Austri - 30.05.1892, Side 1

Komur ,út 3 á mánuúi oúa
36 blöð til næsta nýárs, og
kostar hér á landi aðeins 3
kr., erlendis4 kr, Gjalddagi
3t. júlí.
Ijpiisögn, skrifleg, bund-
in við áramót. Ogild nema
komÍTi sé til ritstjórans f'yrir
1. október. Augl^singar 10
aura línan, eða 60 aura hver
(iml. dálks og hálfu dýrara á
fyrstu síðu.
II. Ár.
SEYÐISFIRÐI, 30. MAÍ 1892.
NR. 14.
Hraðfrétt
frá Kaupmamialiöfn til Stavan-
ger til framsendingar paðan með gufu-
skipinu „Ernst11 til „Austra“, dagsett
11. maí 1892:
„I>að cr samifrétt að iimflutn-
ingsbamiið á íslenzku sauðfé til
Englands 4rerður apturkallað hiiia
iiíestu daga.“
Wathne.
Ú II B BJE F I
frá bókaverði Eiríki Magnússyni
til kunningja síns á Austfjörðum.
— — •— í>ú segir, ab eg hafi
ekki sannað svo, að menn sann-
færist, að landssjöður tapi því á
seðlunum sem eg segi hann tapa.
Ef þú meb „menn“, meinar all-
i r menn, þá hefirðu víst rétt að
mæla. En til eru þeir á íslandi,
sem eru vel og fast sannfæröir
um sannleika míns máls.
Eg skal nú enn reyna að gefa
þér einfaldan leiðarvísi að gang-
inum í málinu. Hann verður þér
ef til vill auðskildari af því, að eg
miða liann vib það, sem þú seg-
ir sé sannfæring almennings: að
„ef maður greiðir landssjöði t.d:
200 kr. í seölum, þá sé þeir hon-
um eins góðir eins og gull, því
liann getur borgað gjöld sín með
þeim sömu seðlum sama daginn
rétt eins og þeir væru gull“.
Ekki skal eg fara að halda ræðu
útaf þessu; en vib skulum nú
skoða það, stig fyrir stig, þang-
að til á enda rekur, hvab þessi
sannfæring á við að styðjast.
Eg þarf náttúrlega ekki ab taka
það fram, aö seblarnir eru skulda-
hréf landssjóðs, því að það vita
víst allir. En eigi leiðir þar af,
að allir höggvi eptir því, hvað
þab eiginlega þýðir, og vottur
þess er hréf þitt.
Eg gjöri nú ráð fyrir, að þú
borgir landssjöði að morgni 200
^r- í seðlum. þetta er skuldsem
landssjóður stendur í við þig, því
seðlar hans eru viðurkenning hans
fyrir því, að hann skuldi hand-
hafa þeirra það í peningum, sem
þeir hljóba upp á. Uú ertu 1
sÖmu skuld við landssjóð. [>ið
eigiö þa 200 kr. hver hjá öbrum.
hTu veiztu, natturlega, að þegar
þú borgar þeim skuld, sem er í
skukl við þig, og sé hannímeiri
skuld við þig en þú ert við liann,
þá hefir þú með þessari borgun
þinni aðeins fært niður lians skuld
vib þig um þá uppha'ð, seminn-
borgun hans nemur.
D ai m i:
Landssjóður er í skuld vib hand-
hafa seðlanna: . . kr. 430,000
þú ert einn af þeim og
ert þenna dag handhafi að 200
af þessari skuld landssjóbs
við handhafa; þú átt að
greiða landssjóði 200 kr.
skuld í árstekjur hans.
En í stað þess afhendir
þúhonum skuldabréf hans,
sem náttúrlega geta engu
orkað nema að fella úti-
standandi þjóðskuld hans
niður í . . . . , 429,800
En þetta stóð aldrei til að þú
ættir að gjöra, því engin ákvörð-
un ev til í lögum íslands umþað,
að þjóðskuld landssjóbs skulihand-
hafar seðla hans borga með þeim
sköttum sínum og skuldum, sem
fjárlög tilskijja landssjöði í árs-
tekjur til að geta greitt skilvís-
lega ársgjöjd sín.
það, sem þú áttir að gjöra,
var þetta:
Fjárlög tilslcilja landssjóði í árs-
tekjur, segjum. . . kr. 400,000
Af þessari upphæð áttir
þú, eptir skattalögunum,
að greiða lionum í pen-
ingum, eins og eg skal
skýra þér bráðum, þinar
200 kr. Enn þú galzt þær
ekld í peningum, heldur
í seðlum landssjóðs, eptir
bankalögunum, sem gjöra
þá gjaldgenga í landssjób.
í>ú veizt nú sjálfur, ab
þegar skuldabréf kemur
inn. eptir umferb sína, til
útgefanda þess, þá er það
aldrei annað en ávísun á
sömu upphæð peninga hans,
sem það hljóðar uppá. En
sjálft er það allsendis verð-
laust.*) Taki útgefandi
þab inn upp í tekjur sín-
ar, þá tapar hann tilsvar-
andi tekju upphæð; þeg-
ar landssjóður tekurþann-
ig seðla þina .... 200
þá vantar hann og þessa
upphæð upp á tekjurnar
og fær bara .... 399,800
*) þessa grundvallarreglu hefir séra Arnljót-
ur Olafsson ljóslega sett fram í ritgjörö sinni
um lánstraust í Andvara.
Taki því landssjóður á þenna hátt
upp í tekjur sínar, sem eiga að
...................... 400,000
í seblum sínum t. d: . 150,000
en liitt í peningmn, þá
fær hann aldrei i fjárlaga-
legar tekjur nema . . 250,000
frá gjaldþegnunum. Upp
á hittýsem upp á vant-
ar.................... 150,000
fær hann aðeins ávísanir
sínar á sjálfan sig, seðla
sína, og verbur þvi aðtaka
það undir sjálfum ser, til
þess, að geta hlýtt fjár-
löguuum, oglgreitt skil-
víslega gjöldin . . . 400,000
|>etta hefir hann og faktiskt
gjört, það vita menn með vissu.
í ,,ísafold“ 9. júli, 1890 er yfir-
lit yfir ársreikninginn 1889, dreg-
ið út úr skýrslu landshöfbingja.
|>ar segir, að tekjuþurð lands-
sjóbs — sem þú nú liefir séð,
að stafar af því, að liann tekur
seðla sína upp í tekjur — hafi
frá 1886 til ársloka 1888 hlaup-
ið upp á samtals 249,300 kr.
|>essa tekjuþurð var viðlaga-
sjöbur látinn bæta upp. Sérðu
því, ab það á sér ofur einfaldan
og góðan stab, að landssjóður
verbi undir sjálfum sér að taka
uppbót þeirrar tekjuburbar, sem
hann biður af því, að taka seöla
sina, skuldabréf sín, upp í tekj-
ur sínar.
En nú er almennings álitið,
að þú segir, þab, að þínar 200
kr. greiddar þannig landssjóði í
tekjur sem fyr segir, sé honum
eins góðar, eins og gull, af því
hann geti borgaö meb þeim sam-
stundis gjöld sín. Meinar þá al-
menningur, að sá hlutur, sem eng-
ar tekjur gjörir, þegar hann er
borgabur í tekjur, verði að þess-
um glötuðu tekjum, eba bætiþær
upp, þegar hann er greiddur út
svo sem gjöld?! Sé svo, þá er
það lógik, sem hvergi í heimi
heyrizt nc sést, nema á íslandi,
og er ekki svara verð.
Hitt er auðvitaður hlutur, að
gefi maður innleycanleg skulda-
bréf út á sjálfan sig, það er: út
á peninga sina, þá er það hon-
um til útgjalda eins gott eins og
peningarnir, sem það hljóðaruppá,
meðan menn trey.-ta því, aðhann
geti leyst það inn. Ená þápen-
inga, sem maður aldrei læfir fong-
ið, getur það þó aldrei ávísun
verið.
Nú höfum við "séð, ab 200
seðlakrónurnar þínar ^oru lands-
sjóði engar tekjur. Sama daginn
og liann fékk þær inn gefur lands-
sjóður þær út í gjöld sín, borg-
ar þær t. d. embættismanni, upp
í laun sin. Hann fer með þær
á pósthúsið og kaupir sér, sam-
kvæmt landshöfðingjabréfinu frá
28. maí, 1886, póstávísanir á rík-
issjóð|fyrir þær. Kikissjóður sel-
ur þær aptur landssjóði fyrirpen-
inga. [|>essir sömu seblar, sem
að morgni veittu landsjöði 0 kr,
í tekjur, hafa kostað hq,nn sama
daginn 100 kr. í peningum. Hlut-
urinn er sjálfsagbur, því að lands-
sjóður verður ab greiða gjöld sín
í peníngum upp í topp livaða
skarð sem heggst í Itekjur hans.
Að^þetta sé svo, skal eg núrej’na
að færá þér lieim sanninn um.
Allt semr' landssjóður elur,
livort sem eruemhættismenn eða
stofnanir, er, lifir og heflr tilveru
sína að langmestum mun, af út-
lendri verzlun íslands. Gjöldlands-
sjóbs eru lífsbjörg eba lífsbjarg-
arskilyrði þeirra sem hann elur.
Urlausn þessarar lífshjargar veitir
útlenda verzlunin eins og þegar
er sagt. Nú verða þeir seblar,
sem landssjóöurjgreiðir þeim er
hann elur,|eigmnotaðir til nokk-
urra lifsþarfa í útlendri verzlun
fyrr en húið|;er að koma þeimlí
peninga. þ>á peninga greiðir
landsjóður fyrir seðlana, af því,
að lionum er gjört, að leysa
þá inn; enn innleysanlegir seðl-
ar eru ávallt ávísanir útgefanda
á peningasjóð sinn.
Þetta vona eg, að geri þér
þab ljóst, að þab er athugunar-
laus lmgsunarvilla og ekkert ann-
að, þegar menn eru ab tala um
það, að seðlarnir séu landssjóði
eins góðir eins og gull í innlend-
ar þarfir hans'. þ>arfir landssjóðs
eru þarfir þeirra, sem hann elur.
Hann þekkir engar aðrar þarfir.
En þeirra þarfir eru svoaðsegja
allar bundnar við úrlausn útlendr-
ar verzlunar. þ>arfir landssjóðs
eru því eiginlega allar útlendar.
Að strjálingur af þeim seðlum,
sem hann gefur iit, fari umtíma
út mebal almennings, er sjálfsagt.