, þar á meðal myndir af
þremur kunnum gullbrúðhjón-
um; frú Vigfúsínu Beck áttræðri
og frú Björgu V. ísfeld, forseta
Manitoba Registered Music
Teachers’ Assóciation.
Ritið er vandað að frágangi,
prentað á ágætan pappír. Yfir
því hvílir mildur og kærleiks-
ríkur andi.
Árdís fæst hjá Mrs. B. S. Ben-
son, Columbia Press, 695 Sar-
gent Ave., Winnipeg; Mrs. J. S.
Gillies, 680 Banning Str., Winni-
peg; ennfremur hjá kvenfélög-
um Bandalagsins. Verðið er 65
cents.
RÁÐ GEGN ÆÐAHNÚTUM
Grein sú, sem hér fer á eftir,
birtist í nýútkomnu Frétta-
bréf um heilbrigðismál, og
er það gefið út af Krabba-
meinsfélaginu.
Æðahnútar eru með algeng-
ustu sjúkdómum, einkum hjá
konum. Þótt þeir séu yfirleitt
ekki hættulegir geta þeir valdið
miklum óþægindum og ávalt
eru þeir til lýta. Langoftast
koma þeir á fótleggi og læri,
einkum hjá konum, sem staðið
hafa í barneignum. Blóðið safn-
ast fyrir í bláæðunum, af því
að það á erfitt um afrás úr gang
limunum, og þegar til lengdar
lætur gefa æðaveggirnir eftir og
víkka út, svo að pokar myndast
í æðunum, og það eru hinir svo-
kölluðu æðahnútar. Allir geta
fengið þetta, vegna þess, að blóð-
ið á hvergi eins erfitt um afrás
og frá fótunum. Maðurinn er
nefnilega ekki ennþá búinn að
laga sig eftir þeim kröfum sem
blóðrásin gerir til hans síðan
hann fór að ganga uppréttur.
Blóðþunginn frá fæti til hjarta
hefir aukist mikið frá því að
gengið var á fjórum fótum og
má því lítið út af bera til þess
að styrkleika æðarveggjanna
sé ekki ofboðið. Þegar fóstrið
þrýstir að grindaræðum konunn
ar á seinni hluta meðgöngutím-
ans aukast enn erfiðleikar blóðs-
ins, sem þarf að komast frá gang
limunum og alla leið upp í
hjarta.
En mikið er hægt að gera til
þess að forðast æðarhnútana á
fótum og gildir það jafnt um
karla og konur. Aðalboðorðið er
að forðast að standa lengi kyrr.
Ekkert hjálpar blóðrásinni úr
fótum eins áfram og hreyfing.
Kona, sem stendur kyrr við eld-
húsborðið, þvottabalann eða
strauborðið, fær þreytuverk í
fætur þegar hún hefir staðið
lengi kyrr í sömu sporum. Blóð-
ið rennur þá svo illa frá gang-
limunum, að vöðvar og vefir
fara að líða af súrefnisleysi. Ef
hún tekur eftir því, að æðar á
kálfum hennar og lærum eru
farnar að víkka út undir húð-
inpi, ætti hún að forðast að
forðast að standa lengi kyrr í
sömu sporum, hreyfa sig heldur
öðru hvoru til að koma blóðrás-
inni í gang, og ef um ófríska
konu er að ræða ætti hún að
taka sér smáhvíldir oft á dag,
því að með því að leggjast út
af þótt ekki sé nema í 2—3 mín-
útur er það nóg til þess að koma
blóðrásinni 1 eðlilegt horf. Gott
er fyrir slíkar konur að sitja
þannig að hafa fót eða fætur
uppi á stól þegar því verður við
komið, því að það léttir svo mik-
ið fyrir blóðrásinni.
Með því að gæta þess að létta
þannig fyrir blóðrásinni strax
Til fróðleiks og skemmtunar
í Ijóðum og lausu móli
og fyrst fer að bóla á útvíkkun
á æðum, má oft koma í veg fyr-
ir að æðahnútar myndist. Blóð-
rásin jafnar sig og æðarnar, sem
voru að byrja að þenjast út und-
an stöðugum þrýstingi, taka sig
aftur. Ef ekkert er gert halda
æðarnar áfram að útvíkka unz
komnir eru stórir útvíkkaðir
pokar á æðarnar, sem verða til
mikilla lýta og venjulega meiri
og minni óþæginda. Þegar til
lengdar lætur hættir konum til
að fá útbrot á fótleggina, vegna
þess að holdið nærist svo illa,
að skinnið verður mótstöðulítið
og kemur krónísk bólga (exem)
Tuttugasta og sjötta þing
Bandalags Lúterskra Kvenna,
sem var haldið dagana 15., 16.
og 17. sept. að Lundar, var
fjölment og skemtilegt og
allir fundir vel sóttir af erind-
rekum. Á kvöldsamkomunum
tveimur var hvert sæti skipað
af bæjar- og bygðarfólki, auk
erindréka og þinggesta.
Kvenfélagið Björk tók rausn-
arlega á móti gestum sínum.
Mrs. K. Byron, forseti félagsins,
fórst vel af hendi alt þessu við-
víkjandi og var gestrisni Lundar
búa hin mesta ónægja öllum,
sem nutu góðsemi þeirra.
Áður en skýrt verður frá
fundargjörðum vildi ég minn-
ast kirkjunnar á Lundar þar sem
þingið var haldið.
Eins og í flestum bygðum ís-
lendinga varð ég fljótt vör við
að á Lundar eru tvær íslenzkar
kirkjur, sem benti á að ekki
væru allir á sömu skoðun; en
hvað sem trúmálum viðvíkur
sýndist þó ríkja eining að öðru
leyti meðal bæjarbúa. Virtist
mér fallega, stóra samkomuhús-
ið bera þess vott og þangað var
öllum boðið til kaffidrykkju af
Kvenfélaginu Björk eftir sam-
komurnar tvær.
Lúterska kirkjan, sem er
snyrtileg bygging innan og ut-
an, stendur á stórum grænum
velli, með ræktuðum blómum
sólarmegin. Félagshús á Kven-
félagið Björk á næstu grösum
og voru allar máltíðir fram-
bornar þar. Prestsheimilið er þar
nálægt líka. Söngflokkur kirkj-
unnar, undir forustu Vigfúsar
Guttormssonar, var með afbrigð
um góður. Almenn guðsþjónusta
var haldin kl. 2 e. h. á sunnu-
daginn og messaði prestur safn-
aðarins, séra Jóhann Friðriks-
son.
Forseti Bandalagsins, Mrs.
Fjóla Gray, Winnipeg, setti
fyrsta fund þingsins á föstudag-
inn kl. 2 e. h. Séra Jóhann Frið-
riksson las biblíukafla og bæn
og ávarpaði þingið.
Tuttugu kvenfélög og átta ein-
staklingar tilheyra Bandalaginu.
Sátu fjörutíu og einn erindreki
þingið. — Þrjár prestskonur,
þær Mrs. Jóhann Friðriksson,
Mrs. S. Ólafsson og Mrs. V. J.
Eylands. Skýrslur embættis-
kvenna voru lagðar fyrir þingið
og samþyktar, en þær voru:
Skýrsla forseta, Mrs. Fjólu
Gray; skrifara, Mrs. B. Gutt-
ormson; féhirðis, Mrs. Rósu Jó-
hannson; forseta Sunrise Camp-
nefndarinnar, Mr. S. O. Bjer-
ring; féhirðis þeirrar nefndar,
Mrs. Önnu Magnússon; ráðskonu
Árdísar, Mrs. J. S. Gillies, síðan
voru lesnar skýrslur kvenfélag-
anna.
Starfsfundir voru fjórir og
sýndu konur mikinn áhuga á
málum, sem lágu fyrir fundum:
Árdís, rit B. L. K., Sunnudaga-
skólamál, Sumarbúðirnar Sun-
rise Lutheran Camp, Húsavick,
Man., sem er eitt stærsta fyrir-
tæki bandalagsins, Hannyrða-
sýningar, Temperance og svo
fleira. Öll þessi mál voru íhuguð
frá öllum hliðum og svo afgreidd
á heppilegan hátt.
Ársritið Árdís sýndi góðan ár-
angur og var það gefið út þetta
ár með sama hætti og áður
nema skýrslu þingsins í ár var
í það, með sárum, sem erfiðlega
gengur að fá til að gróa.
Allt þetta má losna við með
því að forðast kyrrstöðurnar.
Gildir þetta jafnt um ófrískar
konur sem togaraskipstjóra, sem
standa klukkutímum saman á
stjórnpalli. Sá, sem gengur um
í stað þess að standa kyrr, fær
miklu síður æðarhnúta.
Vanfærar konur og hver sem
þarf að hafa miklar stöður, ættu
að hyggja að því í tíma, að hugsa
vel um blóðrás fóta sinna, því
að of seint er að gera það þegar
æðarhnútarnir eru komnir.
TÍMINN
Mrs. Fjóla Gray
slept, þar sem að ekki var hægt
að halda þingið á vanalegum
tíma, í júní s.l., vegna flóðsins
mikla í Winnipeg.
Viðvíkjandi sumarbúðunum
var það tekið fram, að nauðsyn-
legt væri að byggja fleiri skála
(huts) þar sem að aðsókn sé ár-
lega að aukast, einnig var at-
hygli veitt bókasöfnum fyrir
sumarheimilið þar sem enn vant
ar sérstaklega þær bækur sem
hæfar eru fyrir börn og ungl-
inga.
Sunnudagaskólamálin verða
afgreidd með líkum hætti og
að undanförnu.
Hannyrðasýningin var haldin
í samkomuhúsinu Björk; gaf
þar á að líta margvíslega handa-
vinnu eftir konur úr hinum
ýmsu bygðarlögum. Nafna-
ábreiða með útsaumuðum nöfn-
um þeirra, er þingið sátu í júní
1949, og sem var búin til af Mrs.
S. O. Bjerring og gefin Sunrise
Lutheran Camp, vakti sérstaka
athygli. Nafnaábreiða með nöfn-
um þingkvenna er búin til ár-
lega í litum bústaðanna, ljós-
bláum og ljós-gulum, með sólar-
uppkomu tákni sambúðanna
(Camp emblem) sem aðalmunstr
ið. Þessar ábreiður eru teiknað-
ar af konunum sjálfum og sýna
mikla snild og smekkvísi.
Mrs. Margrét Bardal, Winni-
peg, fulltrúi bandalagsins í
stjórnarnefnd Manitoba Temp-
erance Alliance, flutti fróðlegt
erindi um starf M. T. A. og var
hún endurkosin fulltrúi á næsta
þing þess. Þingið greiddi $15.00
í sjóð þess félagsskapar.
Á fyrri skemtifundinum, sem
haldinn var, talaði Mrs. V. J.
Eylands um „My Impression of
,Iceland“, og Mrs. O. Stephenson
frá Winnipeg um ferðalag sitt á
íslandi og nefndi það „Blárra
tinda blessað land“. söngflokkur
bygðarinnar undir forustu Mr.
V. Guttormsson söng mörg lög.
Var Miss Irene Guttormsson við
hljóðfærið.
Á síðari skemtifundinum töl-
uðu þær Miss Salóme Halldórs-
son um Álftavatnsbygðina, en
Mrs. H. G. Henrickson um Sun-
rise Lutheran Camp, erindið
nefndi hún „Our Camp“, einnig
skemtu með söng nokkrar ung-
ar stúlkur undir forustu Miss
Irene Guttormsson, framsögn
Carl Björnson, Trió þrír drengir
Dicky Peterson, Ronnie Peter-
son og Lommy Breckman, Duet,
Evelyn Ganton og Rúna Paul-
son, Sóló, Lorne Foster, og söng-
flokkur — nokkrir drengir undir
forustu Mr. Felix Sigurdson. Að
Dr. Helgi Péiurs
var einn hinn fjölmenntaðasti
íslendingur sinnar tíðar, spak-
vitur að eðlisfari og sá ritsnill-
ingur að hann átti fáa sína jafn-
oka á meðal samtíðarmanna.
Um hreinleik, ljósleik og látleysi
má stíll hans lengi verða ungum
mönnum til fyrirmyndar. Það
er illa farið ef mikill dráttur
verður á því að safna saman rit-
gerðum hans í heild og gefa þær
út. Það safn mundi verða hin
mesta gersemi. Þar ætti að réttu
fátt undan að felli, því jafnvel
þorri blaðagreina Helga er þess
verður að geymast í ritsafni
hans, og tímaritagreinar líklega
án nokkurrar undantekningar.
Það væri góðum og athafnasöm-
um forleggjara sómi, að láta
þetta mál til sín taka.
Dr. Helgi Péturs náði 77 ára
aldri. Á 75 ára afmæli hans bár-
ust honum margar kveðjur.
Þessi er ein þeirra:
Hafa árin engan þunga,
er þú fislétt ber,
glæsimennið ávalt-unga?
Ætíð sýnist mér
vorblær hrinda húmi og drunga
hvar helzt sem þú fer.
Og sjaldan átti íslenzk tunga
ástvin líkan þér.
Úr bréfi Jóns Sigurðssonar
til Eggerts Ó. Briems sýslu-
manns 1846.
„Ég sendi Magnúsi Einarssyni
til jarðabótafélagsins í Önundar
firði ný verkfæri til að skera
þúfur og skurði og til að taka
upp úr skurðum með. Sjáðu um
að þau verði kunnug, ef ykkur
þykir nokkuð til þeirra koma.
endingu þakkaði Mrs. Louisa
Gíslason, Morden, fyrir hönd
Bandalagsins góðar viðtökur og
framúrskarandi gestrisni.
I lok þingsins fóru fram kosn-
ingar. Var Mrs. Fjóla Gray, Win-
nipeg, endurkosin forseti. Kosn-
ar voru í önnur embætti og
nefndir. Heiðursforseti til lífs-
tíðar Mrs. Ingunn Marteinsson.
Heiðursmeðlimir: Mrs. Hansína
Olson, Mrs. Ingiríður Jónsson,
Mrs. Stefanía Sigurdson, Mrs.
Stefanía Leo, Mrs. Sigrún Thor-
grímsson, Mrs. Helga Bjarnason,
Mrs. Rannveig K. G. Sigbjörn-
son. Fyrv. forseti Mrs. Ingibjörg
J. Ólafsson, Selkirk. Varaforset-
ar Mrs. Guðrún A. Erlendson,
Arborg, Mrs. Elizabeth Bjarnar-
son, Langruth. Skrifari Mrs.
Helga Guttormsson, Winnipeg.
B. v. skrifari Mrs. Clara Finn-
son, Wpg. Féhirðir Mrs. Rósa
Jóhannsson, Wpg., varaféhirðir
Mrs. Halldóra Bjarnason, Win-
nipeg.
Meðráðanefnd: Mrs. Margrét
Bardal, Wpg., Mrs. María Sivert
son, Wpg., Mrs. Sigríður Bjer-
ring, Wpg., Wpg., Mrs. Sigrún
Sigurdson Glenboro, Mrs. Clara
Johnson,Brú.
Útgáfunefnd Árdísar — rit-
stjórar: Mrs. Ingibjörg J. ólafs-
son, Selkirk, Mrs. O. Stephen-
sen, Winnipeg, og Mrs. H. G.
H^nrickson, Wpg. Ráðskona,
Mrs. Inga Gillies, Winnipeg, að-
stoðarráðskonur Mrs. Flora Ben-
son, Wpg., Mrs. S. A. Sigurdson,
Arborg, Mrs. M. Oliver, Selkirk
og Mrs. V. Bjarnarson, Langruth.
Board of Directors: — Sunrise
Camp. Dr. F. Scribner", Gimli,
Mrs. H. G. Henrickson, Wpg.
Mrs. S. Ólafsson, Selkirk, Mrs.
Guðlaug Arason, Húsavick, Mrs.
Gerða Ólafson, Wpg., Mrs. Sig-
ríður Sigurgeirsson, Foam Lake,
Mr. Sigurður Vopnfjörð, Ar-
borg, Mrs. Kári Byron, Lundar.
Bókasafnsnefnd: Mrs. F. Scrib
ner, Gimli, Mrs. C. Tómasson,
Hecla, Mrs. Clifford Stevens,
Gimli.
Sunnudagaskólanefnd: Mrs.
B. Bjarnarson, Langruth, Mrs.
Pauline Johnson, Lundar, Mrs.
Hlíf Thompson, Langruth.
Virðingarfyllst,
Helga Guttornisson,
skrifari.
I Félagsritum kemur lýsing á
þeim með uppdráttum“.
Matríalisminn.
„Fjarkalegur doði og deyfð
yfir öllu andlegu lífi. Ég er alveg
ráðalaus í því, hvað gera skuli.
Ef ekki væri annað en að skipta
um presta, þá væri það ekki það
versta, en hitt er ennþá lakara,
að ekki virðist svo mikið út á
þá sett blessaða. — Hitt er lak-
ara — vildi ég sagt hafa — að
menn virðast blátt áfram talað
ekki finna þörf hjá sér fyrir
neina andlega næring.
Drepandi matríalismi er að
heltaka alþýðu. — Flestir í
mesta basli, og ætla það hnossið
eina, að fá eitthvað af skilding-
um handa í milli, og þeir, sem fé
hafa til umráða sem færri eru,
taka nú óðum að beita því eftir
nýjustu tízku, þannig að brjóta
undir sig og lifa fyrir gullið með
líkama og sál. Þetta er sá matrí-
alismi sem ég tala um. Menn
hafa ekki fyrir því, flest-allir að
mynda sér fasta lífsskoðun,
hverju nafni, sem hana mætti
nefna“.
(Úr bréfi að norðan.
Nýtt Kbl. 1910).
Enn um Símon Dalaskáld
Símon Dalaskáld gisti eitt sinn
í Austurhlíð í Biskupstungum.
Þar var á bænum roskin mey-
kona, er Vigdís hét. Einhverjir
glaðsinna unglingar, eggjuðu
Símon mjög að vitja kerlingar,
þegar allir voru gengnir til náða
og sofnaðir í baðstofunni. Þeg-
ar Símon hyggur, að hin hent-
uga stund sé komin, fer hann á
kreik, kemst að rúmi kerlingar
og vill upp í hjá henni, en við
það vaknar hún og rekur upp
öskur mikið, svo að allir vakna.
Þá kveður Símon viðstöðulaust
þar sem hann stendur á nær-
klæuunum, við rúmstokkinn:
Vigdís rak upp voða hljóð,
vakti fólk úr svefnadvala,
þegar nakið faðma fljóð
fjörugt vildi skáldið Dala.
Var á kodda varla hlý,
vonsku öskri spúði úr munni.
Viður þennan voða gný,
vaknaði allt í baðstofunni.
Eftir sögn Þórðar Magnúss.
frá Hvítárh. S. H.
Eitt sinn gisti Símon að Hvít-
árholti. Var þar á bæ gömul
vinnukona, er Jórunn hét. Var
Símoni ráðlagt að heimsækja
hana um nóttina, sem hann gerði
líka er fólk var sofnað, en hún
ýtti honum frá sér með hægð
og gerði engan hávaða. Hefði
enginn vitað um þetta árangurs-
lausa ferðalag ef Símon hefði
ekki sjálfur sagt frá því daginn
eftir. Um Jórunni kvað Símon
þetta:
Dugleg hetja, dyggða fetar
veginn,
Jóni getin Jórunn kær,
jómfrú metin ofan í tær.
Eftir sögn Þórðar Magnúss.
frá Hvítárh. S. H.
—AKRANES
Gamall, 40, 50, 60?
— Maður, en slík flónska
Gleymdu árunum. Púsundir manna eru
spprækastir um sjötugrt og hressa sig á
Ostrex. Útilokar deyfö og þreytukend,
sem stafar frá járnefnaskorti, sem
menn og konur kenna aldri um. Reynið
Ostrex-töflur nú þegar fyrir aðeins 60c.
Fást í öllum lyfjahúðum.
Minnist
BETCL
í erfðaskrám yðar
JOHN J. ARKLIE
Optometrist and Optician
(Eyes Examined)
Phone 95 650
MITCHELL COPP LTD.
PORTAGE AT HARGRAVI
ÁRSÞING
Bandalags Lúterskra Kvenna