Lögberg - 06.01.1955, Side 8

8
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 6. JANÚAR 1955
Orðabók Guðbrands Vigfússonar
Úr borg og bygð
Á sunnudaginn hinn 2. þ. m.
lézt að heimili sínu 12 Norfolk
Avenue, St. Vital, Anna Kristín
Sawyer, ættuð úr Húnaþingi,
fædd 16. september 1871, en
fluttist til Canada 1887. For-
eldrar hennar voru Jóhann Guð-
mundsson og Anna Gunnars-
dóttir; hún giftist árið 1910
William S Sawyer og átti heima
í St. Vital jafnan síðan; mann
sinn misti hún árið 1928. Hún
lætur eftir sig son, William S.
Sawyer, sem búsettur er í St.
Vital, og eina systur, frú Ingi-
björgu Shefley í Vancouver.
Útförin var gerð frá Bardals í
dag, fimtudaginn 6. þ. m.
*
— DÁNARFREGN —
Þann 21. des. s.l. andaðist í
London, Ont., Mrs. Vilborg
Goodman, eftir fjögra ára van-
heilsu. Hún var fædd að Rofabæ
í Meðallandi í Vestur-Skapta-
fellssýslu, 26. júlí 1866. Foreldr-
ar hennar voru Ólafur ólafsson
og Vilborg Höskuldsdóttir. Á
ungþroskaárum sínum var hún
í vist í Skaptártungu, en flutti
svo til Vestmannaeyja og dvaldi
þar um nokkurra ára skeið.
Árið 1905 giftist hún eftirlif-
andi eiginmanni sínum Guðjóni
(Guðmundssyni) Goodman, frá
Háagarði á Vilborgarstöðum 1
Vestmannaeyjum. Hið sama
sumar fluttu þau til Canada og
settust að í Selkirk, og bjuggu
þar til ársins 1912, er þau fluttu
til Foam Lake, Sask., og dvöldu
þar til ársins 1915, en fluttu þá
til Winnipegosis, námu þar land
°g bjuggu þar. Síðari dvalarárin
þar bjuggu þau inni í bænum, í
sínu eigin húsi þar. Árið 1949
fluttu þau til London, Ont., og
dvöldu hjá tengdasyni sínum og
dóttur, Mr. og Mrs. Stanley
Ferdine. Þar andaðist Vilborg,
eins og fyrr er að vikið. Þeim
Vilborgu og Guðjóni varð
tveggja dætra auðið: Rúnu,
Mrs. James Bannerman, Sea-
forth, Ont., og Ágústu Guðnýju
Ferðaskrifslofa ríkisins efnir til
vorferða suður um Evrópu í
aprílmánuði n. k.
Nokkrar þýzkar ferðaskrif-
stofur hafa nú ákveðið að
auglýsa ferðir til íslands
næsta sumar og er ekki
ólíklegt að með þessu aukist
ferðamannastraumurinn til
íslands til verulegra muna.
Þorleifur Þórðarson forstjóri
Ferðaskrifstofu ríkisins er ný-
kominn heim úr ferð til Þýzka-
lands og Austurríkis, en erindi
hans þangað var að ræða við
ýmsar ferðaskrifstofur og helztu
ráðamenn á sviði ferðalaga og
samgangna í þessum löndum.
Vísir hitti forstjórann að máli
í morgun og innti frétta af för
hans. Þorleifur kvað ferðina
hafa verið undirbúna að veru-
legu leyti í samráði við dr.
Effenberg sendiráðsritara við
þýzka sendiráðið hér, en hann
hefir reynzt íslendingum og ís-
lenzkum málum hollvinur hinn
mesti í heimalandi sínu.
Þorleifur ræddi við forstöðu-
menn ferðamála, þ. á m. við
forstjóra ferðaskrifstofa, for-
ráðamenn flugfélaga, járnbraut-
arfélaga og aðra þá, sem með
ferðalög og ferðamennsku hafa
að gera, bæði í Þýzkalandi og
Austurríki. Flutti hann í hópum
þessara manna stutt erindi um
ísland og sýndi auk þess tvær
gullfallegar litkvikmyndir, sem
Magnús Jóhannsson, Þorvaldur
Jónsson og fleiri hafa tekið.
Heita þær „Hálendi íslands“ og
„Gimsteinn norðursins“ og sýna
þær vel hina einstæðu náttúru-
Margrétar, Mrs. Statiley Fer-
dine, sem þegar er getið.
Hin látna var prúð kona og
góð, er mætti örlögum lífsins
með rósemi og skyldurækni og
öruggu trausti til Guðs. Sjúk-
leika efri ára bar hún með
kristilegu jafnaðargeði. Hún
innti af hendi sanna og dygga
þjónustu í þarfir ástvina sinna
og samtíðar, og naut elsku og
umönnunar ástvina sinna í
langri vanheilsu, er hún varð að
þola. Útför hennar fór fram frá
kirkju Selkirk safnaðar, þann
29. desember.
S. Ólafsson
☆
The W. A. of the First Luth-
eran Church will meet Tuesday
January llth at 2. p.m. in the
lower auditorium of the church.
☆
Dr. Richard Beck prófessor við
ríkisháskólann í North Dakota
kom hingað á miðvikudaginn í
fyrri viku og fór norður til Gimli
í heimsókn til móður sinnar, sem
nú dvelur á Betel.
☆
Mr. Einar Magnússon frá Sel-
kirk var staddur í borginni á
mánudaginn.
☆
Mr. Stefán Eiríksson hótel-
þjónn frá Cypress River, kom
til borgarinnar síðastliðinn
þriðjudag.
☆
Hinn 15. desember síðastliðinn
voru gefin saman í hjónaband í
Baltimore, Maryland, Dr. Stefán
Einarsson prófessor við John
Hopkin University og Ingibjörg
Árnadóttir úr Reykjavík; brúð-
urin er ein hinna kunnu syst-
kina, Ársæls Árnasonar bóka-
útgefanda og Magnúsar Árna-
sonar skálds og listamanns í
Reykjavík og frú Ástu Norman
að Point Robert, Wash. Hjóna-
vígsluna framkvæmdi danskur
prestur í danskri kirkju í
Baltimore.
Lögberg flytur brúðhjónunum
hugheilar hamingjuóskir.
fegurð og litauðgi íslands, auk
þess sem þær sýna öll helztu
sérkenni lands og þjóðar.
Erindi síri flutti Þorleifur í
Hamborg, Frankfurt am Main,
Munchen, Stuttgart og Vínar-
borg og í sumum borgunum
oftar en einu sinni.
Sagði Þorleifur að kivkmynd-
irnar hefðu hvarvetna vakið
óskerta athygli og orðið til þess
að nokkurar þýzkar ferðaskrif-
stofur hafa ákveðið að efna til
Islandsferða þegar á næsta
sumri. Töldu forstöðumenn
þeirra allar líkur benda til þess
að Þjóðverjar myndu sækja til
íslands, ekki sízt jarðfræðingar
og aðrir vísindamenn. en einnig
almenningur og ekkert því til
fyrirstöðu þótt aðbúnaður eða
hótelkostur væri ekki sem á-
kjósanlegastur, því ferðamenn-
irnir myndu fyrst og fremst leita
til óbyggðanna.
Hjá Austurríkismönnum er
einnig áhugi, en þeir eru fá-
tækir og telja sig síður hafa efni
á að ferðast jafn langa leið og
dýra.
Þorleifur sagði að allt benti
til þess að hinar þýzku ferða-
skrifstofur myndu notast við ís-
lenzk farartæki fyrir þátt-
takendur sína.
Að lokum skýrði Þorleifur frá
því að í undirbúningi væri nú
ferð, sem fyrirhugað væri að
efna til héðan um miðjan apríl
næstkomandi suður um Evrópu
og þar á meðal um Þýzkaland.
Áður hefir Þorleifur efnt til
tilsvarandi landkynningarferða
til Norðurlandanna, Englands og
víðar.
—VÍSIR, 17. nóv.
Menn hafa lálið í ljós áhuga
fyrir því, hvað verkinu miðar
Þann ársfjórðung, sem lið-
inn er síðan Vísir skýrði dá-
lítið frá starfi því, er Sir
William Craigie er búinn að
inna af hendi við orðabókar-
gerð síðustu sex árin, er allt-
af öðruhvoru verið að spyrja
mig um þetta mál.
Það er fyrir þá sök, að upp-
lýsingar sínar fékk blaðið hjá
mér, en Sir William hefur allan
tímann lofað mér að fylgjast
með í starfinu. Mest er um það
spurt, hvað verkinu miði áfram,
og um það veit ég nokkuð, en
annars er líka spurt um ýmis-
legt það, sem ég get ekki svarað.
Vegna þessara sífelldu spurn-
inga, sem eru fyrir það ánægju-
legar, að þær sýna hve ótrú-
lega margir þeir eru, sem nokk-
urn skilning hafa á þessu merki-
lega máli, finnst mér rétt að
skýra frá því litla, er ég get
bætt við það, er Vísir sagði í
sumar.
Eins og lesendur mun reka
minni til', var upphaflega svo til
ætlast, að viðaukinn yrði ekki
meiri en svo, að hann yrði bund-
inn með hinni fyrri og frægu
orðabók, þegar búið væri að
ljósprenta hana. Mig minnir (þó
að aldrei hafi Craigie sagt neitt
þess efnis) að eitthvað heyrði
ég um það, að fyrirhugað há-
mark væri 120 síður. Og 120
síður í fjórblöðungsbroti með
því smáa og ákaflega drjúga
letri, sem Clarendon Press hefur
á orðabókum sinum, var nú ekki
beinlínis neitt smáræði. Það var
út af fyrir sig í rauninni all-
mikil orðabók. En þegar Sir Wil-
liam fór að safna efninu — og
þið ættuð að sjá hann vinna að
orðtöku, lesendur góðir — þá
flæddi áin yfir alla bakka. Hann
sá þörfina nærri takmarkalausa,
því að sé nokkur sá maður er
neiti því, að nokkru sinni hafi
orðið hlé á bókmenntasköpun Is-
lendinga, þá er sá maður Sir
William Craigie, enda hefur
hann nú með Sýnisbók sinni
hinni miklu gert meira en nokk-
ur maður hafði áður gert til
þess að afsanna þá kenningu
fyrir öllum heimi. Því var það,
að hann gat ekki takmarkað sig,
en jós sífellt upp efninu unz
svo var komið, að það var fjarri
öllum möguleika að nota það allt
í hinn fyrirhugaða viðauka. Þá
var kominn nýr vandi, hvað við
þetta ætti að gera. Átti nú að
velja úr því í viðaukann, en láta
mikinn hluta þess koma að engu
haldi, unz það einhverntíma í
framtíðinni kynni að komast inn
í orðabók þá, sem verið er að
vinna að hér heima og mjög
hlýtur að eiga langt í land að
lokið verði? Ekki gat það hafa
verið geðfeld hugsun þeim
manni, sem um sextíu ára skeið
hafði sífelt verið að leitast við
að vekja athygli umheimsins á
tungu og bókmenntum íslend-
inga.
Þá hugkvæmdist honum að
gera þá tillögu við Clarendon
Press, að einungis tiltölulega
lítill viðauki (fram yfir leiðrétt-
ingarnar) skyldi prentaður með
gömlu orðabókinni og í hann
valinn aðallega þau orð úr forn-
málinu, sem í hana vantar.
Skyldi svo gerð ný orðabók, er
næði til loka 18. aldar, og nefn-
ast Second Supplement. Nú hef-
ur það (svo er fyrir að þakka,
megum við íslendingar segja),
verið svo að um langan aldur
hefur Clarendon Press talið sér
skylt að segja já og amen við því,
sem Craigie vildi vera láta.
Þurfti því naumast að fara í
grafgötur um það, hvernig,
þessari tillögu yrði tekið, enda
var hún orðalaust samþykkt.
Næsta verk hans var þá að
tína úr seðlasafninu allt það, er
hann taldi, að koma ætti í First
Supplement. Um stærð safnsins
gefur það nokkra hugmynd, að
þegar þessu var lokið, voru
a. m. k eftir sjö þúsund seðlar
undir bókstafnum S. Síðan er
hann að vinna að því, að búa
fyrri viðaukann í hendur prent-
aranum, og um miðjan október
taldi hann að það verk mundi
um það bil hálfnað. Getur nú
prentsmiðjan hafið setningu á
þessu hvenær sem henni þykir
henta og lítil hætta á að hlé
þurfi að verða á verkinu fyrir
efnisskort. Þó er að sjálfsögðu
þess að gæta, að jafnskjótt og
farið er að setja, bætist prófarka-
lesturinn á Craigie. En að lesa
prófarkir af vísindalegri orða-
bók, er ekki neitt áhlaupaverk.
Um efni þessa viðauka fórust
honum orð á þessa leið í bréfi
eitt sinn í sumar: „Það er aug-
ljóst, að sum fornritanna voru
ekki til fullnustu orðtekin, svo
að það gerðu hvorki þeir, sem
unnu fyrir Cleasby, Konráð, eða
Guðbrandur, og jafvel ekki
Fritzner. Það kann að verða tor-
velt að koma með allt það, sem
þá varð út undan, en dálitlu má
við auka, bæði Oxford-orðabók-
ina og Fritzner“.
Pað hefur komið sér vel núna,
að bókasafn hans hið íslenzka
er bæði mikið og gott (margfalt
stærra en nokkur maður annar
á Bretlandi hefur nokkru sinni
átt), og þetta mætti verða mönn-
um hér áminning um að efla sem
rækilegast þau bókasöfn íslenzk,
sem nú eru til á Englandi og
Skotlandi. Með því er unnið
fyrir framtíð okkar eigin bók-
mennta og hróður Islands í um-
heiminum.
En fleira á Sir William ógert
við þessa nýju útgáfu orðabókar-
innar en að ganga frá viðaukan-
um. Eftir er þá að skrifa ritgerð
þá, er koma á framan við bók-
ina í stað formála þess, er Sir
George Dasent ritaði. Og sá
þáttur mun þykja fróðlegur og
hann segir aðra sögu um tilorðn-
ingu hennar, en áður hefur verið
sögð. Það kemur þar í ljós, að
Guðbrandur Vigfússon á minni
hlut í bókinni en ætla mætti
eftir frásögn Dasents, og að í
rauninni er hún að miklu, ef
ekki mestu leyti, verk Konráðs
Gíslasonar og aðstoðarmanna
hans, en á meðal þeirra voru t. d.
Halldór Kr. Friðriksson og Jó-
hann Halldórsson frá Melstað,
sem að nokkru leyti er höfundur
og var upphafsmaður orðabókar
þeirrar hinnar dönsku, sem
kennd er við Konráð. Hefur
Konráð sjálfur frá því skýrt, svo
að sér skyldi ekki eignað meira
en hann átti. Jóhann varð sorg-
lega skammlífur. Afbragðsmað-
ur hefur hann verið, eins og
hann átti ætt til.
Ekki er mér kunnugt um að
Sir William hafi fengið héðan
af landi nokkra minnstu hjálp
við þetta verk sitt, aðra en þá,
að Háskólinn sendi honum að
sjálfsögðu í sumar bók Dr.
Halldórs Halldórssonar, íslenzk
orðtök. Telur hann þá bók harla
merkilega, og svo munu aðrir
gera. En þegar Clarendon Press
gerði tilboð sitt um að endur-
prenta orðabók Guðbrands með
þessum hætti, var það til skilið,
að við borguðum Craigie fyrir
starf hans, enda var það sjálf-
sagður hlutur, því að svo á að
stilla verði bókarinnar í hóf, að
um engan ágóða af henni geti
orðið að ræða. En það gildir um
svo fjarska mörg rit, sem Clar-
endon Press hefur gefið út.
Ég hygg að með þessu hafi ég
nú sagt allt það, er ég veit um
þetta mál. Þó má enn geta þess,
að allt kapp mun verða lagt á að
koma bókinni út næsta haust,
hvort sem það nú kann að takast
eða ekki.
Eitt er það, sem ég hef þótzt
geta lesið á milli líananna í bréf-
um frá Sir William Craigie, en
það er, að ef hann skyldi falla
frá áður en hann fær þessu
mikla verki lokið, þá óttist hann
að það verði látið niður falla.
Augljóslega er þarna enn um
nokkurra ára verk að ræða, en
hann er nú maður á 88. aldurs-
ári. Ég hygg að þessi ótti við að
hafa máske unnið fyrir gýg, liggi
á honum eins og mara, og
ánægjulegt væri ef við gætum
fullvissað hann um, að þetta
þurfi hann ekki að óttast. En
það verðum við að vona, að sú
sé enn hamingja íslands að hon-
um auðnist að ljúka verkinu
sjálfur. Hann er nú í rauninni
búinn að varpa öllu frá sér öðru
en þessu, meira að segja hinni
miklu orðabók yfir hans eigið
móðurmál. Sú bók var þó vitan-
lega ástfóstur hans, enda hefur
hann helgað hana minningu
konu sinnar. Sjálfur átti hann
upptökin að því verki og vann
lengi að því upp á eigin býti.
Ekki veit ég hvenær hann hóf
starfið, en fyrsta hefti bókar-
innar kom út 1931. Bækur og
efni allt til þessarar orðabókar
var verið að búa um til send-
ingar norður til Edinborgar síð-
ast er hann skrifaði mér, en þar
er sá maður er nú tekur við
verkinu og verður þó eflaust
Craigie ráðunautur hans meðan
þess er kostur. Áratugir hljóta
að líða áður en verkinu verði
lokið.
Nú er það íslenzk tunga sem
ein nýtur starfskrafta þessa fá-
gæta manns. Þvílík órofa tryggð
við okkar litlu þjóð. Sn. J.
Historic milestone in Canadian
banking passed in 1954 Balance
Sheet . . . Rest Fund increased
by $20,000,000 . . . Total Capital
Funds $146,933,664 . . . Loans and
Deposits at record levels . . .
Profits higher.
The Royal Bank of Canada
closed its fiscal year ending
November 30th with assets of
$3,026,895,844, the first Canadian
chartered bank to pass the $3
billion mark. The Annual Bal-
ance Sheet, just released, shows
assets have increased by over
$131,000,000 as compared with a
year ago. Loans and Deposits are
at the highest levels ever at-
tained by any Canadian bank.
A notable feature of this year’s
Statement is a major change in
the capital structure of the bank.
As a result of the issue last July
lst of 700,000 additional shares
of Capital Stock, the paid up
capital of the bank has in-
creased from $35,000,000 to
$41,809,863. From sale of this ad-
ditional stock the bank also
realized a premium of $13,619,726
which, together with $16,000,000
transferred from inner reserves
has been added to the Rest
Fund. In addition the bank has,
for the fifth year in a row, trans-
ferred to the Rest Fund a por-
tion of the current year’s net
earnings, the figure this year
being $4,000,000. As a result of
these transactions the Rest Fund
now stands at $103,619,726. Capi-
tal Funds thus total $146,933,664,
a figure which sets a record high
level for all Canadian banks.
When the instalment sub-
scriptions for the new issue are
fully paid, the Capital and Re-
serve Funds will stand at
$42,000,000 and $104,000,000 re-
spectively, which, with undi-
vided profits, will make the
total Capital Funds of the bank
$147,504,075.
Deposits have attained the
impressive total of $2,797,548,149,
of which over $1,126,000,000 are
personal savings deposits pay-
able in Canada. Deposits by the
public have increased by nearly
$90,000,000.
Loans, exclusive of mortgage
M ESSUBOÐ
Fyrsta lúterska kirkja
Sr. V. J. Eylands, Dr. TheoL
Heimili 686 Banning Street.
Sími 30 744.
Guðsþjónustur á hverjum
sunnudegi:
Á ensku kl. 11 f. h.
Á íslenzku kl. 7 e. h.
☆
Lúterska kirkjan í Selkirk
Sunnud. 9. jan.:
Ensk messa kl. 11 árd.
Sunnudagaskóli kl. 12
Islenzk messa kl. 7 síðd.
Fólk boðið velkomið.
S. Ólafsson
Munið Fróns-fundinn
í Góðtemplarahúsinu á mánu-
dagskvöldið þann 17. þ. m.
Eigi hefir enn verið gengið að
fullu frá dagskrá fundarins, en
hún verður auglýst í næsta
blaði.
022,047, an increase of $43,875,-
823 over the 1953 figure. Call
loans at $156,395,203, show a
moderate increase, while other
loans, including commercial
loans in Canada, have increased
by $36,761,094 to $1,031,626,844.
The degree to which the Royal
Bank has participated in mort-
gage lending under the provis-
ions of the N.H.A., is reflected
in the figures shown under the
new heading “Mortgages and
Hypothecs insured under the
N.H.A. (1954)”. namely $22,672,-
390.
The liquid position of the
bank is strong. Liquid assets
amounting to $1,881,900,848, are
equal to 65.34% of the bank’s
liability to the public. Included
in these liquid assets are Domin-
ion and Provincial Government
securities totalling $969,888,546.
Profit for the year amounted
to $20,913,511. From this amount
$2,079,466 has been set aside for
depreciation of bank premises
and $9,276,000 for income taxes.
After the above deductions net
profits was $9,558,045 as com-
pared with $8,635,136 in 1953.
Out of net profit, $5,569,345 was
paid in dividends to share-
holders, leaving $3,988,700,
which added to the previous
balance of $1,515,375 totals
$5,504,075. Of this amount $4,-
000,000 was transferred to the
Rest Fund, leaving a balance of
$1,504,075.
The Annual General Meeting
of Shareholders will be held at
the Head Office of the bank on
Thursday, January 13th, at 11
a.m.
Minnist
BETEL
í erfðaskróm yðar.
Lesið Löoberg
Víðlesnasta
íslenzka blaðið
Þýzkar ferðaskrifstofur efna
tii íslandsferða
—VÍSIR, 3. nóv.
Royal Bank’s Assets Top
Three Billion Dollar Mark
loans under N.H.A., total $1,188,-