Landneminn - 01.01.1892, Blaðsíða 2

2
LANDNEMINN.
hverjum 10 árum; hin 3 árin mætti höast við að sumarfrost
kynni að skemma, þó aldrei eyðileggja uppskeruna. — Sumar-
frost eru mikið minni norður við Edmonton, heldur en sunnar
t. d. við Ked Deer eða Calgary, eða í Manitoba og Norður-Da-
kota. Enda sagt að hveiti þoli vel 10—12 gr. frost við Ed-
monton, þar sem það skemmist í 5—6 stiga frosti i Manitoba.
Ekki vissu bændur hvernig stóð á þessu. En reynslan hafði
kennt þeim að þetta var sannleikur. — Gott vatn má fá hver-
vetna með því að grafa eptir því frá 10—50 fet. Kol getur
maður fengið á hverri section, með því að grafa eptir þeim. En
bændum þykir betra að nota skóginn meðan hann er til, eða þá
að kaupa kolin, er kosta heimflutt $2'/^ til |3 tonið. Víðast
er flskur í ám og lækjum og eru menn fljótir að veiða þá; al-
menna reglan er að rota þá. Svo eru þeir þykkt í vatninu, að
opt fást 2—3 í einu höggi. Þetta þykir nfl máske nokkuð ó-
sennilegt, þeim er aldrei hafa komið á slíkar fiskistöðvar; en
satt er það þó. Það er með fiskinn í þessum lækjum og ám,
eins og selinn og síldina við ísland, að hann gengur í torfum
og veður ofansjávar. Styrja fæst í Saskatehewan- og Sturgeon-
ánuin. Hvítfiskur í stðrvötnum í norður og vestur-pörtum hjer-
aðsins; hinn siðastnefndi seizt í Edmonton á 5—10 dollars 100
fiskar. Stór siiungur, Pike, Pickerel og gullaugu, dragast á
færi.
Gripaland er hið bezta hvervetna í hjeraðinn, og segja bænd-
ur svo frá, að kýr þeirra gefi betri mjólk, mjólki fleiri potta á
dag og fyrir lengri tíma, heldur en þeir hafi átt að venjast í
öðrum pörtum þessa lands, og sjeu þó að mun ljettari á fóðrum
heldnr en í Manitoba eða Dakota, þar sem vetrar eru lengri
og fannmeiri.
Loptsiagið í Edmonton-hjeraðinu er mjer sagt hið heilnæm-
asta sem kostur er á á öllu þessu meginlandi. Eptir sögn lækna
er fólk hjer heilsubetra og kraptmeira en víðast annarstaðar.
Læknarnir í Edmonton, Wilson & Mclnnes, segja að tæring sje
þar ekki þekkt, og að tæringarveiku fólki, sem sent er úr hin-
um austari pörtum Canada upp þangað sjer til heilsubótar, batni
algerlega eptir stutta dvöl þar. Lungnabólga er þar nálega að
segja óþekkt; að eins einn slikan sjúkiing hafa þeir orðið varir
við í 8 ár. Taugaveiki er þar sjaldgæf; enginn slíkur sjúkling-
ur hefur leitað þar lækna síðan 1885. Það er því auðsjeð að
það er enginn hægðarleikur að verða veikur i Edmonton-hjerað-
inu. —Meðal-regnfall frá 1. apríl til 1. október í síðastl. 10 ár
hefur verið 10.25 þuml. Meðal-snjófali um og yfir 18 þuml. á
vetri. Veðurlag er þar svipað og i Ottawa, Ontario; vor 52.30,
sumar 57.10, haust 30.3, vetur 11.90 — að jafnaðartali yfir árið
37.83 hiti. Vetur byrjar þar í nóvember með frostum og snjó-
falli, þó verður snjór þar ekki djúpur fyr en eptir nýár. Jan-
úar og febrúar eru köldustu mánuðirnir. í marz fer veður að
hlýna og snjór hverfur í apríl eða snemma í maí; regn fer að
falla í júní. Heyskapur byrjar um miðjan júlí og uppskera um
miðjan ágúst, og endar í september. Haustfrost byrjar að gera
vart við sig seint í september.
Gullið í Saskatchewan-ánni er þess vert að hjer sje minnst á
það með fáum orðum. Það er engin veruleg gullnáma. En þó
hefur verið unnið að nokkurs konar námagrepti með fram þeirri
á í síðaBtl. 2 ár, og síðasta ár voru tekin /20,000 upp úr ánni
i kringum bæinn Edmonton og Port Saskatchewan á 250 mílna
löngu svæði, eða frá Victoria um 80 mílur fyrir neðan Edmon-
ton og 180 mílur upp fyrir hann; finnst gull þetta á eyrum í
ánni, í dupt-mynd. Vinna við þetta menn svo hundruðum skipt-
ir árlega', einkum vor og haust, þegar áin er litil, og verður
meðalkaup þeirra þá /2—5 á dag. Það verður því enginn
maður ríkur á því að grafa þar gull, en mjög er það þægilegt
fyrir fátæka landnema, að þurfa ekki að ferðast langar leiðir til
að leita sjer atvinnu, þegar þá vanhagar um eitthvað. Þarna
geta þeir gengið að vissri vinnu og vissri borgun fyrir hana.
Nauðsynleg námagraptar verkfæri kosta frá /2—15 ; vanalega
um /5.
Ked I)eer nýlendau.
Hinn 4. september fórum við frá Edmonton upp í nýlendu
íslendinga við Ked Deer-ána — um 75 mílur norður frá Calgary.
Herra Jónas Hall hefur í Heimskringlu 8. júlí síðastl. gefið mjög
greinilega lýsingu af landinu í nýlendunni og umhverfis hana,
svo að jeg finn enga ástæðu tii að endurtaka hana hjer; að eins
skal jeg taka það fram til skýringar þeim, er hafa einhvern tima
komið í Þingvalla-nýlenduna, að austurhluti Alberta eða Red
Deer nýlendunnar er að landslagi og útsýni svipaðastur því, sem
það er í suðurhluta Þingvalla-nýlendunnar, en vestur-partur
hennar likist mest sandhólunum norður af Glenboro. Þó er
jarðvegur í Bed Deer nýlendunni mikið minna sandblendinn og
þess vegna betri en á Glenboro-hæðunum. — Benedikt Bardal,
efnaðasti bóndinn i nýlendunni, keyrði okkur Svein um alla ný-
lenduna og komum við á hvert heimili og tókum skýrslu yfir
efnahag bænda. Sýnir hún tölu bændanna, sem er 26, með
115 manns í fjölskyldum þeirra (tveir aðrir bændur eru í ný-
lendunni, sem við vissra orsaka vegna gátum eigi náð til).
Alls eru i nýlendunni 58 ekrur plægðar, þar af eru 26 ekrur
undir ræktun og eru hafrar í 15, bygg í 9 og garðávextir í
12 ekrum; hveiti hafa þeir ekkert, að undanteknum einum litl-
um bletti, sem ekki er meira en */4 ekru á stærð. Griparækt
er þar nokkur og mun verða aðai-atvinnuvegur nýlendubúa, því
að ekki er að tala um akuryrkju sökum sumarfrosta, sem þar
eru árlegur gestur og gera hana því ómögulega. Stærstan akur
sáum við þar hjá Stefáni G. Stefánssyni, skáldinu frá Mjóadai
í Þingeyjarsýslu. Hann hafði 5 ekrur ræktaðar, 2 af höfrum,
2 af byggi og 1 af garðávöxtum. Grjón voru skemmd af frosti,
en hafrar stóðu vel; voru ekki fullþroska. — Stefán býst við að
hafa 10 ekrur undir ræktun á næsta ári.
Það telja bændur þessari nýlendu til gildis, að hún hafi het-
ra gripaland, en nokkur önnur af hinum íslenzku nýlendum, og
að gripir sjeu þar ljettir á fóðrum á vetrum. En á hinn bóg-
inn ber þeim saman um, að ekki sje þar um akuryrkju að ræða,
og þykir sumum þeirra það vera stór ökostur og lítt viðun-
andi. Einstöku maður er jafnvel farinn að hugsa um að flytja
sig norður til Edmonton, þar sem vitanlega er miklu betra ak-
uryrkjuland og minni sumarfrost.
Að svo miklu leyti, sem jeg hef vit á að dæma um landgæði,
þá lízt mjer illa á Alberta-nýlenduna í heild sinni, og jeg er
óviss um að öllu lakara nýlendusvæði hafi verið finnaniegt á
allri leiðinni rnilli Calgary og Edmonton. Jeg segi þetta ekki
af því, að mig langi til að gera Alberta-nýlendu-búa að nokkr-
um olnbogabörnum, heldur blátt áfram af því, að jeg álít það
vera sannleika. Þess vegna vildi jeg ráðleggja þeim íslending-
um, sem til vesturflutnings bugsa, að leita lengra norður, og að
festa sig ekki í Bed Deer nýlendunni fyr en þeir eru búnir að
skoða sig vel um í Edmonton-hjeraðinu og munu þeir þá kom-
ast að raun ura, að það sem að ofan er sagt um nýlenduna, er
ekki talað í neinum óvingjörnum tilgangi.
Úr brjefi frá Winnipeg,
dgs. seint í okt.
„Hjer heflr tíð verið hin ágætasta í allt sumar ogj
það sem af er haustinu. Rigningar komu á hentug-
um tíma í vor, enn sumarið var þurt og hlýtt. Korn-
tegundir allar spruttu ágætlega, svo að aldrei hefir
jafnmikil auðlegð verið tekin úr canadiskri jörð á
einu ári eins og í haust. Um 50,000,000 skeppur
hveitis er áætlað að flutt muni verða út úr landinu
í haust og vetur, og er það um 75,000,000. króna
virði. Samt er nóg eptir tii heimabrúkunar og út-
i sæðis að vori.
Mesta fólksekla hefir verið hjer í sumar og gott
kaup boðið. Menn hafa fengið hjá bændum 30 til 35
dollars um mánuðinn. Kvennfólk hefir fengið 10 til 15
dollars um mánuðinn í vistum. Yestur í landinu t.
d. í Calgary og Edmonton er þeim boðið um 20 til
30 dollars um mánuðinn, en fást ekki. Það væri
ekki óheppilegt fyrir nokkrar stúlkur frá íslandi að
koma hingað; það er munur að vinna hjer í fínum
húsum við þokkaleg og ljett inniverk fyrir 1000 til
1200 krónu kaup um árið, eða að vinna á íslandi