Lögberg - 18.11.1954, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 18. NÓVEMBER 1954
En áður en hann hafði lokið við matinn, voru barin þrjú
hressileg högg í bæjarþilið. Birni var sagt að fara til dyranna.
Nokkru seinna kom hann inn með gestinn, sem var Ketilríður.
„Hér sé Guð í góðum bæ. Sælt og blessað veri fólkið. Guð
blessi ykkur heimsókn mína“, rollaði hún upp, um leið og hún kom
inn úr dyrunum. Svo faðmaði hún Þóru og óskaði henni til ham-
ingju með þetta blessaða „Guðsljós“, sem hún væri búin að eignast.
Síðan signdi hún hvítvoðunginn og bað fyrir honum.
„Ég skrapp þetta fyrir blessaða húsmóðurina. Það kom nú
heldur fát á hana, þegar Jón kom inn og sagði henni, að hér væri
fæddur drengur, sem ekki væri neitt sérlega ánægður við hana,
því hann fyndi enga spjör til að klæða sig í. Það vantar nú
kannske ekki, að hann geti komið laglega fyrir sig orði, maðurinn
sá“, sagði Ketilríður og fékk Þóru fataböggulinn.
„Þá fær hann þó eitthvað til að fara í“, sagði Þóra. Hann var
vafinn í einhverja garma af Boga litla“.
Hún skoðaði fötin, og litlu systkinin færðu sig nær rúminu og
horfðu á þessi fínu föt, sem nýi bróðir átti að fá.
„En hvað hún hefur gengið vel frá þessu, allt „strauað“ og
strokið. Og þarna hefur hún gefið mér blúndur“, sagði Þóra
ánægjuleg á svip.
„Það er nú ekki að spyrja að því, sem hún snertir á; allt er
það jafn prýðilegt, bæði til munns og handa“, sagði Ketilríður.
„Saumaskapurinn gengur betur hjá henni en mér“, sagði
Þóra. „Ég var búin að sníða buxur á drengina og kjól á Kristínu
mína, meira varð það nú ekki. Björn minn er kominn með hnéð
út úr buxunum, sé ég er. Ég hef nú aldrei verið svona á vegi stödd“.
„Hvaðan færðu hjálp?“ greip Ketilríður fram í fyrir henni.
„Ég hef ekki von um nokkra hjálp. Systir Sigurðar var búin
að lofa okkur viku, en hún meiddi sig í fæti, svo að útséð er um
það. Ég hef bara enga von, enda hef ég ekkert getað reynt
fyrir mér“.
„Ja, hverslags vandræði eru þetta. Láttu mig sjá þessar
spjarir, sem þú varst búin að sníða. Ég býst við, að Anna telji það
ekki eftir sér, að koma þeim saman fyrir þig. Ég skal líka þvo
þvott fyrir þig, ef þér leggst ekki annað til“.
Björn var fljótur að finna buxnaefnið og kjólefnið. Það var í
böggli niðri í kofforti. Hann hafði ekkert á móti því að fá nýjar
buxur.
Ketilríður kvaddi með sömu innilegheitum og hún hafði
heilsað. Þóru var óvenjulega hlýtt til hennar. Hún hafði alltaf
heldur sniðgengið þá konu, og fundizt óviðfelldið tal hennar, að
því ógleymdu, hvernig hún hafði komið fram á Nautaflötum
sumarið sem Anna var verst komin til heilsunnar.
Ketilríður geystist fram -grundirnar. Hún hafði veðjað við
Sigga um, að hún skyldi ekki verða klukkutíma í burtu. Anna
var í eldhúsinu þegar hún kom heim aftur. Hún fékk henni
böggulinn um leið og hún skýrði henni frá ástæðunum í Hvammi.
Anna bað fyrir sér aftur og aftur.
„Drottinn minn, að vera alein með fimm börn. Hvernig á ég
að fara að þessu, að geta ekki hjálpað henni! Aumingja Þóra!“
Hún fór inn í hús og sagði manni sínum fréttirnar. Hann var
alltaf svo ráðagóður.
„Hvernig á ég að fara að þessu?? Mig langar til að hjálpa
henni. En Borghildur er ekki vön við að vinna annars staðar en
hér, og aumingja stúlkan er nú eins og hún er. Skyldi vera til
nokkurs, að biðja Ketilríði að fara til hennar?“
Hann hristi bara höfuðið. „Herra trúr! Hana Ketilríði? Hún
hlyti að kremja ungbarn í sundur með þessum óskapa höndum.
En við verðum samt að hjálpa henni. Ef Þóru leggst ekki eitthvað
til, þá fer Borghildur út eftir og verður þar í nokkra daga, ef ég
tala um það við hana“.
„Já, en eldamennskan, þegar Manga er svona bág?“ sagði
Anna kvíðin.
„Þið hljótið, held ég, að komast einhvern veginn út úr því að
elda matinn fáeina daga“. '
„Ef ég hefði haft Línu, þá væri ég ekki í vandræðum",
sagði hún.
„Nei, þá værir þú ekki í vandræðum“, sagði hann.
Hann gekk dálitla stund um gólf, svo settist hann við skrif-
borðið og fór að skrifa eitthvað. Anna vissi, að samræðunum var
lokið. Hún fór fram í baðstofuna og talaði um það við Borghildi,
hvort hún héldi, að hún vildi fara út að Hvammi, ef Þóra væri í
vandræðum. Hún bjóst við því, að hún myndi gera það, þó að
hún væri óvön því að snúast við krakka nú í seinni tíð.
„Það er víst ágætt skíðafæri?“ sagði Jón, sem kom fram fyrir,
og var búinn að setja upp húfu og vettlinga.
„Já, það er ágætt“, sagði Ketilríður, sem vissi, að spurning-
unni var beint til sín. „Ég var ekki margar mínútur hérna á milli
bæjanna, það verð ég að segja, með raupinu og öllu saman. Þetta
eru líka indælis skíði, sem Þórður lánaði mér‘.‘.
V„Ég er að hugsa um að skreppa yfir að Hóli“, sagði Jón og
kvaddi konu sína með kossi. „Það hefur lengi verið ætlun mín,
að finna Ella. Hann hlýtur að vera heima núna“.
„Hvers vegna ferðu svona seint; myrkrið er að skella á“,
sagði Anna.
„Það er ekki svo dimmt. Nógur er snjórinn, og hann lýsir
dálítið. Kannske verður líka tunglsskin í kvöld, þó að dimmt
sé í lofti“.
Svo lagði hann af stað.
Það var ekki löngu eftir að Ketilríður fór, að hundurinn gaf
til kynna, að nýr gestur væri að koma að Hvammi. En hann hafði
ekki fyrir því að berja, heldur gekk beint inn göngin og bankaði á
baðstofuhurðina.
„Hver getur það verið, sem ekki ber í bæjarþilið?“ sagði
Friðrik litli. Hann þorði ekki að opna baðstofudyrnar, þó að hann
stæði rétt hjá þeim. Björn litli hljóp til dyranna, og gesturinn
kom inn í Ijósið og bauð gott kvöld. Það var Jón hreppstjóri.
„Ég gat ekki verið að ómaka Björn litla til dyranna. Hann
hefur víst í mörgu að snúast núna“, sagði hann þegar hann kom
innar á gólfið. Svo heilsaði hann og óskaði hjónunum til hamingju
með soninn.
„Ég átti ekkert erindi annað en að sjá hann“, sagði Jón við
Þóru. „Þú þekkir það, hvað ég er hrifinn af börnunum. En hvað
hann er stór og myndarlegur; og hvað hann hefur kraftalegar
hendur. Hann verður sterkur, þessi snáði. Þú færð þar duglegan
vinnumann, Sigurður. En kannske líka dálítið skapstóran, eins og
mamma hans er“.
„Ég hef nú líka hugsað mér að láta þá puða, þegar þeir komast
upp“, sagði Sigurður og brosti. Hann bauð gesti sínum sæti.
Yfirsetukonan fór að láta ketilinn yfir eldinn. Af vana tók
Jón upp pípuna og tróð í hana tóbaki. En þegar hann aðgætti,
að bæði ungbarn og sængurkona voru rétt hjá honum, ætlaði
hann að stinga henni í vasa sinn.
„Þér er alveg óhætt að kveikja í pípunni“, sagði Þóra. „Ég
þoli reyk vel, og barnið er á kafi í sænginni“.
Hann þakkaði og kveikti í pípunni. Talið barst að fönninni og
jarðleysinu.
„Við förum að finna til hrossanna, ef hann bleytir í allri
þessari fönn, sem helzt lítur út fyrir núna“, sagði Jón, þegar hann
hafði sogið pípuna nokkrum sinnum.
„Þú hefur alltaf jörð fram í Selsmýrum á hverju sem gengur.
Það er munur eða ég“, sagði Sigurður. „Það eru stórhlunnindi
fyrir þig, að Selið er í eyði“.
„Ég byggi það heldur engum, nema ef Þórði dytti í hug að
fara að búa, en það lítur ekki út fyrir að hann ætli mikið að
hugsa um það“.
„Kristín litla færði sig að hnjám gestsins og horfði á þessar
skrítnu reykjargusur, sem hann sendi frá sér öðru hverju. Hann
fór að tala við hana:
„Þú ert heldur lítil til að rázka fyrir mömmu, anginn litli.
Hvaða ráðskonu hefurðu, Sigurður?“
„Ekki nokkra manneskju; ég er alveg í standandi vandræðum",
sagði Sigurður.
„Hvernig ferðu að því, Ætlarðu sjálfur að þvo litla drengnum
og elda matinn ofan í ykkur? Ég kalla þig seigan, ef þú gerir það“.
Sigurður hristi höfuðið.
„Það er nú eitthvað annað en að ég geti það. Meiri staur en
ég er ekki til við innanbæjarstörf. Það lítur út fyrir, að ég verði
nauðbeygður til þess að ganga um sveitina á morgun og biðja
hverja stúlku, sem ég sé, að vera mér hjálpleg. Ég get nú hugsað
mér, að það gangi ekki sérlega vel“.
Jón sneri máli sínu til Þóru.
„Gætirðu ekki þegið, að konan tæki af þér litla drenginn
meðan þú liggur. Það hlyti að verða til hægðarauka“.
»Ég get sjálf farið að hugsa um hann. Hann er líka kominn á
brjóstið“, flýtti Þóra sér að svara.
„En að Bogi litli kæmi þá frameftir?“
„Hann yrði vitlaus af óyndi. Hann er einþykkur“, sagði Þóra.
„Litla stúlkan gæti komið líka, þá leiddist honum ekki“.
Nú fannst Þóru málið ætla að fara að vandast. Þá kom
Sigurður henni til hjálpar.
„Okkur kæmi miklu betur að fá stúlku. Þó að krakkarnir
færu, þá yrði ég samt í vandræðum með heimilið. Ég er svoddan
„barri“, og svo hef ég nóg annað að gera. En ekki er ég hræddur
um, að krakkarnir kynnu ekki við sig hjá ykkur“.
Honum fannst Þóra taka þessum góðu tilboðum of fálega.
„En það er nú svona“, sagði Jón, „þó að stúlkurnar séu þrjár,
þá eru þær ekki vel heppilegar. Borghildur er hreint alltaf upp-
tekin síðan prjónavélin kom. En þessi nýja stúlka er svo mikill
klaufi við matreiðsluna. Blessuð konan verður sjálf að vera við
eldamennskuna, ef eitthvað á að ganga“.
„Hún hefur nú bara gott af því,“ sagði Þóra glettin.
„En það á ekki við hana. Enda er leiðinlegt að gjalda vinnu-
konu kaup, ef húsmóðirin þarf að gera verkin, sem hún á að vinna“.
„En Ketilríður?“ sagði Björn litli.
„Ég get ekki ímyndað mér, að nokkur kona geti látið hana
snerta á barni fyrir sig. En ekki vantar dugnaðinn. Það má hún
eiga, að enginn kvenmaður hefur unnið mér betur en hún. En
þar eru líka allir hennar kostir taldir“.
„Ekki vantar þó fyrirbænirnar og blíðmælgina, þegar hún
kemur sem gestur“, sagði Sigurður hálfkíminn.
„Já, það er víst það eina, sem hún hefur numið af Páli. Það
er þessi sleikjuskapur fyrst í stað, þar sem hún kemur, en það er
fljótt að hverfa“.
„Þér gengur ekki vel að losna við hana“, sagði Þóra.
„Nei, ég er hættur að hugsa mér, að það verði hægt“, sagði
Jón, þreytulegur á svip. „Ég vísaði henni hreint og beint í burtu í
fyrra sumar, en eftir nokkrar vikur var hún komin aftur. Ég gerði
það fyrir konuna að leyfa henni að vera fram að jólum. En hún er
ófarin enn, og verður líklega til vorsins, hvað sem þá tekur við“.
„Ég vildi óska, að einhver kvenmaður tæki slíkri tryggð við
mitt heimili“, greip Sigurður fram í.
„Þú óskaðir þess ekki, ef þú fyrirhittir aðra eins manneskju
og Ketilríði. Hún leggur illt til allra og hefur alla upp á móti sér
nema Önnu. En það getur verið, að ég geti bent ykkur á stúlku,
og hana góða — það er hún Lína, sem verið hefur hjá okkur
undanfarið. Móðir hennar er nú orðin frísk. Ég talaði við karl-
angann um daginn niðri í kaupstað. Mér þykir ekki ólíklegt, að
hún fáist. Það er náttúrlega langt að ná til hennar, en hún er líka
ágæt; sú yrði nú ekki slæm við börnin“.
„Það var nú skárri sendingin, að fá þig í heimsókn ,ef það yrði
til þess að við fengjum Línu“, sagði Þóra með ánægjusvip.
„Þú þurftir nú ekki að efa það, þegar annar eins maður var
á ferðinni“, sagði hann glettinn.
Yfirsetukonan kom með kaffið. Sigurður brá sér fram í stofu
eftir svolitlu víntári, sem hann átti á flösku síðan á lokadegi sjó-
manna um haustið. Enginn maður í sveitinni var svo saman-
skroppinn, að hann gæfi ekki Jóni hreppstjóra út í kaffið, ef
eitthvað var til á heimilinu.
Jón sat lengi og skrafaði, eftir að hann hafði lokið við að
drekka kaffið og tæma flöskuna. Bogi litli var orðinn svo kumpán-
legur við hann, að hann sat á hné hans og skoðaði úrið hans.
„Það yrðu ekki vandræði með drenginn þann arna“, sagði
Sigurður. Honum fannst það stakasta vanþakklæti af konu sinni,
að þiggja ekki, að drengurinn færi fram eftir. Hann volaði oft við
stokkinn hjá henni. Og Björn litli varð að reyna að hafa ofan af
fyrir honum á nóttunni.
„Hann yrði varla svona rólegur, þegar hann færi að syfja.
Það getur enginn svæft hann annar en Björn“, sagði móðir hans,
ekkert hlý í huga til mann's síns fyrir afskiptasemi hans. Það var
ekki víst, að hann kæmi aftur, ef hann á annað borð færi fram eftir.
Loks stóð gesturinn upp og sagði, að annaðhvort væri fyrir
sig að gera, að fara að hugsa til heimferðar, eða biðjast gistingar.
Hann leitaði í vasa sínum og tók upp óhreint sendibréf.
„Heldurðu að þú reynir þá að fara á fjörur við Línu?“ spurði
hann Sigurð.
„Já, ég er staðráðinn í því. Ég má til að gera það“.
„Þá ætla ég að biðja þig fyrir þetta bréf. Það er búið að
þvælast lengi í vasa mínum. Ég gleymdi því um daginn, þegar ég
hitti Árna“.
Sigurður tók við bréfinu og leit utan á það.
„Hverslags klór er þetta utan á bréfinu?“ sagði hann.
x „Já“, sagði Jón, „það er varla læsilegt, þess vegna hef ég ekki
viljað senda það á skotspónum. En til Línu er það samt“.
„Má ég ekki fara með litla bróður heim í jakkavasanum heim?
spurði hann litlu systkinin, þegar hann var ferðbúinn.
„Þú getur ekki komið honum í vasann", sagði Kristín litla.
„Hvað segir þú um það, Björn minn?“
„Ég vil heldur að hann fari en Bogi“, sagði Björn litli, „en ég
veit, að mamma vill ekki, að hann fari“, bætti hann við.
„Það er nú einmitt það, að mamma þín vill ekki gefa mer
neitt af sinni miklu auðlegð“.
Sigurður gekk nokkrum sinnum um gólf, áður en hann yrti a
konu sína. En hún vissi, hvað hann mundi segja, þegar hann
tæki til máls.
„Ég skil bara ekkkert í þér, kona, að vera með þessa stífni og
þiggja ekki, að drengurinn fari fram eftir, þegar þú veizt, hvaða
erfiðleikar eru með hann heima“, sagði hann ergilegur.
„O, það kemst einhvern veginn af“, sagði hún undur róleg-
„Tæplega yrði hann rólegri hjá öllum ókunnugum. Ég er óðum
að hressast, og þá get ég farið að hugsa um blessaðan kútinn minn“.
Þá hætti Sigurður að nöldra, enda þýddi það ekkert. Henni
varð ekki um þokað, ef hún í fyrstu ætlaði sér það ekki.
ENDURFUNDIR
Sigurður fór á fætur fyrir dag, gaf fénu og bar vatn í fjósið.
Hitt átti Björn litli að gera. Hann dró með sér skíði, svona til
vonar og vara. Á vökunni um kvöldið kom hann aftur og Lína
með honum, sæl og blómleg, eins og nýútsprunginn túnfífilh
Þóra bauð hana hjartanlega velkomna. Henni hafði ekki oft þótt
vænna um annað en að sjá hana. Strax morguninn eftir var yfir*
setukonan sótt neðan úr kaupstað, svo að ekki mátti tæpara
standa, að heimilið yrði í vandræðum.
Siggi á Nautaflötum fór þennan sama dag út í dal. Anna bað
hann að koma við í Hvammi og vita, hvort nokkuð hefði lagzt til
með stúlku. Anna hafði lagt sig í rökkrinu um kvöldið, og var i
þann veginn að sofna, þegar Ketilríður snarast inn með tals-
verðu fasi.
„Ertu sofnuð, Anna mín?“ spurði hún og laut yfir hana.
„Já, svona hér um bil“, sagði hún.
„Ég hélt kannske, að þú hefðir gaman af að heyra hver er
orðin ráðskona í Hvammi. Það er nú reyndar engin önnur en
Sigurlína Árnadóttir, sem við könnumst báðar við! Ha, ha!“
„Mér þykir vænt um að heyra, að Þóra skuli vera búin að fa
svo góða stúlku“, ságði Anna hálfsofandi. Það léttir af mér öllum
áhyggjum hennar vegna“.
„Já, ójá. Ég býst við því, ef stelpan er ekki orðin alvitlaus,
að hún reyni að standa sína „pligt“. En það er líklega vissara
fyrir þig, að láta ekki manninn ganga alveg lausbeizlaðan þessa
dagana, sem hún verður í nágrenninu“, hvíslaði Ketilríður.
Anna reis upp við olnboga; svefninn sýndist vera búinn að
yfirgefa hana allt í einu.
„Þér dettur þó ekki í hug, að hann fari að hlaupa alla leið ut
að Hvammi til að hitta hana?“ spurði hún áköf.
Ketilríður hló lágt. Anna heyrði, en sá það ekki.
„Annað eins hefur nú verið lagt á sig, þegar svoleiðis stendur a.
Hann er heldur ekki beint seinn á fæti, maðurinn sá, og ekki er
víst, að hann þyrfti alla leið. Ekki var hann lengi út að Hvammi
þarna um veturinn, þegar hann var að hjálpa henni Þóru að
koma fénu í húsin og gefa á garðann með henni. Við sáum það
svo vel frá Jarðbrú“.
„Hvenær var það nú svo sem?“ spurði Anna forvitin.
„Þá varst þú eins og hvert annað barn“, sagði Ketilríður.
Dísa hentist inn og sagði þær fréttir, að Siggi á Ásólfsstöðum
væri að tala við Þórð niðri á túni. Ketilríður rak hana fram með
harðri hendi og sneypti hana fyrir blaðrið um allt, sem hún ssei-
Hún ætlaði sér að tala meira við húsmóðurina. En þá ^kom hús-
bóndinn sjálfur inn og settist út við gluggann; hann kveikti sér i
pípu. Þá var auðséð, að hann ætlaði ekki strax út aftur. Ketilríður
stóð því upp og fór fram úr húsinu.
„Hefurðu heyrt nokkuð um það, að hún Lína sé komin að
Hvammi?“ spurði Anna mann sinn.
Nei, það hafði hann ekki heyrt.
„Það er gott, að Borghildur þarf þá ekki að fara“, sagði hann.
„Eiginlega finnst mér að sú kona megi aldrei fara frá heimilinu •
„Já, ég er fegin, að Þóra fékk hana Línu, jafn dugleg sem
hún er“.
Hann samsinnti því. Hún gat ekki heyrt, að hann væri neitt
ánægjulegur í rómnum. Líklega var þetta eins og hver önnur
tortryggni úr Ketilríði, hugsaði Anna og breiddi sængina vel
ofan á sig. Henni væri víst alveg óhætt að sofna. Hann færi varla
að finna Línu meðan hann væri að reykja úr pípunni. Henni
fannst það svo hlægilegt, sem Ketilríður hafði sagt, að hana
langaði helzt til að segja manni sínum það, svo að hann gaeti
hlegið að því líka.
En Þórður hafði enga biðlund, þegar hann heyrði, að Lina
var komin í nágrennið. Hann mátti til með að sjá hana, og Þa^
strax. Hún hafði komið hans vegna, það vissi hann vel. Hún hafði
sagt það í bréfinu, að sig langaði fram í blessaðan dalinn. Og nu
var hún komin alla leið fram að Hvammi. Hann sagði, að sig
vantaði eina ána; féð hefði verið fyrir utan um daginn. Líklega
hefði hún álpazt saman við Hvamms-ærnar, því að þær höfðu
verið rétt fyrir utan merkin. Hann ætlaði að bregða sér út eftir
og spyrja um hana. Jóh taldi það heldur úr. Þéir höfðu verið að
stinga út vetrarstunguna um daginn, og Þórði væri nær að hvíla
sig en fara að leita að ánni, sem líklega hefði kæft sig í „síkinu
eða „langdýinu“, og væri dauð fyrir löngu. Það yrði bara ny
steik hjá Borghildi á morgun, sagði hann. En Þórður var góður
hirðir, sem vildi leita að ánni. Hann hafði fataskipti í snatri, og
fór í hvíta, útprjónaða ullarpeysu. Hún var eitt af því, sem prjona-
vélin og Borghildur framleiddu. Svo náði hann sér í heitt vatn og
fór að raka sig.