Austri - 20.06.1893, Blaðsíða 2

Á 11: 17
U S T R I
ne'ytið. Konungur liefir gengið fram
lijá aftn'mii í'ópetaembætta. járnbraut-
nrmálinu og öðrum þýðingnrniiklum
inálnm. er afgreidd voru f’rá stjörn-
inni. Daglega mú búast við ]>ví. nð
liægri menn komist að vuldum. Horf-
urnar oru mjög isjárverðar.
Vt-r purfum ekki að kviða styrj-
<>1(1 við Svia. Konungi er með lögum
i Svífijóð varnað því að lieija ófrið
af fyrra bragði. jþað á að vera hið
pólitiska mark Svipjóðar að lialda sór
utan við allan öfrið. er styrjöld ber
að höndum í Norðurálfunni. í pessu
efni ern irelsisfiokkarnir sammála í
báðum löndunum. Vinstri menn munu
efiaust leggja nokkuð í sölurnar til
pess að pessu marki verði náð. eða
til ]v ss að bæði rikin geti setið bjá
ófríði annara. þetta er hin reyndar-
lega pýðing ríkjasambandsins. Fáist
petta á aðra hliðina. en á hina hlið-
ina það að Noregur fái fulltrúa út
af fyrir sig í verzlunarmálum og
stjórnniálum, pá mun kon-ungur verða
vinsadli liér í landi en haim er nú.
Didrik (frönvold.
K VKNJS’ASKO LAliNJIi.
í 13. töluhl. ,.Austra“ p. á.
stendur ritgjörð nokkur eptir „Ereið-
dæling“ með ) firskript: ,,Á kvenn.
pjöðin íslenzka að fá frelsi?“ Fyrri
hluti hennar virðist vera. svar til ó-
nefnds höfundar, er næstliðið ár hefir
ritað i „Austra“ um svipað efni, en
litið í ljósi aðrar skoðanir en liöf. á
máliiui. „Breiðdæl." fer mörgum orð-
um um hæfilegleika og réttindi kvenna
o. fl. Að lokum snýr hann máli sínu
til alpingis og skorar á pað, að koma
áleiðis kvennfielsismálinu. í uokkr.
nm kafla ritgjörðar pessarar er mikið
talað um skólagöngu kvenna á lærða
skóla, siðan koma kvennaskðlarnir til
sögunnar sem ekki eiga uppá pall-
horlið hjá höf. Hann dæmir um pá,
eins og mörgum hættir við að dæina
um pað scm peir pekkja ekki til
hlýtar. Höf. segir fortakslaust, að
stúlkur „læri par helzt pað sem aldr-
c*i kemur að gagni“. |>essi orð eru
ihugunarverð, pví sárt væri til pess
að vita, ef petta væri heilagur sann-
leiki.
jþeir sem vel pekkja til. vita fyrst
og fremst. að allmargir lielztu menn
pjöðarinnar hafa upphaflega samið
reglugjurðir fyrir kvennaskölana, end-
urskoðað pær síðan og umhætt pað í
peiin, sem purfa pótti. I reglugjörð
skólans eru tiltekuar og ákveðnar
námsgreinar pær, sem keuna skal par.
Hvona er pví að minnsta kosti varið
ineð Laugalandsskólann. Forstöðu-
konan ]>ar hefir jafnan leitað leið-
heiningar lærðra manna í kennslu-
inálum og ráðfært sig um allt, seiu
íncst er vaiðandi. Merkur, lærður
maður hefir í mörg undanfarin ár
haldið opinhera fyrirlostra við skól-
ann um ýrns efni, grasafræði o. fl.
en optast viðvíkjandi heilbrigðisfræði.
Af hóklegum námsgreinum er
par fyrst og siðast lögð mest sturnl á,
að kenna námsmeyjum móðurmálið,
hvort sem námsgreinin er kölluð ís-
lenzka eða danska; miklum hluta
hóknámstíma skólans er eimnitt varið
til að kenna peim að skilja pað til
hlítar og rita pað rétt og vel. Líka
er reikningur kenndur mjög nákvæm-
lega bæði einfaldur og praktiskur
f»6

nas—•—snit-wn
j húreikningar, og vandasamur og
! marghrotinu reikningnr t. d. rentu- og
J próseiitureikningur o. fl. p>á er sága,
i Islamlssaga og ðgrip mnnnkynssög-
I nnnar. laudafræði og sönglræði. Ein-
stöku stúlkur fá tilsögn t undirstöðu-
I atriðum enskrar tungu og organspili.
Bæluir pær, sem lesnar eru á
i Lntigalandsskóla og notaðar viðkennslu
eru inargar nefndar á nafn í grein
poirri um Laugalandsskóla, sem prent-
uð var i „Austra" fyrir 2 árum.
Hver, sem kynna vildi sér mál petta
rækileg.a getur par séð hvort slikar
bækur muni ekki vera pess elnis, er
telja ir.egi með „nytsömiim bókmenut-
um“ peiin. er höf. vill pi láta kenna
á kvemiaskúlum. Nánisgreinar pær,
sem upp voru tuldar eru líka flestar
hinar söniu. sem farið er að kenna
börnuin og unglingum á hetri heimil-
um út um allt land. Og pað er vist
að einrnitt til pess fara raargar stúlk-
ur á Liiugal.skóla að nema par pa\
sem pær ætla ’sér að kenna börnum
og unglinguin síðar meir. og á að
verða peim að gagni. |»ær, sein par
byrja á enskunáini gjöra pað opt af
pví pær ætla sér pá til Ameríku.
Af verklegum námsgreinum legg-
ur forstöðukona skólans vissulega lang-
mesta áherzlu á. að kennt sé að
sauma allan fatnað, smáan og stóran
úr hverju pví efni sem fyrir hendi er.
En pað virðist lika sjálfsagt, að á
kvennaskóla hljóti nð fást kennsla í
liverskonar brevttum hannyrðtim, sem
margri ungri stúlku getur veitt sak-
lausa og góða skemmtun. I fornsög-
uin voruni má víða sjá. að frjálshorn-
nr konur liafa stundað fagrar hann-
yrðir. Og livar, ef ei á kvennaskóla
ætti að kenna að húa til íslenzka
kvennbúninginn. sem pjöðiii hefir liaf't
mætur á og heiðurafi augum annara
menntaðra pjóða? J>að pykir prýði
í gestastofuiiKÍ, sem til er á flestum
bæjum, ef par blasir við gestinum
iogur mynd, vel sattmuð, eða annar
snotur hlutur, sem húsmóðirin gcym-
ir sér til gleöi og endurminningar um
hið ljúfa og skemmtilega skólalíf á
æskuárunurn. J>ar að auki er ]>að mjög
sanngjarnt, eins og höf. úr llreiðdal
segir litlu áður en hann nefnir skól-
ana á nafn, að „hvort sem pað er
karl eða kona, 4 hvoru lýrir sig að
vera frjálst að ná peirri fullkomnan
sem pau vilja og geta?" Hafi'pví t.
d. einhver námsmær ekki neina löhg-
un eða eí’ni á að læra pær hannýrðir
sein menn kalla nytsamlegastar, lín-
saum eða vaðmáls- eða klæðisfata-
j saum, en hefir hæði efni og vilja til
j að leggja eingöngu stund á breyttu
l hannyrðirnar, livað sem pær kallast;
er lienni pað pá ekki frjálst að öllu
leyti? Eða á skólastjórnin eða for-
stöðukonan að fyrirbjóða slíkt? Myndu
menn álita pað samboðið frjálsuin
skóla lijá pjóð. sem ann öllu frelsi?
það er harla óliklegt. Ef í'orstöðu-
kona með orðuin og dæmi sínu lýsír
ylir pví, að meira séu virði hinar^
„nytsamari ■ hannyrðirnar-1 hefir hún
gjört pað, sem henní bar í pessu
efni.
Hpphatíega var ákveðið að kenna
skyldi öllum námsmeyjum á Laugal.-
skóla íuatargjörð. Siðan l'óra ein-
stöku stúlkur að hiðja uni að vera
undanpegnar pví skyldustar'tí, og veitti
íorstöðukonan pað; lagðist pá sú venja
niðui'. Nú matreiða par að eins pær.
sem til pess hjóðast, eða samíð er
i við um slik störf. Reglulega bústjórn
virðist ekki lmgsaniegt að kern.a megi
| tií gagns á kvennaskölum. nema peim
! er um leið væri einskonar búnaðar-
skóli. En „barnfósturstörf’1 eða verk-
leg meðicrð á börnum, er ekki auð-
sætt hvernig kenna matti á, pessum
skóluni. Líklegt virðist, að til p<*ss
pyrfti sérstaka stofnun. sem vér ís-
lendingar eigum ekki emi.
Eorstöðukona Laugalandsskólans
liefir samt á margan hátt og sífeld.
lega gjört sér far um, að innra>ta
námsmeyjum sinnm liversu mikils-
varðandi sö týrir pa*r að kunna rétta
og gúða meðferð á hörnum. . Hefir
hún talað uin petta fyrir peim seint
og snemma á keiinslustunduin með
smá-fyrirlostrum úr bökum inerkis-
lækna og hoilsufræðinga og eptir
reynslu, og utanskóla pegar eitthvert
atriði gat vakið eptirtekt á slíku. Um
petta allt vita pær bezt sjálfar og
gcta hezt horið henni vit.ni, pó „Breið-
dælingurinu11 viti pað elcki.
Kona í Eyjafirði.
Herra ritstjóri!
Meðan pér voruð fjærverandi,
hofir „B“ nokkur skrifað í 13. thl.
Austra grein móti grein eptir mig
í 33. tbl. f. n. Af pví að pessi
grein mannsins er að minni ætlan
samin rctt til málamynda, par sem
hann kemur með engar ástæður fýrir
innli síiiu heldur tómar tilgátur og
útúrsnúninga, pá vil eg skora á yður
að taka pessar fáorðu athugasénulir
mínar í hlað yðnr sem fyrst.
Eg pykist vita að inenn inuni
pakka mér fyrir, ef eg hlífi peim við
uð lesa upp aptv.r alla roffítna
hans „B“, og pvi tek eg að eius
ávöxtinn eða niðurstöðnna, svo eink-
isverð sem hún er eptir allann til-
gátuferilinn. par sem öllu ægir sam-
en, og jafnvel pjófnaðaráburði; en
,,B" mun kalla pað röksomdir.
Eg set hér pá uiðurstöðuatríðin
hans ,,B“ orðrétt.
„Sé pví haldið fast fram að kon-
ur komist ekki eins langt í andlegu
tilliti sem karlmenn, pá iriá finna á-
stæðuna til pess. að pær hafa enu
haít svo lítið tækifæri til að meunta
anda sinn og hressa skynsemina. það
er áreiðanlegt og vist, að efeinn ætt-
leggur stundar pungt nám, er mikla
umhugsun parf' til mann fram af
manni, pá verða hinir síðari kvistir
ættleggsins gæddir rneiri andans hæfi-
legleikum af náttúrunni en hinir i'yrri’*.
J>etta er rétt, en „B“ gjörir hér ráð
fyrir að tramförin sé ekki ættgeng
(sjá síðari -liðinn) nema í karllegginn,
en pað er algjörl. rangt álit; fram-
förin er tiltölulega jöfn eptir eðlisl’ari
kynjanna í háða leggi. hér sem ann-
arstaðar í riki jarðlifáius. Svo heldur
„B“ pannig áfraín: „Yæri petta
heiinfært til kvennpjóðarinnar, mætti
ætla, að eptir fleiri a;ttliðu, er allir
stunduðu eflingu sinna andlegu hæfi-
legleika, jafnfrarat pví að alvarlegt
kap.p vjnri lagt á líkamlegar æfingar,
og ullt pað er styrkti og eíidi likam-
ann, mundi konur ná karlmönnum
og verða allt eins l'ærar til allra
andlegra starl'a sem karlmenn11.
Er almenningur nú ánægður með
svona lagaða spádóina? Sé pað, pá
er eklci til neins að skrifa eða tala
annað en pað sem hver vill helzt
heyra, en sé pað ekki. pá má verða
gagn að pví að segja éitthvað, og í
pví trausti held eg ái'ram.
Yilji menn ómnka sig að hera
saman greinar okkar beggja hlut-
drægnislaust, hljóta meðalgreindir
menn að sjá að skoðanamonur okkar
í pessu máli er enginn, hvað atgjörfi
kvensa snertir frani á vora tíma. „B“
segir sem eg að kvennfólkið sé á ept-
ir bæði hvað líkaml. og audlega at-
gjörfi snertir, en hann heldur (,,B“
viðhefir orðin „nuetti ætla“, ogerupau
sönm merkingar) að pað geti náð
karlmönnunum. og hér er pað sem
okkivr ber á niilli, pví að pað held
eg að ekki geti orðið, nemn pvi að
ei?.s að hægt sé að gjöra pað krapta-
verk að láta karlmennina reyna hvorki
a hug né hond um næstu púsundir
ára. Menn hafa liér ekki gætt pess,
eða vita pað öllu heldur ekki flestir
hverjir. að jarðlífið fylgir ákveðnulög-
mali sér tíl fullkomnunar, og öfugu
við pað. sem flestir mxndu ætla; pað
er enn á fnllkomnunarskeiði eða með
öðrum orðum. sköpunarverkinu er enti
ekki lokið að dómi visindavma; sé pví
sumt af lifi jarðarinnnr orðið á eptir.
svo sem kyrrahafslífið, pá hlýtur pað
að hörla fvrir hinu styrkara lifi, ef
peiin lendír saman í bardaganum fyrir
tilveru sinni; pessa hafa menn ótölu-
leg dæmi í heiminuvn önnur en pessi,
og pað sem inerkilegast er, pví jafn-
ari og mildari sem lífsskilyrðin eru,
pví meir hægfara er framförin ena
fullkoninun lífsins og pess minna mót-
stöðuafl hafa lífsverur peirra skilyrða
er peim léndir smnan við aðrar sam-
kynja lífsverur og sem alizt hafa upp
við erfiðari lifsskilyrði; af pessu lög-
máli, sem enginn visindnmaður nú
efar að sé rétt, dreg eg pá ályktun,
pvert ofnn í „B“ að hiiigað til baíi
kvennfólkið húið við mildari lifskjör
en kailmenn og af pví sé koniinn
hæfileikamunur karla og kvenna.
Eins má ímynda sér að 2ja puml.
hæðaraukinn á enzka kvennfólkimi
nú á fjórðungi aldar, oigi par rætur
sínar, nl. j mildari lifskjörum. pví að
eigi getur „B“ pess að kvennfölk petta
liaíi harðnað eða styrknað að sama
skapi og væri pá hæðpessi veikleika
en ekki styrkleika merki; hins vegar
tel eg vist að sagan só lýgi.
Eg vi 1 gjöra pessa athugasemd
hreði mín vegna og málsins, en eigi
til að svara „B" sérstaklega eða til
að kveykja nýjan óvildareld; og pó eg
viti að sumir bera övildarhug til min
íýrir skoðanir minar, svo sem vera
mun um penna„B‘!, pá mun eg samt
óhikað eptir sein áður lýsa skoðunum
mhium á alinentium málum ef mig
langar til að sesja' oitthvað um
pau eða ef, á mig verður leitað út,
af peiin,. tins og hér á sér stað.
þorv. Kjerúlí.
Strolcumaður og óknyttamaður
sunnlenzkur, að nafni Bjarni Sigurðs-
son, frá Bjálmholti í Rangárvallásýslu
og síðast á Kólvíðarhól og Reykja-
vík, var hér höndlaður af hreppstjöra
Bjarna Siggeirssyni pann 15. p. m.
um borð iffiskiskipinu „Emilie11. skip-
stjóri Törr.eseu, ,er, hér heflr legið um
mánuð. Hafði Bjarni pessi ráðið sig
á skipið til J.fielcjái’ í suniar er hann
kom að sunnan. En fyrst kvaðst
hann sendur'af stórkaupmanni Thom-
sen í Reykjavik austur á Djúpavog
til pess að fá par útmælda loð fyrir
verzlunarhús. er herra Thomsen ætl-