Austri - 23.12.1892, Blaðsíða 2

N K. 3>”
A l' S T R I
137
meta mikils; og ]ia?i ]:>ví freniur, sem
bið ódýrara fyrirkonuilagið er einnig
mikln tryggnra fyrir pjóðréttindi vor.
Að eridingu viljuin vér taka ]>að
fram, að það er allur munur á pvi.
að sækja fast að ná peirri umbót á
stjórriorskránni, er allir erti sam-
dóma um, að fullinegði og tryggði
landsréttindi vor. ef hún fengist, lield-
ur en kasta út stórfé til pess að öðl-
ast ]>á er.durbót?! á hinni núverandi
stjóðnarskr i. er mest mun fniin í
auknum tilkostnaði við stjórnarfyrir-
komulagið. eins og vér liöfum áður
sýnt og sannað liór í blaðinu. o;
stendur enn með öllu óhrakið.
orinn.
Atlmgasemd íun fjórðunga-
sklptin eystra.
Rá er uú húið að halda eiun
amtráðsfuud í Suðuramtiuu samhvæmt
lögum II. júlí 1890, og gat |>ar eng-
ínn amtráðsmaður mætt úr Austur-
Skaptafellssýslu, |>ví að Skeiðará
var orðin ófær ura pær ínundir, og
var pað síðan lengi frain eptir sumri,
enda pótt lopt væri óvanalega kalt.
unz hún minkaði svo í kuldakastinu
seint í águst. að komast máttí yfir
liana. En líklegt telja kunnugirmenn,
að hún geti orðið ófær aptur að
sumri, ef |>A verða miklir bitar. Sýn-
ist petta vera greinileg sönnun pess,
að Austur-Skaptafellssýslu sé hentara
að vera í sambandi við Austuramtið
en Suðuramtið, pótt búast megi við.
að slíkt fari utan við amtmanninn yfir
Korðnr. og Austnramtinu. er virtist
vera alvcg frá pví á síðasta pirigi,
að getn, fund.ð nokkrar ástæður til
brejtingar á amtsskipaninní ? pessa
átt (sbr. Alpt. 1893 A. 455—57), úr j
pví að enginn í efri deild gat gefið i
honum npplýsingu(?!!). pað lítur ekki
út fyrir. að hann hafi látið svo litið !
að lesa neitt sem um petta mál hefir
verið skrifað i blöðin, en hafi hann
pekkt pað, pá sýnist svo, sem honum
hafi ekki pótt annað takandi til
greina, en pað sem bírtist í pingsal
efri deildar, og er slikt nokkuð ein-
kennilegur liiigsunarh ittur, som vér
sveitamennirnir eigum bágt með að
botna í, og verður oss pví einhvern-
veginn ósjálfrátt að renna buganum
til peirra orða (Jests heitins Pálssonar.
„að embættið verði stundum nokk-
urskonar skjaldbökuskel, sem vaxi yfir
höfuð embæ'ttismanninum, nái níður á
tær og taki frá lionum alla útsjón“
Amtmaðurinn hefir litið á „íslands-
kort“ til að sjá livað langt væri milli
sín og sýslumannsins í Skaptafells-
sýslunum, en líklega ekki til að sjá
afstöðu Austur-Skaptaféllssýslu við
Austuramtið og fjaria'gð bennar frá
Reykjavik. Jjað er liætt við að inarg-
ir skoði framkomu lians i pessu máli
semmeinsemi úr honum, eins og hann
sjálfur kemst að orðí, og parf hann
pó ekki að láta Austur-Skaptfellinga
gjalda pess, að pe,r hafi „strefað í“
að afnema amtmannaemba.'ttín. En peg-
ar embætti pessi sýnasig sem ópægileg-
an pröskuld og bjargfastan „þránd i
Götu“ fvrir frjálsri sameiningu peirra
héraða sem heyra undirsamalandsfjórð-
ung bæði samlcvæmt sögu landsins og
staðháttum ölluin. pá er par komin
uý og öffug ástæða til að lialda fram
afnámi slíkra ,.skrifstoí’uvalda“. Við
tillögur landshöfðingja í pessu máli
er pað athugavert, að honum íinnst
„óvíðkunnanlegt11, að fara pegar. að
breyta löguin, sem eru enn eigi kom-
inn til framkvæmda. og engin reynsla
fýrir liveridg ,,geíist“. en pegar er að
ræða um brevting á lögum u i skip-
iin prestakalla (Alpt, 13. 321). pá
íinnst houum pessi ástæða cnóg, eins
og hún reyndar er. pégar pnð er ó-
hafandi smn lögin ákveða, en nm
sl kt er o]>t vandí að segja. og pótt
margt í ]>restakallalögunum kunni að
vera óhentugt, pá er saint Sú brauða-
skipnn. sem par er ákveðin, sprottin
af tillögum merkra mauria og nákunn-
ugra. í h 1 u t a ð:.e i g a n d í b é r u ð-
u ni, en að útiloka Austur-Skapta-
fellsýslu frá Austuramtinu i lögum
11. júli 1899. v a r v i t a n 1 e g a e i n-
g ö n g u s p r o 11 i ð a f mó t. -
s ]> y r n u a m t m a n n a n n a gegn
liinni upphaflegu tillögu flutningsimuins
málsins á alpingi 1889 (p\ verandi
pingmanns Suðurmúlasýslu), og ges:n
eindregnuin vilj v Ansturskaptfellinga
sjál ra. jafnvel pótt annar amtmann-
anna reyndi Astæðulaust að lireyfa efa-
semdum um vi-lja peiria, sínu máli til
stuðnings. það mun fáum óvilhöll-
um'niönnuni skiljast, að ófært sé að
skilja nú pegar Austurskaptafellssýslu
frá Suðuramtinu i sveítarstjórnarlegu
tilliti, pannig að hún hati fyrst uin siun
saniegiidegan sýsluimum með Vest-
ur-Skaptafellssýslu. pótt peir „agn-
úar“ ssu h sem amtinaðurinn yfir ISÍorð-
ur-'og Austuramtinu taldi i pingræðmn
sínum, enda sagðist liinn amtmaðurinn
ekki geta séð nein torinerki á að koma
pessu á, og pað er ekki óliklegt. að
torveldara verði að koma á pvi fyrir-
| komulagi, sera landsliöfðingi liefir
i stungið upp á, heldur en orðið hefði
að rýina burta agnúum pessian, ef
lilutaðeigendur liefðu sýnt góðan >ilja
til pnss.
Breyting á sýslumannaembætt-
unum eystra getur átt æði langt í
I land, ef hún á að bíða eptir embætt-
| ismannaskiptum, eins og helzt litur
| út fvrir að amtmaðurinn f'yrir norðan
j ætlist til eða búist við.
' Tillögur hlutnðeigandi sýslunefnda
i og amtsráða bafa lika orðið æði
j margbreyttar og.sundurleitar, pótt all-
l ir sýnist bafa verið meðmæltir sain-
einingu Austur-Skaptafellss. við Aust-
uramtið, nema forseti amtsráðsins
fyrir austan (auitir.aðnrinn).
]»að væri betur að siðustu úrslit
pessa máls staði'estu eigi pau uminæli
(Jests Pálssonar um suma embættis-
meiín vora, aðsjóiuleildarliringurpeirra
sé óeðlilega takmarkaður, og peim
luetti víð að misskilja flest sem fyrir
augun beri, ef peím verði pað ein-
hverntíma á í ógáti, að reka liöfuðið
útundan skjaldbökuskelinni. J>að ætti
samt aldrei að takast, að „poka á
pnrðar-veg“ eðlilegum sjálfstjórnar-
Inöfum béraðanna með óeðlilegum
fjóðurbönduin.
Stafí’elli í Lóni 1. des. 1892.
Jón Jónsson.
ÍJTLE> DAR FIIETTIR.
—0 —
Bamlaríkin. J>ann 4. nóvem-
ber fór fram kosning um öll Banda-
rikin í Norðurameríku á peim mönn-
um, er kjósa skyldu forseta ríkjanna
fyrir liiu næstu 4 ár, og eru pað 444
menn er kjósa skulu eptir hinum nýju
kosningarlcgum frá 1.890, pví svo heflr
íiú f'jölgað ríkjum i sambandinu, sem
atkvæðisrétt hafa við forsetakosuing-
una, Er pví meiri hluti aðkvæða 223.
Einsog áður erfráskýrt í Austra
j er kosningarbnrittan að pessu sinni
I milli hins núverandi forseta, bershöfð-
j ingja Harrison sem forsetaefni ,.R e ]> u-
j b 1 í k a n a“ og málsfærslumamis Gro-
i vor C 1 e v e 1 a d. forsetaefni ,.D e-
I 7'
j mokrata11. Auk peirra buðn nokkrir
j fleirí sig f’rain, sem eigi voru nokkur
I l'kindi tíl að næíu kosningu, par á
j meðal, einn sósíalista og kvennmaður
j nokkur.
J>ann 8. növember var búið að
telja saman atkvæði allra kjósenda
og hai'ði Cleveland blotið 2i7 atkvæði
og verður liann pvl forseti Bandaríkj-
anna liin n.æstu 4 ár, eu liann tekur
fyrst við embætti simi í niarzmán-
uði 1893.
J>essi síðnsta forsetakosning j
Bandnrikjunum hefir allmikla pýðingn
l'yrir verzlan og viðskipti Norðiirállu-
nunina við Bandaríkin. pví liefði Harri-
son verið endurkosinn, pá voru engsr
líkur til að af mundi verða létt í
i bráðina hinum afarháa innflutnings-
| tolli, er pau svo kölluðu Mac-Kinley-
j lög settu fyrír fám árum. sem
I svo gott sem bamm aðflutninga
á flestum iðnaðarvörum frá Norður-
álfunni til Bangaríkjanna. Einnig er
par í landi afarhár tollur á ýmsum
óunnnmn vörmn. svo sem ull o. fl.
Eru pessi ólög ákomin til pess
að vernda einstaka stórauðuga verlc-
smiðju eigendnr í Bamlarikjunmn; en
allur alinenningur beflr par af bið
niesta ógagn og verður að kaupa
flestnr nanðsynjar siuar með miklu
bærra verði, en ef vöruflutiiingnr væru
greiðir béðan tár álfu til landsins.
Norðurálfubúar verða pví mjög fegnir
pessnm Úrslituili á forsetakosningun-
um. sem bnfa einnig nokkra. pýðingu
fyrir oss islendmga, með pví ull vor
kynni máske með tímanum að liækka
dálitið i verði við pað að innflutning-
ar tækjnst upp á lienni til Ameriku.
En eigi er strax að búast við
verulegum umbótum á innflutnings-
tollinum, pó pjóðin bafi með pessari
forsetakosningu sýnt eindreginn vilja
sinn í pvi að af væri létt pessuni af-
arháa innflutningstolli, pví efri mál-
stofan er enn skipuð pefm mönmim,
sem eru andvigir frjálsum aðflutning-
mn og liafa leitt í lög liin illrtemdu
innflutningslög Mac Kinleys.
En pessar siðustu kosningar ern
stórt stig til endurbóta, en hér er
við ramman rei]> að draga. pví að
hinir vellauðugu verksmiðjueigendur
spara ekkí mútúgjafir, og er sagt að
peir liafi við pessar síðustu kosningar
útbýtt mútum, svo mörgum milliómim
dollara skiptí. En pessi tollverndun
er svo ósamboðin frjálsu stjórnar-
fyrirkomulagi og svo skaðsamleg fyrir
alla alpýðu, að hún lilýtur bráðum
að falla fyrir tiðarandanum og nauð-
syn aJmennings.
Frakkland. þess befir áður
verið getið i útlendum fréttum hér í
blaðinu, að allmikil brögð hefðu orð-
ið að vinnumannaóspektum í Car-
maux á Frakklandi og mörgum pótt
að hin franskn lýðstjórn sýndi litla
rögg af sér til pess að sefa pær og
vernda líf og rettindi hinna fríðsam-
legu borgara. En nú er pað frain
komið, að vínnumönnum lietir pétt
stjórnin draga uin of tanm verk-
smiðjueigenda. pví 7. növember varð
par í Carmaux liinn voðalegasti at-
burðar.
Á mánudagsmorgun pann 7.
nóvemher f’ann bókhaldafi, sem gekk
útúr byggingu Carinaux verksmiðju- ^
í'élagsins, stóran böggul með hréfl
utan um. rétt fyrir utan hygginguna
O- böggullirin grunsamur. Hann
kallaði a skrifstofupjón nokkurn. að
nafní (-Jarin og segir honuin að gæta
að. hvað í bögglinum sé.
Carin tekur böggulinn npp. sem
honum f'annst að muni veg>i um 20
pd. og fer með hann im;í félagsbygg-
iuguna og tekur ]>ar með hægá bréf-
umbúðirnar utan af bögglinnm. og
innan úr umbúðunuin keinur járn-
pottur með loki yfir, og með pvíhann
grunaði að i pottinum væri „dynamit11,
pá fer hann strax og sa>kir tvo lfig-
regliipjöna, sem taka ]>ottinn með
mestu liægð og láta hann í klæði og
iara með allt sanian á lögreplustof-
una. ei var n 1. sal i stórri byggingu
i fjölfiirmi stræti.
En jafnskjótt og lögreglupjónarn-
ir og Cnrin höfðn sett frá sér pott-
inn i lögreglustofunní heyrðíst ögur-
legur hrestur sem 200 fallhvssum
væri bleypt af i einu. Á saraa
augnabliki tættist múrinn í bvgging-
unni. gólf. dyr og gluggar í smá-agnir
og voðalegur ir.ökkur huldi staðinn,
par sem byggingin hafði staðið og
nálæg hús. Var pað ógurleg sjón að
líta á er mökkurinn dreii'ðist. Allt
búsið var brotið og bramlað og bing-
að og pangað stná tæjnr oj tlyksnr
at' lögregliipjónumini, Garin og prein
mönnum öðrum. Til allrar bauiingju
var enginn i stofunni. Heiði í henni
verið húið. pá hefði pessi voíantburð-
ur kostað miklu fleiri menn lífið.
þegnr pessi sorglegi viðburður
barst til Parísarborgar, pá nráu bin
mesta ólæti og gauragangur á pjóð-
þíngi Frakka. Báru flokkarnir hinar
Pyngstu sakargiptir hver á annan.
pingmenn æddu íu sætum sinuni með
reídda hnefatia hver á móti öðrmn.
og varð að skilja suma hina lmrð-
vítugustu áflogasöggi að. Kenndu
margir stjórninni um petta voðaverk,
sem hefði hlotizt af pví, hve linlega
hún hegndi óaldarscgpj inum í €ar-
maux, svo vinmilýðurimi lieíði ástæðn
til að lmlda, að hann réði lögiun og
lof’um i landinu. þó frikendi á end-
iuiuni meíri liluti pingmanna stjórnina
af pessnm áburði.
En svo tóku Parísarblöðin við »f
pingiuönnununi og skömmuða-t i mesta
ákafa er siðast' frétt st.
Nú er sagt í ýmsum blöðum. að
á kominn sé fullur bandamanna samn-
ingur milli Rússa og Frakka. sem
lengi mnn liafa verið í unbirbúningi,
en ekki böfum vér enn séð í blöðunum,
að Frakka eða Rússa stjórnir h»d
kannast víð pað opinberlega; en P*ð
pykir benda á að petta mm» ekki til-
hæfulaust. að bæði þýzkalands- og
Austurrikiskeisari leggja nú fyrir
pingin lög, er mjög auka útgjöldin til
hersins, prátt fyr'r h'bU prönga fjár-
bag beggja pessara sambandsríkja.
En peim keisurunum pykir vera bezt
til pess trúandi, að leggja ekki pessa
aukau skattabyrði á liurðar pegnum
sínuin? neina peir sjái pað með vissu
fyrir, að petta sé alveg óumflýjanlegt
og mikíll ófriður sé í aðsigi. Eu
gamli Birmarck hefir sagt, að ekki
pyrftí að óttast almennt strið fyrstu
prjú árin, pvi að Rússar væru hvergi
nærri vígbúnir enn pá sem komiðværí
og mælir liann fastlega á móti pess-
ari aukning herliðsns sem alveg ó-
parí'rí að svo koimiu.
í liclg'ín er nú verið að ræða á
pjóðpingiuu frjá'lslegri kosninrarlög,
en par hafa áður verið í landi, og
bafa par orðið alhniklar óspektir