Lögberg - 13.11.1952, Blaðsíða 2

2
^ooBERG, FIMTUDAGINN, 13. NÓVEMBER, 1952
Finnland: Útvörðurinn í austri
Austur við járntjald hefur
Finnland eftir aðra heims-
styrjöldina háð þrautseiga
og hugprúða baráttu fyrir
frelsi sínu og sjálfstæði, sem
ógnað er af hinu mikla her-
veldi og einræðisríki við
austurlandamæri þ e s s. I
eftirfarandi grein John E.
Owens, amerísks félagsfræð-
ings, sem dvelur við háskól-
ann í Helsingfors, er sagt
nokkuð frá þessari baráttu
Finnlands eftir stríðið.
Greinin birtist upphailega
í vikuritinu The New Lead-
er í New York.
Við járntjaldið liggur Finn-
land sem hinn yzti, landfræði-
legi útvörður hins frjálsa vest-
urs. Á tímabilinu frá 1809 til
1917 drottnaði Rússakeisari yfir
landinu. Finnland varð svo sjálf-
stætt rík, sem kunnugt er, árið
1918. Haustið 1939 gerðu Rússar
innrás í landið, og á árunum
1941-1944 varð landið bæði hern-
aðarlega og stjórnmálalega bit-
bein Rússa og Þjóðverja. í stríðs-
lokin voru flestar helztu borgir
landsins mjög illa farnar; efna-
hagur landsins var í rústum; tí-
unda hluta landsins hafði hinn
voldugi og harðsnúni nágranni
þess í austri, Rússland, lagt und-
ir sig og við allt þetta bættist, að
Rússar gerðu Finnum að greiða
sér gífurlegar stríðsskaðabætur,
að upphæð um 3,500 milljónir
króna reiknað með gengi, sem
gilti í stríðslok. Og þó var sagan
ekki öll. Finnar þurftu að taka
við hálfri milljón flóttamanna
úr Karelíuhéruðunum, sem kusu
að flytja sig vestur yfir hin nýju
landamæri við innlimun héraðs-
ins í Rússland, heldur en að ger-
ast rússneskir borgarar.
Síðan eru liðin átta ár, og hag-
ur landsins hefur á þessum tíma
stórlega batnað. Finnland hefur
að heita má greitt allar stríðs-
skaðabæturnar, endurbyggt borg
irnar og lagt geisimikið af mörk-
um vegna hinna landflótta
manna. Utanríkisverzlunin jókst
úr um það bil úr 2,000 milljón-
um króna árið 1945 í nálega 22,-
000 miljónir árið 1951. Atvinnu-
leysi er frekar fátitt (minna en
13,000 manns af um 4 milljónum
íbúa) og það hefur stórlega
undrað ýmsa fjármálaspekinga
annarra landa, hversu fjárhag-
ur landsins hefur stórlega batn-
að á öllum sviðum. Samvinnu-
félög eru öflug í Finnlandi, í
hlutfalli við íbúatölu landsins,
og er samvinnuhreyfingin sú
þroskaðasta, sem þekkist í viðri
veröld, enda framkvæmd í full-
komlega lýðræðislegum anda.
Finnar eru hreyknir af að telj-
ast til hinna frjálsu þjóða, og
samúð landsmanna er öll með
hinum frjálsu bræðrum þeirra í
vestrinu. Þær öldur haturs, sem
á stríðsárunum risu í garð Rússa
hefur nú lægt. Það sem einna
mesta athygli vekur fyrir Banda
ríkjamann, sem kynnist íbúum
landsins, er hversu andrúms-
loftið er gjörsamlega laust við
þann spenning og æsing, sem
svo mjög einkennir oft íbúa
annarra landa. Finnar gera sér
fyllilega ljóst, hversu hin land
fræðilega lega landsins gerir þá
útstetta fyrir afleiðingum átaka
milli austurs og vesturs, en jafn-
framt sjá þeir og skilja, og hafa
þá skapgerð að breyta eftir því,
að móðursýkiskenndur æsingur
afstöðu landsins hætishót. Það
er lega landsins og vitneskjan
um herstyrk hinna rússnesku
nágranna, sem skýrir hlutleysis-
afstöðu þeirra til átaka stórveld-
anna. í norðri ráða Rússar yfir
Lapplandi, og í austri eru hin
hernumdu Eystrasaltslönd í að-
eins 100 kílómetra fjarlægð fyr-
ir handan finnska flóann. Milli
Helsingfors og Ábæjar (Turku)
á vesturströndinni, sem er önnur
stærsta borg landsins, liggur
Porkkalaskaginn, sem Rússar
ráða yfir með sérstökum samn-
ingi til 50 ára.
Það er aðeins hálftíma ferð í
járnbraut frá Helsingfors til
Porkkala, og vilji menn fara
yfir hið hernumda svæði, þá fá
menn ekki að sjá út um glugg-
ana á þeirri leið! Það er skiptum
eimvagn; rússneskur eimvagn
dregur lestina yfir svæðið og á
meðan er byrgt fyrir alla glugga.
Það er talið, að á þessu svæði
séu miklar víggirðingar Rússa,
og nálægð þeirra er einn ljósasti
votturinn um tilveru hins rúss-
neska bjarnarhramms, sem á
nokkrum mínútum gæti veitt
landinu slíkt högg, að ekki þyrfti
um skeinu að binda. Með hinum
svokölluðu friðarsamningum við
Rússa var svo ákveðið, að Finn-
ar mættu sama sem engan her
hafa, og landið má þess vegna
varnarlaust heita. í ljósi þessara
staðreynda ber að skilja þá setn-
ingu, sem vel metinn borgari í
Helsingfors eitt sinn sagði við
höfund þessarar greinar: „Við
erum ekíki við járntjaldið. Við
erum undir því, og það getur
fallið yfir okkur þegar minnst
vonum varir.“
Hin stjórnmálalega aðstaða
landsins er af framangreindum
ástæðum að ýmsu leyti erfið, og
það er að miklu leyti að þakka
forsætisráðherra landsins, Urho
K. Kekkonen, hvernig úr hefur
rætzt. Kekkonen er margreynd-
ur á sviði stjórnmálanna, og það
er sennilega meira honum að
þakka en nokkrum manni öðr-
um, hversu vel hefur tekizt að
halda landinu utan við viðsjár
kalda stríðsins. í því skyni hefur
forsætisráðherrann o r ð i ð að
leggjast djúpt til þess að finna
ráð til að halda hinu nauðsyn-
lega jafnvægi. Og það fer ekki
leynt, að hann hefur orðið að
gera kommúnista sér hliðholla,
enda nýtur hann trausts þeirra.
Það er skoðun margra Finna, að
hann sé sem skapaður til þess að
fara með stjórnartaumana og að
enginn annar en hann komi þar
til greina. Það er þess vegna.
skiljanlegt, að hann hefur sjald-
an á stjórnartíma sínum látið
utanríkismál verulega til sín
taka, og hið sama gildir um aðra
finnska stjórnmálamenn. Menn
veittu þess vegna nokkra athygli,
ræðu þeirri, sem Kekkonen hélt
í Stokkhólmi í apríl síðastliðn-
um, ef vera kynni, að hann kæmi
að nokkru inn á vandamál sam-
búðarinnar við Sovét-Rússland.
En svo varð ekki. Hann lagði
aðaláherzluna á efnahagslega,
uppbyggingu landsins og hver
árangur hefði náðst á því sviði.
Aðeins eitt þýðingarmikið frá-
vik frá þessu aðalefni ræðunnar
var það, að hann minnti Svía á,
að vináttusamningur Finnlands
við Rússland frá- árinu 1948 væri
öldungis sambærilegur við sams
konar samning ,sem þeir sjálfir
gerðu við Rússa eftir styrjöldina
1721. Og hann lýsti yfir því, að
hollustu Finna við þann samn-
ing væri af engu öðru sprottin
en viðleitni þeirra til þess að
tryggja friðinn og gera efnahags
lega endurbyggingu landsins
mögulega.
Kekkonen hefur, sem áður er
sagt, lagt aðaláherzluna á inn-
anríkismálin, og orðið verulega
ágengt. Kosningar fara fram í
Finnlandi á þriggja ára fresti,
seinast árið 1951. Stærsti flokkur
landsins er jafnaðarmannaflokk-
urinn, með 53 þingsæti, þar næst
flokkur Kekkonens, bændaflokk
urinn, með 51, kommúnistar með
43, íhaldsflokkurinn með 28,
sænski þjóðflokkurinn með 15
og finnski þjóðflokkurinn 10.
Flokkur Kekkonens er hreinn
bændaflokkur. Jafnaðarmanna
flokkurinn er líkur bræðra-
flokkum sínum á hinum Norð-
urlöndunum, sem leggja aðal-
áherzlu á efnahagslegt öryggi,
og velferð allra landsins barna
og hyggjast ná því marki eftir
fullkomlega lýðræðislegum leið-
um, þar sem réttur hins vinn-
andi manns sé gerður gildandi.
Finnskir verkamenn eru nokk-
urn vegnin að jöfnu kjósendur
jafnaðarmanna og kommúnista,
og þó heldur fleiri kjósendur
jafnaðarmanna. Hinir smærri
bændur, sem ekki kjósa jafnað-
armenn, kjósa ýmist bændaflokk;
inn eða kommúnista. Þeir, sem
helzt fylla flokk íhaldsmanna,*
eru atvinnurekendur og þeir,
sem lifa af eignum sínum, en
nokkra kjósendur á flokkurinn
þó úr röðum verkamanna, og þá
helzt þeirra, sem eru fastráðnir
í þjónustu annarra.
Stefna Finna í efnahagsmál-
um einkennist af þeirri viðleitni,
að viðhalda jafnvægi í atvinnu-
lífinu og koma í veg fyrir verð-
bólgu. Flestir flokkar aðhyllast
þessa stefnu, nema kommúnist-
ar. Það gerir Finnum auðveld-
ara að framkvæma þessu stefnu
sína, að atvinnulífið er frekar
fábreytt og tiltölulega létt að
hafa á því árangursríka stjórn.
Undirstaða atvinnulífsins er
skógarhögg og vinnsla úr trjá-
viði. Það, sem helzt veldur á-
greiningi stjórnmálaflokkanna
við framkvæmd þessarar stefnu,
að kommúnistum undanskild-
um, sem eru henni alveg and-
vígir, er hvernig afrakstrinum
skuli skipt milli verkamanna og
bænda. Ihaldsmenn télja stefn-
una í efnahagsmálum koma rang
látlega niður bæði á iðnaðinum
og skattgreiðendum yfirleitt, en
aeir viðurkenna nauðsyn henn-
ar. í bændaflokknum hafa á
undanförnum mánuðum orðið
nokkur átök út af verði á ^am-
leiðslu bændanna. Nokkrir af
Jingmönnum flokksins telja, að
laun verkamanna séu of há og
afurðaverðið til bændanna of
lágt. Flokkurinn er að verulegu
leyti klofinn til launamálanna,
ag Kekkonen verður að leggja
sig allan fram um að halda
flokknum saman. Mönnum til
mikillar undrunar sagði hann af
sér sem forsætisráðherra í marz
s. 1. Bændaflokknum var ljóst,
að foringjalausum var þeim ó-
mögulegt að mynda stjórn með
íhaldsmönnum, og ef ekki tæk-
ist að viðhalda samheldninni í
flokknum, þá hlyti svo að fara,
að jafnaðarmenn yrðu alls ráð-
andi í þinginu. Flokkurinn varð
úví einhuga að biðja Kekkonen
að taka við stjórnartaumunum
á ný, sem hann líka gerði, og að-
staða hans hefur aldrei verið
sterkari en síðan.
Mönnum kann að koma kyn-
lega fyrir sjónir, að kommún-
istar skuli hafa svo marga full-
trúa á þingi, eftir framkomu
Rússa við þjóðina 1939. Þetta
þarfnast skýringar við. Á tíma-
bili eftir árið 1918 logaði landið
í innanlandsóeirðum, sem borg-
arastyrjöld mátti kallast. Árið
1930 var kommúnistaflokkurinn
bannaður í landinu. Menn sjá
nú, að það var vissulega rangt,
að banna finnska kommúnista-
flokkinn, því að einmitt þess
vegna líta margir Finnar á ýmsa
leiðtoga kommúnista bæði lífs
og liðna se mhetjur. Fylgjendur
flokksins eru flestir í norður-
hluta landsins, en þar eru kjör
íbúanna langverst, enda landið
hrjóstrugast. í norðurhéruðun-
um var fylgi kommúnistaflokks-
ins þriðjungur g r e i d d r a at-
kvæða þar, en nieðaltalið yfir
landið var fimmti hluti allra
greiddra atkvæða. Kommúnistar
skírskota líka í áróðri sínum
einna mest til hinna fátækustu
stétta landsins, og áróður þeirra
er fyrst og fremst tfnahagslegs
eðlis, en ekki stjórnmálalegs,
enda er finnskur verka lýður
yfirleitt alls ekki hlynntur Rúss-
um. Enda þótt kommúnistaflokk
urinn sé aðili að samtelpustjórn
landsins, þá eru áhrif þeirra í
stjórninni frekar lítil og áhrif
þeirra á löggjöfina eru mjög
takmörkuð, enda sjá aðrir flokk-
ar þingsins til þess að svo sé.
Kommar áhrifalillir
I lok aprílmánaðar s. 1. báru,
kommúnistar fram tillögu í
þinginu um að stytta herskyldu-
tímann. Sú tillaga þeirra var
felld með 136 atkvæðum gegn
40. Kekkonen hefur lag á því að
gera kommúnista áhrifalitla í
þinginu. Það vantar ekki ,að þeir
eru sífellt að bera fram yfirborðs
kenndar tillögur með allmiklu
yfirlæti, en hinir flokkarnir eru
jafnan samtaka um að fella þær,
og leyfa sér á stunduífr að géra
að þeim góðlátlegt gys.
Utan þingsins hafa kommún-
istar þó nokkru meiri áhrif, sér
í lagi í verkalýðsfélögunum. í
sumum iðngreinum hafa þeir
lengi haft tögl og hagldir. Með-
an kommúnistaflokkurinn var
bannaður störfuðu margir fyrr-
verandi meðlimir hans innan
jafnaðarmannaflokksins. Nú eru
þeir ekki lengur þar ,enda er
jafnaðarmannaflokkurinn undir
forustu hins mikilhæfa og dug-
mikla' Karl August Fagerholms,
forseta finnska þingsins, mjög
einbeittur í afstöðu sinni til
ammri baráttu innan verkalýðs-
félaganna og það, sem gert hef-
ur átökin hvassari í Finnlandi,
eins og annars staðar, er sú stað-
reynd, að báðir leita þeir fylgis
hjá einni og sömu stéttinni, hinni
fjölmennu verkalýðsstétt. I
finnska alþýðusambandinu eru
39 sérsambönd, og af þeim
stjórna kommúnistar 8, þar á
meðal samböndum byggingar-
verkamanna, múrara, sambandi
verkamanna í matvælafr^m-
leiðslunni, í leðuriðnaðinum,
skóframleiðslunni og í gúmmí-
iðnaðinum.
Kommúnistar reka öflugan
áróður í Fmnlandi, og Moskvu
útvarpið er þeim virk stoð í því
efni. Margir verkamenn hafa
trú á yfirburðum kommúnis-
manns yfir kapítalismann, og
flokkurinn hefur þó nokkrum
nytsömum sakleysingjum á að
skipa, sem alls ekki þykjast vera
kommúnistar, en láta nota sig
sem slíka. Hins vegar eru þeir
fjölmargir meðal finnskra verka
manna, sem sjá og skilja, að
stefna kommúnista verðúr ekki
með ríkum árangri framkvæmd
þar í landi, eins og högum er
háttað. Það, sem meðal annars
er talið hafa aflað kommúnist-
um fylgis í norðurhéruðunum,
er hatrið á Þýzku nazistunum,
sem ollu þar stórfelldri eyðilegg-
ingu. Þar voru allmargir komm-
únistar fyrir, þegar ófriðurinn
milli Þjóðverja og Rússa hófst.
Skógarhöggsmenn bjuggu þar
víðast hvar við hin verstu kjör
STRIYE FOR KNOWLEDGE
In these modern times Business College
Education is not only desirable but almost
imperative.
The demand for Business College Educa-
tion in industry and commerce is steadily
increasing from year to year.
Commence Your Business
Training immediately!
For Scholarships Consult
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
PHONE 74-3411 695 SARGENT AVE., WINNIPEG

á stríðsárunum, og segja má, að
þeir hafi verið þrælkaðir þar af
löndum sínum í þágu Þjóðverja,
og ánd-verkalýðssinnuð stefna
þeirra atvinnurekenda hafi mjög
ýtt undir fylgi við kommúnis-
mann. Það er eftirtektarvert í
þessu sambandi, að í öðrum þeim,
iðngreinum norðurhéraðanna,
þar sem meira var gert fyrir
verkamennina, hafa verkmenn-
irnir nær eingöngu snúizt á sveif
með jafnaðarmönnum. Saman-
lagt eiga flokkar jafnaðarmanna
og kommúnista nær allt kjósenda
fylgið í Norður-Finnlandi.
I ræðu þeirri, sem Kekkonen
hélt í Stokkhólmi og áður er
sagt frá, kom forsætisráðherr-
ann inn á fyrirætlanir, sem á
prjónunum væru um að skapa
stóriðnað í Norður Finnland. Nú
er í uppsiglingu mikil deila í
þinginu, út af frumvarpi stjórn-
arinnar um þetta efni, sem m. a.
gerir ráð fyrir byggingu stór-
felldra orkuvera þar á vegum
ríkisins. íhaldsmenn eru vitan-
1 e g a einbeittir andstæðingar
þeirra fyrirætlana og mun þeim
þykja áhrif ríkis rekstrarins
nógu viðtæk þótt ekki komi
þetta til viðbótar.
Á árunum 1947-48, þegar komm-
únistár voru meira ráðandi í
verkalýðssamtökum landsins,
stóðu þeir fyrir stórfelldum
pólitískum verkföllum, sem oft
höfðu alvarleg áhrif fyrir efna-
hagslíf landsins, en nú er allt
miklu kyrrara á þessum vett-
vangi. Kommúnistar fengu 389
þúsund atkvæði við seinustu
þingkosningar, en allmiklu færri
fulltrúa á þingi en vera bæri
miðað við þá tölu a t k v æ ð a.
Bændaflokkurinn fékk rúmlega
400 þúsund atkvæði og jafnaðar-
menn um hálfa milljón atkvæða.
Kröfuganga kommúnista 1. maí
s. 1. taldi um 10 þúsund sálir, þar
af mörg hundruð barna. Kom-
múnistar gefa út tvö dagblöð
í höfuðborginni, en þau eru lít-
ið útbreidd. Þau voru bæði
minnkuð í vor. Annað minnkaði
brotið, en hitt fækkaði síðunum.
Á boðstólum eru auk þess nokk-
ur tímarit kommúnista, en þau
eru lítið keypt.
Samúð margra þjóð er mjög
einlæg með Finnum, og munu
síðustu ólympíuleikar ekki hafa
dregið úr henni. Margir finnskir
stúdentar leggja leið sína til ann-
arra landa, ekki sízt til Banda-
ríkjanna, og þeir eru þó fleiri,
sem hafa fullan hug á því, en
koma því ekki í framkvæmd
margra hluta vegna. Ef Banda-
ríkjamaður tekur finnska stúd-
enta tali, líður að jafnaði ekki á
löngu þar til kynþáttavandamál-
ið í Bandaríkjunum ber á góma.
Aðeins einn af hundraði finnskra
stúdenta eru kommúnistar, en
þeir heyra mikið gert úr ofsókn-
um h v í t r a Bandaríkjamanna
gegn þeim svörtu, þar í landi,
enda leggja finnskir kommún-
istar mikla áherzlu á þær í á-
róðri sínum. Þess er skemmst að
minnast, að fyrirlesari nokkur á
vegum sameinuðu þjóðanna
ferðaðist til Finnlands í sumar
og ræddi m. a. um þetta mál.
Hann fékk slíka aðsókn, að hús-
rúm það, sem fyrirfram var ætl-
að til fyrirlestrahaldsins, reynd-
ist allt of lítið, þegar til kom.
Sem stendur er hagur Finna
góður, en um þá gildir kannske
frekar en flestar aðrar þjóðir.
Afkoma þeirra er háð utanað-
komandi öflum ,sem þeir geta
sáralítil áhrif haft á. Að lokum
þessi orð, sem fyrrverandi ráð-
herra nokkrum urðu á munni í
samtali við greinarhöfund: „Við
getum ekki gerzt þáttakendur
í heimsmálunum. Við verðum
einungis að sitja hjá og hlusta á.
— AB 16. sept.
11
HfllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHIIII'S
Nr. 2 I upplýsingaflokki s
CANADISK
VASABÓK
Þessi grein er önnur í röð
samin með þnð fyrir aiigum.
að vekja Nvja Canadamenn til
meðvitundar um þá kosti og
þau tækifæri, sem hið nýja
kjörland þeirra liefir ui>p á
að bjóða.
Canada skiptist I tiu fylki
og tvö svæöi, sem eigi njóta
sjálfsstjörnar. Newfoundland
á austurströnd, er samsett af
eynni Newfoundiand og La-
brador á meginlandinu. Aðal-
atvinnugreinar eru timbur-
tekja til pappirsgerðar og
fiskveiðar.
Smæsta fylkið er Prince
Bdward Island, er frægt er
einkum vegna akuryrkju og
fiskiveiða; auk þess er þar
mikið um eplauppskeru og
aðra ávexti. 1 Novo Scotia er
mikið um landbúnað, fisk-
veifiar, ávexti og mikið af
kolum. New Brunswickfylki
er frjösamt til akureyrkju,
auk fiskveiða, timburtekju og
pappírsframleiðslu.
Quebec, stæí^t!F"?ylkið, er
heimkynni hinna frönsku-
mælandi Canadamanna; lengi
vel var þar einkum stundaður
landbúnaður, en nú er þegar
geisimikið um iönafi; aðal-
framleiðslugreinar eru timb-
ur og pappírsgerð, námu-
vinsla og landbúnaður. Que-
bec hefir forustu um rafur-
magnsframleiðslu.
Ontario, sem er annað
stærsta 'fylkið, hefir meirl
iðnaðarframleiðslu en Que-
bec. Einnig er þar mikið um
timburtekju og orkufram-
leiðslu. 1 suðurhiuta fylkisins
þar sem veðurfar er milt, er
hið svonefnda, fræga ávaxta-
svæði, og þar er fjölbýlast á
fermilu.
Ritstjóri þessa hlaðs kem-
ur á framfæri kærkomnum
athuKunum og upplýsingnm
af yðar hálfu varðanili fram-
hald þessara greina.
f najsta mánuði
Canadisku Vesturfylkin
Calvett
DISTILLERS LTQ
AMHERSTBURG, ONTARIO
Miiiiili
YOUR
-mspUOHB DlRBCTORY
WlU. bb rbady
noV' /s-
Viðskiptavinir geta fengið
eintak af hinni nýju slma-
skrá á næstu stmaskrif-
stofu, nema í þelm bygð-
arlögum, scm hafa sjálf-
virkt símakerfi. Þar,
sem svo hagar til,
skuluð þér vitja síma-
skrárinnar á næsta
pósthús.
COMMUNITY DIAL OFFICES ARE
LOCATED AT THE FOLLOWING POINTS:
Anola, Bculah, Crandall. Goodlands, Hazelridge, La Broquerie,
Lorette, Lyleton, Marquette, Medora-Napinka, Miniota, New
Sarum, Oak Bank, Pierson, Pine Falls, Riverton, Trlston,
Warren, Waskada, Whitemouth, Woodiands.
mnniTOBR TEIiEPHOnE SOSTEm
52-6