Lögberg - 26.03.1953, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 26. MARZ, 1953
TAKMARK ALÞJÓÐAHEILBRIGÐISSTOFNUNARINNAR:
Öruggar varnir gegn næmum sjúkdómum og
útrýming sem flestra þeirra
Frá fræðsluíundi stofnunarinn-
ar í Vín
Arinbjörn Kolbeinsson laeknir
sat nokkru fyrir jól, ásamt Páli
A. Pálssyni dýralækni, fræðslu-
fund í Vín, sem Alþjóða heil-
brigðisstofnunin gekkst fyrir.
Hefur Mbl. snúið sér til Arin-
björns Kolbeinssonar og leiiað
fregna hjá honum af fundi þess-
um. Fer frásögn hans sér á eftir:
Um mánaðamót nóv.-des. s. 1.
gekkst Alþjóðaheilbrigðismála-
stofnunin fyrir fræðslufundi í
Vín um sjúkdóma þá, sem nefn-
ast Zooonoses, en það er tiltölu-
lega nýtt nafn á stórum flokki
sjúkdóma, sem hættulegir eru
bæði mönnum og dýrum, enda
eru þeir sameiginlegt viðfangs-
efni lækna og dýralækna. í þess-
um flokki eru um 80 sjúkdómar,
sumir þeirra útbreiddir um all-
an heim og hinir þýðingarmestu
frá heilbrigðisfræðilegu og efna
hagslegu sjónarmiði. Sem dæmi
má nefna berkla, gin og klaufa-
veiki, sullaveiki o. s. frv. Aðrir
eru eingöngu bundnir við hita-
beltislönd og finnast ekki
Evrópu.
Alþj óðaheilbrigðisstof nunin
skipulagði þennan fund og ann-
aðist allan kostnað við undirbún-
ing og framkvæmdir. Greiddi
t.d. ferðakostnað þeirra, sem
boðnir voru á fundinn. Öllum
londum í Evrópu, sem aðilar eru
að heilbrigðisstofnuninni var
boðið að senda fultrúa og vegna
eðlis þeirra viðfangsefna, sem
tekin voru til meðferðar, var svo
ráð fyrir gert, að jöfnum hönd-
um kæmu læknar og dýralækn-
ar. — Alls voru þáttakendur um
70 frá 21 landi í Evrópu.
Fræðsla og skipulagning
samstarfs
Aðaltilgangur fundarins var
að veita fræðslu um viðurkennd-
ar aðferðir og nýjungar, sem
lúta að greiningu, meðferð og
vörnum nokkurra þýðingarmik-
illa sjúkdóma, sem sýkja bæði
menn og dýr. Annað megin við-
fangsefni fundarins var að skipu
leggja samstarf lækna og dýra-
lækna á þeim sviðum heilbrigð-
ismála, þar sem leiðir þeirra
liggja saman. En margir sjúk-
dómar, sem berast frá dýrum
til manna, eru þess eðlis, að náin
samvinna lækna og dýralækna
er skilyrði fyrir því, að fullur
árangur náist. En loka takmark
í hverju landi er alger útrýming
þessara sjúkdóma.
Á fundinum voru ræddir
fimm flokkar sjúkdóma: Voru
það nautaberklar, rabies eða
hundaæði, vissir lifrarsjúkdómar
er gormsýklar valda (Leptospir-
osis) brusellosis eða öldusýki en
þannig nefnist*sjúkdómur þessi,
er hann kemur fram hjá mönn-
um og loks veirusjúkdómur er
nefnist „Q-fever.“
Geiur borizt með fuglum
Tveir hinir síðastnefndu sjúk-
dóma hafa aldrei fundizt hér á
landi, en nauðsynlegt er að vera
á verði gagnvart þeim, því að
þeir gætu auðveldlega borizt
hingað hvenær sem er, ekki sízt
þar sem vitað er að fuglar geta
sýkzt af „Q-fever“ og flutt þann
sjúkdóm.
Álitið er að hundaæði (rabies)
hafi borizt hingað til lands. Ijað
var um 1765 á Austfjörðum. —
Sjúkdómurinn náði ekki veru-
legri útbreiðslu, en mun þó hafa
orðið nokkrum mönnum að bana
en hundar þar eystra eyddust
með öllu. Einnig drapst allmikið
af búpeningi.
(Þetta er einn þeirra sjúkdóma,
er veirur (virus) valda, og skæð-
astur þeirra allra, þegar hann
nær að breiðast út. Hver einasti
meður eða dýr, er dauðadæmt,
venjulega eftir tæpa viku frá
því að fyrstu einkenni veikinda
koma fram.
Bóluselning gegn hundaæði
Engin lækning er til, sem að
haldi kemur, eftir að sjúkdóm-
urinn hefur borizt út. Hins veg-
ar er unnt að koma í veg fyrir
hann með sérstakri bólusetningu
hún framkvæmd fljótlega
se
ser
eftir að smitun hefur átt
staðí vegna bits af óðum hundi,
en það er næstum emgöngu á
þann hátt, sem menn smitast af
þessum sjúkdómi.
Langur tími, venjulega marg-
ar vikur eða mánuðir, líður frá
smitun, þar til sjúkdómsein-
kenni koma í ljós.
Engin ástæða er til að óttast
þennan sjúkdóm hér, ef strang-
ar gætur eru hafðar á innflutn-
ingi hunda til landsins.
Berklar í naulgripum
fátíðir hér
Aðeins örsjaldan hafa berklar
fundizt í nautgripum hér á
landi. Ekki hefur verið sannað
að þar hafi verið um nauta-
berkla að ræða, heldur er miklu
sennilegra að nautgripir hafi
sýkzt af mannaberklum, enda
er vitað að slíkt hefur átt sér
stað í nokkrum tilfellum. Mjög
lítil hætta er á að nautaberklar
1 berizt hingað til lands.
Eins og áður var vikið að, var
ræddur á fundinum sérstakur
flokkur sjúkdóms, sem gorm-
sýklar valda, en slíkir sýklar
finnast oft hjá nagdýrum, eink-
um rottum, einnig finnast þeir
hjá hundum, nautgripum o. fl.
dýrum án þess að valda áberandi
sjúkdómi.
Rotlur hættulegir sýklaberar
Frá þessum dýrum berst sjúk-
dómurinn til manna og eru rott-
ur sérlega hættulegar í því sam-
bandi. Hjá mönnum getur sjúk-
dómur þessi verið allskæður og
haft í för með sér illkynjaða
gulu, sem stundum leiðir til bana
en mörg tilfelli eru þó væg.
Ekki er vitað með vissu, hvort
sjúkdómur þessi hefur komið
fyrir hjá mönnum hér á landi,
en þegar rottuherferðin mikla
fór fram í Reykjavík, fyrir
nokkrum árum, þá fundust gorm
sýklar af áðurnefndri tegund
hjá reykvískum rottum. — Þetta
er eitt dæmi af mörgum um
það hversu hættulegar rottur
eru heilbrigðisöryggi manna, og
sýnir einnig að útrýming þeirra
er mikilvægur liður í almennri
heilsuvernd.
Eru hér með upptaldir þeir
sjúkdómar, sem ræddir voru á
fundinum.
cx
Þáltur í slarfsemi heilbrigðis-
stofnunarinnar
Fundur sem þessi er aðeins lít-
ill þáttur í starfsemi heilbrigðis-
stofnunarinnar. — Slíkir fundir
eru alloft haldnir víðsvegar um
heim og er áformað að halda því
starfi áfram, til þess að útbreiða
gagnkvæma þekkingu á heil-
brigðismálum og eila samvinnu
þjóða á milli, í öllu því, er lýtur
að vörnum næmra sjúkdóma.
Alþj óðaheilbrigðisstofnunin
hóf starfsemi sína fyrir 6 árum,
og stóðu þá að henni 26 þjóðir.
Aðalbækistöðvar voru í Genf.
Síðan hefur stofnunin vaxið ört.
Nú eru 82 þjóðir meðlimir henn-
ar og starfsemin svo margþætt,
að varla er nokkurt það svið
heilbrigðismála, er stofnunin
lætur ekki til sín taka. Sumir
álíta, að lítill árangur sé af
starfsemi stofnunar sem þessar-
ar, og miklu fé sé varið til einsk-
is. En auðvelt er að benda á
dæmi, sem sýna hið gagnstæða.
Baráltan gegn berklaveikinni
Má þar fyrst nefna baráttuna
gegn berklaveikinni, þar sem
milj. manna hafa verið bólusett-
ir í þeim löndum, þar sem sjúk-
dómur þessi er enn mjög skæð-
ur vágestur. Annað glöggt dæmi
um árangur af starfsemi stofn-
unarinnar er frá Egyptalandi.
Þar gelsaði 1947 hin skæðasta
kólerufarsótt, sem um getur á
síðustu áratugum.
Þúsundir manna veiktust dag-
lega. Nær helmingur þeirra er
sýktust, dóu og farsóttin breidd-
ist út með geysi hraða. Fyrir at-
beina Alþjóðaheilbrigðisstofnun
arinnar sameinuðust 20 þjóðir og
sendu á véttvang lækna og hjúkr
unarlið, og lögðu fram lyf, bólu-
efni, áhöld og fleira, sem með
þurfti í skipulagðri baráttu gegn
farsóttinni. Á sex vikum var
fullkominn sigur unnin og far-
sóttin var horfin. Aldrei hefur í
sögu heilbrigðismála jafn skæð
og mikil farsótt verið stöðvuð
og útrýmt á svo skömmum tíma.
Það er þó ekki aðal hlutverk
stofnunarinnar að vera viðbúinn
til hjálpar, þegar í óefni er kom-
ið. Megin takmarkið eru öruggar
varnir gegn næmum sjúkdóm-
um og alger útrýming sem
flestra þeirra.—Fullkomið skipu
lag í heilbrigðismálum allra
þjóða, þannig, að hver einstakl-
ingur, hvar sem hann er í heim-
inum verði aðnjótandi fullkom-
ins öryggis fyrir heilsu sína, dýr-
mætustu eign hvers manns, og
það án tillits til þjóðernis eða
kynþátta.
Alþjóðaheilbrigðismálastofnun
Sameinuðu þjóðanna vinnur ör-
ugglega að því að þessu marki
verði náð.
— MBL. 8. febr.
Veglega minnst 25 ára afmælis
Menntaskólans á Akureyri
Afmælishálíð í heimavisi skól-
ans, ræður og skemmtiatriði
flutt af nem. og kenn
Hinn 29. okt. í haust voru 25
ár liðin síðan menntaskóli þeirra
Norðlendinga á Akureyri öðlað-
ist réttindi til að útskrifa stúd-
enta. Af sérstökum ástæðum var
ekki hægt að minnast þess at-
burðar á viðeigandi hátt þá, og
var því frestað. Fór afmælishá-
tíðin fram á föstudaginn var.
Heiðurgestir gátu ekki komið
Sérstaklega var boðið á af-
mælishátíð þessa sem heiðurs
gestum þeim frá Halldóru Ólafs-
dóttur, ekkju Sigurðar Guð-
mundssonar skólameistara, og
Jónasi Jónssyni, fyrrv. mennta-
málaráðherra, sem færði skólan-
aum réttindi þau, sem minnzt
var. Svo fór þó, að hvorugt
þeirra gat komið á hátíðina, og
urðu það aðstandendum skólans
vonþrigði.
Fróðlegt og ýtarlegt erindi
Þórarinn Björnsson, skóla-
meistari, setti samkomuna og
stjórnaði henni. Flutti hann ýtar
legt erindi og fróðlegt um skól-
ann.
Minntist hann sérstaklega
Jónasar Jónssonar og þakkaði
hinn mikilsverða skerf, er hann
hefði lagt skólanum. Hann
minntist einnig hins stórmerka
starfs Sigurðar skólameistara og
frú Halldóru konu hans. Var
hinum fjarverandi heiðursgest-
um sent þakkarskeyti. Á eftir
skólameistara flutti Steingrím-
ur Jónsson, fyrrv. bæjarfógeti,
ágæta ræðu, þótt hann sé 85 ára
gamall. Minntist hann einnig
sérstaklega Jónasar Jónssonar.
Steindór Steindórsson kenn-
ari, flutti síðan ræðu fyrir minni
Jónasar Jónssonar, lýsti hann
baráttu hans fyrir skólanum og
ræddi stefnu hans í skólamálum
landsins almennt Jónas Lárus
Jónasson í 6. bekk flutti ræðu.
Ásgeir Valdemarsson verkfr.
formaður Stúdentafélags Akur-
eyri flutti ræðu, Hjörtur Jónas-
son í 6. bekk flutti kvæði og
Indriði Einarsson flutti gaman-
vísur. Kór skólans söng undir
stjórn Björgvins Guðmundsson-
ar.
843 stúdentar
í ræðu sinni rakti Þórarinn
skólameistara sögu skólans í
stórum dráttum. Gat hann þess,
að Þorsteinn M. Jónsson hefði
fyrstur flutt frumvarp um
menntaskólaréttindi skólans. Á
þessum 25 árum hefði skólinn
útskrifað 843 stúdenta, þar af
557 úr máladeild og 286 úr stærð
fræðideild. Fæstir voru þeir
fyrsta árið, 5 að tölu, en flestir
1952, þá 69.
Kvenstúdentum fjölgar
Skólinn hefir útskrifað alls
118 kvenstúdenta og athyglis-
vert er hve þeim hefir fjölgað á
seinni árum. Fyrstu 20 árin voru
útskrifaðar 48 stúlkur en síð-
ustu fimm árin 70.
Flestir eru stúdentar skólans
frá Akureyri 182, þá úr Eyja-
firði 89, Suður-Þingeyjarsýslu
78, Skagafirði 57, Reykjavík 47
og færri úr öðrum héruðum.
Langflestir stúdentanna eru
bændasynir eða 260, en af gömlu
embættismannastéttunum um
100, og milli 80 og 40 úr hinum
fjölmennari stéttum öðrum. 328
stúdentar frá skólanum hafa lok-
ið háskólaprófi, og eru flestir
lögfræðingar eða um 80. Um 250
eru nú við nám. Af þeim sern
lokið hafa háskólaprófi, eru að-
eins 8 konur, og sést á því, hve
þær heltast úr lestinni. 48 kven-
stúdentar skólans eru giftar.
Vegleg skreyting
Nemendur höfðu vandað vel
til þessarar hátíðar með skreyt-
ingu.
Stiginn milli skólahússins og
heimavistarhússins, svonefnda
Heimavistarbraut, höfðu þeir
skreytt, 1 a g t rafmagnsstreng
með honum og fest á mislitar
perur. Einnig voru mislit ljós á
burstum skólahússins. í skólan-
um sjálfum hafði verið skreytt
og stofur búnar sem kvikmynda
hús, „tívólí,“ veitingastofur, og
dansstofur. Var þar hin bezta
skemmtun eftir að samkvæm-
inu lauk í heimavistarhúsinu, og
mátti segja, að þessi hátíða höld
öll settu svip sinn á Akureyri á
föstudaginn.
— TÍMINN, 8. febr.
Gyðingaofsóknir Kremlstjórnarinnar
hófust þegar ó órinu 1948
ísraelskur írétiamaður leiðir
rök að því
Allur heimurinn stendur nú á
öndinni vegna hinna víðtækú
Gyíingaofsókna kommúnista,
enda er þess skemmst að minn-
ast, að önnur ofbeldisstefna 1
heiminum, nazisminn, notaði
þær einnig óspart á sínum tíma,
eins og mönnum er í fersku
minni, og líflétu nazistafor-
sprakkarnir milljónir Gyðinga í
Evrópu á örfáum árum. — Nú
hafa kommúnistar tekið við af
nazistum, og enda þótt almenn-
ingi hafi ekki verið það almennt
ljóst fyrr en með Slanski-réttar-
höldunum frægu, þá má leiða
að því rök, að Gyðingaofsóknir
kommúnista hafi raunverulega
hafizt þegar á árinu 1948.-----
Hefur fréttamaður Chrislian
Science Moniior í Tel Aviv,
Francis Ofnerí lýst því í grein,
h v e r n i g Gyðingaofsóknirnar
hafa þróazt í Sovétríkjunum
allt frá 1948:
Menningarbarália Gyðinga
barin niður
I tilefni af Prag-réttarhöld-
unum, nú fyrir skömmu, segir
Ofner, hafa menn hér í Tel Aviv
reynt að grafast fyrir um það,
hvenær kommúnistar hafi fyrst
sýnt lit á Gyðingaofsóknum. —
Hafa niðurstöðurnar orðið þær,
að sannanir eru fyrir því, að
Kreml-búar hafi fyrst hafið slík-
ar ofsóknir 1948. Var það um
líkt leyti, sem stjórnmálasam-
band milli Israelríkis og Sóvét-
ríkjanna hófst. Tóku menn þá
eftir því, að Sovétstjórnin reyndi
að hafa nokkurn hemil á menn-
ingarbaráttu Gyðinga í Rúss-
landi og hefta trúarstarfsemi
þeirra eftir beztu getu. Voru
þessar ráðstafanir Kreml-stjórn-
arinnar einkum afleiðing á-
nægju og hrifningar rússneskra
Gyðinga yfir stofnun hins nýja
Gyðingaríkis í ísrael.
Gyðingablöðin tvö, sem enn
voru gefin út í Rússlandi (áður
höfðu komið þar út um 80 Gyð-
ingablöð) síðari hluta árs 1948,
voru þá með öllu bönnuð auk
þess, sem tekið var algerlega fyr
ir útgáfu allra Gyðingabóka þar
í landi. Gyðingaleikhúsið í
Moskvu var þá enn fremur lok-
að, en það var eina leikhús Gyð-
inga, sem var starfrækt í lok ár-
sins 1948. Áður höfðu þau verið
18 talsins. Bænahúsin öll voru
lokuð og ástæðan sögð sú, að þau
hefðu ætíð starfað í leyfisleysi
stjórnarinnar auk þess, sem þau
væru miðstöðvar alls svarta
markaðs í borginni. Andfasista-
nefnd Gyðinga, sem mjög lét til
sín taka á styrjaldarárunum, var
leyst upp og öllum útvarpssend-
ingum á „jiddisku“ var skyndi-
lega hætt.
1 aprílmánuði 1949 hurfu fjöl-
margir sovét-rússneskir rithöf-
undar, sem voru af Gyðingaætt-
um, og má þar m.a. nefna þá It-
zig Pepper, Simon Halkin, Dav-
id Bergelsson og Leib Kvitkó.
Margir háskólaprófessorar af
Gyðingaættum voru þá reknir
úr stöðum sínum og Gyðingum
bannaður inAgangur í marga
rússneska háskólanna. En þrátt
fyrir þessar skefjalausu Gyð-
ingaofsóknir á síðustu árum,
voru nokkrir Gyðingar þó látnir
sitja í embættum sínum áfram
við háskólana, einkum þeir, sem
voru verkfræðingar eða læknar
að menntun. Hafa menn í ísrael
lauslega áætlað, að læknar af
Gyðingaættum væru um 30,000
í Rússlandi eða um 8% af lækna-
stétt Sovétríkjanna.
En líklegt má þykja, að í hinni
nýju herferð Kremlstjórnarinn-
ar á hendur Gyðingum, verði
einnig gengið milli bols og höf-
uðs á þeim verkfræðingum og
læknum af Gyðingaættum, sem
enn eru í þjónustu stjórnarinn-
ar. — MBL. 4. febr.
— Það er annars voðalegt að
verða, hve blöðin geta logið.
— Finnst þér það virkilega?
Ég er oft að hugsa um, hve voða-
legt það væri, ef blöðin segðu
allt satt.
HITTIÐ NYJA KAPPANN
í 3ja plóga flokki
ÞAÐ ER MASSEY-HARRIS "33"
Ný 201 ieningsþumlunga vél — fullkomið 3ja
plóga afL — Margendurbæiiur carburetor —
margfall meiri aíkösi fyrir gallónu af eldsneyiL
Ef bújörð yðar þarfnast dráttarvélar, sem með-
höndlað getur þrjá 14 þumlunga plóga eða svipaðan
þunga, þá skuluð þér athuga hina nýju M-H “33.”
Berið hana saman við hvaða dráttarvél á hvaða verði
sem er. Þér munuð sannfærast um hinn mikla fjölda
óviðjafnanlegra kosta, sem auka á sparnað eldsneytis,
aukið jafnvægi í afköstum, auðveldari meðhöndlun og
varanlegri ánægju við störfin.
Látið M-H verkfærasalann skýra kosti dráttar-
vélarinnar, sem sýnd er hér að ofan — og hefir fjölda
nýjunga til brunns að bera, svo
sem Roto Valves, Removable “Wet”
Cylinder, Sleeve, 5 forward speeds,
Depth-O-Matic vatnsorkukerfi með
tvístjórn, 4-ring aluminum alloy
pistons, afar sterkur hreyfill og
handhæg vatnspumpa o. s. frv.
Komið og skoðið nýja Kappann!
Ijive P.T.O.
Factx>ry installed on special
order on M-H “33” & “44”
tractors
* Live P.T.O. gives you constant
running power at uniform speed
for your P.T.O. machines. You
can bring your P.T.O. machine
up to proper operating speed
before moving your tractor for-
ward — or slow the tractor
down without slowing down
your P.T.O. machine. Enables
you to clear a choked cylinder
without stopping. In short, you
get the advantage of a separate
mounted engine without extra
cost or expense.
MASSEY- HARRIS tractors
COAST TO COAST MASSEY-HARRIS OFFERS MOST