Lögberg - 07.02.1952, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 7. FEBRÚAR, 1952
5
***************************
AliLSAM/ÍL
rVENNA
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
KONA, EKKI KARLMAÐUR
Kftirfaraiidi ritgerð er að mestu endursÖRii criudis, sem liámenntuð
<>K merk kona, Agnes E. Meyer, flutti við liáskóla nokkum í Iianda-
ríkj'iinum. A sinum tíma iauk liún námi við Bernard Coilese, sem er
Iiluti al' ColumTna-liáskólnnum, og við þann skóla starfaði liún um
laiiftt skeið. Hún liefir starfað í landsnefnd, er fjallar um bamaskóla.
í Bandaríkjunum. Einnig skipaði forsetinn hana í nefnil, cr liann
skipaði f tilefni af liálfnaðri öldinni, o" á að hafa með höiiduin ýmis-
legt varðandi uppeldi harna. Hún er 0111111;; í stjórnskipaðri nefnd,
er sýslar 11111 mál liinna æðri skóla iandsins. Hún er því ensinn við-
vaningur í félaasniálum og hefir haft mikll afskipti af menntun
kvenna. Tvö víðlesin tímarit, THE ATTjANTIC MONTHTiY og
READER’S DIGEST, hirtir erindi frúarinnar. Hún segir:
Störf konunnar geta verið
margvísleg, en köllun hennar er
aðeins ein, — móðurstaðan. Sú
kona, sem fórnar móðurhneigð
sinni alls konar þjónustustörf-
um, getur að vísu lifað mjög á-
nægjulegu og sigursælu lífi, en
aðeins með því að vera trú köll-
un sinni getur fylling lífsins, í
orðsins sönnustu mynd, orðið
hennar.
Það er ákaflega mikilvægt
fyrir konuna sem móðir, að geta
tryggt tilfinningalífi sínu öryggi
í þessum öryggislausa heimi.
Frá ómunatímum hefir konan
haldið saman fjölskyldunni,
mannfélaginu og mannlífinu
yfirleitt. Þetta hefir hún gert af
eðlishvöt, til þess að tryggja sér
vernd um meðgöngutímann og
börnum sínum á hjálparleysis
aldrinum. Það er þessi grund-
vallarnauðsyn á festu og sam-
heldni fjölskyldulífsins, sem
þroskað hefir með konunni hæfi-
leikann til sambúðar og samfé-
lags og mat hennar á mikilvægi
mannlegrar hegðunar.
Nú á tímum þarf konan að
gera sér ljóst, að hún bæði getur
og verður að bjarga siðmenning-
unni frá algeru hruni með því,
að skapa nýtt viðhorf, nýja sið-
ferðismælikvarða, er svara til
kröfu tímans.
Hlutverk konu og móður er
orðið langtum vandasamara og
erfiðara, en áður var. í stað þéss,
að segja afsakandi, að hún sé
„aðeins húsmóðir“, eins og mörg-
um konum verður á, þarf hún
að láta mannfélagið skilja, að í
hlut húsmóðurinnar kemur nú
sá mikli vandi að vera allt í senn,
hagfræðingur, næringarsérfræð-
ingur, félagsfræðingur, sálfræð-
ingur og uppalari. Þá mun
mannfélagið tileinka húsmóður-
stöðunni það mikilvægi og þá
virðingu, sem hún verðskuldar.
En svo hefir til tekizt nú á dög-
um, að skyldustörf húsmóður-
innar eru svo lítils metin, að
mörgum konum finnst óhj á-
kvæmilegt að sinna störfum út
á við, þótt fjárhagslega hafi þær
þess ekki þörf, heldur aðeins til
þess að njóta álits í þjóðfélag-
inu.
Konan verður að kveða upp
þann dómsúrskurð, með allri
djörfung, að engin staða sé
vandameiri né veglegri en móð-
urinnar og konunnar, þá verður
hún aftur hinn siðferðilegi afl-
váki félagslífsins, með sköpun
festunnar í fjölskyldulífinu. En
þessu getur konan valdið aðeins
með því, að sætta sig við þá stað-
reynd, að hlutverk hennar sem
konu, er allt annað en karl-
mannsins. Nútímakonan verður
að endurheimta þá lífsspeki, að
það, að vera aðeins kona, er
hennar aðalhlutverk og æðsta
sæmd.
Ef vér lítum í kringum okkur,
virðist sem margt gefi góðar
vonir um, að kvenþjóðin, og þá
sérstaklega ungar og giftar kon-
ur, séu teknar að gera sér ljós
þessi mikilvægu sannindi. Eitt
af því, sem spáir góðu, er hin
háa tala fæðinga. Sömuleiðis
rækja margar ungar konur,
fagnandi og af mestu snilld og
dugnaði, skyldu sína gagnvart
eiginmanninum, börnunum og
velferð heimilisins. Ef til vill
hefir ekkert menningartímabil
átt jafnmörg og vel heppnuð
hjónabönd og nú, þar sem bæði
konan og eiginmaðurinn virða
og meta hvers annars þörf og
bera sameiginlega ábyrgðina á
uppeldi og menntun barnanna.
Hins vegar hafa aldrei jafn-
margar konur og nú verið sund-
urtættar á milli heimilisanna og
starfa út á við, eða jafnmargar
konur vanrækt börnin sín vegna
einhverra smávægilegra starfa,
sem þær taka fram yfir heimilis-
störfin. Mesta hryggðarmyndin
eru þau vanræktu börn, sem
koma frá velstæðum heimilum.
Það gefur fátæka barninu geð-
ró og festu að vita í hjarta sínu,
að móðir þess vinnur og fórnar
sér fyrir velferð þess. En barn
hins velstæða heimilis, sem
finnur á sér, að móðirin tekur
utanheimilisstörfin fram yfir
það, ber oft í brjósti logandi
hatur til hennar. Þetta eru börn-
in, sem alltaf lenda í mestu
klandri, sökum þess, að þau eru
særð hinum dýpstu sárum og því
þvermóðskufull.
Hvað er að konum, sem hafna
þannig börnum sínum? Yfir-
borðsáhrif þessa efnishyggju- og
samkeppnissjúka heims hafa
umhverft tilfinningalífi þeirra
og eyðilagt hinn meðfædda
hæfileika til ástúðar. Þær eru
langtum eigingjarnari, marg-
fallt ákaflyndari og kaldryfjaðri
en karlmenn. Óafvitandi eru
þær orðnar karllegar — herfang
hinnar almennu hnignunar í
.samúð og viðkvæmni, sem er
einn fylgifiskur nútíma sið-
menningarinnar.
Þessi nútíma vísindaöld okk-
ar blygðast sín fyrir viðkvæmni.
Hvernig væri annars hægt að
ge'ra sér grein fyrir hinu mikla
flóði bóka um afbrot og glæpi
unglinga, þar sem þrástagast er
á þessu, að það, sem börnin
skorti mest til þess að geta
þroskað með sér heilbrigðan
persónuleika, sé vissan um það,
að einhverjum þyki vænt um
þau, að foreldrarnir elski þau.
Hér með er ekki sagt, að allar
konur eigi að sinna heimilis-
störfum. Sú gifta kona, er hefir
óbeit á þeim, skaðar börn sín
langtum meira með því að vera
heima, heldur en að fela ein-
hverjum góðum aðstandenda
eða dagheimili barna umsjá
þeirra. En áhrif þessara kvenna
eru jafnskaðvænleg fyrir um-
hverfið í hvaða verkahring sem
er. Guð varðveiti okkur fyrir
hinni atorkusömu og sóknhörðu
könu viðskiptalífsins, sem glatað
hefir gersamlega kveneðli sínu.
Hvar sem konur eru að störf-
um, hvort heldur er utan heim-
ilis eða innan, ber þeim að hafa
hugfast, að aðal ágæti þeirra er
góðvildin og hjartahlýjan í allri
umgengni við aðra menn.
Það er skoðun mín, að hóg-
lætið og geðprýðin, sé hið mesta
ágæti hverrar mannssálar, og
þá sérstaklega konunnar, það er
hæfileikinn til að setja sig inn í
hinar raunverulegu kringum-
stæður á hverri stund. Þessi
hæfileiki til að semja sig að ytri
kringumstæðum, að geta geðjast
eiginmanninum í hjónabandinu,
verkstjóranum og samverka-
mönnunum í athafnalífinu, er
alls ekki veikleika merki, held-
ur hið gagnstæða — sönnun
þreklyndis. Sú kona, sem með
valdi reynir að láta allt lúta vilja
sínum, er veikgeðja kona, sem
reynir a að bæta sér upp van-
máttinn á þennan hátt.
Þetta eru hinar ergilegu,
eirðarlausu og kvenlega van-
þroskuðu konur, sem klaga
beisklega yfir þeim órétti, að
ekki skuli vera fleiri konur í
valdastöðum, í viðskiptalífinu
og í stjórnarráðum. Þetta er sú
tegund kvenna, sem hvorki kon-
ur né karlar vilja vera undir-
gefin við nokkur störf.
Geðprúða og jafnvægisgóða
konan, sem kennir máttinn hið
innra með sér, kvartar ekki yfir
óréttlæti karlmannanna, en fær-
ir aðeins út, í allri kyrþey, svið
áhrifavalds síns. Hún er alls
staðar metin og virt, ekki vegna
þess, að hún heimti slíkt, heldur
af því, að hæfileikar hennar eru
miklir og ómetanlegir. Ætti ég
að lýsa höfuðkostum slíkra á-
gætis kvenna, mundi ég segja,
að þeir væru einmitt getan til
þess að taka upphefð og sigur-
vinningum, án þess að miklast,
og þjáningum, án þess að ör-
vænta.
Æskumönnum hættir til að
telja framgirni naqðsynlega til
þess að komast áfram í þessu
mannfélagi samkeppninnar. En
slíkt hentar konum ekki, hvorki
ungum né öldruðum. Mesta þörf
heimsins er nú ekki meiri sam-
keppni, heldur hitt, að konunn-
ar ágætu og meðfæddu hæfi-
leikar til samúðarfullrar
vinnu fái notið sín, — samvinnu
hins opinbera og einstaklings
framtaksins, samvinnu verka-
manna og verkstjórnar, hinna
stríðandi trúflokka, fjölskyld-
unngr og þjóðfélagsins, og allra
manna yfirleitt. Á þessu sviði er
konunnar glæsilegasta tækifæri,
að róa og friða hinn ákafa og
hættulega spenning nútímalífs-
ins.
Ég ætlast ekki til, að konan
misbjóði sjálfri sér í fórnfýsi
sinni. Konum verður að lærast,
að varðveita sjálfvirðingu jafn-
hliða sjálfsfórninni og tryggja
jafnvægið í þeirra eðlilega og
félagslega athafnalífi. Þá þurfa
þær ekki að láta hina háværu
tízkukröfu um jafnrétti ónáða
sig, því að þá eru þær öruggar
með sjálfum sér og vita, hvað
þær geta látið heiminum í té.
Þær heimta þá ekki hlut móii
karlmanninum, heldur hitt, að
vera hluthafi með honum.
Að mörgu leyti hefir krafan
um jafnrétti verið hættuleg
kenning, en þó sérstaklega við-
víkjandi tvennu, kynlífinu og
hjúskaparlífinu. Aldrei hefir sið-
ferði þjóðarinnar í kynferðis-
málum verið lélegra en nú, og
það sökum þess, að kröfunni um
jafnrétti, hefir konan lækkað
siðferðismælikvarðann. Þ e 11 a
frjálsræði í kynlífi, sem fjöldi
kvenna temur sér nú, er blekk-
ing, því að ástalíf konunnar
verður að vera sálrænna en
karlmannsins, ef það á ekki að
vera eyðileggjandi fyrir hana
sjálfa og mannfélagið.
Konan á það á hættu, að
krenkja allan persónuleika sinn,
ef hún notar ekki þroskaárin til
þess að rækta og efla skapgerð
sína, sálarþrek og háfleygt hug-
sjónalíf til mótvægis við líkams-
þroskann og eðli hans. Með því
að leita sér tilbreytingar og á-
nægju í kynferðislífinu út af
fyrir sig, stofnar hún í hættu
hæfileikum sínum til hins mikla
samfélags og sambúðar við aðra
menn yfirleitt, og einnig áhuga
sínum fyrir varanlegu hjúskap-
arlífi.
Sú kona, er slær vernd um
kynþroska sinn, sem er svo þýð-
ingarmikill og sterkur þáttur í
heildarþroska manndóms henn-
ar, hefir beztu skilyrðin til þess
að ávinna sér ást og hylli hins
ákjósanlega eiginmanns, bæði í
bráð og lengd, og geta notið ásta-
lífsins ríkulega 1 hinni sönnustu
mynd.
Eldri kynslóðin á algerlega
sökina á því, hve litla leiðsögn
æskumenn nú hljóta í allri hegð-
un, og þá sérstaklega í kynferð-
ismálum. Því sem fram fer á
því sviði, jafnvel hjá hinum
yngstu, hefir verið of lítill
gaumur gefinn, og það sökum
þess, að eldri kynslóðin er reikul
í ráði sínu og hikandi í afstöð-
unni til þessa vandamáls.
Hin sjúklega dýrkun kynlífs-
ins, bæði í bókmenntum, mynda-
auglýsingum og kvikmyndasýn-
ingum, hefir gert tjáningu þess-
ara hvata að samkeppisatriði
eins og flest annað, og óttast því
ungar stúlkur að verða taldar
gamaldags, ef þær semja sig
ekki að þessari lágu siðferðis-
kröfu nútímans.
Það sem hér er mest þörf á,
ekki neikvætt meinlætalíf,
er
New Banking Hours
Statement by L. G. GILLETT,
President
Canadian Bankers’ Association
heldur jákvæður áhugi fyrir
góðri hegðun. Bezta lausnin á
losi nútímans í kynferðismálum,
er heilbrigður þroski barnanna
á unga aldri. Ef uppeldi barns-
ins eflir jöfnum höndum and-
legan þroska þess, sálarlífs og
skapgerðar, samkvæmt því, sem
er barninu eðlilegt, mun ungl-
ingurinn og hinn ungi sveinn og
svanni búa yfir þeim lífsþrótti
og áhuga, er veitir kynþroskan-
um útrás í eflingu manndóms og
skapgerðarþroska.
Óeðlilegt og ótímabært kyn-
ferðislíf unglinga orsakast mest
af tómleika og fátækt á öðrum
sviðum lífs þeirra, svo sem lær-
dóms, framtaks og ræktunar
hins máttuga hugsjónalífs.
Öllum fremur á konan að gera
sam" sér ljóst, að engan skaðar það
meira en hana sjálfa, ef hún
stofnar í hættu heimilislífinu og
þeirri festu í mannfélaginu, sem
velferð hennar og öryggi bygg-
ist á, með því að afrækja það
hlutverk sitt að standa helgan
vörð um hnossir siðgæðislífsins.
Sökum þess, að konan þarf,
sjálfrar sín vegna, að standa
vörð um einkvænið og öruggleik
heimilislífsins, á hún einmitt að
líta á það sem sérstakt hlutverk
sitt að gera hjúskaparlífið far-
sælt og heillaríkt. Því miður
hefir svo illa til tekizt, að hin
eigingjarna sókn konunnar eftir
því, að ná fullu jafnrétti við
karlmenn, hefir valdið því, að
þjónustustarf hjúskaparlífsins
og sú sjálfsfórn og skyldurækni,
sem það grundvallast á, hefir
orðið henni stöðugt þungbærara
en áður. Aldrei mun okkur tak-
ast að fækka hjónaskilnuðunum
fyrr en hin upplýsta nútímakona
gengst við þessari skyldu sinni.
Það mun engu bjarga, þótt
hjónaskilnaðir verði gerðir erf-
iðari. Þvert á móti ættu hjóna-
skilnaðir að vera auðfengnir þar
sem hlífðarlausar yfirtroðslur
gera þá óhjákvæmilega. En
fæstir hjónaskilnaðir mundu
vera óumflýjanlegir, ef ungar
stúlkur temdu sér þær lifnaðar-
venjur, sem nauðsynlegar eru
til þess, að þásr geti náð fullum
þroska og jafnvægi í kvenlegum
manndómi og valið sér eigin-
menn samkvæmt því, en ekki
tekið þeim vegna kyntöfra eða
einhverrar barnslegrar hlé-
drægni, heldur með varanlega
sambúð fyrir augum. Ef til hjú-
skapar er stofnað af kynhvötum
eingöngu, leysist hjónabandið
einnig upp af þess konar orsök-
um, og í þeim leik ber konan
ekki sigur úr býtum.
Er þessi krafa um endurnýjun
siðferðisþroskans í þjóðfélaginu
of ströng skyldukvöð í garð kon-
unnar? Nei. Eins og ég sagði í
upphafi þessa erindis, sýnir þeg-
ar margt, að konan er tekin að
endurskipuleggja hugsunarhátt
sinn til hins betra, og sérstak-
lega er þetta augljóst í hinu allra
elskulegasta hjúskparlífi fjöl-
margra ungra hjóna. Sé það
vandasamt og konunni erfitt að
rækja þetta veglega hlutverk í
nútímamannfélagi, þá er það
líka mikil sæmd að vera kona á
slíkum viðsjárverðum tímum.
nú þegar eyðileggingin ógnar
okkur bæði innan frá og utan,
er á ný htið á hlutverk konunn-
ar sem hið mikilvæga grund-
vallaratriði í þjóðfélaginu, eins
og það hefir ævinlega verið. Sem
móðir er konan hið eilífa sigur-
hrós yfir dauðanum. —EINING
TORONTO, Jan. 31 — At the re-
cent session of parliament, a bill
was passed amending the Bills of
Exchange Act, permitting the
closing of branch banks on
Saturdays.
The banks have found increas-
ing difficulty in obtaining and
retaining employees in compe-
tition with other industries, par-
ticularly in the larger centers
where the five-day week is es-
tablished. Well-trained, exper-
ienced and courteous staffs have
long been one of the features of
Canadian banking, and to main-
tain our high standards, we
sought the permission of parlia-
ment so that we could offer to
our men and women the same
conditions of employment that
are offered in many other lines
of business.
It never was the intention of
the chartered banks to close all
Canadian branches simultan-
eously because the banks recog-
nize their obligations of service
to the public in centers where
business places generally do not
close on Saturday mornings.
Accordingly, in keeping with
our previous promises to go
slowly and gradually into Satur-
day closings, the first centers
to be affected will be four-
teen of the larger cities where
all branches of chartered banks
will close on Saturday, February
16, and each subsequent Satur-
day. One exception this year will
be April 12, the Saturday in the
long Easter weekend.
To maintain the high standard
of service that Canadians have
come to expect from the chart-
ered banks, most of the branches
to be closed Saturday will be
open extra hours on Fridays.
The extra Friday banking hours
may vary in different cities, but
the general purpose is to provide
additional facilities to customers
wishing to cash cheques and
make deposits. The extra Friday
banking hours should be of par-
ticular benefit to retailers and
wage-earners. Banking trans-
actions made in the extra Fri-
day hours will, for entry pur-
poses, be charged or credited to
the next banking day.
If it is found, in some branch-
es, that customers are not using
the extra Friday banking hours
to any great extent, the banks
will feel free at such offices to
revert to the usual banking
hours on that day. There will be
no change in the Friday banking
hours of branches remaining
open on Saturdays.
Regarding the extension of
Saturday closings to other cent-
ers, the banks will be guided by
experience.
The cities where all branches
of chartered banks will be
closed on February 16 and sub-
sequent Saturdays are as fol-
follows: Vancouver, Victoria,
New Westminster, Winnipeg,
Windsor, L o n d o n, Hamilton,
Toronto, Ottawa, Hull, Mont-
real, Quebec, Saint John and
Halifax.
It is planned that Saturday
closings will start May lst or
earlier in Calgary, Edmonton,
Saskatoon, Moose Jaw and
Regina.
CDULD YOU PAY ^
THIS HOSPITAL BILL? f
BLUE CRDSS 010 /
Hospital
31 days @ $7.50 $232.50
Operating Room (Two Operations) 75.00
Surgical Dressing 3.25
Penicillin 14.20
Laboratory 22.00
X-rays 58.50
Intrav. Feeding 3.00
Total $408.45
Here is an aciual bill
which faced a Blue
Cross member. The
palient had lo pay
only $14.20 (for peni-
cillin). B 1 u e Cross
paid $394.25.

You Never Know When You May
Have to Go to Hospital
Past records show one in every seven persons in Manitoba
will have to go to hospital this year. If you or some member
of your family are that “one”, you will find that
HOSPITAL BILLS ARE
HIGHER TODAY
Due to increased costs, hospitals have had to increase their
charges to the public.
If You Have Blue Cross. . . Keep It
If you are not enrolled, get full details of this plan which
pays your hospital bill. Telephone 922 181 or fill in and
return this coupon . . . today.
MANITOBA HOSPITAL SERVICE ASSOCIATION.
116 Edmonton Streei, Winnipeg. Dept.
Please send full details of Blue Cross Plan:
Name .........................
Address
Please Print Plainly