Lögberg - 07.05.1953, Síða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 7. MAI, 1953
7
Samtök mjólkurframleiðenda
25 óra starfsafmæli í gær
Mjólkursamlagið hefur mjög eflt ræktun og alla menningu
í héraðinu.
Hr. Jónas Kristjánsson mjólkurfrœðingur og forstjóri Mjólkursamlags
Kaupfélags Eyfirðinga frá upphafi vega pcss, dváldi í Bandaríkjunum i
vetur, sem leið, til að kyrmast helztu nyjungum varðandi mjólkuriðnað-
inn; hann dvaldi um hríð hjá systur sinni, frú Guðrúmu Andersov i
Glenboro og heimsóttí fleiri islenzk bygðarlög hér vestra. Jónas er hið
mesta prúðmenni og eignaðist hér um slóðir fjölda vina. —Ritstj.
Mjólkursamleg KEA hóf mjólkurvinnslu hinn 6. marz
árið 1928, og í gær átti þessi merka stofnun því 25 ára
starfsafmæli. Hefur samlagið á þessu 25 ára starfstímabili
átt mjög mikinn þátt í alhliða framförum í héraðinu,
skapað skilyrði til aukinnar ræktunar og annarra fram-
fara í sveitum og eflt hollustuhætti og menningarlíf í
bænum. Hefur því orðið mjög mikill og merkilegur
árangur af starfi þess.
KEA lagði grundvöllinn
Mjólkursamlag KEA var fyrsta
mjólkursamlagið með því sniði,
sem stofnað var hér á landi.
Kaupfélag Eyfirðinga lagði því
þann grundvöll, sem stendur
undir mjólkurbúarekstrinum hér
á landi. önnur mjólkursamlög í
landinu hafa tekið upp sam-
vinnufyrirkomulagið héðan og
það hefur alls staðar gefizt vel.
ÍÞað var áreiðanlega engin til-
viljun, að fyrsta samlagið með
þessu sniði var stofnað hér. Eyja
fjarðarhérað er mjög vel fallið
til mjólkurframleiðslu, sveitin
grösug og tækifæri til ræktunar
mjög mikil og í hjarta héraðsins
fjölmennur bær, sem bauð upp
á ágæt markaðsskilyrði. For-
ustumenn KEA mótuðu sam-
lagið með tilliti til þessara stað-
reynda beggja.
Undirbúningsstarfið
Þegar mjólkursamlagið hóf
starf. 6. marz 1928, var lokið
margvíslegum undirbúningi. —
Fyrst var málinu hreyft á aðal-
fundi KEA í apríl 1924, af Vil-
hjálmi Þór framkvæmdastjóra
KEA, sem þá var nýlega tekinn
við kaupfélagsstjórastarfinu hér.
Lagði Vilhjálmur fyrir þann
fund ýmsar upplýsingar, sem
hann hafði aflað sér um rekstur
mjólkurbúa í Danmörku. Síðan
var málið enn rætt á aðalfundi
1925 og þar var samþykkt að
styðja Jónas Kristjánsson frá
Víðigerði til mjólkurfræðináms
í Danmörku. Þessu námi lauk
Jónas í ársbyrjun 1927 og kom
heim á öndverðu því ári og var
þegar ráðinn til þess af stjórn
KEA að undirbúa stofnun sam-
lagsins. — Hefur Jónas Krist-
jánsson alla tíð síðan unnið heill
og óskiptur að þessum málefn-
um til ómetanlegs gagns fyrir
eyfirzka bændur og Kaupfélag
Eyfirðinga. Jónas hóf undirbún-
inginn með því að ferðast um fé-
lagssvæðið og kynna málið fyrir
bændum. Var síðan efnt til full-
trúafundar hér á Akureyri í
september 1927 og þar ákveðið
að stofna samalagið á grundvelli
tillagna stjórnar KEA og Jónas-
ar Kristjánssonar. Þar með var
samlagið formlega stofnað, en
mikið starf var að vinna áður
en mjólkurvinnzla gæti hafizt.
Sneri Jónas Kristjánsson sér
næst að þeim verkefnum.
Mjólkurvinnslan hefst
KEA var um þær mundir að
leggja grundvöll að slátur- og
frystihúsi sínu á Oddeyri og var
ákveðið að breyta gamla slátur-
húsinu í Grófargili í mjólkur-
vinnslustöð. Voru verulegar
breytingar og endurbætur gerð-
ar á húsinu og þar hófst mjólkur-
COPENHAGEN
Bezta munntóbak
heimsins
vinnslan hinn 6. marz 1928, sem
fyrr segir, í nýtízku, dönskum
gerlisneyðingarvélum, sem Jón-
as hafði keypt til samlagsins. Á
þessu fyrsta ári tók samlagið á
móti 600.000 kg. mjólkur. Þrátt
fyrir ýmsa byrjunarörðugleika
og kostnað, sem fylgir öllu
brautryðjendastarfi, gat samlag-
ið í upphafi greitt bændum gott
verð fyrir mjólkina á þeirrar
tíðar mælikvarða og jafnframt
selt neytendum góða vöru á
sanngjörnu verði. Samlagið hóf
þegar í upphafi osta-, skyr- og
smjörgerð og hafa þessar vörur
samlagsins alla tíð notið vin-
sælda neytenda og verið orð-
lagðar fyrir gæði í öllum lands-
hlutum. Samlagið hefur einnig
ástundað meiri fjölbreytni í
þessari frmaleiðslu en önnur
fyrirtæki, hefur t. d. lengi fram-
leitt gráðaost, sem ekki er fram-
leiddur annars staðar á landi
hér, o. fl. vörur.
Aukning mjólkurframleiðslu
og rækiunar
Mjólkursamlagið örvaði þegar
á fyrstu árum mjög mjólkur-
framleiðslu og ræktun í hérað-
inu. Hefur skilað áfram stórum
Skrefum allt síðan og er óum-
deilanlegt að starf mjólkursam-
lagsins hefur haft mikil áhrif i
þessu efni. Skipulag þess og
starfsemi hefur einnig mjög ýtt
undir bættar samgöngur hér
innan héraðs. en af þeim hefur
aftur flotið margvíslegt hagræði
fyr.r fólkið og opnast nýir
möguleikar til athafna. Er þessi
þáttur í starfi samlagsins hinn
merkasti. Þá hefur það hlynnt
mjög að því að bæta afurðagetu
bústofnsins, að auknu heilbrigði
’rians og bættri aðstöðu bænda.
Sýna verkin merkin. Fyrir sam-
starf bænda og samlagsins er nú
orðið ólílct um að litast að þessu
leyti og mestöll mjólk, sem hér
er íramleidd, kemur í bezta
flokk. Aukning framleiðslunnar
er gífurleg. Árið 1929 var heild-
armjólkurmagnið 994,790 kg., á
árinu 1952 var þessi tala
8,227,875 kg. Fyrsta daginn, sem
samlagið starfaði, tók það á
móti 1600 lítrum, nú tekur það
á móti 30—40 þúsund lítrum á
dag. Á tíu ára afmæli samlags-
ins, 1938, var að mestu lokið við
nýbyggingu þess við Kaupvangs-
stræti og var samlagið þá búið
hinum beztu vélum, sem völ var
á. Síðan hafa verulegar við-
byggingar og endurbætur verið
gerðar og er mjólkursamlagið í
dag, að skipulagi og búnaði öll-
um, eitt hið fremsta fyrirtæki á
landi hér af sinni grein og þótt
víðar væri leitað.
Samlagið og neyíendur
Fyrir bæjarmenn hefur starf-
semi samlagsins haft mikla þýð-
ingu. Menningarsnið á mjólkur-
sölu komst hér fyrr á en í flest-
um öðrum bæjum. Vörurnar
hafa verið góðar og heilnæmar.
Neytendur hafa hina beztu
tryggingu fyrir því að mjólkin,
sem þeir kaupa daglega, er
fyrsta flokks vara. Þá hefur
starfsemi samlagsins eflt hér at-
vinnu- og viðskiptalíf. Margir
menn starfa í samlaginu og það
selur vörur sínar um allt land.
Að öllu þessu hefur fólkinu í
bænum verið hagræði. Með
starfi sínu hefur samlagið bein-
línis lagt drjúgan skerf til þess
í Eyjafirði óttu
að auka skilning milli neyt-
enda og framleiðenda.
Atvinnusaga íslendinga er enn
að miklu leyti óskrifuð. I þeirri
allsherjarsögu, er hún verður
skráð, mun samvinnuskipulagið
innan landbúnaðarins skipa veg-
legan sess. Skipulag mjólkur-
málanna og þróun er þar gildur
þáttur. Hér hefur verið byggður
upp frá grunni mikilvægur iðn-
aður, sem snertir í rauninni
hvert einasta mannsbarn á land-
inu. I þeirri allsherjaruppbygg-
ingu er Mjólkursamlag KEA og
forustumenn þess, stór aðili. Ey-
firðingar geta verið stoltir af
þeim árangri, sem náðst hefur
hér á s.l. 25 árum. Skylt er og
rétt í því sambandi að minnast
sérstaklega Jónasar Kristjáns-
sonar mjólkursamlagsstjóra, sem
stýrt hefur samlaginu allt frá
upphafi og átt hefur drýgstan
þátt í að gera það að þeirri fyrir-
myndarstofnun, sem það er.
Jónas dvelur nú um skeið vestan
hafs í kynnisför, en er væntan-
legur heim innan skamms. Ey-
firðingar munu á þessum tíma-
mótum senda honum hlýjar
kveðjur og þakka mikið og
merkilegt starf.
—DAGUR, 7. marz
Hinir ódauðlegu ...
Framhald af bls. 2
vist. En í stað þess að breyta
svo, myrtu Indverjar Gandhi,
hinn mikla andlega leiðtoga og
máttuga guðsmann. Ameríku-
menn skutu Lincoln, sinn bezta
mann, og Gyðingar krossfestu
Krist og lílétu spámennina. Við
semjum reyfara og látum snúa
þeim á mörg tungumál, en
æskulýðurinn kann naumast
Faðir-vorið, hvað þá fjallræð-
una, og hann er fróðari um
kvikmyndaleikara og dansfífl,
en listaverk mesta snillings þjóð-
arinnar, Einars Jónssonar, þar
sem reistur er í heimi listarinn-
ar sannkallaður himnastigi.
Þar stendur í berg hans ritning
rist,
öll rituð í sannleiks nafni.
Hvert orð er spámanns og
spekings list
í spakmála dýru safni,
og innblásið lífsins anda þeim,
sem öll reisir þroska merki,
og skapar dásemda heilan heim
og himinn í skáldsins verki.
Mestu snilldarverk Kjarvals
og annarra listamanna okkar á
því sviði, ættu líka að vera okk-
ur heilög ritning, sem tengir
einn göfugasta þátt lífs okkar —
elskuna til fegurðarinnar —
þeim jarðneska unaði, sem göfg-
ar og gefur andanum vængi til
flugs um hásali hinnar skapandi
listar.
Mannshugsjón höfuðskáldanna
og mestu spámannanna, nálgast
mjög vaxtartakmark Krists-
fyllingarinnar; „Verið þér því
fullkomnir, eins og yðar him-
neski faðir er fullkominn.“ Spá-
maðurinn Jesaja gefur okkur
mælxkvarðann:
„Hver af oss má búa við eyð-
andi eld (Guð er eyðandi eldur),
hver af oss má búa við eilíft bál?
Sá sem framgengur réttvíslega
og talar af hreinskilni, sá sem
hafnar þeim ávinningi, sem feng-
inn er með ofríki, sá sem hristir
mútugjafir af höndum sér, sá
sem byrgir fyrir eyru sín, til
þess að heyra ekki morð ráðin,
sá sem afturlykur augum sínum,
til þess að horfa eigi á það, sem
illt er. Hann skal búa uppi á
hæðunum, hamraborgirnar skulu
vera vígi hans, brauðið skal
vera fært honum og vatnið
handa honum skal eigi þverra.
Augu þín skulu sjá konunginn i
ljóma sínum, þau skulu horfa á
víðáttumikið land.“
Hér er prófskjalið, hér er
mælikvarðinn á þann mann,
sem skal standast.
Hvernig mælist hreinleiki og
siðferðileg stærð okkar?
—EINING
YFIR FJÖLL OG FYRNINDI
Eftir RANNVEIGU K. G. SIGBJÖRNSSON
í Vancouver-borg
Þá hefi ég mætt tveim vin-
stúlkum mínum frá fyrri tím-
unum, þeim Sigrúnu Johnson
og Salome Daníelsson. Þær hafa
ekki verið aðgerðarlausar síðan
við sáumst síðast. Báðar gifst og
eiga uppkomin og myndarleg
börm Við Sigrún áttum heima
um tíma, ásamt mörgum öðrum
ungum stúlkum, hjá þeim Vil-
hjálmi og Jóhönnu Olgeirsson,
á Point Douglas, Winnipeg. Við
gátum ekki annað en brosað að
breyttu útliti okkar, jafnvel
hlegið. En svo hættum við að
hlægja. Það vantaði svo margar
í hópinn. Sigrún var ljóðelsk og
ég hygg að í djúpi sálar hennar
sé skáld, fagurfræðingur og
humoristi, sem kraftar og kring-
umstæður leyfðu ekki uppgöngu
á yfirborð lífsins. Frú Sigrún býr
í dýrðlega fallegri íbúð ásamt
dóttur sinni, Sigrúnu, sem mér
virðist vera elskuleg stúlka. Ég
spurði vinkonu mína að því,
hvernig henni hefði litist á að
aka yfir Klettafjöllin — hún var
í bifreið með John syni sínum,
mjög myndarlegum manni. Hún
svaraði í hrifningu með orðum
skáldsins:
„Mér fanst ég elska allan
heiminn,
og enginn dauði vera til.“
Við Salóme Daníelsson vorum
ekki í sama húsi en við kynt-
umst nokkuð fyrir því. Salóme
var líka reglulega fín stúlka og
dréymdi heilbrigða drauma um
bóka iðnað, en hún sleppti þeim
lítt á vettvang. Salóme giftist
Jóni Johnson frá einum af þeim
góðu, gömlu heimilum í Argyle,
og er svo lánsöm að eiga mann
sinn á lífi enn. Þau bjuggu um
skeið í Argyle en fluttu fyrir
nokkrum árum til Vancouver,
gengu í gegnum erfiðleika breyt-
inga og atvinnuleysis. En auk
eigna sinna í Argyle þá eiga þau
prýðilega fallegt heimili í Van-
couver. Við því blasir eitt af
þessum dýrðlegu útsýnum, sem
Vancouver-borg á svo mikið til
af. En tíðrætt verður Jóni um
Argyle-bygðina; ræður maður af
því að hún sé mikið í huga hans.
Við höfum komið til beggja
þessara vinkvenna minna og
notið ánægjulegra stuiida með
þeim og fólki þeirra.
Ung hjón, Mr. og Mrs. Philip
Ealey, buðu okkur heim til sín
fyrir kveldverð og fluttu okkur
til baka í bifreið sinni, eitt
fallegt kveld hér í vetur. Konan
er Edith Johnson dóttir þeirra
Mr. og Mrs. George Johnson við
Leslie, þau búa í fjarska fallegri
íbúð í fjölhýsi, eru glöð og kát
og una lífinu í bezta máta, enda
sýnist ekki að þeim ama. Þau
eru ung, hraust og vel vinnandi
— og það sem er máske bezt af
öllu, kunna að meta það. Það
var mjög ánægjulegt að koma
til þeirra.
tr \
Á meðal margra, sem við höf-
um mætt og talað við og eitt-
hvað kannast við, er Carl Niel-
sen frá Leiðarhöfn í Vopnafirði
og dóttir hans, Mrs. Anderson,
Mr. Nielsen er við aldur, hinn
prúðmannlegasti maður í við-
móti. Dóttir hans vinnur við
kvenfataverzlun í Vancouver-
borgmni, en sonur hans vinnur
á skrifstofum Richardson’s korn-
félagsins í Winnipeg. Alþekt
félag bænda á meðal í Vestur-
landinu. Vopnfirðingar nú við
aldur eiga góðar minningar um
he!milið í Leiðarhöfn frá tímum
Andrésar útvegsbónda þar,
föður Cajrls og systkina hans.
Prúður heimilisbragur, fallegt
og vel hirt heimili og góð ástund-
un í störfum. Sjór var mikið
sóttur þaðan á þeirri tíð. Ætt
Mr. Nielsen mun vera að nokkru
leyti dönsk. Þessi aldurhnigni
sómamaður nýtur góðrar um-
önnunar dóttur sinnar og dóttur-
sonar hér í borginni.
Við heimsóttum Mr. og Mrs.
Sigurð Johnson, fyrrum við
Wynyard. Þau eiga fallegt heim-
ili nokkuð utan til í borginni. í
kringum hús þeirra má segja að
sé aldingarður. Þar eru fimm til
átta tegundir af aldintrjám sem
af sér gefa, rétt fyrir utan húsið.
Af sumum tegundum er meira
en ein sort. Upp við gluggann
hvílist peach-tré, einnig rósvið-
ur, svo stundum kemur það
fyrir, að rós horfir inn um glugg-
ann hjá Mrs. Johnson henni að
óvörum. Og þegar hún lítur út,
sér hún peaches af beztu tegund
drjúpa við vegginn. Cherry-tré,
núna í öllum sínum dýrðlega
blóma, getur þar að líta. Þau
tré eru eins og tárhreinum snjó
sé hlaðið á þau af náttúrunnar
hendi. Fjarska dýrðleg sjón. Þá
er gamalt en virðulegt eplatré,
sem gefur af sér fullan ávöxt
enn, svo er annað sem gefur af
sér aðra tegund. Plómur, perur
og fleira stígur þarna alt saman
Á sumardaginn fyrsta 1953
í kirkju vorsins
Gleðilegt sumar gefi þér
vor Guð frá ljóssins hæðum,
sitt orð sem öllu ofar er
í andans dýru fræðum.
í kirkju þá ég kem í dag
mig kallar vorsins sólin,
hvar upprisunnar lífsins lag
lýsir upp ræðustólinn.
Ég geng hér um með glaða lund
gróandans mold við fætur.
. Og stráin hækka, grænkar grund,
gleðin á djúpar rætur.
Sáð var í brjóstið sæði því —
er sól og daggartárin,
Guðs heilagt ljós og harmaský,
höndluðu gegnum árin.
Eitt tungumál er talað hér
til vor frá algæzkunni,
og sannleikurinn sýndur er
frá sjálfri náttúrunni.
Lofgjörðin vorsins andar inn
um auðlegðina ræðir.
Hún sagði: Föðurforsjónin
hún fæðir alt og klæðir.
Lögmáli drottms lútum vér,
alt lífið undir tekur.
Því áfram haldið eilíft er,
sem æðsta hugsjón vekur.
Vítt er til veggja, hvelíing há,
í helgri kirkju þinni;
þar lampa drottins logar á,
sem lýsir veröldinni.
upp á yfirborð jarðarinnar, í
hendur þessa fólks. Þess utan
eru himinhá tré af öðrum teg-
undum, sum aðeins til prýði svo
sem eins og “Dogwood“-tréð.
Það framleiðir falleg blóm og er
talið merki fylkisins. Undrar
mig að því skyldi vera gefið
þetta nafn fyrst svo er. Við
undum okkur fjarska vel að tal-
ast þarna við, þó aldrei hefðum
við talast við áður nema fáein
orð á Sólskms samkomunni í
vetur. Við töluðum mikið um
Búa-stríðið. Við fræddumst
nokkuð um hagi manna þar syðra
og um Góð Verk, sem Bretar
gerðu þar, er í skarst með bænd-
um og þrælum. Mr. Johnson gaf
sig nefnilega fram í sjálfboðlið
Canada til þessarar herfarar.
Hann sýndi okkur líka nokkuð
frá þessum tímum, sem mun
vera nokkuð fágætt í Canada nú
orðið. Það eru sex peninga-
ávísanir, sem hann sendi fólki
sínu heim frá ýmsum stöðum
þar syðra. Alt upp á gullpund,
skrifaðar á þýzku og ensku.
Seðlarnir eru orðnir lúðir, en
eru vel læsilegir. Hlýtur Sig-
urður Johnson að hafa farið vel
með fé sitt þar, að hann skyldi
geta sent svo mikið heim, móður
sinni og systkinum. Ungur hefir
hann verið þegar hann gekk í
þennan her og maður getur ekki
búist við að launin væru mjög
há á þeim tíma. En svona var
það samt. Upphæðin á seðlun-
um var 16, 20 og 25 pund hver
fyrir sig. Þá var gullpundið
rúmir fimm dalir. — Hjómn eiga
sjö börn uppkomin og þau hafa
gefið þeim öllum æðri skóla-
mentun.
Það var reglulega gaman að
skrafa við þessi hjón um heima
og geima, og svo fengum við að
smakka á þeim indælu kirsi-
berjum, sem þau framleiða á
eigin eign sinni þarna. Sonur
hjónanna ók með okkur heim
um kveldið.
Framh.
— Þú ættir að giftast, sagði
giftur maður við álkulegan pip-
arsvein.
— Mig langar ekkert til þess
að giftast, sagði piparsveinninn.
— En hjónabandið er alveg
dásamlegt, sagði sá gifti, — og
þó sérstaklega forleikurinn að
því. — Hugsaðu þér bara hvað
það er dásamlegt að fara á litlum
bát í tunglsljósinu eftir læknum,
sem rennur í gegnum skóginn,
og syngja ástarljóð eftir Davíð.
— Mér finnst þetta ekkert
skemmtilegt, jg hef reynt það
sjálfur og róið á litlum bát í
tunglsskininu eftir læknum í
gegnum skóginn og sungið ástar-
ljóð eftir Davíð......Nei, mér
finnst það ekkert skemmtilegt,
og piparsveinninn varð enn álku
legri á svipinn.
— Auðvitað er öll skemmtun-
in undir stúlkunni, sem er með
manpi, komin!
— Nú-ú-ú, verður maður að
hafa stúlku með sér,
THIS HANDB00K
FOR AMBITIOUS MEN
FHtt
Have you had
your copy?
120 pages of guid-
ance to best-paid
positions. Up-to-
the-minute infor-
mation for men
who want to climb
to the top. Tells
how to get promo-
tion, security and
better pay through
home study courses. This hand-
book "Engineering Opportuni-
ties” is free and entirely with-
out obligation. Send the cou-
pon. Make this your big year!
Describes over ninety courses
including:
Civil
Mechanical
Electrical
A.M.I.C.E.
A. M.I Mech.E.
B. Science
Structural
Aeronautical
A.M.Brit.l.R.E,
Electronics
A.F.R.Ae.S.
Building
(-----SEND COUPON TODAY---------------
I Canadian Institute of Science and Tech-
■ nology Limited, Garden Building,
I 263 Adelaide Street West, Toronto,
I Pleose forward free of cost or obligation
I your handbook, "ENGINEERING OPPOR
I TUNITIES".
I Name................................
. Address.............................
* ............................. Course
I interested in...................Age
Ingibjörg Guðmundsson
293