Austri - 18.05.1894, Síða 2

Nk: U
A U S T H J.
54
Gott væri l:kn ef ]iað vilcli frajða os.<
um, hvort tilhæfa sé i ]>ví, er „Fjall-
konan" segir um bollaleggingar ping-
inanna í Bandaríkjunum iim að setja
tollá hjónabönd ])au, er auðugar
stúlkur þaðan úr landi giptast til
Evrópu. Og ef pví ]>ykir inálfrelsi
inisboðið með ]>ví, að ,,agentuuum“ sé
bannað að gjöra nllt hringlandi vit-
laust hér á, landi íneð ýkjum og æs-
ingum og staðlausum draumóra-lýsing-
um á ókunnu landi, skyldi pví pá ekk]
líka finnast fundafrelsi misboðið með
ráðstöfunum peim, er gjörðar voru í
sumar í Ciiicago til að aptrn æsing-
um meðal atvinnulausra manna? (sji
,.Lb.“ 68. tbl.).
Hér er nú komið dálitið sýnis-
horn af afstöðu „Lb. til vesturfiutn-
inga-milsins, og parfekki tieira. til að
tína ]>ví til sönnunar, að þessu mil-
gagni sé kappsmál að teygja fleiri og
fleíri htðaii af Fróni vestur um út-
lia.f. En hitt er kunnugra en frá
þurfi að segja, að mörgum hér á
la.ndi er mjög illa við vesturflutninga,
og telja pá hið mesta skaðneði fvrir
land vort, mundu því sumir gjarnan
vilja aptra þeim með öllu leyfilegu
móti, en þegar um það er að ræða,
livaða ráð sé leyfileg, þi geta menn
greint nljög á, þvi að menn eru mis-
jafnlega vandir að meðuluni til að
hafa sitt frarn, og sunium er gjarnt
að grípa til örþrifsráða. En að þing-
ið siðasta liafi viljað varast öll slík
ráð er full-ljóst á ineðferð þess á frv.
því, sem hér er um að ræða. það er
engin furða, þótt frumvarp, sem er
samið á mjög stuttum tíma, þegar
margt annað kallar að. verði eigi sem
vandaðast í öllum greinum, og beri
keint af fljótvirkni, enda virðast flutn
ingsmenn þess eigi hal'a gefið því næg-
a.r g.ætur, að með ákvæðum um ábvrgð
útflutningsstjóra á skuldum útfara
mundi öllum iiér um bil fyrirmunað
að takast þa.nn starfa á liendur, og
ineð því alveg girt fyrir útflutninga
með löglegu móti. En þetta var lag-
að af iiefndinni, sem þingið setti, og
flestir flutniiigsmannanna sátu í, og
her nefndarilitið vott um það, að
þeir liafi ekki viljað ganga of nærri
almennum mannréttindum. J»ar segir
svo:
„Vér viðurkenuum ]>að sem eitt
af liinum dýrmætustu réttindum hvers
manns, að geta frjilst og óhindrað
flutzt þaðan, sem hann er óánægður
með kjör sín; þangað er liann gjörir
sér von um betri framtíð. Að voru
áliti er það því eigi rétt, að löggjöfin
setji neinar skorður við fólksflutningi
til annara laiula, nema þær, sein nauð-
synlegar eru til tryggíngar þvi, að
samningar þeir, sem við útfarana eru
gjörðir, sé Læði réttmætir i sjálfu sér
og verði eigi rofnir bótalaust: að að-
búnaður útl'aranna á leiðinni sé við-
unanlegur; að fólk sé eigi æst til út-
flutninga með fortölum þeirra inanna,
er gjÖra sér það að atvinnu, að ginna
menn til að yfirgeta ættland sitt, og
loksins að menn stijúki eigi úr landi
frá óloknum skuldum eða öðrum ó-
bættum sökunr'. (Alþtíð. 1893, C.
499. bls.)
En nefndin kannast jafnframt við,
að það sii næsta örðugt og jafnvel
ókleyft, að bæta til hlítar úr göllum
hinna gildandi útflntningslaga, og af
þessum örðugleikum hafi það leitt, að
sumar tillögur henuar nrðu svo lagað-
ar. að mirnii hiuta nefndarhumr þótt.i
ísjárvert að lögleiðu þær. eflaust með
tilliti til þess, hvernig slikum ákvæð-
um mundi verða beitt af þeiin, sem
óvinveittir eru vesturförum. Af þess-
um tillögum var það felt: 1) að banna
að halda raiður eða fyrirlestra í þeim
tilgangi að æsa menn til að flytja af
landi burtu. og 2) að útfari vrði að
liafa vottorð frá hreppsnefndarodd-
vita og lireppstjóra í þeim hreppi, er
hann átti síðast iieima í, að þeir hafi
ekkevt að athuga við útför hans1. En
þeirri tillögu var haldið. að banna
mætti iiílendum mönnum landsvist fyrir
ólöglegar útfara-æsingar, en til þess
átti samt að þurfa dómsúrskurð. ()g
þetta virðist alls ekkert óheyrilegt á-
kvæði, þegar það er boríð saman við
ýmislegt svipað, sem viðgengst í „hin-
um menntaða heimi“ og varla er að
óttnstað dómstólarnir nnindu beita
því um of, en það gæti verið gagn-
leg áminning fyrir óhlutvanda skrum-
ara og samvizkulausa æsingarseggi, er
ekkert hirtu um hvaða ógöngur þeir
leiddi fó!k útí, ef þeir hefðu að eins
sína peninga, og hver getur ábyrgzt,
a.ð eigi komi sl kir ,,agentar“ liingað
einhverntíma, þótt aldrei nema ,.14>“.
vilji segja, að Baldviu, Sigurður og
Sigtryggur kunni ekki að ljúgi. og
svik si‘ aldrei fundin í þeirra munni?
Líti nú ólilutdrægir menn á mál
þetta, og dæmi svo uur, livort þingið
hafi viljnð með þessu marg-umrædda
lagafrumvarpi banna allan fólksflutn-
ing úr landinu, eða „klafabinda hvert
landsins barn við sína.r fæðingarstöðv-
ar“ eins og ,.Sam.“ kemst að orði,
Svo ófrjálslyndir munu engir al-
þingismenn vera, en mjög almenn
ínun sú skoðnn vera hæði hj i ]>ing-
mönnum og öðrum, að margt fólk sé
ginnt af „agentunum“ sjálfu sér til
skaða vestur um úthaf á eyðuslétturn-
ar bergmálslausu, þetta draumaland.
þar sem inargur vaknar við vondan
dfa.um, þar sem þrengra er útgöngu
en inngöngu, þar sem injög margir
eru vitanlega óánægðir og vilja fegn-
ir komast heim aptur ef þeir gætu,
þar sem suniuin finiist þeir jafnvel
vera „ánauðugir, svínbeygðir þrælar'b
En hvað sem þessu líður, og hvað
sem sumir kunna að lialda um skaða
þann, sem vort fámenna land muni
híða við vesturflutningana, þá ætti
hver að vera frjáls að fara sem fara
vildi, og hver að vera sem vera vildi,
menn ætti livorki að hafa í frammi æs-
ingar gegn vesturförum eða með þeim,
fieldur lofa reynslunni að tala, og
hún talar sannarlega ekki allt til
meðinælis með vesturflutningum -—
fvrir pað tjáir ekki að þræta, það
1) Aestanblöðin og „agentarnir11 )
hefði líklega ekki haft ástæðu til að
amast mjög við pessu ákvæði, ef hér
hefði að eins staðið „hreppstjóra“, því
að þótt hreppsnefudaroddvitinn geti
verið embaittismaður, pá er hrepp-
stjórinn jafnaðarlega bóndi, en það
muu vera stöðugt viðkvæði „agent-
anna“, að það sé ekki aðrir en em-
bættismenn, sem sé verulega mótfalln-
ir vesturllutningum, og komi sú mót-
spyrna þeirra ekki af rækt við ætt-
jörðiua, heldur af því að þeir sé
launaðir þótt ólíklegt sé, að „agent-
unuin“ þurfi að vaxa í augum laun
sumra þeirra, þegar þau eru borin
saman við það. sem verkafólk á að
hafa í Aineriku eptir sögn sjálfra
Vesturfara.túlkanna.
sýna mörg bréf þaðan að véstan, þótt
fáir setji slíkt í blöðin, og hinir leið-
andi þar vestra virðast leggja allt
kapp á að bæla slíkar raddir niður,
og hepta þannig málfrelsið með þvi
að láta hvern þann eiga von á skömm-
um, sem segir að þar sé ekki gott að
vera. Eg fvrir mitt leyti er fjarri
því að halda á móti öllum vesturflutn-
ingum, eða efast um það, að mörg-
um gæti liðið vel þar vestra, og það
er ekki ætlun mín, að þjóðin í lieild
sinni hafi beðið heilmikið tjön við
slika úfflutninga, sem verið hafa til
jafnaðar árin 1880—90, helclur
hygg eg að þeir geti orðið henni til
gagns í ýmsu tilliti, en hins vegar
held eg að fa.rand-„agentarnir“ megi
missa sig öllum að skaðlausu, bæði
þeim sem fara viljaog liinum, sem vera
vilja. J>eir kveykja margar Cilyonir
hjá þeim sem fara, en vekja óróa og
ala þolleysi hji hinum, svo að öllu
fer heldur aptur en fram þar sem
vesturfarasýkin liefir gagntekið fólkið.
Vér þurfum ekki aðláta þessa erind-
reka útlendrar stjórnar kenna oss þá
„landafræði1*, að Jsland sé öldimgis
óbyggilegt, lieldur viljum vér hafa
frié fyrir þeim til >ið reyna, livort
eigi má bjargast bér með því að leggja
eins vel fram krapta sina. eins og
menn eru neyddir til í Amer ku. Eg
get að lyktum tekið undir þessi orð
síra. Matthíasar Jochumssonar, þegar
hann mælti fyrir minni Vestur-Is-
lendinga í sunmr cr var, og lét upp
álit sitt á vestiirflutninguni frá Ts-
lancli á þessa leið: ,.Eg vil fram-
hald þeirra, en með meiri stillingii,
r.iðspeki og liófi en hingað til“ (Lög-
berg“ 1893, 60. tbl).
Búi.
pt. Hi-afnagili i Evj iíirái 15. apríl 1894.
Herra ritstjóri.
Eg lofaði yður eptir að eg fann
yður í vestanför miniii í haust, að
senda yður einhverntíma línu, en
þetta hefir dregizt móti von og vilja
allt of lengi, og þó er betra seint en
aldrei. Eg varð feginn að losast iir
hinum háværa glaumi og eyrðarlausa
skarkala Ameríkulífsins, sem ekki gat
samrýmst við eðlistilfinningar m nar á
elli árum. J>ar er að vísu fjör, andi
og líf á langt um æðra stígi eu hér
og öll verkleg kunnátta í vaxandi lram-
för meira en annarstaðar, eins frjóf-
semi og arður náttúrunnar, og frelsið,
já lagalegt frelsi; en það er því mið-
ur of nijög undirokað af ranglátu ó-
frelsi og eigingirni hinna sí- fjárþyrstu
mammonsdýrkenda og auðkýfinga, sem
á allavegu reyna að undiroka hina
minnimáttar með fébrögðum og alR-
konar lagakrókum og flækjuin eptir
því seni mammon gamli blæs þeim í
brjóst. (3g ríkjandi aðaltrúarjátning
Ameríkumamia er sjálfsagt hinn mátt-
ugi „dollar“, sem allt er unnið fyrir,
og einkis er sviflst við að leggja í
sölurnar fyrir, ásaliit metorðum og
makindalífi, auðvitað eru þó á þessu
undantekningar. .Nú í haust og vetnr
munu vera heldur harðar tiðir eða
þröng í búi þar vestra víða meðal
landa sökum peningaskorts og annara j
óþæginda; einkum af lágu hveitiverði, |
sem alltaf er að stíga niður ár frá J
ári og nú komið ofanfyrir 50 cents J
Buchelið, en hveitiræktin cr eins og i
allir vita a.ðal-atvinniivegur benla 1
þar, og nokkur kvikfjár- og griparækt.
J>etta hefir steypt og er að steypa
mörgum á höfnðið fyrir skuldaþunga,
þá er u])]iskeran hregzt.
Mér liefir verið skrifað af trú-
veiðugum manni í liaust að vestan, að
aldrei hafi jafnmargir strokið burtu
frá öllu sínu fvrir skuldir, og nú í
haust, og telur þar á meðal 2 landa,
er eg læt hér ógetið að nafngreina.
en þekki þó, og kveður hart að fá
vinnu, og þó með lægra kaupi nátt-
iirlega, og lætur mjög illa af núver-
andi ástaiðum skuldugra bænda. sem
því miður eru ofmargir; svo ekki lít-
ur út fyrir að glæsilegar séu vestur-
fara vonir í ár; og þó kvað emi 2
kanadiskir mann-smalar vera komn-
ir til íteykjavíkur i þeini tilgangi,
hvernig það fer, leiðir framtíðin i
Ijós; en merkilegt er það, að landar
láta freinur ginnast af fortölum þeirra
en sögusögn hinna er jafnvel tilþekkja
og satt vilja mæla.
Mér bregður liér við kyrrlífið, en
aptur sé eg glöggjt, hvað peninyaleysið
í landinu gjörir illt að verknm, og
liindra virkilegar framfarir og margt
fleira, en samt iðrast eg ekki heim-
farar minnar.
Með vinsemcl og virðingn
Jönas Jbnsson frá Sigljlvík.
(barnakennari).
|» ;i cg sá ísland aptur.
-
|>ú fóstramin með fannaskautið hvíta,
þú forna land er æskutryggð mér bjóst,
mér auðnast nú i elli þig að líta
og aptur livíla við þín móði.rbrjóst.
Æ, komdu sæl! og sunnubjört á vanga
með svipinn tignar, faðmina kærleik-
ans.
ti! þin mitt hjarta’ og Iiugarmegin
langar,
sem heitmey þráir fundi nmuistans.
Frá þér eg villtist fyrir niu árurn,
í fjarlægð lmrtu Yesturheims á grund,
par sem að blönduð böls- og harnni-
tárum,
mín biðu kjör — þó stundum gleddn
lund.
þangað sem gtdlkálfs goða-fórnin
drottna.r,
er glötun veldur sannri ’trú og dýggð,
en ástin helg af eigingirni rotnar
sem undir felct í lnigrenninga-byggð.
|>ar fagurt er og frjófsamur lífs-arður
með fullsæld holds og munaðarins lyst,
það er réttnefndur Edens jnrtagarður,
en Eden ganfla' er fyrir löngu misst;
því enn þar liggnr lævís svika naðra
und Ijósum meið, í ráðvendninnar hjúp,
er flekar mann á freistinganna jaðra,
og fram í kolsvart óhamingjndjúp.
Allt öðruvísi ertu, fóstran góða,
þó yngismeyja-roðinn sé af kinn
og kæran vanti kornskerunnar gróða,
og kuldahregg á möttul falli þinn—
þá ertu Jaus frá ofmetnaði’ og þjósti,
og íllra svika þú ei fyllir ráð;
en eldur brennur undir þinu brjósti
sem örfar inann á framtak, þol og
cláð.
Hjá pér býr friður, frelsi, rö og næði
þó f'ullsælunnar megin- vanti -föng;
og skáldin ortu um pig frægðarkvæði
svo af’bragðsfogur, tryggðarík oglöng.—