Lögberg - 12.07.1956, Síða 6

6
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 12. JÚLI 1956
GUÐRÚN FRA LUNDI:
DALALÍF
Anna stóð hvatlega upp við þessa óvæntu
vörn, sem Lína sýndi. Hún flýtti sér út að glugg-
anum til að kæla sjóðheitt andlit sitt við opna
rúðuna. Hvaða synd? Þannig gat hún talað, þessi
fallna kona. Minna hana á, að hennar börn hefðu
ekki fæðzt svo hraust, að þau gætu lifað nema fáa
daga — annað ekki nema fáa klukkutíma. Náttúr-
lega hafði hún gert þetta í nokkurs konar nauð-
vörn. Hún hafði dæmt hana voðalega hart. Aldrei
látið sér detta í hug, að hún bæri sams konar sár
og hún sjálf, fyrst eftir að hún fylgdi sínum
börnum til grafar. Hún tók töskuna og hugsaði
sér að fara fram og bæta svolítið fyrir framkomu
sína með því að afhenda Línu innihald hennar,
erí*rétt í því komu Hildur og Doddi inn ásamt
Dísu. Hildur bauð Önnu velkomna. Það gerði
Doddi líka, en fórst það heldur klaufalega.
„Þá er nú komin önnur blessuð stúlka í fötin
frá þér, Anna knín“, sagði Hildur og laut brosleit
yfir smábarnið í rúminu. „En mikið eru þær
ólíkar. Blessaður engillinn okkar var svo fallegur.“
Anna aðgætti gömlu konuna nákvæmlega.
Skyldi hún ekki hafa hugmynd um, að engillinn
var ekkert skyldur henni — eða var hún aðeins
svona slóttug? „Já“, svaraði Anna dræmt, „manni
finnst víst oft, að það sé tekið frá manni, sem er
dýrmætast. Ég segi þér satt, að þessi verður líka
falleg“, bætti hún við til að geðjast gömulu
konunni.
Doddi settist við rúmstokkinn hjá litlu dóttur-
inni. „Hún verður nú lík mér, þessi snót“, sagði
hann drjúgur. „En hvar er Lína eiginlega — því
lætur hún gesti sína sitja eina inni?“ bætti hann
við og athugaði hvern krók og kima í baðstofunni
með augunum.
„Hún er alveg nýgengin fram“, svaraði Anna.
Hún sá það nú, þegar skapið var farið að kyrrast,
að hún hafði ekki verið kurteis gestur. Lína var
ekki lengur undir hana gefin, heldur húsmóðir á
þessu heimili, og hún og fjölskylda hennar hafði
tekið henni'vel og boðið hana velkomna.
„Þú þarft nú ekki að ímynda þér, að hún hafi
látið hana sitja lengi eina inni“, sagði Hildur.
„Hún tekur ekki þannig á móti gestum sínum og
það öðrum eins gesti. Hún hefur líklega farið að
láta ketilinn upp, ef ég þekki hana rétt“.
„En hvað aumingja gamla konan var hrifin af
tengdadótturinni“, hugsaði Anna.
„Já, hún er snjöll húsmóðir, hún Lína“, sagði
Doddi og hló ánægjulega. „Við vorum lánsöm að
fá hana hingað“.
„Já, hún ætti skilið að búa í betri húsakynn-
um en hér eru“, sagði Anna og virti fyrir sér
baðstofuna.
„O-já, það er nú svona“, sagði Hildur, „að ég
kann ósköp vel við baðstofuna hérna. Við erum
heldur fátæk. Það hvíldu skuldir á búinu, þegar
maðurinn minn féll frá, og svo datt Páli mínum í
hug að fara að kaupa þennan bát að hálfu leyti. —“
„Ég var nú aldrei hrifinn af kaupunum þeim“,
greip Doddi fram í, en móðir hans aðvaraði hann
með augunum að hafa sig hægan, svo að hann
þagnaði.
En Anna sagði aðeins: „Já, jaá“.
„Allt lenti þetta á Þóroddi mínum, og var
hann þá fyrir innan tvítugt, en nú erum við orðin
skuldlaus fyrir nokkru. Það er mikill munur“.
„JS' auðvitað“, sagði ríkiskonan. Hún tók
töskuna og fékk Hildi hana og bað hana að færa
Línu — það væri í henni eitthvað með kaffinu.
Hildur rak að henni rembingskoss.
Lína var inni í búrinu, þegar Hildur kom
fram með töskuna. Hildur var svo skynsöm mann-
eskja, að hún gat ímyndað sér að Línu liði ekki
alls kostar vel í návist húsmóður sinnar fyrver-
andi. „Hér er úttroðin taska, sem Anna bað mig að
fá þ£r. Hún sagði að það væri í henni með kaffinu“.
Lína hefði helzt kosið að biðja tengdamóður
sína að kasta henni í eldinn með öllu, sem í henni
var, en þá myndi Hildi gruna, að ekki væri allt
með felldu á milli hennar og Önnu. En það átti
hún aldrei að fá vitneskju um. Hún bað hana því
að taka upp úr töskunni fyrir sig.
„Skárri eru það nú ósköpin. Það er eins og
úttekt úr kaupstað“, sagði Hildur, þegar hún var
búin að tæma úr töskunni á búrkistulokið. „Það
er meiri gæðakonan þetta“. Lína samsynnti því.
Svo var dúkað fínt kaffiborð. Ekki vantaði að
nógu myndarlega voru góðgerðirnar bornar fram.
Hildur og Doddi drukku með gestunum, en Lína
var alltaf að snúast ýmist inn eða fram. Anna
talaði óvanalega mikið, meðan þau drukku kaffið.
Sagði þeim frá heyskapnum og að Kristján litli
hefði farið á engjarnar þá um morguninn og
mörgu öðru.
„Ertu nú ekki orðin svo hress, Lína mín, að
þú getir gengið með mér hérna niður fyrir túnið?“
spurði Anna, þegar hún stóð ferðbúin á hlaðinu.
„Dísa getur komið með hestana á eftir“.
Lína hikaði — hana lapgaði ekki eftir eintali
við hana aftur.
„Það var svo lausgyrtur söðullinn, að ég gat
tæplega setið í honum. Þú gyrðir hann betur,
Doddi“, sagði Anna og fór að kveðja Hildi, sem
margblessaði hana fyrir komuna.
„Ég skal herða gjörðina“, sagði Doddi. „Lína
hefur ekki gott af að ganga svo langt“.
Þá tók Anna reiðpilsið og rétti Línu það. „Jú,
hún hefur gott af því, Doddi. Ég sé það á henni,
að hún gæti farið í smalamennsku“, sagði hún og
kvaddi Dodda, en tók undir handlegg Línu og
leiddi hana af stað. Lína fór mótþróalaust, þótt
hún hefði helxt kosið að verða eftir á hlaðinu hjá
Hildi. En það loðir lengi við vinnuhjúið að hlýða
húsbændunum og bera virðingu fyrir þeim. Anna
stakk upp á því, að þær skyldu stanza í lautinni
fyrir neðan túnið, en það vildi Lína ekki. Hér
höfðu þau ræðzt við í síðasta sinn, Jón og hún.
Þó að þær samræður hefðu verið dálítið öðruvísi
en vanalega, höfðu þau þó skilið eins og elskendur.
Anna mátti ekki koma hér nærri — þessi laut
tilheyrði „henni“ og „honum“ einum. Þær héldu
því dálítið lengra áfram. Þar stönzuðu þær og
biðu eftir Dísu með hestana. Anna byrjaði
samtalið.
„Ég var ósanngjörn og miskunnarlaus við þig
áðan, en ég er orðin svona síðan þetta kom fyrir.
Ég missi stundum stjórn á skapsmununum“.
„Ég hélt að þú værir búin að fyrirgefa okkur.
Þú ert svo góð kona“, sagði Lína.
„En djúp sár þurfa langa græðslu. Þú getur
þó kannske ímyndað þér, hvernig mér hafi orðið
við að uppgötva þetta svona allt í einu eftir allt
það dálæti, sem hann hafði á mér og ég á honum.
Og síðan höfum við lifað eins og vandalausar
manneskjur — og verra en það. Ég hef reynt að
gera honum lífið svo erfitt, sem ég hef getað.
Heldurðu að það sé fljótt hægt að gleyma svona
löguðu?“
„En hann hlýtur þó að vera þér jafngóður og
hann var“.
„Nei, þú hefur tekið hann frá mér að öllu
leyti“. Svo greip hún það fast um handlegg Línu,
að hana kendi til. „Segðu mér satt, Lína, það er
ekki of mikið, þó að þú gerir það. Kemur hann
oft hingað?“
„Hingað? Hann hefur aldrei komið síðan þú
komst með honum“, sagði Lína.
„<p, bara að ég gæti trúað þér, Lína. Þú hefur
logið svo oft að mér“.
„Þú mátt trúa mér — ég segi satt. Guð veit,
að ég segi satt“.
„Vildirðu að hann kæmi?“ spurði Anna.
„Það er líklega bezt að við sjáumst aldrei“,
sagði Lína. Hún horfði vonaraugum til Dísu, sem
ekki var ennþá komin af stað með hestana. Það
var hennar eina frelsisvon, að hún kæmi. En hún
var líklega svipuð því, sem hún hafði verið,
kæmist aldrei úr sporunum. Þær settust.
„Þótti þér vænt um hann, Lína? Elskaðir þú
hann?“ spurði Anna.
' „Getum við ekki talað um eitthvað annað?
Þetta hlýtur að vera okkur báðum til hörmungar
að ræða um hann“.
„Ég býst ekki við að sjá þig oft. Þú ert alveg
hætt að koma til kirkju, svo að það er bezt að
tala við þig núna, eða þá aldrei“.
„Það væri óneitanlega bezt að talaf aldrei um
þetta. Það er okkur báðum of viðkvæmt mál“,
sagði Lína.
„En ég heimta, að þú svarir mér. Ég er þegar
fullsærð — á það er tæplega hægt að bæta“.
„Þá svara ég því, að ég elskaði hann svo
mikið, að ég efast um að nokkur kona geti elskað
mann meira“, sagði Lína, en forðaðist að líta
framan í keppinaut sinn.
„Og þetta segirðu mér, eiginkonunni hans“,
sagði Anna skjálfrödduð. „Hvernig dettur þér í
hug, að þú hafir elskað hann meira en ég, sem hef
elskað hann síðan við vorum börn?“
„Þú heimtaðir að ég svaraði þér og segði þér
sannleikann!“
„Ég hélt að þetta hefði aðeins verið augna-
blikshrösun, en það hefur líklega ekki verið svo,
ef það er satt, sem vinnumaður læknisins segir.
Segðu mér, hvort það er satt“.
Lína horfði enn til Dísu. Hún drattaðist áfram
með hestana svo hægt sem mögulegt var. Það yrði
tími þangað til hún yrði komin henni til hjálpar.
„Þú átt líklega bágt með að svara“, sagði
Anna skjálfrödduð.
Þá datt Línu ráð í hug. „Þú getur líklega alveg
eins spurt hann að því. Hann veit það eins vel og
ég“, sagði hún.
„Spyrja hann? Hverju skyldi hann svara nema
einhverri lyginni, eins og vant er. Ég er búin að
fá nóg af svoleiðis sögum. Nær væri þó að þú
segðir satt, og mér finnst ég eiga rétt á því“.
„En það er nú þannig, að þó að þér finnist ég
hafa tekið mikið frá þér, get ég þó engu skilað
þér aftur. Minningarnar um ástalíf okkar á ég ein
og læt engum þær eftir, enda einskisvirði fyrir þig.
Þær eru bæði sælar og sárar. Ég valdist af óljós-
um kvíða um að dagur hefndarinnar ætti eftir að
koma yfir okkur — og hann kom líka. Reyndar
var það um nótt, sem ég vakti yfir veiku barninu
okkar og stórviðrið hamaðist á baðstofunni. Það
var hræðilegt. Ég hafði líkið hjá mér í rúminu
og reyndi að ylja það með líkamshita mínum og
þvo það með brennheitum tárum mínum. Þá tók
ég út næga hegningu fyrir mínar stolnu sælu-
stundir. Og nú bið ég þig að hlífa mér við að
segja meira. Ef þú manst eftir því, þegar þú horfðir
á þín eigin börn þjást og deyja, geturðu séð, hvað
ég hef þolað“. Hún byrgði andlitið í höndum sér
og grét lágt.
Og Anna — þessi veikgeðja kona, sem ekki
gat hugsað til þess að egg væru tekin úr hreiðri
eða nokkurt afkvæmi frá móður — fann til lítillar
samúðar. Hversu mörg tár var hún ekki sjálf
búin að fella fyrir aðgerðir þessarar manneskju?
Það voru laun syndarinnar, sem Lína hafði orðið
að þola, og hún játaði það líka sjálf.
„Já“, sagði Anna, „það var voðaleg nótt. Ég
vakti líka þá nótt. Þó að það væri ekki yfir deyj-
andi barni, leið mér víst lítið betur. Og ekki hafði
ég ásakandi samvizku. Slíkt þekki ég ekki. Ég hef
ekki lifað þannig að samvizkan sé að ónáða mig-
En óveðrið var afskaplegt og mér heyrðust of-
heyrnir — stunur og andvörp, og mér heyrðist ég
heyra barnsgrát og kvöldið eftir bauð ég manni
mínum að taka barnið ykkar. Svona var ég göfug-
lynd. Eftir allt það illa, sem þið voruð búin að
gera mér, ætlaði ég að ganga barninu þínu í
móðurstað“.
Lína grét ekki lengur, en hlustaði með hend-
urnar fyrir andlitinu. „Stúlkan mín var ekki
móðurlaus", sagði hún og það var gremja í mál-
rómnum. „Ég hefði aldrei látið hana til þín. Þér
hefði aldrei þótt vænt um hana. Hún hefði sífellt
minnt þig á hrösun foreldra hennar. Þú hefðir
orðið afbrýðissöm, þegar þú hefðir séð mann þinn
sýna henni sína miklu föðurást, og ég hefði tæp'
lega verið velkominn gestur til að sjá hana — og
hún hefði aldrei þekkt mig sem móður. Nei, ég
hefði ekki látið hana af hendi við neinn“.
Jón ætlaði yfir um strax og illviðrið væri
afstaðið og koma með hana, hvað sem þú segðir.
Hann trúði mér fyrir henni. Þetta er þakklætið,
sem þú lætur mér í té fyrir göfuglyndi mitt“,
sagði Anna sárgröm.