Lögberg - 12.02.1959, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 12. FEBRÚAR 1959
GUÐRÚN FRA LUNDI:
ÞAR SEM
BRIMALDAN
BROTNAR
Pálína litla kastaði sænginni til hliðar og stökk
fram á gólfið: „Svei, að láta mig sofa í stráka-
rúmi“, sagði hún. — Bræðurnir skellihlógu.
Hún lét á sig skóna og fór út í bæjardyrnar.
Það lagði á móti henni svala næturinnar. Henni
varð hrollkalt. Samt stóð hún í dyrunum þó nokk-
uð lengi og horfði tli sjávarins. Hún hafði aldrei
séð hann svona nærri sér. Hún þóttist heyra til
einhvers inni í göngunum, sem var sjálfsagt að
gæta að henni. Það yrði að lofa fólkinu að hátta,
annars elti strákskömmin hana og léti hana í
pokann aftur. Hún fór inn í baðstofuna.
„Þarna er matur handa þér, Pálína mín“, sagði
húsmóðirin vingjarnlega. „Vertu nú dugleg að
borða“.
„Mér dettur ekki í hug að borða annars staðar
en hjá mömmu", sagði telpan. Þá fór konan að
strjúka yfir flétturnar hennar og tala um, hvað
hún væri með mikið og fallegt hár. — Telpan
færði sig frá henni. — „Þú verður hérna hjá mér,
meðan mamma þín er veik. Ég á enga litla stúlku.
Þú verður dóttir mín. Heldurðu, að það verði
ekki gaman“, sagði konan.
„Ég vil ekki vera dóttir þín, bara mömmu minn-
ar“, sagði krakkinn.
„Það er líklega bezt að skipta sér sem minnst
af henni“, tautaði vinnukonan fram við eldavélina.
„Þetta er einhver þrjózkutelpa, það er auðséð á
svipnum. Hann er eins og á þráum kálfi“.
Pálína litla leit hornauga til þessarar slæmu
griðkonu. Líklega voru allir vondir á þessu heim-
ili, nema gamla konan. Á hana leizt henni bezt.
Hún átti líka að sofa hjá henni. En henni datt
það ekki í hug, heldur sat hún frammi hjá elda-
vélinni og horfði á, hvernig fólkið tíndi af sér
spjarirnar skreið undir mjúkar yfirsængurnar.
Gamla konan kom til hennar brosandi: „Þú skalt
nú lofa mér að hátta þig, góða mín“, sagði hún,
„það er langt síðan lítil stúlka hefur sofið hjá
mér. Einu sinni áttum við fallega og bjarthærða
stúlku, sem svaf hjá mér. En hún var látin í kistu
og flutt inn að Steinnesi, ásamt systur sinni, sem
var eldri en hún“. Hún talaði þetta meira við
sjálfa sig heldur en telpuna.
„Því var verið að láta hana í kistu?“ spurði litla
stúlkan, sem fannst það ólíkt skárra að flytja börn
í kistu en láta þau í poka.
„Það var af því að hún var dáin, blessaður
engillinn“, sagði gamla konan raunalega.
„Ég get háttað sjálf“, sagði telpan og ýtti Ing-
veldi frá sér. Gamla konan fór að hátta, en sofnaði
þó ekki. Pálína litla hafði gætur á hvenær fólkið
mundi vera sofnað. Það varð æ dimmara í baðstof-
unni. Nú voru sjálfsagt allir sofnaðir og henni
var óhætt að fara að læðast út. Hún hafði illan
hug á beitarhúsmanninum, sem svaf í rúminu
rétt við dyrnar. Vinnukonuómyndin og spuna-
konan sváfu í næsta rúmi við eldavélina, en
Gunnar bóndasonur í öðru innsta rúminu og Ing-
veldur í hinu. Hallur svaf víst inni í hjónahúsinu.
Hún hafði heyrt talað um það, að hann væri eftir-
læti hjá foreldrum sínum vegna þess að hann var
svo laglegur og þægur. Hinn strákurinn var ljótur
og óþekkur. Hún heyrði stúlkurnar tala saman og
pískra, svo fór að drafa í annarri. Svo þögnuðu
þær báðar. Bráðum gæti hún komizt út án þess
að nokkur sæi hana. En þá var myrkrið, sem alltaf
varð svartara og geigvænlegra. Seinast var orðið
svo dimmt, að hún sá rétt móta fyrir ljósleitum
sængurfötunum í rúmunum. En það hlaut að vera
bjartara úti. Loks afréð hún að ná í klútinn sinn
og reyndi að binda hann um höfuðið, en það tókst
illa. Nú vantaði mömmu. Hún fékk erfiðan kökk
í hálsinn, þegar henni varð hugsað til mömmu
sinnar. Hún vissi ekkert, hvar vettlingarnir höfðu
verið látnir; það varð að hafa það. Hún opnaði
baðstofuhurðina hægt og hikandi og horfði fram í
kolsvört göngin. 1 sama bili hentist einhver loðin
flyksa upp í fangið á henni. Hún rak upp hálf-
kæft óp og hentist í dauðans ofboði inn að rúm-
inu til gömlu konunnar. Hún heyrði eitthvert
þrusk hjá eldavélinni. Nú var kjark hennar nóg
boðið. Hún tók af sér skýluna og fór úr skóm og
sokkum. Kjólinn gat hún ekki losað sig við, því
að hann var kræktur á bakinu. Svo skreið hún
hægt undir sængina. Þar var svo ákaflega hlýtt
fyrir ískalda fæturna. Hún fann, að gamla koan
var að breiða ofan á hana sængina. Sjálfsagt hafði
hún alltaf verið vakandi og vitað, að hún hafði
verið að reyna að strjúka. Eftir stutta stund var
hún sofnuð. Þegar hún vaknaði um morguninn,
skein sólin inn um gluggana. Hún var dálitla stund
að átta sig á, hvað komið hafði fyrir. Svo mundi
hún allt, sem við hafði borið daginn áður. Mömmu
sína sárveika. Hún hafði beðið hana að vera þæga
og góða, meðan hún væri svona veik og gæti ekki
hugsað um hana. Þá langaði hana til að fara að
gráta, en harkaði af sér; hún mundi hvað Jóhann
hafði sagt, að það væru leiðinlegir krakkar, sem
alltaf væru háorgandi. Hann skyldi aldrei sjá
hana skæla. Það var fljótgert að klæða sig, þar
sem hún hafði ekki klætt sig úr nema til fótanna.
Þá stóð yngri bóndasonurinn allt í einu í hús-
dyrunum og hló ertnislega: „Svo þú hefur þá sofið
í kjólnum, litla kerling“, sagði hann.
„Ég mátti það“, sagði hún, og gaf honum illt
hornauga. „Þér kemur það ekkert við“.
Þá hló hann enn meira: „Þú ert eins og Gunnar
í augunum“.
„Þér koma augun í mér ekkert við“, sagði hún.
Þá kom Ingveldur inn til þeirra og fór að breiða
yfir rúmið, svo tók hún greiðu ofan af hillunni
og ætlaði að fara að greiða Pálínu litlu. En hún
færðist undan því.
„Þú hefur svo fallegt hár, góða mín, en nú er
það úfið og flókið“, sagði hún.
„Bara mamma á að greiða mér“, sagði telpan.
„Hún getur það ekki, meðan hún er veik. Vertu
nú góð stúlka, svo að mamma þín frétti ekki neitt
leiðinlegt um þig. Ef þú lætur ekki greiða þér,
verður að klippa af þér fallega hárið“, sagði Ing-
veldur. Þá lofaði litla stúlkan henni að greiða sér.
„Nú ertu orðin fallegasta stúlka, Pálína litla. Ertu
nú búin að signa þig og lesa morgunbænirnar
þínar?“ hélt Ingveldur gamla áfram.
„Það geri ég úti“, anzaði Pálína litla og fór út.
Það var sólskin og hlýja eins og daginn áður. Hún
var að hugsa um, hvað það hefði verið, sem kom
fram úr göngunum og gerði hana svo hrædda.
Skyldi það vera einn þessara drauga, sem krakk-
arnir á Heiði höfðu verið að segja henni frá sum-
arið áður. Hún ætlaði aldrei framar að reyna að
strjúka að nóttu til. Nú var bjart og gott að fara
upp eftir. Hún hlaut að rata. Það varð að fara í
þetta átt. Mamma sagði alltaf austur að Látravík.
Þetta var torráðin gáta sjö ára gömlum heila
hennar. Hún hlyti að geta fengið upplýsingar um
það hjá fólkinu. En fyrst varð hún að fá eitthvað
að borða, því að hún var orðin hræðilega svöng.
Þegar hún kom inn í baðstofuna aftur, var búið
að láta marga diska á borðið. Hún fékk vatn í
munninn, þegar hún sá brauðið og smjörið undir
harðfiskinum á diskunum. Bræðurnir voru að ná
í sjálfskeiðingana ofan í vestisvasana. Án þess að
hugsa um eignarréttinn, seildist hún í brauðsneið
af einum diskinum. Þá skall krepptum hnefi Halls
bóndasonar á hendi hennar. „Reyndu að láta
matinn minn vera, litli þjófur“, hrópaði hann.
Hún sleppti brauðinu og leit hálfringluð í kring-
um sig. Þá hratt Gunnar bróður sínum svo harka-
lega frá borðinu, að hann var nærri dottinn flatur.
„Mamma“, kallaði Hallur. „Hann bara hrindir
mér frá borðinu, þetta svín“.
„Fallega lætur þú við hann bróður þinn núna,
hafi það fyrr skeð“, sagði Þórey fram við elda-
vélina.
„Hann var að berja litlu stúlkuna", sagði
Gunnar.
„Hvað skyldi þér svo sem koma það við“, sagði
móðir hans.
„Nú, kannske það hafi verið komið með hana
til þess að hann gæti barið hana“, sagði Gunnar.
„En hann skal ekki berja hana, þegar ég sé til“.
Þórey kom að borðinu.
„Sko, hvað hún gerði; reif brauðið af diskinum
mínum og ætlaði að háma það í sig“, sagði Hallur.
„Mér dettur ekki í hug að borða það, fyrst hún er
búin að káfa á því“.
„Því mátti hún ekki borða það?“ sagði Þórey.
Pálína stóð út í horni og átti von á einhverju
ennþá verra en því, sem komið var. Þórey talaði
hlýlega til hennar: „Komdu hérna að borðinu,
Pála mín, og farðu að borða. Þett^ er þinn matur.
Þú skalt muna það, að á þessum grænbrydda diski
er þinn matur“.
„Það verður varla oft, sem hún þarf að skammta
mér á hann, þennan grænbrydda disk“, hugsaði
Pálína litla, en upphátt sagði hún: „Ætli hann
lemji mig ekki aftur?“
„Nei, hann gerir það ekki“, sagði húsfreyjan.
„Þú manst það, Hallur minn, að vera góður við
Pálu litlu“, sagði hún við son sinn.
„Komdu hingað til mín, Pála litla. Ég skal taka
Hall, ef hann hefur sig ekki hægan“, sagði eldri
bróðirinn, Gunnar.
Hún þáði það feginsamlega og færði sig til hans.
Ingveldur lánaði henni hníf og hjálpaði henni
við harðfiskinn og hákarlinn. Hallur reyndi að
ná til hennar undir borðinu með fótunum, en hún
færði sig fjær honum, svo hann gæti ekki sparkað
í hana.
„Finnst þér ekki góður maturinn hérna, Pála
mín?“ spurði Ingveldur.
„Jú, hann er góður, enda var ég orðin svöng“,
sagði Pálína litla, með munninn fullan af mat.
Já, náttúrlega hefurðu verið orðin sársvöng,
auminginn litli. Reyndu nú að vera róleg hjá
okkur, meðan mömmu þinni er að batna, svo
ferðu til hennar aftur“, sagði gamla konan vin-
gjamlega.
„Ef henni batnar nú ekki“, sagði litla stúlkan.
„Við skulum vona að henni batni“, sagði Ing-
veldur og strauk yfir kinnina á litlu stúlkunni.
Hún hafði ekkert á móti því. Pálína litla borðaði
vel og hresstist við það. Þegar því var lokið, bað
hún Ingveldi gömlu að hnýta sjalið um höfuðið
á sér.
„Þetta er allt of fínt sjal til að vera með það
hversdags. Þú átt prjónahúfu og hyrnu í bögglin-
um þínum“.
„Ég ætla að vera með þetta í dag“, sagði Pálína.
Hún fékk að ráða.
Þegar hún kom út, fór hún að reyna að átta sig.
Hvert átti hún nú að fara til að komast að Hvanná.
Þar væri mamma hennar. Hún hljóp suður fyrir
túngarðinn og upp með honum. Þar var djúp
laut, sem hún settist í. Nú sæist hún ekki frá
bænum. Kannske færi það að leita að henni. Það
fannst henni gaman. Henni var illa við þetta fólk,
þó að það hefði ekki gert henni neitt illt, aðeins
tekið hana frá mömmu hennar, en hún átti að
fá að fara til hennar aftur. En henni fannst hann
fallegur yngri bróðirinn, en sjálfsagt var hann
ekki góður, fyrst hann fór að berja hana. Hinn
var víst mikið betri, en hann var bara svo hræði-
lega munnstór og með sterklegar tennur, sem
minntu á hrossatennur. Hann var kominn til
hennar þarna í lautina allt í einu og settist á móti
henni og glotti eins og hann væri að sýna henni,
að stóru tennurnar hans væru á sama stað og þær
höfðu verið.
„Amma hélt, að þú værir lögð af stað vestur í
heiði“, sagði hann góðlátlega.
„Ég ætlaði að gera það, en veit ekki hvert ég á
að halda. Er það ekki þessi gata, sem liggur þang-
að?“ sagði hún og benti á götutroðninga, sem
lágu yfir lautina þó nokkuð neðar en þau sátu.
Þá glotti hann enn meira: „Ef þú færir þessa
götu, myndirðu rölta inn allt nes og inn í Dal.
Kannske kæmistu alla leið inn á heiði. Vertu ekki
að hugsa um að fara vestur í Sel. Þar er enginn,
nema kuldinn og myrkrið á nóttunni. Ég segi þér
satt, að þér mun ekki líða illa hjá okkur. Karl-
uglan verður ekert vondur við þig“, sagði hann.