Austri - 10.02.1892, Blaðsíða 2

Nr. 5.
ÁUSTEI
14
ÍMS»
aði. Yrði pað gjört, gætu smáskip
gengið inn undir foss og grunnvœð
flutningsskip með gufubátshjálp aptur
frá fossinum upp í Fljótsdnl, meðan
Fljótið er i miklura vexti, sem vana-
lega er í júní ogjúlí. Ef pessar skip-
göngur kæmust einhvern tíma á. mætti
segja svo, að vörurnar væru fiuttar
heim á hvern hæ í meiri liluta Fljóts-
dalshéraðs, og flxittar svo nærri hin-
um bæjunum, að lítilsvert væri að
nálgast pær. Og pað er svo glæsi-
leg hugmynd fyrir Héraðsbúa. að full
von er til pess, að hún vaki lifandi
fyrir peim, sem hið mesta og æski-
legasta framfaraefni fvrir Héraðið.
Menn sjá, að pá er eigi aðeinshægra
að flytja allar vörur að sér, heldur
muridu peir og hafa annan margfald-
an hng af pví. Byggingar mundutaka
miklum bótum, er trjáflutningarnir yrðu
miklu hægri. Túnræktin mundi vaxa,
pegar áuðvelt væri að afla kola til
eldsnejtís: en túmæktin er vafalaust
pað atriði i búnaði Héraðsmanna er
mestra og beztra hagsmnna er von af,
eptir pví sem par hagar til. Tinna
mundi nuknst um bezta bjargrœðis-
tímann, líklega um 4—20 dagsverk á
hverju heimili. Hestaryrðu endingar-
betri, feitari nndan sumrinu og pví
betrí j fóðri og mættu vera færri en
peir eru. Yeg'r innanhéraðs mundu
stórum batnn, er umferðin heimtaði
meíri cndurbót á pnim. Og pó að nú
nldrei kæmist meiri sigling á, en svo,
að skip kæmust aðeins inn úr ósnum,
inn á móts við Húseyjarbæ, pá
yrði hagurinn samt mjög mikill, eink-
um fyrir allan ytri hluta Héraðsins.
Enda mundu pá innan skamms kom-
ast á vagnvegir upp eptir Héraðinu,
og pað pví frcmur, sem peir yrðu
auðlagðir á mörgum stöðum meðfram
Fljótínu, pó að kaflar séu par fremur
vondir. Hagurinn við pessa vöru.
flutninga er svo auðsær hverjum manni_
að eigi parf að athuga hann meira.
Og par af leiðir, að hin mesta pörf
er á pvi, að gjöra alvarlegar tilraunir
til, að koma peim á, enda pótfc pað
kostaði mikið fé,
II.
Ósinn skipgengur eða ekki.
Sumir hafa viljað kalla pessar
lmgmyndir um skipaferðir á Lagar-
fljóti tómar loptbyggingar, sakir pess
að pær hlytu allar að falla um koll
af peirri ástæðu eiimi saman, aðFljóts-
ósinn sé ekki skipgengur, En pað
má geta nærri, að slíkar hugmyndir
hefðu eigi getað náð svo almennum
proska, sem pær hafa náð hjá Hér-
aðsbúum, ef peir pættust eigi hafa
örugga von um, að innsigling í Ósinn
gæti tekist. það er ekki vanalegt, að
íslenzk alpýða byggi slíka loptkast-
ala, og allra sízt að hún lofi stórfé
til peirra úr sínum eigin vasa, Og
pegar af peirri ástæðu mætti ætla
að einhverjar verulegar likur séu til
pess, að sigling sú sé ekki tómar hug-
i
u m
höndum neinar skýrslur frá honum,
uppmælingar hans, og hefi pví
eigi nema sögn kunnugra manna. um
pær og par á meðal eins pess manns
er var lengi með honum við mæling
arnar. Eptir peirra sögn mældi hann
bæði Múlahöfn og Ósinn og Fljóti^
inn á móts við Húseyjarbæ. Leizt
honum allvel á hvorttveggja og pað
svo, að hann tiltók blett við Fljótið,
í.ustur un an Húsey, er hann vildi
helzt setja .yrst verzlunarhús á. Og
pað hefði hann ekki gjört, eí honum
liefði eigi sýnzt nein tiltök um inn-
siglinguna. Hugsunin mun hafa ver-
ið sú, að nota Múlahöfn sem hjálp-
arhöfn við innsiglinguna; láta skip
liggja par og bíða bvrjar. ef pyrfti,
par til er tækifæri gæfist, líl að fara
i Ósinn. p>ess vegna liefir bæðí Múla-
höfn og Ósinn verið löggilt sem hafnir.
J>ó að herra Tr. G. sé alkunnur
að pví, að hann hefir líflegri vonir um
framfarír i samgöngumálum hjá oss
íslendingum en aðrir, og meira áræði,
til að gjöra eitthvað, til pess að efla
pær, pá mun pó enginn geta kallað
hann ógætinn loptbyggíngamann, og
eg veit ekki, hvort menn hefðu valið
nokkurn Islending fremur en hann, til
að kanna Ósinn, pó að um hefði átt að
velja. þess vegna hygg eg, að pegar
megi mikið byggja. á pví eina, aðhann
áleit Ósinn færan, pó að eigí verði
sýndar mælingar hans. Annars væri
mjög æskilegt, að liann vildi birta
sínar mælingar hér i blaðinu og láta
i Ijósi athugasemdir sínar um málið
i heilo sinni.
Hinn maðnrinn, sem hofir kannað
og rnælt Ósinn, er herra kauprn. O.
Wathne á Seyðisfirði, hin mikla sjó-
hetja og s’glingamaður og ötuli fram-
kvæmdamaður, sem hefir svo mjög
aukið samgöngur á Austfjörðum á
síðari árum og aukið og lífgað öðrum
fremur atvinnuvegi fjarðabúa. Hann
kannaði Lagarfljótsós vandlega vorið
1889. Eg hefi eigi heldur skýrslur frá
honum í höndum, en pó bæði orð hans
sjálfs og sacnir manna, er með hon-
um voru við mælingar Óssins. Hann
hafði mælt Ósinn að hálfföllnum sæ
og var Fljótið eigi nema i hálfum
vexti. Hið minnsta dýpi, sem hann
fann í djúpál Fljútsins, var 6 fet, nokk'
uð fyrir innan sjálfan Ósinn, en ann-
ars var Ósinn dálítíð dýpri, og eins
var dýpra á grynningaboga peim er
myndast úti fyrir Ósnum, par sem
mætist Fljótið og sjórinn. Má pví
álíta, að petta minnsta dýpi sé pó að
minnsta kosti 8 fet um háflóð, pegar
Fljótið er í fullum vexti. |>að er
kostur, að úti fyrir Ósnum er hreinn
saudbotn og eins í öllum botni Fljóts-
ins inn hjá Hóli, hér um bil eina
mílu vegar, og hittir par hvergi stein,
svo að eigi er að óttast, pó að skip
snerti botn.
Herra O. Wathne leizt líka svo
vel á Ósinn, að hann taldi engin tor-
merki á, að koma grunnvæðum skip-
smíðar. En pað er og fleira aðbyggja í um inn um hann. og kvaðst mundu
á í pessu efni.
Ósinn l efir verið skoðaðnr og
mældur af 2 mönnum, sem almenn-
ingur hlýtur að geta borið traust til,
að hafi vit á innsiglingarmálínu. Ann-
ar peirra er herra kaupstjóri Tryggvi
Gnnnarsson. Eg hefi pvi miður ekki
hafa siglt pangað samsumars, efhann
hefði haft hentugt skip til pess. En
vafalaust kvaðst hann mundu koma
pangað á hentugu skipi hið næsta
sumar 1890.
Eg kom hingað austur um pað
leyti, er herra 0. W. hafði mælt Ós-
inn og hitti hann að máli nokkru síð-
ar og pótti ánægja að pví að heyra,
hversu djarflega hann talaði um, live
auðvelt væri að komást inn um Ós-
inn á grunnvæðum skipum, og hversu
líflega hann lýsti pví, hvern hagHér-
aðsbúar mundu hafa af slíkri siglingu.
Kvað hann ekki mundu torvelt, að
koma liaffærum skipum inn að Stein-
boga. En eiginlega pvrfti að kom-
ast með skip inn undir foss, og pað
mundi ekki verða svo mjög torvelt
að yfirrtíga Steinbogann, en pá væri
leíðin fengin pángað inn. Enginnmað-
ur, sem eg hafði talað við um petta mál,
hafði talað um pað með slikri von og
trú. J>að var lielzt að heyra, eins og
Ósinn væri engin torfæra. feömu skoð-
anir liafði hann einnig látið í ljósi
við marga aðra.
J>ó að menn liefðu áður von um
uppsiglingu á Lagarfljótsós, pá styrkt-
ist hún eigi lítið eptir mælingar hr.
O. W' og ummæli hans um Ósinn.
Menn biðu pess pví með mikilli eptir-
væntingu, að hann kæmi næsta vor á
skipi í Ósinn, eins og hann hafði gjört
ráð fyrir. Menn hlökkuðu til, að sjá
gufuskip í fyrsta sinn skríða inn Lag-
arfljót, pví að herra 0. Wathne gjörði
ráð fyrir að koma á gnfuskipi. Eg
lieyrði að vísu suma menn tala um,
að valt væri að reiða sig á pað, að
nokkuð yrði úr pessari ráðapjcrð hans,
pó að mikið vœri mælt, pví að hann
væri nokkuð laus i ráði, pó að dugn-
að lians og áræði væri ekki að efa.
En pað töldu menn víst, að mæling
hans væri áreiðanleg og álit lians á
innsiglingunni nokkurn veginn rétt.
Mtmn gátu að vísu búist við, að hann
talaði í djarfp.ra lagi, pví að hann var
kunnur að óvanalegu áræði í sjóför-
um og var auk pess svo að segjaný-
kominn úr liinni míklu sigurför, er
hann sótti gufuskipið „Lady Bertha“
upp í sandinn hjá Sauðárkrók um há-
vetur, sem var litlu minni hættuför,
en pó að hann liefði sótt pað upp í
sandana við Héraðsflóa, — en menn
liugðu pó, að hann mundi eigi hætta
til kostnaðarsamrar lárar i Ósinn.
nema hann liefði talsvert vísar vonír
um sigur. Menn bjuggust einnig við
góðum undirbúningi l'rá lians hendi,
par sem um svo mikið var að gjöra.
III.
Hin fyrsta s i g 1 j n g í Lagar-
f 1 j ó t s ó s.
Herra 0. W. hafði gjört ráð fyr-
ír, að útvega sér lientugt gufuskip til
Ósferðarinnar, eða pá grunnvætt segl-
skip og guíubát til að draga pað inn
Ósinn. Menn héldu spurnum fyrir,
vorið 1890, hvað pessum skipaútveg-
um herra O. W. liði, og sannfréttu
að hann hafði hvorki fengið sér
gufuskip né gufubát til pessa fyrir-
tækis. þótti pá sýnt. að eigi mundi
hann koma pað sumar, og var eigi
trútt um, að peir menn, ei talað höfðu
um hvorflyndi hans, pættust hafa far-
ið með sannindi. Herra O. W. fékk
að vita óánægju Héraðsbúa yfir pess-
um málalokum og að peir pættust j
illa gabbaðir. Hann lét enn á sér
heyra, að hann mundi koma, pegar
minnst varði. J>að reyndist einnig svo.
Einn góðan veðurdag, kemur gufuskip
mikið austan fyrir Ósfjöll og sleppir
seglskipi skamt úti fyrir Héraðssönd-
um, en brunar sjálft vestur fyrir Múla-
ijöll. Seglskið heldur upp að Lag-
arfljótsós. J>ar er pá herra O. W.
kominn, og kominn á hlöðnu segl-
skipi, án pess að hafa nokkurn gufu-
skipastyrk. Hann var kátur og liiniv
öruggasti og ætlaði að varpa sig
inn um Ósinn.
Af pvi mörgum mun p'ykja fróð-
legt, að fá nákvæma skýrslu nmpessa.
fyrstu tilraun til siglíngar í Lagar-
fijótsós, pá hefi eg fengið hana hjá
skynsömum og gætnum manni, er par
var við staddur, og set hana hér.
För Iierra Otto Wathne
í Lagarfljótsós, sumariÖ 1890.
Frásögn Guðmundar lirtpristjóra Jónssonar
i Húsey.
pað rar nóttina milli 23. og 24. júní 1890,
að hcrra kaupm. O,'VVathne kom li-'r að Lag-
arfljótsósnum á skipinu „Geslcea11 r'3-('/100 tons.
Veður var stillt [i:í daga og sjóveður hið bezta.
Eg fór liegar út að sjó og hafði tal af skip-
verjum, sem komu að landi á báti, eu skipið.
lá nokkur hundruð faðma frá landi, peír
háðu mig að koma út á skipið með svo marga
memi, sem eg gæti, til að hjáipa til, að draga
]>að inn í Ósinn. Eg sótti t>ví bát, sem var
innar við Eljótið og fór við 4. mann út á
skipið. par voru fyrír 8 sjómenn og 2 dreng-
ir, auk skipstjóra og verzlunarhjóns, og O.W,
sjálfs. Skipstjórinn og verzlunarjijónmnn unnu
lítið þann dag og voru [>ví alls 15n,enn, sem
unnu að ]>ví, að draga skipið inn, að 0. W.
meðtöldum, sem ekki lá á liði sínu,
Skipið var fullt upp undir þiljur af trjá-
vio og vöruni, og svo mikið var af trjávið á
jnlfarinu, að varla varð áfram komizt og tafði
1 að mjög fvrir vinnu á skipinu,
Drátturinn fór þannig fram : Eóið var á
nótabát, 70—100 faðma fram af skipinu inn
álinn og þar lileypt niður akkeri með sterk-
um streng, en annar endi strengsins var fest-
ur um vinduásinn á skipinu. Strengurinn
var svo undinn upp á vinduásinn, þar til
er skipið var komið að akkerinu ; ]iá vatr líf-
akkerunum varpað, á meðan dráttaldcerið var
flutt áfram, það sem sfrengurinn náði Við
dráttinn gengu 3 menn á hvora sveif vindu-
ássins og var það ekki injög erfið vinna, þeg-
ar nógur var inannafli til að skipta um smám
saman. pað vannst því furðu vel að draga
skipið áfram, því að ekki var þá meiri straum-
ur í Osnum en svo, að þegar sjór var hálf-
fallinn var alhægt, að róa tveggja manna fari
inn um Ósinn, þar sem straumurinn var liarð-
as inr.
Svo var til ætlað, að skipið yrði komið
inn á milli sandtanganna, er llggja að Ósnum
hvorumegin, með háflóðí kl. hálf sex, en utan-
vert við tangana var Ósinn grynnstur. Leit út
fyrir, að þetta mnndi ætla að ganga að ósk-
um, þö öðruvísi færi,
pegar skipið var komið á utauverða grynn-
inguna, þar sem straumurinn var ]iarðasfur,
slítnaði strengur sá, sem skipið var dregið á.
pá var átakið orðið svoþungt, að fullerfitt var
fyrir 4 menn að snúa livorri sveif á vindu-
ásnum, Herra 0. V. skipaði þegar að varpa
lífakkerunum’ meðan verið vseri að gjöra við
strenginn, en maðurinn sem það átti að gjöra
hlýddi þeirri skipun ekki trúlegar en svo, að
akkerin náðu ekki botni. Skipið rac þvj
undan landi aptur, svo að munoði 2 vörpum,
áður en að var gáð. petta tafði svo tímann,
að þegar við komum á sömu stöðvar aptur.
var nokkuð farið að falla út og strau»iurinn
orðinn talsvert harðari. Gekk því mjög seint^
aö draga skipið áfram og svo lauk, að það
stóð grunn á grynningunni. Var þá streng-
urinn festur við vindu þá, er lífakkerin voru
undin upp á, og tókst, ]iá, að aka því áfram
um nokkra faðma, því að laus og mjúkur