Lögberg - 20.11.1952, Qupperneq 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 20. NÓVEMBER, 1952
FEÐGA MINNING:
Ingimundur Eiríksson Inge
Ingimundur Eiríksson Inge
Það hefir dregist lengur en,
skyldi að minnast þessa merka
og ágæta manns. En það skal
nú hér gert í fáum orðum.
Ingimundur Eiríksson var
fæddur 20. september 1864 að
Hraunshaga í Árnessýslu. For-
eldrar ,hans voru þau hjónin Ei-
ríkur Ingimundsson bóndi að
Árhrauni á Skeiðum og Gróa
Ásbjarnardóttir kona hans. Var
Gróa hinn mesti kvenskörungur.
Ingimundur var kvæntur, og
er eftirlifandi ekkja hans Stein-
unn Jónsdóttir (Norman) bónda
að Syðstu-Grund í Blönduhlíð
í Skagafirði; gáfuð kona og
Inikilhæf.
Þau hjón eignuðust tíu börn:
tvo syni og átta dætur.
Þegar hingað kom vestur
dvaldi Ingimundur all-lengi
hinni svonefndu Þingvallabygð.
Hann nam hér land í Vatna
bygðunum 1892, og settist þar
að. Þessar bygðir voru nefndar
eftir vötnunum Foam Lake og
Fishing Lake.
Þær fréttir höfðu borist ur
þessu Vatnahéraði að vötnin
væru þar kvik af ágætum fiski,
iog á þeim svæðum væru alls
konar bjargir boðnar af hendi
náttúrunnar.
Ingimundur var frábærlega
vel gefinn maður; var hann því
sjálfkjörinn forvígismaður
flutti þangað fjöldi fólks úr öll-
um áttum.
Eins og fyr var sagt var Ingi-
mundur mörgum og miklum
gáfum gæddur. Hann var djúp-
vitur maður og svo laghentur að
hann gat svo að segja fært það
alt í lag aftur, sem úr lagi fór.
Er þar ekki einungis átt við vél-
ar og verkfæri, heldur einnig
lifandi skepnur. Hann var svo
vel að sér í dýralækningum, að
aðdáun vakti. Hafði hann lesið
og lært svo mikið í þeim fræðum
að undrun sætti, þó hann hefði
aldrei inn fyrir skóladyr stígið
sem nemandi. Kom þetta sér oft
vel í nýbygðinni, þar sem um
engan lærðan dýralækni var að
ræða.
Við þetta bættist það að
Ingimundur fór oft út um bygð-
ir þegar hann var kallaður til
þess að bjarga eða hlynna að
skepnum, sem eitthvað gekk að,
og það oftast fyrir lítið gjald eða
ekkert. Hann var írábærlega
hjálpsamur og viðbúinn til liðs
og líknar, hvar og hvenær sem
þörf krafði.
Ingimundur dó 17. september
1936 og mun nafn hans gfeymast
í minnum manna í Vatnabygð-
unum eins lengi og saga þeirra
bygða verður virt og varðveitt.
Sig. Júl. Jóhannesson
☆
☆
II.
☆
Young Edison Inge
hverju máli, sem uppi var í hér-
aði, en gaf sig lítt að utanhéraðs-
málum. Leysti hann öll sín störf
af hendi með hinni mestu lipurð
'og lagni. Það var því eðlilegt að
hann væri valinn til þess að
fara vestur ásamt öðrum trún-
aðarmönnum til þess að skoða
þetta „Gósen“ land með eigin,
augum. Þetta var löng leið: um
hundrað og tuttugu mílur. Með
Ingimundi var Kristján Helga-
son. Hafði enginn íslendingur
áður farið þangað í landaleit.
Þegar þeir félagar komu aftur
heim til Þingvalla, lýstu þeir
landinu svo glæsilega að hópur
Imanna tók sig þegar upp úr
Þingvallasveitinni og flutti
þangað vestur. Á næstu árum
Kvef vegna reykinga
HóstiS þór svo mikiS að þér hrökkvið
upp úr svefni, og undrist aS lungna-
pípurnar skuli ekki bresta? EruS þér
meS rennsli úr nefi og hósta liSlangan
daginn? EySiS eigi ævinni viS slikt
ástand. Ef þér eruS þannig á ySur
kominn vegna reykinga skuluS þér fá
RAZ-MAH töflur. Templeton’s RAZ-
MAH losa fljótt um hrákann og hósti
og óþægindi hverfa. 65 c., $1.35 I
lyfjabúðum. R-57.
COPENHAGEN
Hann var fæddur 5. júní árið
1900 í Foam Lake bygðinni og
ólst þar upp á landnámsárunum,
þegar erfitt var að afla sér ment-
unar. Alþýðuskólarnir voru
oftast langt frá heimilunum, og
urðu því unglingarnir flestir að
fara gangandi fram eftir svo
mílum skipti. Og ekki nóg með
það, heldur var flestum ungl-
ingum það ómögulegt að sækja
skóla nema örstuttan tíma, og
sumum alls ekki, sökum þess að
þeir urðu að byrja kornungir á
því að létta undir heimilisstörf-
in, bæði úti og inni.
Young var snemma barn sinn-
ar tíðar: hann var kornungur
þegar hann byrjaði að hjálpa
föður sínum með bústörfin;
enda voru þeir feðgar óvenju-
1 lega samrýmdir. Var það mjög
eðlilegt, því þeir voru einkar
líkir að mörgu leyti.
Þess var getið að faðir hans
hefði verið hinn ólærði, en
heppni dýralæknir héraðsins.
Þann hæfileika hafði Young erft
frá föður sínum, aðeins í þeim
mun stærri mæli sem þá voru
tækifærin öðruvísi — orðin
meiri, fleiri og fullkomnart.
Fékk Young svo mikið orð á
sig fyrir hepni og þekkingu
þessu starfi að hvenær sem hest-
ur eða einhver önnur skepna
veiktist eða slasaðist, þá varð
það fyrst fyrir að sækja Young.
Var hann altaf fús og fljótur
að fara og gefa góð ráð, eða
leggja líknarhönd að líðnandi
skepnu.
Og ekki var þetta í gróðaskyni
gert. Fæstir áttu þunga vasa í
þá daga, var því oftast unnið
að þessum verkum endurgjalds-
laust. En þannig var sá andi,
sem ríkti á tímum landnámsins:
Ef einhver þurfti liðs eða líknar
í einhverju tilliti, var sjálfsagt
að veita honum það, hvort sem
hann gat borgað nokkuð eða
ekki neitt. Þannig var andi
frumbyggj anna, þegar og þar
sem Young ólst upp. Þann anda
hafði hann drukkið inn í sína
ungu sál á uppvaxtarárunum.
Það hugarfar hafði hann erft
frá báðum foreldrum sínum;
þann arf hafði hann varðveitt og
vaxtað til síðustu stundar.
Skólamentun hlaut Young
mjög litla. Þau sýstkinin voru
tíu, og hann var hinn eldri
tveggja bræðra; má því nærri
geta að hans var snemma þörf
við bústörfin.
En þrátt fyrir alt þetta aflaði
hann sér talsverðrar sjálfs-
mentunar og skrifaði t. d. prýði-
lega rithönd.
Young var kvæntur: eftirlif-
andi ekkja hans heitir Anna
Faith; hún er bróðurdóttir
Frank Frederecsons Fálkafor-
ingjans fræga. Þau hjón eignuð-
ust tvær dætur, sem báðar lifa
hjá móður sinni.
Sig. Jul. Jóhannesson
Bezta munntóbak
heimsins
Dr. Beniamín Kristjánsson:
Erkibiskup góir til veðurs
Margir kirkjuhöfðingar Breta
hata kunnað fleira en bera með
prýði glitofinn messuskrúða em-
bættis síns. — Þeir hafa verið
greindir menn og raunsýnir og
ekki skort einurð til að segja
hispurslaust það, sem þeim bjó
í brjósti. Einn þessara preláta er
Cyril Garbett erkibiskup í York,
sem nýlega hefir ritað athyglis-
verða bók, er hann nefnir: „Á
byltingaröld“ (In an Age of
Revoultion. Hodder and Stough-
ton. London, 1952 — 20 s.).
í þessari bók lítur biskupinn
frá sínum bæjardyrum yfir á-
stand heimsmenningarinnar og
þykir honum margt vera á hverf-
anda hveli. Straumur tímans ber
mannkynið óðfluga burt frá
fornum dyggðum kristindómsins.
En þegar sönnum guði er hafnað
koma ávallt falsguðir 1 þeirra
stað, því að mennirnir eru ekki
sjálfum sér nógir.
Þessi skurðgoð nútímans eru
fyrir utan hinn almáttuga Mam-
mon, sem allar kynslóðir hafa
tilbeðið: tæknin, þægindin, ríkið,
eða einhver dýrleg persóna, sem
er handhafi ríkisvaldsins. Allir
eru þessir falsguðir fulltrúar
efnishyggj unnar, sem gagnsýrt
hefir heimsmenninguna, og allir
heimta þeir af manninum óskor-
aða hollustu, sem guði einum
heyrir til. Sýnir biskupinn það
með ljósum rökum, hvernig ræt-
ur ófarnaðarins liggja ávallt í
þessari falsguðadýrkun, sem
jafnan gleymir því, sem mikil-
Young Edison Inge
Minning um Young Edison Inge
(F. 5. júní 1900 — D. 20. janúar 1952)
Kaldur vetur seztur er í sæti,
sveitum yfir flögra döpur ljós,
dynja þung í lofti veðra læti,
landið undir heljarblæju snjós.
Grá og korgug gÆfa ský um nætur
geigur stendur inn í hjarta manns;
er sem grimmar allra fylgja þrætur
yfir vofi bygðum frosins lands.
Það er hart að þola vetrar veldi,
víða kalt þá stormar ólmast mest,
hitt þó verra: feigð að velli er feldi
formgjann, sem veikum dugði bezt,
þann er vildi, væri grannans hagur
verri en skyldi, og að nauðum svarf,
veita bjargir, veður grimm né slagur
væri ei tálman, ef að hjálpar þarf.
Þú varst bóndi, veðrum undir áttir
alt það, sem þln framtíð bauð og sá
bygðarstólpi, meira þín þú máttir
mörgum þeim, er heiðurs sessi ná.
Bú þitt stóð að heilla handa notum,
hjálp og líkn þar stráðu smyrslum sín;
væri skepna sjúk, varð sárt í brotum
sæist ekki læknishöndin þín.
Farinn! Dáinn! Fram á veginn stara
förunautum þínum reynist hart;
þungur krossinn, þeirra djúpu ára
þar sem gín um veginn myrkrið svart.
En hún von er vökudjörf og fögur,
vetrarhug í burt sem hrekja má.
Ekki glatast góðar ævisögur:
geymast lengi kærstu minnum hjá.
Vetur aðeins varir skamma daga,
víðsýn stækkíu:, hækka skærri ljós,
þá fer vorið aftur alt að laga,
áður íalið vetrarblæju snjós
þar skal fylgjum þínum helzt að mæta
þegar gróður rís á vöngum lands,
þeim var vöxtur, viljinn til að bæta,
vöggugjöf ’ins sanna heiðursmanns.
Þegar vorsins björtu blómstur lundum
blika ljósin skærst í fögrum heim
fylkja þínir fríðum heillastundum
fegurst minnig, sem að geymdi þeim.
Hvað er gröfin? leiði langra drauma,
leiðarstjarna fram um tímans ís,
yfir lítsins stöðugt kviku strauma,
stór og góð og hrein þín minning rís.
Vertu sæll! Við þökkum viljug verkin,
valinkunn og dygðug trygða spor;
langar aldur bygðin ber þess merkin,
bezt er gerðir hér á meðal vor:
Sofðu rótt í faðmi eilífs friðar
ferðalok hins þreytta iðjumanns,
ljúf og ástrík hinzta kveðjan kliðar
kringum safnast gróna leiðið hans.
T. T. KALMAN
vægast er í lögmálinu: mannúð-
inni og bróðurkærleikanum.
Á öllum sviðum hins ytra og
innra lífs hefir byltingin átt sér
stað meiri og gagngerðari en
nokkurn gat dreymt um fyrir
sjötíu árum síðan. Ekki skortir
vísindi og menntun. En hvert
hafa svo þessi vísindi leitt mann-
kynið? Á glötunarbarminn, ef
ekki er snúið við, og mannkynið
lærir ekki betur að sjá fótum
sinum forráð í framtíðinni, en
verið hefir nú um hríð. Þjóðirn-
ar sitja eins og Aladin með töfra-
lampa vísindanna á knjánum, en
andinn, sem þær hafa framkallað
er svo tröllslegur og illúðugur
viðskiptis, að óvíst er um hvort
þær ná valdi á honum eða verða
honum að bráð.
Með vaxandi visindum og
breyttum andlegum viðhorfum
hefir upplausn orðið í trú og sið-
gæði. Vald kirkjunnar hefir
þorrið. Á meginlandi Evrópu eru
heilar þjóðir kristindóminum
beinlínis fjandsamlegar og líta á
hann sem skaðlega villu. En á
Englandi, þar sem tiltölulega lítið
ber þó á jákvæðu guðleysi, er
áhugaleysið fyrir málefnum
kirkjunnar engu minna mein. •—
Víðtæk fannsókn, sem nýlega
var gerð í London leiddi í ljós að
ekki einn af hverjum tólf, sem
spurður var, hafði komið í kirkju
síðastliðna sex mánuði. Á sama
hátt kom það í ljós við athugun
á kristindómsþekkingu brezkra
hermanna í síðustu styrjöld, að
naumast helmingurinn af þeim
þekkti nöfn guðspjallamannanna
og af þrjátíu manna liðsveit
höfðu tveir hugmynd um, hvað
gerzt hafði á föstudaginn langa.
Ef spurt var: „Hver var Jesús
Kristur?“ var svaraði oftast:
„Góður maður.“ En hvar eða
hvenær hann lifði, eða hvað hann
kenndi vissu fáir. Það litla, sem
þeir höfðu lært í sunnudagaskói-
anum, var fokið út í veður og
vind. Fæstum dettur nokkru
sinni í hug að biðja til guðs,
segir biskupinn, nema þegar ein-
hvern háska ber að höndum, og
vart líta menn í Biblíuna, nema
helzt ef þá vantar orð í kross-
gátu. Og ekki koma menn í
kirkju nema að jarðarförum, eða
ef menn eru boðnir í barnskírn-
ir eða brúðkaupsveizlu.
Þannig er veröldin að verða
heiðin á ný og fást varla einu
sinni prestar til að grafa hina
dauðu, hvað þá að raust þeirra
hrökkvi til að yfirgnæfa skrölt
og vélagný nútímans. — Kvik-
myndahúsin eru kirkjur vorra
tíma, jassinn þeirra sálmasöng-
ur, og jafnvel þyrpast menn
meir að hundaveðhlaupum og
öðrum slíkum hégómlegum
skemmtunum en inn í kirkjurnar
til að hugsa um velferð sálna
sinna. Hvers þarf líka sálin með,
úr því vísindin hafa aldrei viður-
kennt hana né ætlað henni eilíft
líf? Naumast fjórði hver maður
í Englandi, sem á annað borð
nennir að hugsa um sálina, trúir
því að hún lifi lengur en líkam-
inn.
Biskupinn er ekkert myrkur í
máli um kristindómsástandið í
heimalandi sínu. Og honum er
það ljóst, að orsakirnar til hinn-
ai andlegu upplausnar liggja
ekki í breyttu viðhorfi vísind-
anna einu. Þær stafa líka frá
eintrjáningshætti og úreltum
starfsaðferðum kirkjunnar. Prest
arnir hafa ekki verið starfi sínu
vaxnir. Kreddufesta þeirra og
þröngsýni hefir hamlað þeim frá
að fylgjast með tímanum og
túlka kristindóminn á skiljan-
legan hátt. Mörg guðfræðileg
orðatiltæki, segir biskupinn, eru
nú algjörlega óskiljanleg öðrum
en þeim, sem hafa beinlínis guð-
fræðilega mentun. Tungumál
guðfræðinganna þarf því að þýða
á venjulegt mál, til þess að það
komi almenningi að notum.
Trúin á almáttuga forsjón rík-
isins er eitt af þeim staðgöngu-
trúarbrögðum, sem gripið er til,
er menn missa trúna á sönnum
guði. Að vísu er ekkert nema
gott um það að segja frá kristi-
legu sjónarmiði að ríkið leitist
við að tryggja einstaklingum svo
mikið öryggi og velferð, sem því
er unnt. En maðurinn lifir þó
ekki á einu saman brauði. Hættu-
legt er að leggja allt sitt traust á
ríkið og gefa því að fullu sál
sína og samvizku. Sú falsguða-
dýrkun endar í ofstjórn þannig,
að ríkið tekur öll ráð af einstakl-
ingnum og gerir hann að þræli,
sem það fer síðan með eins og
viljalaust verkfæri og getur tor-
týmt, ef því sýnist. Og þá er
traðkað á því sem maðurinn á til
dýrmætast og helzt skilur hann
frá skynlausum skepnum: per-
sónufrelsi hans, einstaklings-
vilja.
Tvennt er það, sem verulega
er ábótavannt við rússneskan
kommúnisma, segir erkibiskup-
inn: Hvorki þekkir hann réttlæti
né frelsi. Áróðurinn er rekinn
með fullkomnu virðingarleysi
fyrir sannleikanum. Allt, sem
talið er gagna málefninu er jafn
réttmætt. Hér gildir hin forna
regla Jesúítanna: Tilgangurinn
helgar meðalið. En allt einræði
hlýtur að verða að ógnarstjórn.
Hin vonda samvizka valdhaf-
anna sér óvin, sem hún þarf að
útrýma, í hverju horni. Hnífur-
inn er settur miskunnarlaust í
háls hverjum þeim, sem þorir að
hafa aðra skoðun en valdhafarn-
ir og loks verður hver maður
njósnari á annan og enginn þor-
ir að tala eða hugsa framar fyrir
dauðans ótta. Þjóðfélagið verður
að einum allsherjar fangabúðum,
þar sem búa þrælar en ekki
frjálsir menn. Yfirvöldin ein á-
kveða, hvaða menn mega heyra,
hugsa og segja. Þar hlýtur vits-
mununum að hnigna.
Þannig lýsir biskupinn á hinn
herfilegasta hátt menningar-
ástandinu í löndum kommúnism-
ans, þar sem Stalín eða aðrir
hundheiðnir týrannar og skó-
sveinar þeirra hafa einkarétt til
að hengja og flengja alla þjóð-
ina, ljúga í hana og þrælka hana
í ríkara mæli en áður þekkjast
dæmi til í mannkynssögunni. Og
samt þrá hinir trúuðu kommún-
istar allra landa þetta ástand í
vanþekkingu sinni, eins og píla-
grímarnir þráðu hina himnesku
paradís, þó að staðreyndirnar séu
þær, að úr löndum harðstjórnar-
innar flýja menn miljónum sam-
an í stríðum straumum dag og
nótt og hætta til þess lífinu að
komast burt allslausir, fremur én
dvelja þar degi lengur. En litlar
sögur ganga af hinu, að menn
flýi austur, nema þá örfáir föður-
landssvikarar, sem uppvísir hafa
orðið að landráðum. Svo blind er
trúin og kjánaleg tilbeiðsla á
þessu falsgoði nútímans.
Þó að höfundur sýni þannig
fram á hvernig fætur hinna aust
rænu skurðgoða eru gerðar af
leir og hversu þau eru að innan
full af rotnun og dauðra manna
beinum, er hann engu síður
raunsær á veilum hinna vest-
rænu þjóðfélaga og efnishyggju
þeirra. En það er tiltölulega auð-
velt að gagnrýna fyrir þá, sem
hafa augun opin. Hitt er erfiðara
að vísa til vegar út úr ógöngun-
um. Og þegar komið er að því í
bók erkibiskupsins, hvað kirkjan
geti gert til að spyrna fótum við
ófarnaðinum og ráða bætur á
ástandinu, þá eru tillögur hans
allar að vísu skynsamlegar og
stefna í rétta átt, en hvort þær
duga er annað mál. Til hvers er
að tala um nauðsyn aukins
kristilegs starfs, ef enginn fæst
til starfsins? Hvað gagnar að
segja við kommúnistann: „Þér
skjátlast, góðurinn minn. Stalín
Framhald á bls. 3
Verkur í liðamótum?
Eru litSamót ySar stirð og þjáningar í
vöðvunum? FinniS þér til verkja um
allan líkamann vegna gigtar, vöðva-
eða taugagigtar? FáiS skjótan bata
meS T-R-C’s, sem þúsundir hafa notaS
viS þessum verkjum; ágœtt viS bak-
verk og taugagigt. Þjáist eigi aS á-
þörfu. PantiB T-R-C’s, 65 c„ $1.35 I
lyfjabúSum. T-836.