Lögberg - 04.09.1952, Qupperneq 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 4. SEPTEMBER, 1952
Lögberg
Geíið út hvern fimtudag af
THE COLUM13IA PRESS LIMITED
695 SARGENT AVENGE, WINNIPEG, MANITOBA
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAN.
PHONE 21 804
Ritstjóri: -EINAR P. JÓNSSON
Verð $5.00 um árið — Borgist fyrirfram
The “Lögberg" is printed and published by The Columbia Press Ltd.
635 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada
Authorized as Second Class Mail, Post Ot'fice Department, Ottawa
Við þjóðveginn
Við nýlega afstaðnar fylkiskosningar í Alberta-
fylkinu efuðust víst fáir um það, að Social Credit
stjórnin myndi enn á ný ganga sigrandi af hólmi, og
sú varð líka raunin á; þetta var í sjálfu sér ofur einfalt
og skiljanlegt þar sem olía og bænagerð höfðu frá dög-
um Aberharts sáluga fallist í faðma, og lítt væst um
hag almennings.
Þótt Mr. Aberhart reisti musteri í Alberta, eða léti
skiidinga samferðamanna sinna öllu heldur gera það,
og prédikaði þar tíðum sjálfur, kohi það þó tilcölulega
brátt í ljós, að musteri hans væri fyrst og fremst af
þessum heimi, eða með öðrum orðum pólitískt musteri,
er nota mætti til mannviröinga og annara fríðinda;
stefnuskrá sinni til fylgisöflunar kom hann því til leið-
ar, að fá inn í fylkið majór Douglas hinn brezka til að
koma fáfróðum kjósendum í skilning um það, að þeir
ætti frá fæðingu inni hjá guði og náttúrunni að minsta
kosti tuttugu og fimm dollara á mánuði, er fylkisstjórn-
inni bæri að greiða skilvíslega í réttan gjalddaga
hverjum einasta og einum einstaklingi innan vébanda
fylkisins; almenningur beit skilyrðislaust á agnið, en
er til þess kom að heimta mánaðarlaunin, var sauð-
svörtum almúganum skýrt frá, að tómhljóð væri í
skúffunni, vitaskuld af hógværð hjartans, og því bætt
við, að úr þessu yrði sennilega ekki bætt, fyr en Social
Credit stefnan legði undir sig alt landið og settist að
völdum í Ottawa; þetta olli nokkurri óánægju til að
byrja með, einkum í hópi þeirra, er lítil skildingaráð
höfðu, en svo kom olían til sögunnar, þá urðu svo að
segja allir nýríkir og Aberhart hélt áfram að messa;
slíkt hið sama gerðu samverkamenn hans í ráðuneyt-
inu og eftir maður hans, Mr. Manning, gerir það enn
þann dag í dag. Mr. Manning heldur kjósendum sínum
fast við trúna eins og síðustu kosningar í fylki hans
leiddu svo afdráttarlaust í ljós.
Þótt olía og bænagerð hafi nú um allmörg undan-
farin ár blásið Social Credit flokknum byr í segl í Al-
berta og að nokkru leyti í British Columbia einnig, verð-
ur sú staðreynd eigi umflúin, að hann sé í rauninni
hvorki meira hé minna en grímuklæddur afturhalds-
flokkur, er orðið geti þá og þegar pólitískur rekkju-
nautur Mr. Drews.
☆ ☆ ☆
Eins og nú horfir við hverfur af fylkisþingi í Mani-
toba á næstunni C. Rhodes Smith dómsmálaráðherra,
er lætur af embætti og tekst á hendur formannsstöðu,
í nefnd er sambandsstjórn nýverið hefir skipað, er hafa
skal hemil á einokunarsamtökum, er vera kunna að
verki í landinu almenningi til óheilla; að Mr. Smith í sín-
um nýja verkahring reynist réttur maður á réttum stað
verður eigi dregið í efa; hann er ágætur lögfræðingur,
prúður maður og háttvís og manna skylduræknastur;
hann átti um hríð sæti í bæjarstjórn Winnipeg við
góðan orðstír og eftir á fylkisþing kom hafa áhrif
hans til góðs farið vaxandi jafnt og þétt; áður en hann
tókst á hendur forustu dómsmálaráðuneytisins gegndi
hann verkamálaráðherraembætti og naut jafnan í báð-
um tilfellum óskipts trausts; við, sem átt höfum langa
samleið með Mr. Smith og átt hann í tölu persónulegra
vina, finnum til saknaðar yfir snöggu hvarfi hans af
stjórnmálasviðinu, en óskum honum jafnframt allra
heilla í hinni nýju ábyrgðarstöðu, því þar, engu síður en
annarsstaöar, kemur ráðvendni og samvizkusemi hans
að góðu haldi.
☆ ☆ ☆
Forsætisráðherrann, Mr. St. Laurent, hefir verið
á ferðalagi um Vesturlandið í nokkra undanfarna daga
og hvarvetna mætt hinum vingjarnlegustu viðtökum;
háskóli British Columbia sæmdi hann heiðursdoktors-
nafnbót í lögum og í Vancouver flutti hann ræðu á árs-
þingi lögfræðingafélagsins canadiska; nú mun nokkurn
veginn mega telja víst, að gengið verði til sambands-
kosninga síðari hluta komandi árs, og hefir forsætis-
ráðherra gefið í skyn að slíks megi vænta; ræður hans
vestanlands hafa þó að mestu verið ópólitísks eðlis, að
minsta kosti hvað innanlandsmálin áhrærir, en meiri
áherzla lögð á skuldbindingar þjóðarinnar gagnvart
sambandsþjóðum sínum og afstöðu hennar á vettvangi
alþjóðamála; þess má vænta, að um það er Mr. St.
Laurent hverfur heim úr Bjarmalandsför sinni, verði
hann maður at fróðari um stefnur og strauma, er öðr-
um fremur gera vart við sig meðal íbúa vesturlandsins,
því þeir hafa, vegna landsvíðáttu og hinnar risavöxnu
búnaðarframleiðslu, margháttaðra sérhagsmuna að
gæta, og nær þetta ekki hvað sízt til farmgjalda með
járnbrautum landsins.
Varðandi stjórnmálin skortir sízt á fjölbreytni
vestanlands um þessar mundir; í Saskatchewan fara
C.C.F.-sinnar með völd, í Alberta ræður hinn svonefndi
Social Credit-flokkur lofum og lögum, en í British Col-
umbia má svo að orði kveða, að alt sé í grænum sjó.
í Vesturlandinu hefir Liberal-flokkurinn nálega gufað
upp hvað meðferð fylkismálefna viðvíkur, nema þá ef
vera skyldi í Manitoba; hver áhrif þetta kann að hafa
á aðalflokkinn í næstu sambandskosningum skal
ósagt látið, þó sýnt sé, að þjóðin sætti sig eigi við svefn
á verðinum.
MINNING AROHÐ:
MRS. HERDÍS JOHNSON
landnámskona í Framnesbygð í Nýja-íslandi
Hamingjunnar örmum á
yfir rósabrautir
flesta daga leið mín lá,
laus við allar þrautir.
Guð sem lánið gefur mér,
gleði og vægan aga. —
Hvernig má ég þakka þér
. þessa liðnu dag.
Halla Eyjólfsdóttir
frá Laugabóli
Mrs. Herdís Johnson, er hér
skal getið með nokkrum orðum,
var fædd að Teigi í Óslandshlíð
í Skagafjarðarsýslu, 1. ágúst
1880. Foreldrar hennar voru
Jónas Þorsteinsson og Lilja Frið-
finnsdóttir, bæði ættuð úr
Skagafjarðarsýslu, síðar land-
nemar að Djúpadal í Geysis-
bygð og um langa hríð búsett
þar. Með þeim kom Herdís barn
að aldri til þessa lands og ólst
upp hjá þeim í Djúpadal.
Þann 8. des. árið 1900, giftist
hún Guðmundi Jónssyni Bjarna
sonar frá Fögruvöllum í Geysis-
bygð. Þau námu land í Framnes-
bygð vestanvert við Árborg og
fluttu þangað árið 1902, og
bjuggu þar þaðan af. Guðmund-
ur andaðist 2. júlí 1929.
Eftir lát manns síns dvaldi
hún með börnum sínum á heim-
ilisréttarlandinu.
Þann 15. des. 1945 flutti hún
til Sigurjóns sonar síns og Lilju
dóttur sinnar, og átti þaðan af
heimili hjá þeim. Frá heimili
þeirra var hún flutt á Red Cross
sjúkrahúsið í Árborg 2. marz s.l.
þá mjög veik og þar andaðaðist
hún 13. sama mánaðar; hún hafði
fulla rænu og mál alt að síð-
asta andartaki — og leið út af
eins og ljós.
Systkini Herdísar eru:
Jóhanna Guðfinna, ekkja
Jósefs bónda Guttormssonar,
býr með Stefáni syni sínum í
grend við Árborg; Jónas Marinó,
bóndi í Djúpadal, kvæntur
’Evelyn Johnson; Unnvald Óskar,
til heimilis hjá Hermundi syni
sínum bónda 1 Ólafsdal í Geysis-
byggð; Una Friðný, gift Jóni
bónda Pálssyni, að Geysi í
Geysisbygð; Guðrún, til heimilis
hjá Snorra bónda Johnson í
Framnesbygð.
Fósturdóttir Herdísar, alin upp
í Djúpadal, er Ruby, Mrs. G.
Jóhannsson, dóttir Gísla bróður
Herdísar og eftirlifandi ekkju
hans Önnu Jónsdóttur Bjarna-
sonar í Hléskógum í Geysis-
bygð. Voru kærleikar miklir með
Herdísi og fóstursystur hennar
og frændkonu.
Börn Herdísar og Guðmundar
manns hennar eru: —
Jónas Hermundur, bóndi við
Árborg, kvæntur Ólöfu Ingi-
björgu Lovísu Johnson; Lilja
Jóhanna, til heimilis hjá Sigur-
jóni bróður sínum við Árborg;
Jónína Guðrún, gift Ágúst Elías-
syni, járnsmið á Gimli; Sigurjón
Marinó, bóndí við Árborg; Una
Friðný, dó í bernsku; Snæbjörn,
bóndi við Árborg, kvæntur
Kristjánínu Helgu Guðmunds-
son. Öll eru þessi systkini dug-
andi og ágætt fólk. Barnabörn
eru 11 að tölu og barnabarna-
barn 1. —
Sennilega hefir lífsbarátta
Herdísar og manns hennar verið
ærið erfið hin fyrri ár, eins og
átti sér oftast stað á þeim tím-
um; en þau voru einkar dug-
andi og samhent í öllu starfi,
hyggin og affarasæl í fram-
kvæmdum og áttu snemma af-
farasælt og gott bú. Guðmundur
var einkar vinsæll maður, harð-
duglegur, enda þjálfaður í hörð-
um skóla frumbýlingsáranna
ekki síður en kona hans. Hann
var ágætis skytta og einkar
heppinn veiðimaður — mun
veiðiskapur hans oft hafa reynst
þeim drjúgt búsílag; oft nutu
nágrannar hans þar einnig góðs
af.
Sem unga mey, móður og
eldri konu einkenndi Herdísi
Mrs. Herdís Johnson
jafnan djúp og innileg trú á Guð,
er bar sér vitni 1 allri framkomu
hennar og áhrifum hennar í um-
gengni við ástvini sína og alla
er hún kyntist. Að mínum skiln-
ingi hefir hún eftirskilið fagurt
dæmi þess, hvernig að unnt er,
mitt í önnum og starfi ævidags-
ins, að gera hið hversdagslega
líf að guðsþjónustu; einnig í
smámunum þess ekki síður en
í því, sem stærri atriði eru talin
með þeim anda og vilja, sem
stjórnast af innstu tilfinningum
og þrá hjartans að vera Guði
trúr.
Ein setning úr heilagri ritn-
ingu virðist mér að lýsi glögg-
lega hugarafstöðu hennar: í ró-
semi og Irúnaðartrausli skal
styrkur yðar vera." Að vöggu-
gjöf hafði hún þegið mikla skap-
festu og kyrlátan styrk; en ég
hygg, að trúnaðartraustið, sem
spámaðurinn talar um — traustið
á nærveru og handleiðslu Guðs,
væri henni hin sí-frjóa orkulind
og andlegt veganesti til enda
ævidagsins. Ávextir þess hugar-
fars voru sýnilegir í bjartsýni
hennar og vongóðri trú, að úr
öllum erfiðleikum myndi vel
rætast, í umburðarlyndi gagn-
vart öðrum, er jafnan var fund-
víst á málsbætur í fari annara,
fremur en á tilfelli til áfellis,
sem sumir eru alt of fundvísir á.
Hin ljúfa hversdagslega fram-
koma hennar var engin yfirborðs
kurteisi heldur ávöxtur af virk-
um góðvilja og göfugu hugar-
fari, sem er sér þess meðvitandi,
að ævileiðin er fljótstígin, óviss
og stutt, — að tækifærin eiga að
notast til að gleðja, en ekki að
græta, hugga en ekki að hrella;
en það er æðsta markmið göf-
ugra hugsjóna í einstaklingslífi,
eins og það er og hámark sannr-
ar listar virðulegra bókmenta.
Ég á margar minningar um
heimili Herdísar og barna henn-
ar, en þau bjuggu saman um all-
mörg ár eftir lát manns hennar
og föður þeirra. Mér fær sízt úr
minni liðið hinn yndislegi blær,
er heimilið með sér bar; þar
ríkti andi samúðar, rósemi og
virkrar samvinnu allra aðila
heimilisins; úti sem inni bar alt
vott um framtakssemi og sigur-
vinninga og farsæla og sanna vel-
gengni; en djúp bönd kærleika
tegndu móður og börn.
Heimili Herdísar var vel í
sveit sett í suðvestur hluta
Framnesbygðarinnar og var á-
valt aðlaðandi heimili, ekki sízt
þeim er bágt áttu og athvarfs
eða stundarhjálpar við þurftu;
þeir áttu þar jafnan víst athvarf.
Á heimili hennar önduðust aldr-
aðir foreldrar hennar og nutu
síðustu hjúkrunar af hennar
hendi og barna hennar. Hlý og
djúp voru kærleiksböndin jafn-
an er tengdu Herdísi við for-
eldra, systkini og alt ástvinalið
þeirra.
Herdís unni kirkju sinni og
söfnuði af heilum hug og var
ásamt ástvinum sínum í hópi
sönnustu og ábyggilegustu unn-
enda Árdalssafnaðar; hafa synir
hennar sumir haft á hendi leið-
sögn í málum safnaðarins. Síð-
ustu æviár sín var Herdís all-
mjög þrotin að kröftum, hafði
Fréttir fró ríkisútvarpi íslands
24. ÁGÚST _______________
Hinn nýskipaði sendiherra
ítalíu á íslandi, Carlo Alberto de
Vera d’Aragona, hertogi af -Al-
vito, afhenti forseta íslands,
herra Ásgeiri Ásgeirssyni trún-
aðarbréf sitt við hátíðlega at-
höfn á Bessastöðum á þriðjudag-
inn að utanríkisráðherra við-
stöddum.
☆
Vikuna 10. til 16. ágúst var
enn að heita mátti aflalaust á
síldarmiðunum fyrir Norður- og
Austurlandi. Að kvöldi laugar-
dagsins 16. ágúst var síldarafl-
inn Norðanlands orðinn 33.436
tunnur í salt, rúmlega 27.000
mál í bræðslu og 6500 tunnur í
beitufrystingu. Á annað hundrað
skip stunduðu síldveiðarnar fyr-
ir Norður- og Austurlandi og af
keim höfðu aðeins 64 fengið
meira en 500 mál og tunnur.
Mörg þessara skipa hafa hætt
síldveiðum nyrðra. Við Suð-
vesturland voru stundaðar veið-
ar með reknetjum af nokkrum
bátum, og var síldin, sem veidd-
ist, nær öll fryst til beitu. Á
laugardagskvöld höfðu verið
frystar rúmlega 25.000 tunnur.
1 vikunni sem leið ákvað Síldar-
útvegsnefnd að heimila söltun
Sunnanlands á síld, sem veiddist
frá og með föstudeginum 22. á-
gúst. Lágmarksverð fersksíldar
var þá ákveðið 160 krónur á upp-
saltaða tunnu, eða ein króna
kílógrammið, ef síldin er keypt
uppvegin.
Þegar ljóst varð, að aflabrest-
ur myndi verða tilfinnanlegur á
þeirri síldavertíð, sem nú er að
ljúka, var athugað hverjir mögu
leikar væru á því að bæta afla-
brestinn að nokkru úr síldveiði-
deild hlutatryggingarsjóðs. —
Stjórn sjóðsins hefir verið gert
það kleift að ákveða bótagreiðsl-
ur, sem væntanlega gera útgerð-
armönnum fært að grejða kaup-
tryggingu, en fæstir bátanna
hafa aflað í sumar fyrir trygg-
ingu.
☆
Nokkrir togarar stunda nú
veiðar fyrir Þýzkalandsmarkað.
Togarinn Akurey seldi í Brem-
enhaven á mánudaginn fyrir
heldur lágt verð, og var það
fyrsta ísfiskssala íslenzks togara
í Þýzkalandi á þessu ári. Verðið
var lágt vegna mikilla hita, en
úr þeim hefir dregið síðan.
☆
Vísitala framfærslukostnaðar
í Reykjavík reyndist 157 stig 1.
þessa mánaðar. Kaupgjaldsvísi-
talan fyrir ágúst reyndist vera
150 stig.
☆
Aðalfundur Stéttarsambands
bænda verður haldinn að Laug-
arvatni dagana 30. og 31. þessa
mánaðar. Fundinn munu sitja
49 fulltrúar úr öllum sýslum
landsins, auk starfsmanna og
gesta. Rætt verður um verðlag
á landbúnaðaráfurðum og önnur
haft sjúkrahúsvist og gengið
undir tvo stórá uppskurði. Hún
naut frábærrar umönnunar Lilju
dóttur sinnar í vanheilsu síðustu
æviára. Segja mátti að öll börn
hennar og systkina- og vinalið
alt dveldu í grend við hana, —
naut hún mikils styrks af kær-
leika þeirra allra. En hún átti
einnig óvenjulega djúp ítök í
hugum nágranna og samherja
og allra er kynntust henni á ævi-
leið hennar , og þeir fá aldrei
gleymt göfugum anda, er hún
bjó yfir samfara frábærri still-
ingu hennar og háttprýði.
Útförin fór fram frá kirkju
Árdalssafnaðar í Árborg þann
18. marz að viðstöddu fjölmenni.
Hún var lögð til hinztu hvíldar
í grafreit safnaðar síns. Sá er
þetta ritar þjónaði við útförina.
Blessuð sé- minning hennar!
„Það bezta sem fellur öðrum
í arf
er endurminning um göfugt
starf.“
S. Ólafsson
hagsmunamál bænda. Formaður
Stéttarsambandsins er Sverrir
Gíslason í Hvammi.
☆
Heyskapartíð hefir verið mjög
góð sunnanlands og vestan og
norðaustanlands voru einnig
góðir þurrkar nú fyrir skemmstu
og náðist þá inn talsvert hey.
Þar voru vorkuldar miklir og
spratt mjög seint. Á Höfn í
Hornafirði hefir verið hinn
mesti vatnsskortur, enda kom
þar naumast dropi úr lofti í marg
ar vikur. Þurftu mörg heimili að
senda langan veg til vatnsbóla.
☆
Að> tilhlutan Unesco verður
efnt til samvinnu ríkja í Vestur-
Evrópu um kjarnorkurannsókn-
ir, og vinna fjórir hópar eðlis-
fræðinga -að undirbúningi í
vetur, einn þeirra í Kaupmanna-
höfn undir stjórn prófessor
Bohrs. Island er ekki aðilji að
þessari samvinnu enn sem kom-
ið er, en prófessor Bohr hefir
boðið Þorbirni Sigurgeirssyni,
framkvæmdarstjóra Rannsókn-
arráðs ríkisins, að vinna í Kaup-
mannahöfn við rannsóknir þess-
ar í vetur, ,og er Þorbjörn á för-
um utan. Hópur sá, er starfar í
Danmörku, hefir fræðileg verk-
efni, og jafnframt að gera yfir-
lit um það, hvar komið sé í kjarn
orkurannsóknunum og hver við-
fangsefni þar séu vænlegust til
aukinnar vitneskju.
☆
í þessari viku kemur til Reykja
víkur flokkur ballett-dansara frá
Norðurlöndum og sýnir í Þjóð-
leikhúsinu nokkra næstu dag-
ana atriði úr ýmsum ballettum,
svo sem Svanavatninu, Coppelíu
og Giselle. Guðlaugur Rósin-
kranz þjóðleikhússtjóri er ný-
kominn heim frá Norðurlöndum
og samdi um heimsókn þessa í
förinni. Meðal þeirra dansenda,
sem koma, eru Margarethe
Schanne frá Konunglega leik-
húsinu í Kaupmannahöfn, barón
Karl Gustav Kruse ballettmeist-
ari í Malmö, og indverska dans-
mærin Lilavati. Þjóðleikhús-
stjóra hefir lengi leikið hugur á
því að fá hingað ballett-flokk,
og meðal annars rætt það mál
við forstöðumenn Konunglega
leikhússins í Kaupmannahöfn,
en þeir hafa ekki talið fært að
sýna ballett með færri en 50
manns, og slíkt yrði allt of kostn-
aðarsamt.
☆
Leiksýningar Þjóðleikhússins
hefjast um miðjan næsta mánuð
og verður þá fyrst haldið áfram
sýningum á óperettunni Leður-
blökunni. Hlutverkaskipun verð
ur hin sama og í vor, að því
undanteknu að Bjarni Bjarna-
son fer með hlutverk það, sem
Einar Kristjánsson söng, en
Einar getur ekki komið á þess-
um tíma, hann syngur í tveimur
óperum í Konunglega leikhúsinu
í Kaupmannahöfn í september.
☆
Líkur eru til þess að nokkrir
leikarar Þjóðleikhússins sýni
þætti úr fslandsklukkunni eftir
Halldór Laxness í dramatiska
leikhúsinu í Stokkhólmi í haust.
Norræna félagið í Svíþjóð, Sam-
fundet Sverige-Island og fleiri
samtök hyggjast beita sér fyrir
íslenzkri viku, sem halda skal í
Stokkhólmi í byrjun október í
haust, en íslenzk vika var haldin
þar fyrir réttum 20 árum. f ráði
er, að á íslenzku vikunni í haust
verði sýning á málverkum eftir
þrjá íslenzka málara, þá Jó-
hannes Kjarval, Ásgrím Jóns-
son og Jón Stefánsson, þættir
sýndir úr íslandsklukkunni,
fyrirlestrar fluttir við háskól-
ann og sérstök dagskrá höfð í
útvarpinu um íslenzk efni.
☆
Afmælisdagur Reykjavikur
var á mánudaginn var, en þá
voru 166 ár liðin frá því að bær-
inn fékk kaupstaðarréttindi. —
Reykvíkingafélagið m i n n t i s t
Framhald á bls. 8