Lögberg - 30.12.1954, Blaðsíða 2

Lögberg - 30.12.1954, Blaðsíða 2
2 LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 30. DESEMBER 1954 Kýpurbúar vilja ekki sjálfst-æði, en óska effir að sameinasf Grikklandi Meiri hluti Kýpurbúa er af grískum uppruna. Eyjan lýtur þó ekki yfirráðum Grikkja, held- ur Breta. Það var Disraeli, sem keypti eyna af Tyrkjasoldáni í. kringum 1870, en Tyrkir höfðu þá haldið eynni síðan 1 lok 15 aldar. Sagan segir, að þáverandi Tyrkja-soldán, Selim II, hafi her tekið eyna vegna þess, hve ágæt vín voru brugguð þár í landi. Bretar gerðu eyna að krúnu- nýlendu árið 1925, og j lok síð- asta stríðs var oyjarskeggjum heitið sjálfstæði svo fljótt sem auðið yrði. En sannleikurinn er sá, að fáir eyjarskeggja kæra sig um sjálf- stæði. Fólkið lítur á sig sem Grikki, og ósk flestra er einmitt að eyjan fái að sameinast Grikk- landi. En víst er, að Bretar muni ekki vera ginkeyptir fyrir slíka lausn mála, ekki sízt nú, eftir að þeir hafa verið neyddir til þess að flytja aðalbæklstöðvar sínar í austanverðu Miðjarðarhafi frá Egyptalandi. Þeir hafa sem sé valið Kýpur, eða höfuðborg eyj- arinnar, sem Nicosia heitir, sem arftaka Kairóborgar í þessu til- liti. Hernaðarlegt m i k i 1 v æ g i Kýpur hefur þannig vaxið um allan helming. Hvar sem farið er um á Kýp- ur, munu menn rekast á brezkar hernaðarbækistöðvar. Kýpur er orðin að forðabúri fyrir her- flokka Breta við austanvert Mið jarðarhaf. Þegar styrkja þarf setuliðið við Súez eða annars staðar austur þar, þá er það Kýpur, sem leggur til liðsaflann. Gamalt og nýtt Þegar maður kemur á flug- völlinn við Nicosia, kemst mað- ur ekki hjá því að veita eftirtekt hinum geysilega mun, sem er á þessu mikla nútíma mannvirki og borginni sjálfri, sem er inni- lokuð handan við gamla múra frá dögum Venesíumanna. Allt til þessa dags hefur borgin ekki náð að stækka út fyrir þessa ein- kennilegu múra, sem verið hafa einu varnarvirkin á eynni í ald- anna rás. Og þó. Nokkur inn- flutningur manna úr Vestur- Evrópu, einkum brezkra embætt ismanna, hefur leitt það af sér, að borgin hefur nú vaxið út fyrir múrana. 'Hinum vestur-evr- ópsku inflytjendum þótti ekki fýsilegt að búa við þá tækni og lífsþægindi, er miðalda borgin hafði upp á að bjóða. Nicosia er vissulega mjög ein- kennileg borg. Ólík menningar- skeið setja enn svip sinn á borg- ina. Þar ægir saman Austur- landamenningu og menningu Vesturlanda frá því á miðöldum. Húsin segja hvað merkilegasta sögu í þessu tilliti. Hér getur að líta hús með Venesíusniði, grísku og rómversku. Og þá verður fljótlega greinilegt, að borgin hefur ekki farið varhluta af menningaráhrifum Tyrkja, sem réðu þarna lögum og lofum um 300 ára bil. Innanmúra er Nicosia enn með sama sniði og hún hefur verið öldum saman. Göturnar efu þröngur, og fólkið hrúgast sam- an í húsunum og kærir sig koll- ótt um öll húsnæðisvandræði. Hvert hún er eins konar fjöl- skyldufyrirtæki. Uppi á hana bjálka búa afi gamli og amma, á hæðinni fyrir neðan getur að líta annan ættlegginn, og í göng um og forstofum er gjarnan húsa kjól fyrir yngstu kynslóðina, sem þegar hefur fest ráð sitt og er e.t.v. með sand af smábörnum á framfæri sínu. Það má því með sanni segja, að hvert skot sé notað til hins ýtrasta, ef það ein- ungis veitir skjól fyrir verstu vetrarstormunum og brennandi sumarsólinni. Nú er svo komið, að bífreiðar hafa haldið innreið sína í borg- ina. Hins vegar verður ekki sagt, að borgargöturnar séu beinlínis ættlaðar fyrir slíka umferð. Enda er það hið mesta vandamál hvernig bílar eiga að fara hver fram hjá öðrum. Þetta vandamál er engu minna í aðalgötu borgarinnar, sem nefn ist Ledra stræti. Þar er jafnan THE ROYAL BANK OFCANADA Condensed Annual Statement 30th November, 1954 ASSETS Cash on hand and due from banks (including items in transit)..................................$ 467,429,065 Government of Canada and provincial government securities, not exceeding market value........... 969,888,546 Municipal and other securities, not exceeding market value............................................ 288,188,034 Call loans, fully secured.......................... 156,395,203 Total quick assets................$1,881,900,848 Other loans and discounts . ..................... 1,031,626,844 Mortgages and hypothecs insured under the N.H.A. (1954) 22,672,390 Bank premises..................................... 24,194,181 Liabilities of customers under acceptances, guarantees and letters of credit...........*............ 59,349,565 Other assets......................................... 7,152(016 $3,026,895,844 LIABILITIES Deposits.........................$2,797,548,149 Acceptances, guarantees and letters of credit .... 59,349,565 Other liabilities................... 23,064,466 Total liabilities to the public . . . $2,879,962,180 Capital paid up................................... 41,809,863 Rest Account............T...................... 103,619,726 Undivided profits.................... 1,504,075 $3,026,895,844 STATEMENT OF UNDIVIDED PROFITS Profitsfortheyearended 30th November, 1954, aftermaking appropriations to Inner Reserves, out of which full pro- vision for bad and doubtful debts has been made....... Provision for depreciation of bank premises............. $20,913,511 2,079,466 Provision for income taxes on above profits $18,834,045 9,276,000 Dividends at the rate of $1.42)-^ per share $5,151,634 Extra distribution at the rate of 10 cents per share................................... 417,711 Transferred from Inner Reserves after provision for income taxes exigible ........................................ Balance of undivided profits, 30th November, 1953 . . . . Transferred to Rest Account............................. Balance of undivided profits, 30th November, 1954 $ 9,558,045 $ 5,569,345 $ 3,988,700 16,000,000 $19,988,700 1,515,375 $21,504,075 20,000,000 $ 1,504,075 / JAMES MUIR, Chairman and President H. ATKINSON, General Manager krökt af fólki, og það er einmitt hérna sem hinir 30 þúsund ferða menn, sem árlega heimsækja borgina, gera sín viðfrægu inn- kaup. Meðfram götu þessari eru mýmörg kabarett hús, sem hafa upp á að bjóða þriðja flokks nektardansmeyjar og virðast eiga nokkrum vinsældum að fagna meðal karlmanna þarna á eynni, því að sú regla, að konan gæti stöðu sinnar á heimilunum, er dyggilega haldin í þessu landi. í Alþjóðaleið Um allar aldir hefur mikil um ferð legið um Kýpur. Krossfar- arnir höfðu þar áfangastað, áður en þeir lögðu upp í lokaáfang- ann til landsins helga. Kaup- menn og sæfarar áðu þarna á leið sinni um Miðjarðarhafið. Hernaðarstörveldi hafa 1 í t i ð eyna girndaraugum sem tilval- inn stað fyrir birgðir og bæki stöðvar. Frá því á 15. öld hefur fólkið á eynni verið af grískum stofni að miklum meirihluta. En yfir- ráðin hafa þó ávallt verið í hönd um framandi þjóða. Það er því ekki að undra, þótt saman hafi lostið margvíslegum menningar- áhrifum. Grísk-Kaþólska kirkjan Sú innlend stofnun, sem mest áhrif hefur á landslýðinn, er hin grísk- kaþólska kirkja. Yfir- maður hennar er erkibiskup, sem að embættistign er hærra settur en sjálfur erkibiskupinn í Aþenu. Hann gengur að virð- ingu næst patriarknum, sem er yfirmaður eða páfi allrar grísk- kaþólsku kirkjunnar. Núverandi erkibiskup á Kýp- ur er maður að nafni Mikarios, og hefur hann gerzt leiðtogi Kýjurbúa í þjóðernislegum efn- um. En hann hefur vissulega ekki sömu aðferð við að ná marki sínu sem alsiða er í lönd- um við austanvert Miðjarðarhaf og víðar, því að hann æsir þjóð sína ekki upp til víga og mann- drápa, heldur fer hann þá leið, sem okkur Islendingum er ekki með öllu ókunn, að hann skír- skotar til réttlætistilfinninga og reynir að ná marki sínu með því að fara hinar lagalegu leiðir. Slægð og svik stjórnmálanna eru honum ekki hð skapi. Vill ekki sjálfsiæði Hann er ekki talsmaður þess, að Kýpur fái sjálfstæði, heldur krefst hann þess eins, að eyjan fái að sameinast Grikklandi. Hann heldur því fram, að Bretar kæri sig kollótta um líf og til- veru Kýpurbúa. Að vísu með- hendli þeir eyjarskeggja ekki illa, en þeirra eini raunverulegi áhugi sé þó sprottinn af því, að þeir telji eyna mikilvæga í hernaðarlegu tilliti og því vilji þeir hafa þar aðsetur. Þeir neyði upp á Kýpurbúa iðnvarningi sínum, en sýni engan lit á því að kaupa í staðinn framleiðslu- vörur eyjarskeggja. Mikarios hefur gerzt talsmað- ur Kýpurbúa á vettvangi al- heimsstjórnmálanna, og hann hafði eðlilega tryggt sér stuðn- ing Grikkja í baráttu sinni. Grískir fulltrúar hafa talað máli Kýpurbúa hjá Sameinuðu þjóð- unum, en þó er svo komið nú, að því er virðist, að þessi stuðning- ur ætli ekki að duga lengi. Grísk ir stjórnmálamenn virðast hafa kosið að láta Kýpurmálin liggja í þagnargildi nú um skeið. Á- stæðan er einkum sú, að Tyrk- land og Grikkland hafa gerz bandalagsbræður í Atlantshafs- bandalaginu, og með því að þessi lönd eru gamlir keppinautar er ekki fyrir það að synja, að Tyrk- land telur sig hafa lítinn hag af auknu yfirráðasvæði Grikkja á Miðjarðarhafi, — aðeins fáa kíló metra frá suðurströnd Tyrk- lands. Grikki raftur á móti vilja ekki verða þess valdandi, að hindrun verði lögð í leið hinnar nýju vináttu þeirra við Tyrki. Mikarios virðist því hafa misst af þeim stuðningi, sem honum átti að vera hvað vísastur, og mætti um þetta segja, að heggur sá, er hlífa skyldi. Lílil mólspyrna innanlands Innanlands á Mikarios engan mótspyrnumann, sem nokkru máli skiptir. En þó getur maður hitt fyrir fólk, sem ekki lætur í ljós neina sérstaka hrifningu. á stefnu hans. Slíkar raddir er einkum algengt að hitta fyrir meðal ungra kaupsýslumanna og þess fólks, sem betur fylgist með í gangi heimsmálanna. Undir brezkri stjórn er ekki um að ræða neina undirokun, og þótt ekki væri hægt að segja, að framfarir í landinu væru stór- stígar á árunum fyrir heims- styrjöldina síðustu, er ekki hægt að bera á móti því, að þær voru nokkrar. Það voru Bretar, sem hleyptu lífslofti í . námurnar að nýju. Lífskjörin hafa batnað, svo að þau eru betri en annars staðar v í ð a í Miðjarðarhafslöndum. Efnahagskerfið er langtum þroskaðra en í „móðurlandinu,“ Grikklandi, og stjórnmálaspill- ing er óþekkt fyrirbæri. En það er líka annað, sem ger- ir Kýpurbúa tortryggna. í lok seinustu heimsstyrjaldar fékk nágrannaeyjan Rhodos rétt til sameiningar við Grikkland. Eftir örfá ár var allt efnahagslíf á Rhodes komið á sama vonarvöl- inn og var í Grikklandi sjálfu. Þar ríkir nú meiri verðbólga en við getum gert okkur í hugar- lund, lífskjörin hafa hrapað, og stjórnmálaspillingin hefur hald- ið innreið sína. En gamli tíminn er á undan- haldi á Kýpur. Bretar hafa end- urvakið námureksturinn, skóg- ræktin er aukin. Nú er á döfinni tíu ára nýsköpunaráætlun, sem ætlað er að breyta landinu smám safnað s a m a n í geysistórar saman í nútíma horf. Vatni er geymsluþrær, og síðan er því veitt yfir appelsínuakrana, sem nú er hægt að nytja stórum betur en áður. Verzlunin við út- lönd hefur þrefaldast á þremur árum. Áveitur bæta úr vatns- skortinum um þurrktímann. Hundrað þúsund bændur hafa gengið í samvinnufélög, sem komið hafa í stað okrara og lík- ur eru fyrir, að geti smám sam- an orðið stærsta gósseigandan- um, kirkjunni, óþægur ljár 1 þúfu. Brezka nýlendustjórnin elur þá von í brjósti, að þessi fram- faraviðleitni muni hnappa fólk- inu saman um hinn brezka mál- stað, en Mikarios verði að vikja. Hvað sem tíminn kann að leiða í ljós, þá er það staðreynd, að Kýpurbúar sýna Bretum ekki opinberan fjandskap, en þeir munu flestir telja sig bundna hreyfingu erkibiskupsins bönd- um skyldu og tilfinninga. Sjálfviljugir munu Bretar varla láta Kýpur af hendi í náinni framtíð, til þess er ástandið, að þeirra áliti, of geigvænlegt við austanvert Miðjarðarhaf. En Mikarios erkibiskupi er gefin ró- semi hugans, og hann mun ekki telja eftir sér að bíða og sjá, hverju fram vindur. — TIMINN, 10. nóv. Ýmsar venjur Eyfirðinga (Eftir Harald Ó. Briem, rit- að um 1860 eftir sögn Hall- dórs Jónssonar á Yxnafelli. Það var venja Eyfirðinga að hafa mikið við ýmsa daga, og eins við ýmsar athafnir og ýmis atvik. Svo var ef kona hafði átt barn og fór fyrst á fætur eftir leguna, þá var fólki gefið frítt og tiglað með fæðu. Einnig er börn voru skírð og á afmælisdögum, eink- um hjá heldra fólki. Það var síður að gefa börnum tannfé; var þeim þá gefinn einhver grip- ur, svo sem bók eða annað, ef til var. Skyldi sú gjöf haldast. Slægjur voru gefnar, er alhirt var á haustum, og töðugjöld er töður voru hirtar á sumrum. Þá var gefinn stungubiti, er stungið var tað út úr húsum, þófarabiti er búið var að þæfa vaðmál, vefjarbiti er búið var að fella af vef. Helztu tyllidagar voru þessir: þriðjudagurinn fyrsti í Þorra. Þá var gefið kjöt mikið, og var þá siður að hengja leifarnar upp í rótina. Eigi mátti nefna kjöt né flot álla föstuna. Miðvikudag- inn næsta, eða öskudaginn, áttu allar stúlkur að koma ösku á piltana, en þeir aftur steini á þær. Þar næst var Þorrablót, föstudaginn fyrstan í Þorra; þá voru gefnir grautar eða einhver sjaldgæfur matur; þá áttu konur að fagna Þorra. Þá var Góublót föstudaginn fyrstan í góu; þá fögnuðu bændur komu Góu. Þriðjudagurinn fyrsti í Einmán- uði var kallaður heitdagur; þá hétu Eyfirðingar að gefa hinum fátækustu í hreppnum einhverja lífsbjörg til þess að vel voraði. Þá var og heilagt haldið á Þrettánda, á hreinsunarhátíð Maríu og Maríumessu eða boðun ardag hennar, hinn þriðja dag í jólum, páskum og hvítasunnu, á Jónmessu og Allraheilagradag eða messu. Um klæðaburð Á fyrri öld var það siður, að karlmannaföt voru með mörgum hætti og sniði, eftir því að hverju verki þeir voru, hvort þeir ferðuðust eða fóru í kirkju. Hversdagslega voru þeir svo Jdæddir: í prjónabrókum næst sér og dúkskyrtum, og í vestis- stað í brjóstdúkum eða bolum. Brjóstdúkarnir voru kræktir á hliðunum og síðar svo að þeir sátu með manni. Þeir voru prjón aðir með ýmsum litum. Síðar komu upp bolir. Þeir voru og prjónaðir og með ýmsum litum og þóttu meira stássfat en brjóst dúkarnir. Þeir voru tvíhnepptir og voru hnapparnir utarlega. Þá voru menn í stuttbuxum er náðu rétt ofan fyrir hné, og sokkarnir upp fyrir hné innan undir bux- unum. Svo höfðu þeir leggja- bönd, rétt fyrir neðan hné. Þess- ar buxur voru prjónaðar. Yzt voru þeir í prjónuðum hemp- um. Þær náðu liðlega niður á mitt læri og voru kræktar. Lynglitur var tíðkanlegastur á fötum og stáss þótti, ef sortulitað var. — LESBÓK MBL. Gleðilegt Nýár! I | I I <~>easoris C/reetings 1 to our lcelandic Customers for a Prosperous and Happy New Year. 1 DIRECT FURNITURE STORES LTD. ; 475-479 Selkirk Avenue v V WINNIPEG MANITOBA

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.