Lögberg - 22.04.1954, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 22. APRÍL 1954
3
Mandrín og smyglarar hans
í austurfjöllunum í Savoyen,
ar sem forðum voru landamæri ______ „o _____ „,o „,o
Frakklands og konungsríkisins 1 Mandrín kaptein, útvegaði sér
Vlannvesalingarnir h é 1 d u að jskaðabótum og þeir guldu bætur
dagar þeirra væru taldir, og ^ fyrr rán og skiluðu smyglurun-
þeim létti því ósegjanlega, þegar j u msex. En á Mandrín minntust
, ' þeir heyrðu, að þeir ættu ein- • þeir ekki .Frakkar höfðu sem sé
par sem or um voru landamæri j bryddan hatt og kallaði sig sig ungjs ag kaupa smyglvörur. Fyr- ; þá þegar tekið hann af lífi, þann
ir alla peninga og skartgripi, sem I 26. maí, í bænum Vanence.
Sardiníu, getur að líta héraðið,
sem menn kalla ,Mandrínshelli,‘
og þeir halda því fram, að þar
hafi ævintýramaðurinn Mandrín
fólgið smyglvarning sinn.
Það er mjög sennilegt, að þetta
sé rétt, því það var á þessum
slóðum, að Mandrín og smyglar-
ar hans höfðust við, og hér eru
sagðar óteljandi sögur um
dirfskufull afrek hans, þegar
hann bauð yfirvöldum Frakk-
lands byrginn með fáeinum
mönnum.
Lúðvík Mandrín vann frægðar
verk sín um miðja 18. öld, og þá
var Frakkland upp á sitt aum-
asta og efnahagsástandið bág-
borið úr hófi fram, svo það end-
aði með þeirri sprengingu, sem
nefnist stjórnarbyltingin mikla.
Reiði almúgans gegn stjórnar-
völdunum bendiist einkum að
skattheimtunni. Það var ekki
ríkið sjálft, sem innheimti skatt-
stjórum, sem guldu ijíkinu á-
kveðna upphæð á ári og inn-
heimtu síðan skattana hjá bænd-
um og borgurum á ótal vegu og
með aðstoð vopnaðra liðsmanna.
Það er áætlað, að um 1750 hafi
40 þúsund vopnaðir skattheimtu-
menn verið í þjónustu skatt-
stjóranna, og til þess þeir gætu
greitt þessu liði, borgað ríkinu
sitt, og auk þess grætt sjálfir
offjár varð að þrautsjúga fólkið
með öllu hugsanlegu móti. Það
var húsaskattur, jarðarskattur,
mylluskattur, vegaskattur, salt-
skattur, hundaskattur, hesta-
skattar, plógaskattur, býflugna-
skattur, ölskattur og vínskattur.
Tíund var goldin af korni, vín-
uppskeru, ávöxtum og heyi, svo
var ennfremur prestsskattur,
oðalsbóndaskattur og vatnsskatt
ur, fyrir að láta fénaðinn drekka
af ám og lækjum landsins! Og
svo varð að greiða geysiháan
toll af öllum innfluttum vörum.
Fólkið stundi undir þessum stöð-
ugu drápsklyfjum, það hataði
yfirvöldin innilega og einkum
umboðsmenn þeirra: skattstjór-
ana og skósveina þeirra, og því
fagnaði fólkið af öllu hjarta
hverjum þeim, er vogaði að
bjóða blóðsugunum byrginn.
Lúðvík Mandrín var merkastur
þessara uppreisnarmanna.
Mandrín hafði erft hús eftir
föður sinn í nánd við St. Geoirs,
Frakklands megin við landa-
mærin. Það var krambúð, vín-
°g veitingasala, hestamarkaðir
voru haldnir þar og bændur úr
uágrenninu komu þarna saman
°g ræddu um hina slæmu tíma
°g þungu skatta. Þar eð þetta
var svo skammt frá landamær-
unum, voru smyglararnir at-
hafnasamir. Þeir komu á nótt-
frá Italíu með þungar byrðar af
tóbakki, salti, silki- og bómullar-
fatnaði, og frá afskekktum hell-
um og gjótum, og hlöðum og
hanabjálkaloftum afskekktra
bæja
var smyglaravarningurinn
seldur bændunum. Oft urðu
skærur, skot og óp rufu nætur-
kyrrðina, en tollararnir urðu
mtið að láta í minni pokann, því
alit fólkið var á bandi smyglar-
anna.
Það var eiginlega fyrfr tilvilj
un,
hesta og sex litlar fallbyssur.
Með þessu liði hélt hann um há-
bjartan dag inn í Frakkland með
hesta, múldýr og vagna ,allt
hlaðið smyglvörum, einkum tó-
baki, salti og fatnaði. Hann fór
þorp úr þorpi og seldi vörur sín-
ar, sem ekki kostuðu nema helm-
ing þess ,sem skattstjórarnir
kröfðust fyrir sínar. Bændurnir
urðu himinlifandi og skattstjór-
arnr óðir. Þeir sendu vopnað lið
á móti honum, en bæði var, að
erfitt var að henda reiður á, hvar
hann var niðurkominn hverju
sinni, og auk þess lét hann hart
mæta hörðu og drap hvern skatt-
heimtumann og tollara ,sem á
vegi hans varð. Að lokum þorðu
þeir ekki að leggja til atlögu við
hann, en kusu heldur að halda
lífi. Skattstjórarnir kærðu fyrir
stjórninni, og hún lýsti nú yfir
bann við því að nokkur keypti
vörur af öðrum en skatfstjórun-
um. Hver sá, er það gerði, skyldi
settur á galeiðurnar. Mandrín
lét þó ekki hræða sig. Af eftir-
farandi frásögn má sjá, hvernig
hann hagaði viðskiptum sínum.
Þann 5. janúar 1754 hélt Man-
drín með sinn fámenna her inn
í Frakkland. Þann 7. janúar
mætti hann hjá Romans um tvö
hundruð tollurum, réðist á þá,
felldi margra og rak hina
flótta
bæjarins Cranzac ,þar sem skatt-
stjóri einn átti heima, umkringdi
hús hans, lagð vörurnar á jörð-
ina úti fyrir því, kallaði á skatt-
stjórann, hálfdauðan af hræðslu,
og sagði: „Yðar velborinheit ger-
ir svo vel að kaupa þessar vörur.
Það verða 70.000 frankar." Menn
Mandríns handléku þannig byss
urnar, að skattstjórinn sann-
færðist um, að þetta væri ekkert
grín, svo hann greiddi 70.000
franka og tók við vörunum, sem
voru silki, flónel og tóbak. Dag-
inn eftir var Mandrín allur á
burt ,en mánuði seinna heim-
sótti hann annan skattstjóra, og
atburðurinn endurtók sig. Það
kom fyrir ,að skattstjóri héldi
því fram, að hann hefði ekki
næga peninga handbæra. Þá það,
á meðan smyglararnir gættu
varanna og húss skattstjóra og
fjölskyldu, gekk Mandrín og
nokkrir af mönnum hans með
honum milli borgara bæjarins og
lét hann „slá“ hjá þeim lán, þar
til nóg var fengið. Svo djarfur
varð Mandrín með tímanum, að
hann lét sér ekki nægja þá bæi
eina, er næst lágu landamærun-
um ,heldur fór langar leiðir inn
í landið og seldi þeim, sem hann
átti í ófriði við, smyglvörur sín-
ar. „Ég hef frétt, að yðar vel-
borinheit vanti tóbak! Ég er svo
heppinn, að geta boðið yður dá-
litlar byrgðir. Fimmtíu þúsund
franka, eða —“ Mandrín lyfti
byssunni, og skattstjórinn borg-
aði, stynjandi af ótta og vanmátt
ugri gremju.
Auðvitað gat Mandrín því að-
eins farið slíka fjáröflunarleið-
angra, að almúginn var allur á
hans bandi, hjálpaði honum, bar
honum njósnir ,villti um fyrir
tollurunum með fölskum upplýs-
ingum, faldi fyrir hann vörurn-
Þannig lauk lífi þessarar þjóð-
hetju. Skattstjórarnir höfðu feng
ið hefnd. En í mörgum „sorgar-
söngvum," á óteljandi myndum
og í ævintýrasögum varðveitti
fólk minninguna um smyglara-
höfðingjann Mandrín kaptein
löngu eftir dauða hans, og enn
héruðum.
VIKINGUR
þeir höfðu á sér, urðu þeir að
kaupa tóbak, silki, eða hvað það
nú var, sem Mandrín hafði á
boðstólum. En þar sem hann
seldi miklu ódýrar en skattstjór-
arnir, gerðu þeir oft góð kaup.
Svo endaði allt með gamansemi,
og menn leystu upp vöruböggl-
ana og tóku síðan upp ferðapel- *er hann ekki gleymdur í þessum
ana og drukku skál hins „ástæla
Lúðvíks.“ Mandrín var ekki
blóðþyrstur maður, hann kaus
helzt að allt færi friðsamlega
fram, og einkum fannst kven-
fólkinu þessi hái og fríði maður
með gullbrydda hattinn glæsi-
legur ræningi. Jafnvel gagnvart
tollurunum var hann lengi vel
umburðarlyndur, en þegar þeir
náðu bróður hans á sitt vald,
drápu hann og sendu Mandrín
höfuð hans, hefndi hann sín
grimmilega, og eftir það lét hann
miskunnarlaust drepa sérhvern
tollara og skattheimtumann,
sem hann náði til.
Að lokum sáu skattstjórnir
ekki fram á annað en gjaldþrot.
Þeir kærðu til stjórnarinnar í
París, þeir neituðu að gjalda leig
una, og stjórnin gat ekki láð
þeim það. Nú var ekki framar
hægt að berjast gegn Mandrín
með tollþjónunum einum, því
Skógrækt ríkisins
fær stórgjöf fró
Rússlandi
Fimm kíló af 'rándýru fræi, sem
hefir reynzt ágœtlega hér á landi
þeir voru svo dauðhræddir við
margra og rak hina a hannj ag þejr tóki til fótanna af
Því næst hélt hann til ag sj£ hatt hans { nágrenninu.
Nú varð að bjóða út herliði. Tíu
þúsund manna her var raðað
meðfram landamærum Savoy-
ens, og nú breyttist viðhorfið.
Það var sitt hvað að styðja Man-
drín gegn skattstjórunum eða
hermönnum konungsins. Það
var uppreisn, sem fólk dirfðist
ekki að leyfa sér. Það varð æ
erfiðara fyrir Mandrín að kom-
ast yfir landamærin, en ennþá
hélt hann viðskiptunum áfram
eitt ár. En það kostaði ríkið allt
of mikið, að hafa þetta tíu þús-
und manna herlið í setuliðsstöðv
um við landamæri Savoyens.
Það varð að taka enda, og það
varð að ná Mandrín. Hann hafði
þá sezt a ð hinum megin landa-
mæranna á Italskri grund, en
það settu menn ekki fyrir sig.
Með fimm hundruð riddara, tutt
ugu fallbyssur og sjö hundruð
fótgönguliða hélt franski foring-
inn inn á ítalskt landsvæði, um-
kringdi Rocheforthöllina, þar
sem Mandrín dvaldi, tók hann
ásamt sex af mönnum hans,
rændi höllina og þorpið og hélt
síðan yfir landamærin aftur.
Gegar ítölsku yfirvöldin fréttu
þetta, mótmæltu þau, því þetta
var fullveldisbrot, og þau kröfð-
ust þess, að Mandrín og hinum
sex mönnum hans yrði skilað
aftur. Stjórnin í París lofaði að
láta rannsaka málið. Þetta varð
ríkisstjórnum landanna að deilu-
efni, og Sardiníustjórnin í Turin
hótaði stríði. Frakkar lofuðu nú
Skógrækt ríklslns hefir bor-
izt rausnarleg gjöf frá Rúss-
landi fyrir milligöngu MÍR.
Eru það fimm kíló af lerki-
fræi frá Arkangelsk við
Hvítahaf, en fræ þetta er
rándýrt og mjög eftirsótt.
Gerir Hákon Bjarnason
skógræktarstjóri ráð fyrir,
að af fræi þessu fáist allt að
100.000 plöntur, og er þegar
fengin reynsla fyrir því, að
það vex ágætlega hér á
landi, enda meðalhiti svip-
aður í átthögum þess við
Hvítahaf og hér á landi.
Susiness and Professional Cards
Guttormur Pálsson skógar-
vörður á Hallormsstað keypti
nokkru eftir 1930 eitt pund af
lerkifræi, og var það gróðursett
þar eystra 1938. Af því fengust
10.000 plöntur, og eru lerkitrén
í runnanum á Hallormsstað nú
orðin fimm metra há að meðal-
tali og hinn ágætasti viður.
Ómetanleg gjöf
Hákon Bjarnason gat þess enn
íremur, að lerkið væri önnur sú
trjátegund, sem reynzt hefir bezt
hér á landi, en hin er sitkagrenið.
Kvað Hákon skógræktinni mjög
mikils virði að fá þetta fræ, sem
sett verður í gróðrarstöðvarnar
í vor og alið þar upp í fjögur ár.
Að 19 árum liðnum munu verða
tré af þessu fræi á nokkrum
hekturum lands og setja mikinn
svip á íslenzka skógrækt.
Fagur er dalur
Blaðamönnum var sýnd í gær
kvikmyndin Fagur er dalur, en
hún fjallar um nokkra megin-
þætti skógræktarinnar á Islandi.
Sér í lagi vakti kaflinn frá Hall-
ormsstað mikla athygli, en hann
sýnir m. a. lerkitrén, sem Gutt-
ormur Pálsson gróðursetti og
fyrr um getur.
—Alþbl., 2. marz
Hver er hinn aldni íslendingur í Sidney,
sem Rvíkur piltarnir voru hjó um jólin?
að Lúðvík Mandrín gerðist ar og hlakkaði af ánægju í hvert
smyglari. Ríkisstjórnin hafði fal-
að af honum hundrað múldýr,
með því að ófriðlega leit út, en
þegar hann kom með þau, var
stríðshættan liðin hjá, og múl-
dýrin drápust í gripahúsum ríki-
sins. Mandrín fékk engar skaða-
bætur. Hann varð gjaldþrota.
Hann sór að hefna sín og fór yfir
landamæirn til Sardiníu og gerð-
ist smeyglari. Og hann varð
smyglari, sem skattstjórnir og
tollheimtumennirnir áttu eftir
að frétta betur frá.
Mandrín lét sér ekki nægja að
smygla inn fáeinum vörusekkj-
um öðru hvoru, hann var stór-
ækari en svo. Hann vildi starfa
i storum stíl, og hann fékk sér
pvi um fimmtíu, seinna nær
PDu hundruð manna lið. Hann
Pjalfaði þá og lét þeim í té ein-
kennisbúninga, setti upp gull-
sinn, er hann gerði skattstjórum
glennur. Hann var ekki einasta
hefnandinn ,sem endurgalt nokk
uð af því, sem fólkið hafði orðið
að þola. Hann var einnig vinur
þeirra fátæku og hjálpaði mörg-
um, sem orðið höfðu fyrir barð-
inu á skattstjórunum, með þeim
auðæfum, sem hann græddi á
smyglinu. Að lokum varð hann
eins konar þjóðhetja.
Menn Mandríns voru ýmist
gamlir, vanir smyglarar, her-
menn, sem gerzt höfðu liðhlaup-
ar, eða ungir menn, sem her-
mannasmalarnir höfðu tælt eða
þröngvað í herþjónustu. Auk
þess að neyða skattstjórana til
að kaupa af sér, átti Mandrín
aðra viðskiptavini. Með hóp af
riddurum lagðist hann í laun-
sátur, og þegar póstvagninn kom
var hann stöðvaður og farþeg-
arnir reknir út og bundnir.
Heilir hann Sölvi Guðnason?
Skyldmenni hans hér lelja,
að svo kunni að vera
FYRIR SKÖMMU var birt hér
í blaðinu fregn um íslenzku
piltana, sem nú dveljast í
Ástralíu. Var m. a. sagt frá því,
að þeir hefðu verið í góðum
fagnaði um jólaleytið hjá íslend-
ingi búsettum í Sidney, og
mundi hann hafa flutzt til
Ástralíu frá Noregi.
Blaðið óskaði nú eftir upp-
lýsingum frá þeim, er um það
kynnu að vita, hver þessi íslend-
ingur væri, og var blaðinu nú
tjáð, að hann mundi heita Har-
aldur Pálsson og vera um sjö-
tugt. Mundi hann hafa verið
búsettur í Átralíu lengi og vera
kvæntur ástralskri konu.
í gær kom að máli við blaðið
Sölvi Jónsson, Suðurlandsbraut
CH, hér í bæ, og kvaðst hann
hafa verið á sjó, en lesið um
þennan íslending í Átralíu í
blaðinu, eftir að í land kom.
Telur Sölvi líklegt, að hér sé
um nafna sinn og móðurbróður
að ræða, Sölva Guðnason. Móðir
Sölva Jónssonar, Halldóra
Guðnadóttir, er hér í bænum og
býr hjá Sölva syni sínum. Hún
er 78 ára og var Sölvi bróðir
hennar yngstur af 4 systkinum.
Sölvi Guðnason fluttist fyrst til
Noregs, til frænda síns, Ragúels
að nafni, þá innan við tvítugt,
en hann var skipasmiður og
lærði Sölvi hjá honum. Fluttist
hann svo til Ameríku í fyrri
heimsstyrjöld og þaðan til
Ástralíu. — Sölvi skrifaði
Ragúel jafnan og Ragúel skrif-
aði ættingjum þeirra hér og
sagði fréttir af honum, en eftir
að Ragúel lézt fyrir mörgum
árum hefir ekkert frétzt af
Sölva. — Sölvi Jónsson hyggur,
að hann hafi kvænzt í Ameríku.
Mun hann hafa átt a. m. k. tvö
börn, dætur, sem mynd barst af
til systur hans hér fyrir löngu.
—VÍSIR, 24. febr.
Dr. P. H. T. Thorlakson
WINNÍPEG CUNIC
St. Mary’s and Vaughan, Wlnnipeg
PHONE 92-6441
J. J. Swanson & Co.
LIMITED
108 AVENUE BLDG. WINNIPEG
Fasteignasalar. Leigja hús. Ot-
vega peningalán og eldsftbyrgð,
bifreitSaábyrgtS o. s. frv.
Phone 92-7538
SARGENT TAXI
PHONE 20-4845
For t^uick, Reliable Service
DR. E. JOHNSON
304 Eveline Street
SELKIRK, MANTTOBA
Phones: Office 26 — Residence 230
Office Hours: 2.30 - 6.01 p.m.
Thorvaldson, Eggertson,
Bastin & Stringer
Barristers and Solicitors
209 BANK OF NOVA SCOTIA Bldg.
Portage og Garry St.
PHONE 92-8291
CANADIAN FISH
PRODUCERS LTD.
J. H. PAGE. Managing Director
Wholesale Distributors of Fresh and
. Frozen Fish
311 CHAMBERS STREET
Offtce: 74-7451 Res.: 72-3917
Office Phone
92-4762
Res. Phone
72-6115
Dr. L. A. Sigurdson
528 MEDICAL ARTS BUILDING
Office Hours: 4 p.m.—6 p.m.
and by appointment.
A. S. BARDAL LTD.
FUNERAL HOME
843 Sherbrook Street
Selur llkklstur og annast um flt-
farlr. Allur fltbflnatSur sá beztl.
StofnatS 1894
SÍMI 74-7474
Phone 74-5257 700 Notre Dame Ave.
Opposite Maternity Pavllion
General Hospital
Nell's Flower Shop
Wedding Bouquets, Cut Flowers,
Funeral Designs, Corsages,
Bedding Plants
Nell Johnson
Res. Phone 74-6753
SELKIRK METAL PRODUCTS
Reykhftfar. öruggasta eldsvörn,
og ftvalt hreinir. Hltaeiningar-
rör, ný uppfyndlng. Sparar eldl-
vltS, heldur hita frft aC rjúka flt
meti reyknum.—SkrlfitS, slmitS til
KELLT SVEINSSON
625 Wall St. Winnlpeg
Just North of Portage Ave.
Slmar 3-3744 — 3-4431
J. Wilfrid Swanson & Co.
Insurance ln all its branches
Real Estate - Mortgages - Rentali
210 POWER BUILDING
Telephone 93-7181 Res. 46-3480
LET US SERVE YOU
S. O. BJERRING
Canadian Stamp Co.
RUBBER & METAL STAMPS
NOTARY & CORPORATE SEALS
CELLULOID BUTTONS
324 Smilh SL Winnipeg
PHONB 92-4624
I-hone 74-7855
ESTIMATES
FREE
J. M. Ingimundson
Re-Roofing — Asphalt Shingles
Insul-Bric Siding
Vents Installed to Help Eliminate
Condensation
832 Simcoe St.
Winnipeg, Man.
SEWING^MACHINES
Darn socks in a jiffy. Mend,
weave in holes and sew
beautifully.
474 Poriage Ave.
Winnipeg, Man. 74-3570
Dr. ROBERT BLACK
Sérfræöingur I augna, eyrna, nef
og hálssjúkdömum.
401 MEDICAL ARTS BLDG.
Graham and Kennedy St.
Skrifstofusími 92-3851
Heimasími 40-3794
Creators of
Distinctive Printing
Columbia Press Ltd.
695 Sargenl Ave. Winnipeg
PHONE 74-3411
Hofið
Höfn
í huga
Heimili sólsetursbarnanna.
Icelandic Old Folks’ Home Soc.,
3498 Osler St., Vancouver, B.C.
Aristocrat Stainless
Steel Cookware
For free home demonstrationi with-
out obllgation. write. phone or call
302-348 Main SireeL Winnlpeg
Phone 92-4685
“The King of the Cookware"
AUTOMOTIVE SERVICE
Exclusive Hillman
Distributors
Sargent & Home Ph. 74-2576
Minnist-
BETEL
í erfðaskrám yðar.
Phone 92-7025
H. J. H. PALMASON
Chartered Accountant
505 Confederatlon Llfe Bulldlng
WINNTPEG MANTTOBA
Lesið Lögberg
Parker, Parker and
Kristjansson
Barristers - Solicitors
Ben C. Parker. Q.C.
B. Stuart Parker. A. F. Kriitjanaaon
500 Canadlan Bank of Commeree
Chambers
Wlnnlpeg, Man. Phone 92-3561
G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dtr.
Keystone Fisheries
Limited
Wholesale Distributor* of
fresh and frozen fish
60 Louise Street
Slmi 92-5227
EGGERTSON
FUNERAL HOME
Dauphin, Manitoba
Elgandi AKNI EGGERTSON Jr.
Van's Efectric Ltd.
636 Sarganl Avo.
Authorized Home Appliance
Deálers
GENERAL ELECTRIC — ADMTRAL
McCLARY ELECTRIC — MOFFAT
Phone 3-48L0