Lögberg - 21.02.1952, Blaðsíða 1

PHONE 21 374

u^e
»»' TS
XJaUfld<’T^-p. S'í A Complele
1 Cleaning
Insliiution
PHONE 21 374
iioti
U<«,,e
Clean
R.VÚ*' ««"4 Síóí
A Compleie
Cleaning
Insiitution
65. ÁRGANGUR
WINNIPEG, FIMTUDAGINN, 21. FEBRÚAR, 1952
NÚMER 8
Frónsmótið afar fjölsótf- og ónægjulegt
AT EVENING
Atlantshafsbandalagið
Miðsvetrarmót „Fróns“, var
haldið síðastliðið mánudags-
kvöld, í fyrsta skiptið sem það
hefir ekki verið samhliða þjóð-
ræknisþinginu, sem illu heilli
var fært fram í júní.
En það sá ekki á, að „Fróns“-
samkoman liði við það. Húsið
var svo fullt, að fleiri gátu ekki
með góðu móti komist inn.
Fólkið vonaðist eftir góðri
skemtun, og það varð ekki fyrir
vonbrigðum.
Frú Ingibjörg Jónsson, forseti
„Fróns“, stjórnaði samkomunni
með lipurð og háttprýði. í ávarpi
sínu minntist hún tveggja nýlát-
inna þjóðhöfðingja, Georgs VI.
Englands konungs og forseta ís-
lands, Sveins Björnssonar, og
bað samkomugesti að rísa úr
sætum sínum í virðingarskini
við þessa vinsælu burtkvöddu
leiðtoga.
Norræni karlakórinn, sem
skemt hefir íslendingum tví-
vegis áður, bæði á ísl.d. síðast-
liðið sumar og á „Fróns“-mótinu
árið sem leið, skemti að þessu
sinni einnig með söng sínum.
Hann hefir mörgum góðröddum
á að skipa, og er líklegur til að
eiga góða framtíð ef haldið
verður fram sem horfir.
Mæðgurnar Lilja og Evelyn
Thorvaldson sungu tvísöng
yndislega vel og heilluðu alla.
Skáldið frá Víðivöllum, G. J.
Guttormsson skemti með upp-
lestri frumsamdra kvæða í
mörgum myndum, sem skemti
áheyrendum hið bezta.
Ræða hins kærkomna gests
frá íslandi, próf. Finnboga Guð-
mundssonar, kennara við ís-
lenzku deild Háskólans í Mani-
toba, var fræðimannlega samin
og ágætlega flutt. Hún sýndi
fram á baráttu íslenzku þjóðar-
innar fyrir sjálfstæði sínu hvern
ig hún átti í vök að verjasa gegn
Alexander vísigreifi
á heimleið
Hinn mikilsvirti, fráfarandi
landsstjóri í Canada, Alexander
vísigreifi af Tunis, sem gegnt
hefir hér konungsfulltrúaem-
bætti í síðastliðin sex ár, sigldi
frá Halifax áleiðis til Englands
á sunnudaginn var; hann hefir
verið skipaður hermálaráðherra
í ráðuneyti Winstons Churchill,
og tekur við embætti jafnskjótt
og heim kemur.
Nýi landsstjórinn
kominn heim
Rt. Hon. Vincent Massey, hinn
nýskipaði landsstjóri í Canada,
og fyrsti innfæddi Canadamað-
urinn, sem þetta veglega em-
bætti tekst á hendur, kom heim
á mánudaginn eftir mánaðardvöl
í Englandi; hann tekur embættis
eið þann 28. þ. m., rétt áður en
sambandsþingið kemur saman
á ný.
By EINAR P. JONSSON
Translated by Prof. Skuli Johnson
Now heaven’s sun her head lets sink
On sea-bed billow-ringed;
Alone I stand and stir not like
An eagle broken-winged.
But though from flight me frequently
Enfetter icy bands,
I yet in spirit love’s spring own
And splendid wonderlands.
I see where muster shadow-hosts
O’er sound and dale and height;
The last gleam puts on panoply
For freedom’s holy fight.
Though shadows all them range around
The humble home of mine,
Fresh sunshine-pow’r I seek for me
v In heaven’s source divine.
LÍFTÖLUR ÍSLENDINGA 1950:
Aldrei færri mannslát, aldrei
fleiri lifandi fædd börn
ofurvaldi, ofríki og einokun
að hvernig hún að lokum sigr-
aðist á þeim, vann sigur og náði
fullu sjálfstæði.
Samkoman var að öllu leyti
hin ánægjulegasta og bezta, og
til heiðurs öllum sem að henni
stóðu.
D. B.
Útför konungs
Síðastliðinn föstudag var hinn
ástsæli konungur brezka heims-
veldisins, lagður til hinztu hvíld-
ar í Windsor á Englandi að við-
stöddu miklu stórmenni; kveðju-
athöfnin var fögur og áhrifarík;
öll brezka þjóðin fann til sam-
eiginlegrar sorgar.
Viðútförina voru staddir allir
konungar Norðurlandaþjóðanna,
konungur Grikkja og Júlíana
drottning í Belgíu.
Fyrir hönd Trumans forseta
var viðstaddur útförina utan-
ríkisráðherra Bandaríkjanna, en
af hálfu Canada hermálaráð-
herrann, utanríkisráðherrann og
Crerar yfirhershöfðingi.
Minningarathafnir um hinn
látna konung voru eigi aðeins
haldnar um brezka veldið þvert
og endilangt, heldur einnig í
Washington, Frakklandi og víð-
ar; athafnirnar í Ottawa og
Wmnipeg þóttu um alt hinar
fegurstu.
Kosningar í aðsigi
Nú þykir nokkurn veginn
sýnt, að þrennar fylkiskosningar
fari fram í þessu landi á kom-
anda sumri og að þær verði í
Alberta, Saskatchewan og
British Columbia. C. C. F.-sinn-
ar fara með völd í Saskat-
chewan, Social Credit flokkur í
Alberta, en í British Columbia
hélt samsteypustjórn völdum
fram til skamms tíma, er stjórn-
arsamvinnan með skjótum hætti
rofnaði svo sem þegar er kunn-
ugt um; vera má, að gengið
verði einnig til kosninga í
Quebec áður en langt um líður.
En iala óskilgeiinna barna er
hærri en nokkur dæmi eru iil
fyrr eða síðar.
Fjöldi lifandi fæddra barna
1950 var 28,3 á hvert þúsund
landsmanna og hefir aldrei
verið meiri síðan um alda-
mót. En fjöldi óskilgetinna
barna var 27,7 af hundraði
Jihjspsfaeðinga og hærri en ,
dæmi eru til. Barnadauðinn
var aðeins 22 af þúsundi lif-
andi fæddra barna og hefir
aldrei verið minni, en mann-
dauðinn annars 7,9 af þús-
undi landsmanna og hefir
aldrei verið minni.
Fjöldi lifandi fæddra barna á
árinu var 4037. Frá 1920—1940
fór hlutfallstala þeirra lækkandi
með hverju ári, en hefir hækkað
mjög ört síðasta áratug. Var
fjöldi lifandi fæddra barna ekki
nema 20,5 af þúsundi lands-
manna árin 1936—1940.
Fjöldi andvana fæddra barna
1950 var aðeins 63 eða 15 af þús-
undi barna alls fæddra á árinu
og hinn sami hlutfallslega og
árið 1947, en aldrei minni.
Alls létust 1127 manns á árinu,
hlutfallslega jafn margir og
1949, en aldrei færri, og 89 börn
á fyrsta ári, hlutfallslega jafn-
mörg og árið 1947, en aldrei
færri.
Óskilgetin fæddust 1135 börn,
og er það hlutfallslega miklu
hærri tala en vitað er til í öðr-
um löndum og hærri en nokkru
sinni áður hér. Óskilgetin fædd-
ust hér á landi aðeins 14,4 af
þúsundi allra fæddra barna árin
1926—1930, en í fyrra 27,7!
Hjónavígslur og skilnaðir.
Hjónavígslu,r voru 1207 — eða
8,5 á hvert þúsund landsmanna.
Eru þær hlutfallslega mun fleiri
en árið á undan og jafnmargar
og 1948, en hafa aldrei verið
fleiri. Hjónaskilnaðir voru 102
eða 0,7 á hvert þúsund lands-
manna. Hlutfallstala þeirra var
hæst árið 1947, 0,8, en að meðal-
tali 0,7 fimm síðustu ár, þar áður
lægri.
Mannf jölgun.
Fæddir umfram dána voru
2910 eða 20,4 á hvert þúsund
landsbúa. Er það hærra hlut-
fallslega en nokkurt undanfar-
inna ára. Mannfjölgun var þó
alls 22,8 á hvert þúsund lands-
búa, og stafar mismunurinn af
því, að fleiri fluttu til landsins
en frá.
Þessar líftölur íslendinga árið
1950 eru birtar í nýútkomnu
hefti Hagtíðinda. Má telja þær
mjög glæsilegar, þar eð hlutfalls-
lega er fjöldi lifandi fæddra
barna óvenjumikill, andvana
fæddra óvenjulítill, barnadauði
og manndauði almennt óvenju-
lítill og mannfjölgun því með
langmesta móti.
—A. B. 27. okt. 1951
Frá Wynyard, Sask., 29. des. 1951
Einar minn: — Góðan daginn og gleðilegt nýtt ár! Ég þakka
þér og frú Jónsson fyrir margar góðar stundir: að „LÖGBERGI“
á liðnu ári!
Ég máske læt eina eða tvær hendingar fylgja þessum miða. —
„Og láttu þér nú líða vel!
Og lifðu alla karla dauða!“
Vinsamlegast,
Jakob J. Norman
STAÐHÆFINGAR
i.
Að hamingja íslands sé Islendinga
Áhuga-mál sem þeir verða að þinga:
Hvar sem í heiminum höfuðskáld sungu
Var hæsta nótan á íslenzkri tungu.
Á þriðjudaginn hófst í höfuð-
borg Portugals fundur í Atlants-
hafsbandalaginu, sem engan
veginn er ólíklegt að orðið geti
næsta viðburðaríkur, því að
minsta kosti kemur þar til yfir-
vegunar og umræðu stórmál,
sem haft getur víðtæk áhrif á
Evrópumálin; er hér við það átt
hvort takast muni að fella
Vestur-þýzkaland inn í þann
hervarnaramma, sem Vestur-
Frægur rithöfundur
látinn
Á þriðjudaginn var lézt hinn
víðfrægi rithöfundur norsku
þjóðarinnar Knut Hamsun, sá,
er eitt sinn hlaut bókmenta-
verðlaun Nobels, 92 ára að aldri;
ýmissar sögur hans hafa verið
íslenzkaðar, og hefir að því unn-
ið manna mest Jón Sigurðsson
frá Kaldaðarnesi.
í síðustu styrjöld var Hamsun
grunaður um leynimök við her-
námsliðið þýzka og rannsókn
hafin á hendur honum 1945, en
af frekari aðgerðum varð þó
ekki, bæði vegna hins háa ald-
urs hans og þeirrar sérstöðu,
sem hann naut í ríki bókment-
anna.
Framtíðarheimili
hertogans af
Windsor
Nú er mikið rætt um það í
blöðum á Englandi, hvort her-
toginn af Windsor muni koma
heim og setjast að á Englandi
ásamt konu sinni. Þegar hann
afsalaði sér konungdómnum,
fékk hann ekki lengur tekjur
frá stjórninni, en talið er, að
bróðir hans, George VI., hafi
greitt honum af sínum eigin
eignum, um $75.000 á ári.
Ef að drotningin, Elizabeth II.
ákveður að veita honum sömu
tekjur, verður hún einnig að
taka það fé úr sínum eigin sjóð.
Sagt er að drotningunni þyki
mjög vænt um föðurbróður sinn
og einnig um konu hans, og að
hún muni reyna að hafa áhrif á
ömmu sína, Maríu ekkjudrotn-
ingu, í þá átt, að hún taki Wallis,
konu, hertogans af Windsor, í
sátt við sig; eins og kunnugt er,
hefir hún, Wallis, aldrei verið
opinberlega viðurkend sem ein
af konungsfjölskyldunni.
Send á
geðveikrahæli
Mrs. Lillian McCullough, sem,
ásamt manni sínum, var tekin
föst og ákærð fyrir morð ungrar
fósturdóttur sinnar, hefir verið
skoðuð af læknum og telja þeir
hana vitskerta; hún hefir verið
sett á geðveikrahæli.
veldin hafa á döfinni undir for-
ustu Eisenhowers. Frakkar hafa
illan bifur á Þjóðverjum og er
þeim þáð ekki láandi; en á hinn
bóginn leggja Bandaríkin kapp
á að koma Þjóðverjum í varnar-
sambandið og getur það riðið
baggamuninn, því Frakkar eiga
margt til þeirra að sækja eins
og nú hagar til um fjárhag þeirra
og framleiðslu.
Tyrklandi og Grikklandi hefir
verið veitt innganga í banda-
lagið og er slíkt hið sama um
ítalíu að segja.
í ráði er að bandalagið kjósi
sér fastan aðalritara, og hefir
komið til orða, að Pearson utan-
ríkismálaráðherra Canada verði
fyrir valinu, en þá yrði hann
vitanlega að láta af ráðherra-
embætti.
Beztu smjörgerðar-
mennirnir
Á mánudaginn hófst sextug-
asta og sjöunda ársþing Mani-
toba Dairy Association í Royal
Alexandra hótelinu hér í borg.
Mr. G. J. Sigurdson frá Maple
Leaf Creamery, Lundar, hlaut
fleiri verðlaun en nokkur annar
smjörgerðarmaður; meðal þeirra
voru De Laval werðlaunin —
gullúr — fyrir að fá að meðal-
tali hæst mörk; hann fékk einnig
annað úr fyrir að hreppa
Canadian Bank of Commerce
verðlaunin.
Einnig hlutu þessir Islending-
ar verðlaun: L. Magnússon, Tre-
herne; C. Jóhannesson, Ross-
burn; S. Johnson, Riverton; hin-
ir tveir fyrnefndu mörg verð-
laun hver.
Sala tóbaks þverrar
Tóbaksframleiðendur í Ontario
hafa viljað fara á fund fjár-
málaráðherra sambandsstjórn-
arinnar, Mr. Abbotts, og farið
þess á leit, að söluskattur af
vindlingum verði lækkaður
þannig, að 20 vindlingapakki
kosti ekki yfir þrjátíu cents í
smásölu; svo ramt hefir kveðið
að smyglun vindlinga sunnan úr
Bandaríkjum, þar sem verðið er
miklu lægra, að staðhæft er að
yfir 15 miljón vindlinga hafi
verið smyglað inn í Canada á
síðustu þremur mánuðum; telja
tóbaksframleiðendur iðnað sinn
í stórhættu ef eigi verði sett hið
bráðasta undir lekann; fram-
leiðsla tóbaks í Canada hefir
þorrið um 20 af hundraði upp á
síðkastið.
Mr. Abbott tók erindrekum
tóbaksiðjunnar hið bezta, en
kvaðst eigi geta gefið fullnaðar-
svar að svo stöddu; slíkt yrði að
bíða fjárlagafrumvarpsins, sem
lagt yrði fram í þinginu við
fyrstu hentugleika.
Skálað úr fjarlægð
Eitf- sfórflugslysið
enn
Síðastliðinn laugardag fórst
brezk farþegaflugvél skamt frá
Palermo á Sikiley með þeim
hætti að hún rakst á fjallshlíð
og splundraðist í agnir; vélin
hafði þrjátíu og tvo menn innan
borðs, er allir týndu lífi; hún var
á leið til Austur-Afríku.
II.
Lífstefnu ónefndra íslenzkra manna —
Áskil ég „Nýall“-a bókum að sanna:
Að hvergi hafi í heimspeki risið
Svo hátt og tyndrandi lífstefnu-blysið.
III.
Ég veit að þú Finnbogi verður oss nú
Að viðreist, og íslenzkri tungu.
Þú skilur ég vil ekki tefla um trú
Á tungunni — leiddu þá ungu. —
Því íslenzkan var okkur viti, sem ber
Það vitni: Og því ert þú nú staddur hér.
(1/1 1952)
Jakob J. Norman
Hækkuð f járveiting
til skólahalds
Forsætisráðherra Manitoba-
fylkis, Douglas L. Campbell,
hefir lýst yfir því í þinginu, að
stjórnin hafi ákveðið að hækka
á yfirstandandi fjárhagsári fjár-
veitingu til skólahalds innan vé-
banda fylkisins um 750 þúsundir
dollara; sumum þykir skömm
til þessarar upphæðar koma, en
aðrir telja hana viðunandi og
til mikilla bóta; sannast hér
sem oftar hið fornkveðna, að
enginn geri svo öllum líki.
50 ára Guðmann Levy
Þú hefir verið, það ég tel,
þjóðrækninni fengur.
Þessum árum varið vel
og „verið góður drengur".
Það er mín og margra þrá,
sem meir í fjarlægð draga:
Að lyfta glasi; lukku spá
og lengja þína daga.
★ ★ ★
Flösku eina fann ég hér
— fjandi nærri tóma —
Tók upp glas, og tæmdi, þér
til heiðurs og sóma.
R. A.