Lögberg - 17.07.1952, Qupperneq 3

LÖGBERG. FIMTUDAGINN, 17. JÚLÍ, 1952
3
Ragnheiður Olafsdóiiir segir frá Suðurálfu:
Þar heilsa villidýrin upp á
og krókódílar vaka í óm
Margvísleg hárgreiðsla einkennir kynkvíslirnar. — Gull-
námurnar við Jóhannesarborg. — Ennþá lifir í gömlum
glæðum milli Búa og Breta. — Héldu að ísbirnir væru
daglegir gestir á gölum Reykjavíkur.
Eins og sagt var frá í blaðinu
í gær kom Ragnheiður Fríða
ólafsdóttir heim úr hinni löngu
Afríkuför sinni með Gullfaxa í
fyrrakvöld. Kom Ragnheiður
heim heilu og höldnu, enda þótt
ýmsir hefðu í vetur spáð illa
fyrir ferð hennar og opinberir
aðilar hafi lítið aukið sóma sinn
með afskiptum af ferðum henn-
ar, sem ekki skal rakið hér en
lesendum blaðsins frá í vetur er
kunnugt. — Þótti tíðindamanni
blaðsins því ekki úr vegi að
bjóða Ragnheiði velkomna heim.
Blaðamaður frá tímanum átti
í gær viðtal við Ragnheiði á
heimili foreldra hennar. Sagði
hún þar frá ýmsu skemmtilegu,
sem við bar á hinni löngu og
viðburðaríku ferð um Suður-
álfu. En þar er margt harla á-
líkt því, sem íslendingar eiga að
venjast, og fflíkt því sem fólk
gerir sér almennt í hugarlund
um Afríku.
Flogið til Dakar
Ragnheiður fór í haust frá
London suður á bóginn og fór
fyrst til Lissabon. Fannst henni
það fögur og hreinleg borg. Það
an var flogið til Afríku, fyrst til
Dakar á strönd Vestur-Afríku
og komið þangað klukkan tvö
um nótt. Enda þótt sólin væri
þá horfin fyrir nokkrum klukku
stundum, var flugvöllurinn
snarpheitur frá deginum þegar
Ragnheiður snart hann með
hendinni.
Villidýr við veginn
Á Dakar var viðdvölin stutt,
og síðan flogið áfram suður um
Afríku til Gullstrandarinnar, en
þar dvaldi hún um stund í
Belgísku Kongó. Þar er Afríka
í almætti sínu og þar má sjá
villidýr við vegina, þegar út
fyrir borgina kemur og krókó-
díla í stóránum. Krókódíla sá
Ragnheiður þó ekki nema til-
sýndar, enda bezt að koma ekki
of nærri þeim.
I Kongó er líf blökkumanna
ennþá mjög frumstætt. Ungling-
ar sjást naktir á árbökkunum,
og fullorðið fólk er léttklætt. í
Kongó virðast blökkumennirnir
ennþá fátækari en annars staðar,
þar sem leið Ragnheiðar lá, því
þar höfðu þeir ekki einu sinni
það skraut, sem þeim þykir
annars tilkomumikið að bera.
Við gullnámurnar
Frá Kongó var flogið til Suð-
ur-Afríku og komið fyrst til Jó-
hannesarborgar, sem er mikil
nýtízkuborg syðst í álfunni. Þar
eru það gullnámurnar, sem
setja svip sinn á tilveruna, og
er saga borgarinnar tengd þess-
um töframálmi órjúfandi bönd-
um.
Gullnámurnar utan við borg-
ina eru miklar og vinnur þar
mikill fjöldi svartra og hvítra.
Sjálft námustarfið er erfitt og
hættulegt, því að gullsandurinn
er unninn úr iðrum jarðar.
Sjálf er Jóhannesborg, að því
að sagt er, lík stórborgum Ame-
ríku. Þar eru skýjakljúfar og
C0PENHA6EN
Bezta munntóbak
heimsins
stórborgarbragur. Hvítir menn
og svartir eru þar aðskildir að
lögum eins og kunn^gt er. En
þegar út fyrir borgina kemur, er
annað uppi á teningnum. Þar eru
stórir búgarðar og mikil ræktun
suðrænna aldina.
í Höfðaborg
Syðst á Afríkuskaganum er
Höfðaborg, sem Ragnheiði fanst
einna fegursti staðurinn í allri
ferðinni. Stendur borgin undir
Borðfjallinu fræga og er hægt
að aka upp á sléttar flatir þess
og sjá borgina baðaða í ljósa-
dýrð fyrir neðan. Um dagleið
vestar á skaganum er Durban,
sem er einnig fögur borg og
eftirsóttur baðstaður allan árs-
ins hring.
Að lala afríkönsku
í Suður-Afríku eimir ennþá
eftir af gömlum væringum og
styrjöldum frá dögum Búastríðs-
ins. í raun og veru er ennþá
heitt í kolunum milli Bretanna
'og Búanna, en þeir eru eins og
kunnugt er Evrópumenn, aðal-
lega frá Niðurlöndum og Þýzka-
landi, sem námu landið fyrstir
hvítra manna. Hið viðurkennda
landsmál er svokölluð afrí-
kanska, sem er eins konar sam-'
bland af hollenzku og ensku. Er
það mál kennt í skólunum og
víðast talað, enda þótt margir
kunni enskuna. Er ekki laust við,
að börnum af brezkum uppruna
sé heldur illa við að læra afrí-
könskuna.
Yfirleitt verður þess vart í
Suður-Afríku, að stjórn Malans
er illa þokkuð og margt í ólestri.
Er jafnvel búizt við, að svo gæti
farið að borgarastyrjöld brytist
út í Suður-Afríku, vegna al-
menníar óánægju með stjórn
landsins.
í Kenýju
Frá Jóhannesborg lá leiðin
norður á bóginn inn yfir miðja
Afríku til brezku nýlendunnar
Kenýju. Þar var dvalið all-lengi
á búgarði hjónanna, sem buðu
Ragnheiði í þessa ferð.
í þessari nýlendu er ástandið
allt annað en í Suður-Afríku.
Þar er skiptingin milli hvítra og
svartra ekki eins ströng og þar
syðra, en þó allnákvæmar um-
gengnisvenjur á brezka vísu.
Hiti er mikill á þessum slóð-
um, þar sem skammt er að mið-
baugi jarðar, en hans gætir ekki
eins tilfinnanlega vegna þess, að
landið er yfirleitt nokkuð há-
lent. I nýlendunni er ekki nema
ein stór borg, Nairobi, en svo
mörg smærri þorp með misjafn-y
lega löngu millibili.
Landbúnaður er þarna aðal-
atvinnuvegurinn. Yfirleitt eru
búgarðarnir stórir og flestir eign
hvítra manna. Vinna oft 30—40
blökkumenn á hverjum búgarði
og búa í strákofum í grendinni.
Þeir ganga í venjulegum vinnu-
fötum við vinnuna, nema kon-
urnar, sem klæðast einni skinn-
svuntu og eiga ekki annan
klæðnað, að undanskyldu teppi,
sem þær fleygja yfir sig í strá-
kofunum á nóttunni. Kofarnir
eru með moldargólfi og engin
þau þægindi, sem nauðsynleg
eru talin í vestrænum löndum.
Að troða mold í hárið
Einkennilegt er hvernig hætt-
ir og höfuðbúnaður hinna ein-
stöku kynflokka eru breytilegir.
Kemur það bezt fram í skraut-
legum hringjum í eyrum, á hálsi
og höndum, og svo hárgreiðslu
kvenna. Konur af einum kyn-
flokki til dæmis, setja hárið upp
í ströngul og troða mold á milli
í kollinn til að gera brúskinn og
vegfarendur
höfuðbúnaðinn myndarlegri. —
Aðrar greiða hárið niður í smá-
fléttur, sem leika laust í kring-
um höfuðið og líka fyrir augum
og andliti. Enn aðrar kynkvíslir
raka allt hárið af höfði sínu.
Skrítinn eskimói
Það þarf að vísu ekki að fara
alla leið suður til Afríku til að
mæta algjörri fáfræði um ís-
land, en þar er hún líka algjör.
Fólk í Suður-Ameríku, jafnvel
þótt nokkuð menntað væri, vissi
varla hvar landið var og trúði
því alls ekki, að Ragnheiður gæti
verið innfæddur íslendingur,
þar sem hún virtist ekki vera
af eskimóakyni með rauð augu
og hvítt hár.
En mest urðu þeir þó undr-
andi, sem heyrðu það, að hún
Frá upphafi vega hefir maður-
inn fundið hve nauðsynlegt það
er að koma fréttum og skila-
boðum sem fljótast milli fjar-
lægra staða. Einkum var þetta
nauðsynlegt í hernaði. Alex-
ander mikli, Hannibal og Cesar
sendu hraðboða, ýmist þol-
hlaupara eða riddara. Seinna
fundu menn upp á því að nota
bréfdúfur. Einnig voru vitar
kveiktir á fjöllum og segir sagan
að þannig hafi herboð getað bor-
izt á skömmum tíma eftir endi-
löngum Noregi. Vitar þessir
voru merkjastöðvar, en höfðu
aðeins eina sögu að segja, að
ófriðarmenn væri komnir til
landsins. En það mun hafa ver-
ið á sjónum að mönnum tókst
fyrst að koma margháttaðri
skilaboðum á milli, með alls
konar merkjum og með því að
hlaða seglum á vissan hátt.
Seinna fundu menn upp á því
að gefa merki með ljósum þegar
myrkt var af nótt. Og þegar fall-
byssur komu til sögunnar var
farið að gefa merki með þeim.
Á 16. öld voru fundin upp
ýmis merkjakerfi og endurbætti
brezki flotaforinginn Sir William
Penn þau mjög á 17. öld. Annar
flotaforingi, Kempenfelt, fann
fyrstur upp á því að gefa merki
með smáflöggum, og samdi sér-
stakt merkjakerfi, sem að miklu
leyti er notað enn í dag. Þess er
getið um Nelson flotaforingja,
að hann treysti ekki á merkin,
þötti öruggara að gefa undir-
mönnum sípum munnlegar fyr-
irskipanir. Þó var send út með
merkjum hin fræga dagskipan
hans: England ætlast til þess að
hver maður geri skyldu sína.
Það var enskur maður, R. L.
Edgeworth, sem fann upp hinn
svonefnda „semaphore,“ eða
merkjastöðvar á landi, árið
1767. Frakkar tóku þessa hug-
mynd upp 1794 til þess að koma
skilaboðum frá höfuðborginni
til herja sinna. Og ári síðar var
slíkum merkjastöðvum komið
upp í Englandi.
Til þess að koma skilaboðum
langar leiðir, varð að reisa
merkjastöðvar með stuttu milli-
bili og helzt þar sem hæzt bar
á. Merkjastöðvar þessar voru
þannig útbúnar, að reist var há
grind og innan í henni voru sex
spjöld í tveimur röðum, og með
því að opna þau og loka þeim á
víxl, var hægt að gefa 63 mis-
munandi merki.
Aðalmerkjastöðin var á þaki
flotamálaráðuneytisins í Lon-
don, en þaðan dreifðust svo
merkjastöðvarnar x allar áttir.
Tólf merkjastöðvar voru á milli
London og Portsmouth, 31 milli
London og Plymouth, 19 milli
London og Yarmouth og 10 milli
London og Deal. Vegalengdin
milli þessara stöðva var dálítið
mismunandi, eftir því hvernig
landslagi var háttað, 12—14
enskar mílur þar sem lengst var
á milli. Óvíða eru þær í beinni
línu, því að seilzt var til þess
hefði ekki séö hvítabirni fyrr
en í dýragarðinum í Höfðaborg.
Fólk hélt að þeir væru daglegir
gestir á götum höfuðborgar hins
norðlæga lands. Eins bjóst það
við, að Ragnheiður byggist við
að sjá ljón og tígrisdýr á götum
Höfðaborgar, ems og margir út-
lendingar halda, sem þangað
koma.
Á heimleiðinni fór Ragnheiður
um Kairó og fór þar meðal ann-
ars ríðandi á úlfalda upp að
pýramídunum. Það þótti henni
skemmtilegt farartæki, þegar
þau líða áfram eins og skip á
sandöldunum. Þeir eru sann-
kölluð skip eyðimerkurinngr,
eða svo finnst manni að minnsta
kosti, þegar maður situr á baki
þeirra, segir Ragnheiður.
Frá Kairó lá leiðin heim um
Aþenu og Róm, og er þá komið
á slóðir íslendinga og ekki þörf
á að rekja ferðasöguna lengur í
einstökum atriðum.
að setja þær þar sem bezt sást
til þeirra og alls staðar varð að
gæta þess, að svq vel sæist milli
stöðvanna, að hægt væri að
greina merkin.
Þegar stöðvar þessar höfðu
verið í notkun í 20 ár, hafði
reynslan sýnt, að 200 daga á ári
að meðaltali var hægt að koma
skilaboðum allan daginn milli
þessara stöðva, um 60 daga á ári
var hægt að nota þær nokkurn
hluta dagsins, en 100 daga voru
þær ónothæfar. Mjög var það
mismunandi hvað hinar ýmsu
stöðvar dugðu vel. Til sumra
sást ekki dögum saman þegar
austan átt var og reykinn frá
London lagði yfir þær. Stöðvar,
sem stóðu á jafnsléttu voru
stundum á kafi í þoku, þótt þær
stöðvar er hærra stóðu, gnæfðu
upp úr þokunni. — Um hádegið
trufluðu og sálargeislar skyggni,
en bezt skyggni var rétt um
ljósaskiptin kvölds og morgna.
Venjulegt var að skeyti, sem
sent var frá London til Ports-
mouth væri um 15 mínútur á
leiðinni. Ein einu sinni var gerð
tilraun um hve hratt skilaboð
gæti farið þar á milli fram og
aftur. Voru þá allir stöðvar-
stjórar. aðvaraðir fyrirfram að
láta engan stanz verða á merkj-
unum, og þá var skeyti komið til
Portsmouth og aftur til London
á þremur mínútum, en vega-
lengdin er um 500 enskar mílur.
Var þetta svo mikill hraði að
skeytið tafðist ekki nema 3 sek-
úndur á hverri stöð að meðal-
tali. Þess vegna kom fram í einu
blaðinu áskorun um það, að
gera slíkar merkjastöðvar um
landið þvert og endilangt, til
þess að flytja alls konar fréttir,
og koma þannig á fréttaþjón-
ustu, sem engin önnur þjóð
hefði og ólíklegt væri að nokkur
þjóð mundi nokkurn tíma geta
komið á hjá sér. Það eru ekki
nema rúmlega hundrað ár síð-
an þetta var.
Merkjastöðvunum var breytt
árið 1816. Komu nú háir staurar
með þverálmu og tveimur slám
þar upp af, og þessar stöðvar
voru notaðar þangað til síminn
kom. Seinasta merkjaskeytið var
sent frá Portsmouth 31. desem-
ber 1847.
Margs konar fleiri merkja-
stöðvar voru í notkun, bæði í
Englandi og á meginlandinu og
voru sumar með ljósum, til þess
að hægt væri að koma skeytum
áleiðis um nætur. Flestar lögð-
ust þær niður þegar síminn kom
til sögunnar. Þá skeði það, sem
engan hafði órað fyrir áður, að
hægt var að koma skeytum
hraðar og öruggar milli hinna
fjarlægustu staða, heldur en
með merkjastöðvum. — Ýmis
konar merkjastöðvar eru þó enn
í notkun, en þeim fer stöðugt
fækkandi, einkum síðan loft-
skeytin urðu svo fullkomin að
hægt er að tala saman án tillits
til vegalengda. —Lesb. Mbl.
Dr. P. H. T. Thorlakson
WINNIPEG CIJNIC
St. Mary’s aDd Vaughan, Wlnnlpeg
PHONE 926 441
J. J. SWANSOIM & CO.
LIMITED
308 AVENUE BLDG. WINNIPEG
Fasteignasalar. Leigja hús. tlt.
vega peningalán og eiúsábyrgS,
bifreiðaábyrgð o. s. frv.
Phone 927 538
SARGENT TAXI
PHONE 204 845
PHONE 722 401
FOR QUICK. RELIABLE
SERVICE
•
DR. E. JOHNSON
304 EVELINE STREET
• Selkirk, Man.
Offlce Hours 2.30 - 6 p.m.
Phones Office 26 — Res. 230
w
Andrews, Andrews,
Thorvaldson and
Eggertson
LögfrœSingar
209 BANK OF NOVA SCOTIA BG.
Portage og Garry St.
Phone 928 291
C A N A D I A N FISH
PRODUCERS, LTD.
J. H. PAGE, Managing Director
Wholesale Dlstributors of Fresh and
Frozen Fish.
311 CHAMBERS STREET
Office Ph. 26 328 Res. Ph. 73 917
Offlce Phone Res. Phone
924 762 726 115
Dr. L. A. Sigurdson
528 MEDICAL ARTS BLDG.
Office Hours: 4 p.m. - 6 p.m.
and by appolntment.
A. S. BARDAL LTD.
FUNERAL HOME
843 Sherbrook Street
Selur likkistur og annast um út-
farir. Allur útbúnaður sá beztl.
Stofnað 1894 Sími 27 324
Phone 23 996 700 Notre Dame Ave.
Opposite Maternlty Pavillion.
General Hospital.
Nell’s Flower Shop
Weddlng Bouquets. Cut Flowers
Funeral Designs, Corsages,
Beddlng Plants
Nell Johnson Res. Phone 27 482
Office 933 587 Res. 444 389
THORARINSON &
APPLEBY
BARRISTERS and SOLICITORS
4th Floor — Crown Trust Bidg.
364 Maln Street
WINNIPEG . CANADA
SELKIRK METAL PRODUCTS
Reykháfar, öruggasta eldsvörn,
og ávalt hreinir. Hitaeiningar-
rör, ný uppfynding. Sparar eldi-
viC, heldur hita frá að rjúka út
með reyknum.—Skrifið, slmið til
KELLY SVEINSSON
625 Wall Street Winnipeg
Just North of Portage Ave.
Símar: 33 744 — 34 431
J. WILFRID SWANSON 8c CO.
Insurance in all its branches.
Real Estate - Mortgages - Rentals
210 POWER BUILDING
Telephone 937 181 Res. 403 480
LET US SERVE YOU
Creators of
Distinctive Pringting
Columbia Press Ltd.
695 Sargenl Ave., Winnipeg
Phone 21804
S. O. BJERRING
Canadian Stamp Co.
RUBBER & METAL STAMPS
NOTARY & CORPORATE SEALS
CELLULOID BUTTONS
324 Smilh Si. Winnipeg
PHONE 924 624
Phone 21101 ESTIMATES
FRF.F.
J. M. INGIMUNDSON
Asphalt Roofs and Insulated
Sldlng — Repairs
Country Orders Attendeð To
632 Simcoe St. Winnipef, Man.
GIMLI FUNERAL HOME
51 Firsl Avenue
Ný ú.'fararstofa með þeim full-
komnasta útbúnaði, sem völ er
á, annast virðulega um útfarlr,
selur lfkkistur, minnisvarða og
legsteina.
Alan Couch, Funeral Direcior
Phone—Business 32
Residence 59
DR. A. V. JOHNSON
Dentist
506 SOMERSET BUILDING
Telephone 97 932
Home Telephonpe 202 398
DR. ROBERT BLACK
Sérfræðingur i augna, eyrna, nef
og hdlssjúkdémum.
401 MEDICAL ARTS BLDG.
Graham and Kennedy St.
Skrifstofusimi 923 815
Heimaslmi 403 794
Comfortex
the new sensation for the
modern girl and woman.
Call Lilly Maithews, 310
Power Bldg., Ph. 927 880
or evenings. 38 711.
GUNDRY PYMORE
Limited
British Quality Fish Nettino
58 VICTORIA ST. WINNIPEG
Phone 928 211
Manager T. R. THORVALDSON
Your patronage wlli be appreciated
Minnist
BETEL
í erfðaskrám yðar.
PHONE 927 025
H. J. H. Palmason, C.A.
H. J. PALMASON & CO.
Chartered Acconntanta
505 Confederatlon Llfe Bldg.
WINNIPEG MANITOBA
PARKER, PARKER &
KRISTJANSSON
Barristers • Solicitors
Ben C. Parker. K.C.
B. Stuart Parker, A. F. Kristjanason
540 Canadlan Bank of Commarea
Chamber,
Winnlpeg, Man. Phona 623 6(1
G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dir.
Keystone Fisheries
Limited
Wholesale Distributors of
FRESH AND FROZEN FISH
404 SCOTT BLK, Stmi 925 227
Bullmore Funeral Home
Dauphln, Manitoba
Eigandi ARNI EGGERTSON, Jr.
Kaupið Lögberg
—TÍMINN, 5. júní
MERKJAST ÖÐVAR
Business and Professional Cards