Sunnanfari - 01.06.1895, Síða 3

91
kennileg. Fyrsta kvæðið í bókinni er hið aðdá-
anlega kvæði »Ásareiðin«, sem allir þekkja. Af
öðrum kvæðum skal eg tilnefna »Sigríður Erlíngs-
dóttir«, ef til vill bezta kvæðið i bókinni, »Vær-
ingjahvöt«, »Hemings flokkur Aslákssonar*, »Fiðl-
arinn«, »Heimir«, »Glámur«, »01ag«, hinn gotn-
eski kvæðabálkur, einkum hið fagra og snildar-
lega orkta kvæði »Jörmunrekslok«, enn fremur
»Tveir fuglar« »Fuglaveiðin«, »Utför skáldsins
Shelley« o. fl., sem eru hvert öðru betra.
þ>að sem nú einkennir öll þessi kvæði er
hinn forni kraptur og karlmenska sem skín ut úr
þeim. Sem skáld er Grimur Thomsen »forn í
skapi og forn í máli« eins og hann sjálfur kemst
að orði í minningarljóðum sinum yfir Konráð
Gíslason. Hann er ólíkur öllum skáldum vorum
á síðari tímum og stendur einn fyrir sig, Aptur
á móti svipar honum talsvert til Egils Skalla-
grímssonar: sama er alvaran, sami kjarninn og
karlmenskan í ljóðunum, sömu risalegu og stór-
kostlegu hugmyndirnar, nema hvað það er alt í
miklu stærra og fegurra stíl hjá Grími Thomsen.
Gr. Th. yrkir og mjög forneskjulega og sum-
staðar gerir hann of mikið að því, svo það verður
erfitt að skilja hann.
Flestkvæðin erusögulegs efnis. Meðan hann
yrkir um íslenzk eða norræn efni er hann ágæt-
ur. J>ar koma allir hans beztu eiginlegleikar fram,
hann er þar bæði íslenzkur og mikið skáld. Mér
finst einginn vafi geta á því verið, að Grfmur
Thomsen er þjóðlegasta skáld okkar íslend-
inga. Að lesa kvæði hans er eins og að lesa
»Njálu« eða einhverja aðra af hinum beztu sög-
um vorum. Andi þjóðarinnar í sinni drengileg-
ustu og göfugustu mynd talar gegnum þau. En
fari Grímur Thomsen út fyrir Norðurlönd, verð-
ur harpan stundum hjáróma. Kvæði eins og t.
d. »Alexander við Ganges« og »Belisaríus« bera
þess ljósan vott. Efnið í báðum þessum kvæð-
um er fagurt og háfleygt, og um það hefði mátt
yrkja framúrskarandi vel. En nú verðá þessi
kvæði bæði fremur þurr hjá Grími Thom-
sen. þ>að er ekki lítið borið í »Alexander við
Ganges«, en það segi eg satt, að skemtilegri
þykir mér ræða Alexanders eins og Arrían hefir
skrifað hana í óbundnu máli heldur en kvæðið
sem Gr. Th. hefir ort um sama efni.
Flest eru kvæðin alvarleg, og kemur alvar-
an einkennilega fram hjá Grími Thomsen. Hann
getur ort kvæði bæði blíð og raunaleg, (t. d.
»Fuglaveiðin«, »Tveir fuglar«, »Draumaland« o.
fl.), sem eru svo látlaus og blátt áfram og knýja
huga þess, sem les til að taka eptir sér, jesa sig
aptur og muna sig og sorgina. Stundum verð-
ur alvaran ægilegri og ákafari (»Ólag«). Yfir
þessum kvæðum er blær, sem eg get ekki með
orðum lýst; menn verða að lesa þau sjálfir. En
þegar Gímur Thomsen fer að yrkja gamankvæði
tekst honum það langt frá því eins vel. Kvæði
eins og t. d. »|>jóðvaldur Frakkakonungur við
Benevent« eða »i Valhöll« eru ljós dæmi þess.
Eg fyrir mitt leyti finn ekki neina fyndni í þeim.
Enn er eitt. Menn hafa opt fundið að kvæð-
um Gríms Thomsens að þau væru stirðlegakveðin,
rangt settir stuðlar og höfuðstafir o. s. frv.
þ>að er að vísu satt, að hann brýtur á móti form-
lögum braglistarinnar meira en nokkuð annað ís-
lenzkt skáld. f>ó er í þessari bók miklu minna
af slíkum göllum en f hinu fyrra ljóðasafni hans.
Og merkilegt er það og vert eptirtekta, að varla
nokkuð íslenzkt skáld getur hagað bragarhœtti
eptir efni kvæðanna eins vel og Gr. Th. Til
dæmis má taka kvæðið »Klukknahljóð«; þegar
það er lesið hátt upp, heyrir maður eins og óm-
inn af kirkjuklukkunum. Og svo er það víða
(»Ólag«, »Fiðlarinn« o. fl.) En því míður eru
skáldinu mislagðar hendur sumstaðar í þýðingum
úr grísku í þá átt, eins og síðar mun tekið fram.
|>á er að tala um þýðingarnar. Fyrst eru
ýms kvæði þýdd úr nýjari málum og er þar
ýmislegt gott. Einkum er hið spænska þjóð-
kvæði »Abenamar« ljómandi fallegt. »Grikk-
landseyjar« Byrons er allvel þýtt kvæði, en
nokkuð stirt. »Kongurinn í Thúle« eptir Goethe
er aptur á móti ekki vel þýtt. Menn beri það
saman við frumkvæðið. f>að kvæði hefði öld-
ungis ekki átt að standa i bókinni.
En aðalkafli bókarinnar eru þýðingar úr
grísku. Fer þýðandi nokkrum orðum um þær í
formálanum. Segist hann vona að þær geti
stöðvað frumhlaup það, sem hefur verið gjört
móti grískunni heima á islandi. En því er miður,
að það er mjög ólíklegt: þ>að þarf meira til.
Tilgangurinn er lofsverður, því bókmentir Grikkja
eru fegurri og betri en bókmentir flestra annara
þjóða. En margar af þessum þýðingum eru því
miður ekki neitt sérlega vel af hendi leystar, og
gefa mönnum tæplega nægilega hugmynd
um hinn glæsilega og aðdáanlega skáld-
skap Grikkja. Fyrst og fremst er ekki sem heppi-
legast valið: þýðandinn hefir t. d. tekið alt of
mikið eptir Pindar og alt of lítið eptir J>eokrítos.
Pindari er þannig varið, að til þess að skilja hann
vel og hafa ánægju af, þarf maður að vera gagn-
kunnugur goðasögum og lífi Grikkja. En það
mun alþýða manna ekki vera og hann verður því
of strembinn fyrir flesta. Auðvitað verður að
taka eitthvað eptir hann, en hann má ómögulega
sitja í fyrirrúmi. Eg ætla* að nóg hefði verið að
taka eitt langt kvæði eptir hann, og svo ekki
meira, t. d. 2. ólympisku drápuna (Hörpuvaldur!
Hvern skal söngur prísa?), sem Gr. Th. hefir
líka tekið og þýtt mjög vel. þ>að er kvæði sem
allir geta dáðst að og allir skilið, en því fer fjarri
að svona megi segja um sum hin kvæðin, sem
Gr. Th. hefir þýtt þar eptir hann. Merkilegt er
það, að þegar Gr. Th. ætlar með þessum þýð-
ingum að gefa sýnishorn af bókmentum Grikkja