Austri - 03.10.1892, Blaðsíða 3

Nn, 27.
A U S T Jl 1
107
stunda Jiinn veika, og liluti, sem liann
liefir Viandleikið, og sem ekki erufull-
lireínsaðir af sóttareitrinu með sótt-
Viirnarlyíjum.
J>eir sein neyðast til að hafa mök
við hina kóleruveiku verða að viðliafa
hina mestu varúð og kreinlæti og
skulu peir sérstaklega gæta þess, að
pvo hendur sínar úr sóttvarnarlegi á
pann hátt, sem síðar verður sagt, í
hvert sinn sem peir hafa tekið á hin-
um sjúka eða hendur hafa óhreinkast
af saurindum hans eða á ]>ví, sem
hann kann að hafa kastað upp. Aldrei
niá neyta matar eða drykkjar í her-
bergjum peim, sem hinir sjúku liggja
i, og aliir peir, sem stunda hina veiku
skulu pvo liendur og skegg úr sótt-
varnarlegi áður en peir neyta matar,
einnig skyldu peir iðulega skola inn-
an nmnninn og hreinsa teunur sínar,
Heilbrigðír mega aldrei nota náð-
hús, par sem saurindi hinna sjúku
eru látin.
Aldrei má neyta matvæla, sem
eru úr húsi, sem kóleruveikir liggja í,
og matvæli pau, sem menn ekki vita
hvaðan eru, skal ávalt sjóða vel eða
sceikja, áður en peirra er neytt.
Mjólk og rjóma, ávexti og kál-
meti skal ætíð sjóða áður en pess er
neytt.
Ef ekki er vissa fyrir pví, að vatn
pað, seni brúka skal til drykkjar og
keimilisnota (pvotta) sé alveg lireint
og sót.tnæmislaust pá skal hafa vatnið
nýlega soðið áður en pað er notað.
Forðast skal allt óiióf í mat og
drykk, einnig alla óvenjulega og tor-
ineltilega fæðu, pví meltingar vankvæði
þau, sem af pessu geta sprottið, auka
nióttækilegleikunn fyrir sóttnæminu.
Mataræðíð sé hóflegt og reglubundið;
óbreyttur matur svo sem grautur, vell-
íngur, kjötsúpa, kjöt og fiskur er mjög
heppilegur. Gott rauðvín i hóíi neytt
og gott „bajerskt“ öl, [fyrir pá sem
pví eru vanir) er ekki óhollt; enn apt-
ur á móti verður ekki nógsamlega
varað við nautn áfengra drykkja, sem
menn gjöra í peirri von, að slíktverndi
gegn kólerunni. Sérstakiega skal var-
aðvið öllum „kóleru-snöpsum“, „kóleru-
bitterum“ og slíkum „varnarmeðulum“,
sem auglýsingar í blöðunum ausa lofi.
Við öllum meltingarvankvæðum,
og einkum niðurgangi skal pegarleita
læknisráða. Fyrir pá, sem eru maga-
veikir, er gott að brúka magabelti úr
ullu. Forðast skal allt pað,;sein vald-
ið getur innkulsi, og eins allt pað,
sem veiklar líkamann, svo sem ofmikla
líkamlega eða andlega áreynslu, nætur-
vökur, alla óreglu, ótta og sorg, pví
allt petta eykur móttækilegleika iyrir
sóttnæminu. Með pví slæm og ónóg
fæða hefir sömu áhrif, verður að hafa
nákvæmt eptirlit með sölu á rnatvæl-
uin og bera uinhyggju fyrir að fátæk-
ir fái næga og holla fæðu.
Til að verja pví að sóttin breið-
ist út, verður strangur aðskilnaður á
hinum veiku, og peim, sem heilbrigðir
eru, að eiga sér stað, og væri bezt,
að leggja liina veiku inn á sjúkrahús,
sem til pess væri sérstaklega ætlað.'
í saurindum hins sjúka, og í pvi, sein
hann kastar upp, er mjög mikið af
sóttareitrinu (kolerabasillum); skal
pví drepa eitrið með pví, að láta
saman við pað, sem upp heíir verið
kastað, og saurindin, jafnmikið og
pau nema af 4% klórkalkuppleys-
ingu, eða 5% karbólvatni. Blandað
með klórkalkuppleysingunni skal petta
standa óhreift í 1 klukkustund, enn
með karbólvatninu í 4 klukkustundir,
áður enn pví er hellt úr ilátinu úti á
náðhúsi. A sama hátt skal fara með
pvag og hráka hins sjúka. Gólf og
annað, sem komið liefir á óhreinindi
frá hinum sjúka, skal pegar vandlega
hreinsa með dulum, sem vættar eru í
áðurnefndum sóttvarnarvökvum, og
skal síðan brenna dulurnar. Nærföt,
lök og sængurver, sem óhreinkast
hafa af hinum sjúka, skal láta liggja
niðri í sjóðandi vatni í % klukku-
stund að minnsta lagi. þeir, sem
snert hafa á hinum sjúka, klæðum
hans eða sænguriötum, verða vand-
lega að pvo hendur sinar, liandleggi
og andlit úr 2% karlbólvatni eða 1%
Klórkalkuppleysingu, og síðan úr
volgu sápuvatni, og ennfremur bursta
hár sitt og klæði með burstum, sem
dýft hefir verið í annanhvorn af áð-
urtölduin sóttvarnarvökvum. |>á fyrst
mega peir koma saman við pá, sem
heilbrigðir eru.
p>eir, sem um lengri tíma liafa
verið hjá hinura sjúku, verða að pvo
allán likarna sinn úr áðurtöldum vökv-
um, og klæða sig í sóttnæmislaus föt.
Fyrr enn pað er gjört, er peim ekki
leyfilegt að fara úr húsi pví, er hinn
sjúki liggur í. Líkama peirra, sem
lœknaðir hafa verið af sýkinni, skal
allan pvo úr öðrumhvorum áðurtaldra
sóttvarnarvökva, lauga volgu vatni,
og klæða í sóttnæmislaus föt. Hluti
pá, sem komið hufa í snertingu við
hinn veika, má ekki flytja burt, eða
nota af heilbrigðum, fyrr en búið er
að firra pá sóttnæmi. Eínkum mega
engin óhrein föt, úr lérepti eða ullu,
sem hinn sjúki hefir notað, flytjast
burt í pvott, nema áður sé búið að
firra pau sóttnæmi, og ekki mega
heilbrigðir keldur nota herbergi,
sem kólerusjúkur hefir legið í, fyrr enn
pað hefir hreinsað verið frá sóttnæmi.
J>ess skal vandlega gætt, að eng-
in ókreinindi írá hinum sjúka kom-
ist í vatnsból eða vatn, sem brúkað
er til drykkjar eða annara keimilisnota.
Sérstaklega skal pess getið, að
ekki má pvo föt af hinum sjúka eða
skola ílát, sein hann hefir notað, í
nánd við vatnsból. Brunna, sem eru
í náud við hauga og kamra, má alls
ekki nota.
Gæta verður hins mesta hrein-
lætis bæði innan húss og utan, pví
allt óhreinlæti eflir mjög og magnar
sóttareitrið. Enn aldrei má pá byrja
á að flytja burt sorphauga eða hreinsa
forir, er kólera hefir stungið sér nið-
ur á staðnum, eða í grendinni, heldur
skyldi slíkt hafa áður verið gjört.
Nákvæmlega skyldi gætt hreinlætis
par, sem pröng eru húsakynni, og ó-
holl. p>ar, sem kólera liefir stungið
sér niður, skal ganga hreinlega um
salerni, og skal að minnstajkosti 2var
á dag pekja saurindi pau er par
geymast, með pykku lagi af saman-
blönduðu klórkalki og sandí, og skal
7s vera af klórkalki mótií Va af hrein-
um, vel purrum sandi.
Með pví kólera einkum breiðist
út við alla manna umíerð ætti á
peim stöðum eða í grennd! við pá
staði, sem kólera gengur, að forðast
alla stærri mannfundi.
* * *
Yarnarreglur pær, sem hér fara
á undan, eru lausleg pýðing, semS'eg
eptir tilmælum ritstjóra „Austra“
hef gjört, á reglum peim, sem hið
konungl.. danska heilbrigðisráð hefir
samið gegn kólerusóttinni, og út hafa
verið gefnar að tilhlutun lögreglumála-
ráðgjafans í Danmörku. Eg hef
sleppt pví eína í reglunum. sem mér
ekki fannst eiga við hér ájlandi. j]?ó
vil eg bæta- við, til skýringar á pví,
að kjöt og fiskur er í reglunum talinn
hollur matur, að par er, ári4 efa, átt
við nýtt kjöt og nýjan fisk. Aptur
er kjöt og fiskmeti hér á landi opt
borðað í allt öðru ástandi en pví, að
60
57
ttðeins verið boðið liingað í dag, vegna pess aðjannars hefðuð pið
verið prettán við borðið“.
Frú Grosser varð rajög vandræðaleg^ájsvip og horfðijá litlu, hvitu
hendina sína, en doktormn hélt áfram: „Náðuga frú, ef pér full-
vissið mig um að pér hafið boðið mér án pess að látajjyður detta í
hug að pessháttar boð hlyti að vera niðrandi fyrir^mig, ,pá er ekki
'Ueira um pað að tala“.
„Já, eg get svarið pess dýran eið að mér hefir ekki komið k til
^ugar að gjöra yður nokkra minnkun, herra doktor“.
„J>að gleður mig að heyra, háttrirta frú“; mæltijdoktorinn og
kyssti kurteislega á hönd henni. „En pví miður er málið ekki par-
úieð búið. J>að lítur út fyrir að pað sé fleirum kunnugt af livaða
ttstæðum eg er hingað kominn, og pessi frú, sein pér kallið Bettí
s}'stur, er vist orsök i pví. Tveir herrar hafa talað um mig og
Jufnvel við mig á pann hátt að eg álít mér stórlega misboðið. Eg
c'r herforingi í varnarliðinu og félagi í herforíngjaklúbbnuin eins
°g peír. Ef pessir herrar ekki apturkalla orð sín í kvöld, pá^neyð-
lsf eg til að láta pá standa reikningsskapar á peim“,
„Guð komi til!“ sagði frú Grosser, „hvað kemur pað peim herr-
11111 við pó að pér séuð , . . „
„Boðinn út úr vandræðum, ætluðuð pér að segja. Jú, pað kemur
Þeim við, pegar peir vita að eg veit pað, og er hér samt sem áður.
•þeir hafa rétt fyrir sér, að minnsta kosti pangað til að eg með
skamnibyssuna í hendinni hef sannað peim hið gagnstæða“.
„En eg skal sýna öllum sem hér eru viðstaddir hve velkomínn
lJér eruð okkur, kæri doktor!“ mælti frúin. “Komið nú með mér!“
Hún rétti lionum hendina og leiddi hann með sér inn í salinn
kvennfólksins.
„Frúr mínar“, sagði liún, og [hélt alltaf í hendina á honum,
«(lr. AVhillow l'órnar okkur vindlinum sínuin og, ætlar að drekka
^'ttfhð hjá okkur. Lucia niín, gjörðu nú svo vel að rétta doktornum
aFibolla! ]?ú manst víst að doktorinn er vanur að brúka lít-
ú.n rjóma í kaffið . . . Kæri doktor, fáið pér yður nú sæti parna í
1;iJgindastólnum!“
Kvennfólkið leit hvort til annars og Betti systir kallaði í eyrað
l'eirri, sem nrcst henni sat: „Hvað var hún að segja?“
„Nú, pessvegna! . . . Já, pað er líka skrítilegt“.
Og nú hló dr. Wallow líka, og fröken Lucia hló enn meíra, af
pví að dr. Wallow hló líka. Frú Grosser horfði forviða á dóttur
sína, pað var svo langt síðan hún hafði lieyrt Luciu lilæja svona
glaðlega. En allt í. einu varð hún aptur alvarleg,
„Menn taka eptir okkur. Yið truflum samræðurnar um einka-
leyfislögin, skipaferðirnar og leikhús-hneykslin . . “
„Skemmta menn sér pá ekki hér i húsinu?“ spurði doktorinn.
„Jú, sjáið pér, menn skemmta sér eins vel og hægt er.1 J>arna
fyrir handan borðið eru peir jafnvel að hlæja. Gamli maðurinn
parna með bláu gleraugun hefir eflaust sagt einliverja skrítluna
sína. Líklega um Friðrik hinn mikla. Hann kann pau fádæmi at
skrítlum um ýmsa merkisraenn“.
„Og ungu mennirnir?“
„Ungu mennirnir? . . . Nei, pá tek eg sannarlega gamla karl-
inn fram yfir pá, Hann getur pó að minnsta kosti glatt sig í ein-
lægni, pó pað sé bara yfir gamalli sögu.“
Doktorinn hugsaði sig lítíð eitt um og sagði síðan: „Háttvirta
fröken, yður líður ekki vel, af pví pér getið ekki haft ánægju eða
skemmtun af sömu hlutum og náungar yðar“.
„Einmitt pað, og svo af pví eg hefi ekkert að gjöra“.
„Eg veit pað. Bróðir yðar hefir sagt mér pað.“
„Bróðir minn“.
„Já . . pegar eg hefi verið að kenna honum. Eg hefi jspurt
hannfjum yður“.
„Bróðir minn hefir lika sagt mér heilmikið frá yður. Hann er
alveg hrifinn af yður. Eg veit líka að pér eruð að skrifa bók. Hvers-
konar bók er pað“.
„]>að á að vera skemmtileg skáldsaga. Eg veit reyndar ekki-
hvort öðrum muni finnast hún vera skemmtileg. Hún gengur út á
pað að gjöra menn hamíngjusama og er á móti peim sem viljalgjöra
svo mnrga hamingjusama. Ef hver maður aðeins gjörir eiun ham-
ingjusaman, pá verða allir pað á endanum. J>etta er stefnan í skáld-
sögunni minni.“
„Segið mér dálítið meira fr;á pess.u.“
„Með ánægju, fröken!“ Og svo liélt dr. Wallow áfram að segja frá,