Austri - 19.02.1895, Blaðsíða 3

Kr 5
20
A U S T R I.
sóttin hér að reglulegri pest sökura
hinna heitu S. rykvinda um það leytið
(fóru allir ór „galopperende lunge-
svindsot"). — 1 Kelduhverfi dóu 5,
og var pó einn (Eid. G-.) lagstr bana-
leguna áðr; var Erlcndr gamli Gott-
skálksson frá Asi þeirra merkastr;
hann var á 76. ári (f. 24. júlim. 1818).
Hann dó 19. jiiním. Erl. sál. var
manna gerðarlegastr á sálu og likama
og stórgreindr, og raentaðr vel, sér-
staklega í heimspeki, guðfræði oglög-
fræði, enda var hann um langt skeið
ára sáttanefndarmaðr, sýslunefndar-
maðr, hreppsnefndarmaðr og hrepp-
stjóri; hann sat og á 2 alpingum
(1871 og 1873), enn á alþingi ga.f
hann sig ekki mjög frara, og þótti
þar fremur hringiðu-kennt, að því, er
hann sagði sjálfr; hann var og hinn
úrræðabezti maðr í hverju sem var,
enda leituðu margir ráða til lians allt
til banadægrs hans. Um aðra dána
mun „Austri“ hafa getið.
Yesturt'arir urðu aíls öngvor nú
ór þessu Héraði, enda dýrðin lítil að
frétta ór því amerikanska nú.
Málaferli hafa töluverð verið
þetta ár í Kúpasveitinni, og þaðan
útgengin sum austr .á bóginn, einsog
að undanförnu, og vil eg sem fæst þar
um tala; enn nóg þykir alþýðunni um
þref það, enda er flest af því uppá
landsins kostnað!?!
Þ- J-
„Eréttir úr Austur-Skapta.fells-
sýslu d. s. 5. des. 1804“.
Fréttir þessar eru að sumu leyti
óljósar og að sumu leyti villandi,
Yerzlunin á Papós hefir að engu verið
betri 1894 en 189 5. Fjárkaup Coghills
bættu að vísu mjög verzlun manna,
en að Papósverzlun lia.fi verið fröm-
uður þeirra mun eigi lýðum ljóst. Ef
svo befir verið hefði bréfritarinn
gjört vel í því að láta þess getið,
henni til verðugs lofs. Fjártökuverð
Papósverzlunar var alveg hið sama
1894 og 93. Sauðfé úr 0ræfum,
Suðursveit, Mýrum og Kesjum var
tekið með sama verði í haust og 1893.
Verðið 2—3 krónum minna fyrir kind-
ina en á Coghills-markaðinum. J>ótt
fáeinir gamlir sauðir í Lóni hafi lagt
sig á 17 krónur, þá er það allt of
sérstakt til þess að það verði rétti-
lega talinn almennur prís. Elestir
Austur-Skaptfellingar rnnnu hafa átt-
að sig þegar i stað á tilboði kaup-
manns 0. Wathne nema ef til vill
bréfritarinn, því tilboð það sem
Randulph hafði verið gjört var þegar
apturkallað. Enda mun ritstjóra
„Austra“ nú vera orðið kunnugt um
hvaða stefnu allur þorri Austur-
Skaptfellinga hafa tekið í verzlunar-
málinu. Væri veltilfallið að hann
vildi skýra frá því í blaðinu svo allir
yrðu sannfróðir í þvi efni.
* *
Oss er kunnugt um, að flestir
Austurskaptfellingar fvrir sunnan og
vestan Ájmannaskarð munu hafa
hallazt að stórverzlun O. Wathnes og
pautað vörur hjá honum.
Ritstjórinn.
Sitt af liverju.
—e—
„Upp aptur“ (dacapo).
Einhverju sinni var Carl konung-
ur hinn 45. staddur við skotæfingar
Korðraanna á Garðamó við Kristjaniu
og sá þar eiun hermann hæfa beint í
markið, og hvópaði þá konungur til
hans: „Upp aptur!“ Hermaðurinn
hleypti aptur af byssunni og hitti rétt
í ])unktinn sem fyrri. „Fyrir þetta
áttu skilið spesíu, lagsmaður“, sagði
konungur um leið og hann rétti pen-
inginn að herraanninum, sem lmeigði
sig fyrir konungi og sagði um leið og
hann tók við spesiunni: „Upp aptur,
yðar hátign!“ Konnngur skellihló, og
allir hermennirnir, og gaf hermannin-
um, sem hann beiddist, en bað hann
samt ekki um að endurtaka skotfimi
sína einu sinni „upp aptur'b
Fyrir utan Hamborg er risinn
upp nýr töfralæknir, er hefir fjarska
mikla aðsókn á hverjum degi, opt
svo hundruðum skiptir. Maðurmn var
bláfátækur daglaunamaður og býr þar
fyrir utan borgina í lítilfjörlegum kofa.
Hann þvkist af hnakkasvip og lmakka-
hári sjúklinganna fá séð, hvað að
þeim gengur, og græðir stórfé á degi
hverjum.
Trúlofunarliring Lúters á nú
ekkjan eptir Barón Hartvig Leeman
í Xewvork.
Eptir dauða Lúters missti ekkja
hans Kr. Bora hringinn á ferðalagi;
hafði hún geymt hringinn ásarat öðr-
um dýrgripum í ferðakistli er tapað-
ist á leiðinni. Seinna kom hring-
urinn fyrir í Eisleben, og þá buðu
siðabótarmenn strax 8000 pund sterl-
ling fyrir hann en fengu ekki. Síðar
var hringuriun seldur við miklu hærra
verði, og nú er ei gott að gizka á
hver ösköp yrðu í hann boðin.
í hringnum er forláta Rubín,
sem á að tákna Kristi blóð, og í
kringura steininn eru ýmsar myndir úr
pislarsögúnni.
Nú eru hinir þýzku prótestantar
moð öllu móti að reyna til þess að
fá keyptan þennan dýrmæta menja-
grip.
Neyöin i Korður-Ameríku.
1 vetur var Norðmaður, er hefir góða
fasta atvinnu við sögunarmyllu norðan
til í Minnesota, i kynnisför heima í
Norvegi, og átti þá tal við merkan
blaðamann, og lýsti vesturfarinn neyð-
inni þar vestra á þessa leið: „Eg
þori að fullyrða, að hvergi í heimi
eiga vinnumenn eins bágt og nú er
algengt í Norðurameríku. Eg vil eigi
segja yður frá öllum þeim bágindum
og volæði sem eg hefi horft uppá
þetta síðasta liálfa ár, þvílikrar eymd-
ar eru hvergi dæmi.
|>ér getið eigi getið þvi nærri
hvað vér hófum heyrt og seð af því-
liku þar vestra og þér megið vera
glaður yfir að hafa hvorki séð það
né heyrt um það. En bæði mér og
öðrum löndum þar vestra er kunnugt
um, að heiðarlegar giptar konur hafa
selt sig svívirðilegum lausingjum fyrir
málsverð handa hinum hungruðu börn-
um þeirra.
|>vílikt er ástandið, i öllu falli
þar sem á eg heima og þar í grennd.
Eg liefi alstaðar hér heima var-
að menn við að fara til Ameriku, að
minnsta kosti meðan ekki breytist
þar til batnaðar, og eg skora á yður
sem. eruð blaðamaður að brýna það
sýnt og beilagt fyrir alþýðu, að voga
sér ekki út i vesturfarir, þvi þeir
munu komast að sárri rauu um, að
það er að fara úr öskunni í eldinn,
hversu aumlegt sem lif þeirra er nú
hér heirna“.
Yesturfari þessi var roskinn
maður og ráðsettur. Öagði lninn
blaðamanninum margt fleira, seni
eigi er á borð berandi fyrir lesend-
urna. (, Yestlands-Fosten".)
Tíöavfar. Einlægar stillingar og
bliðviðri á hverjum degi.
376
í 1000 ár, og sem kennslubök í ostagjörð, stjórnfræði og svinarækt
við aíþýðuskóla. A kvennaskólura er hún brúkuð við kennslu i
smjörgjörð og málsnilld. Eðlilcga get eg ekki skrásett hér alla
þessa ræðu, til þess brestur mig bæði tíma og pappír, en fáein at-
riði úr henni koraa hér á eptir.
Kæðuinaðurinn sprettur upp úr sæti sinu og byrjar:
Hávelborni konungsfulltrúi, háæruverðugi forsetij hálærða
þingdeild, elskulogu bræður og systur, hjartkæru íslands synir
og dætur! Mér finnst eg vera staddur í 7. himni. Eg er svo
glaður að eg gæti faðmað og kysst yður öll, einkum konurnar, og
eg er svo yfirkominn af ánægju nieð sjálfan niig, að eg get í hvor-
ugan fótinn staðið. Ekki er það svo að skilja, að eg af sjálfum mér
til sé eða þykist vera meiri maður en sumir yðar eða telji niig
fremstan þingmanna, — þó landar mínir kunni að telja mig það,
þá get eg ekki að því gjört. — Nei, af sjálfum mér þykist eg
ekki vera meiri en aðrir mennskir menn. En það eru blöðin, sera
eg held á, pessi blöð, sem þér sjáið í hendi mér, (veifar blöðunum
yíir bölði sér), það eru þessi hlöð og það, sem á þeim stendur og
prentað er í Isafoldarprentsmiðju, það eru, segi eg, þessi blöð og
og það sem á þeitn stendur, se'm gjöra mig, meðan eg stend í þess-
um sporum og með þau i hendinni, að íslands mesta manni. Og
hvað er það þá sem stendur á þessum helgu blöðum? þ>að er
meira en „Frelsisskrá í föður hendi“ pað ,..r meira en. „Síðasta
stjórnarskrár frumvarp," það er meira en „Erumvarp um akbraut-
ir“, meira en „Andrarímur", og „Ronsivalsrimur" og „Ofan úr
sveítunr1, það er lyptistöng, sem á að hefja land vort upp úr því
iorræði og endemi dáðleysis, þrældónis og andlegs dauða, sem það
hefir legið í fiingað til. það er frumvarp til laga um lög, sem á
að semja um stofnun félags, sem getur orðið til á hverri stundu, þá
er búið er að samþykkja þessi lög um lög fyrir það. Eg vona að
hálærðri þingdeild sé það þegar ljóst, hvílikt lífsspursmál fyrir land
vort þetta frumvarp e,- 0g hvílíkur ábyrgðarhluti fyrir þingið gagn-
vart þjóðinni það væri, að samþykkja það ekki nú þegar. Mér
sjálfum er þetta að minusta kosti Ijóst, með því það er grunur
minn. að mestu auðmenn Stóra-Bretlands og mestu föðurlandsvinir
incðal Anierísk-íslenzkra vesturfara-agenta séu á næstu grösuiu með
373
sjónunr og græða stórfe lijá útgerðarmönnunum. Og það bezta við
þetta alltsaman er það, að það gerir lausamönnunum ekkert til, þö
sjóferðin mislukkist og aflinn verði enginn, því þegar svo fer, þá
feríast þeir aptur heim í átthaga sína og setjast upp hjá bændura.
svo sem veturvistarmenn og hafa ofan af fyrir sér með því að
prédika um frelsi fyrir einfeldningunum, sera eru svo heimskir, að
hafa vistað sig hjá bændunum.
2. Að kvenna áþjánin er upphafin og kvennfrelsi lögleitt. J>etta
freisi er fóigið í því, að konur annasfc uai útiverkin cg embættin, eu
karlmenn passa börnin. Var langt þref nm það citt sinn á þingi
hvort ekki mundi réttast, úr þvi barna uppeidið nú væri falið karl-
mönnum að afhenda þeim þá líka meðgönguna og fæðingunp*, það
er að segja,. iáta þá hafa allan veg og vanda af viðhaldi mannkyns-
ins oða mannfjölguninni. llaunar játuðu flestir að það væri eittlivað
óviðfeldið við þefcta «g eitthvað talsvert nýmóðins, . en vinir kvenna
börðust drengilega fyrir málinu, sem endaði svo, að það var felit
með 12: 11 aíkvæöum. Nú gefca þá konur orðið hreppstjórar,
prestar, lækoar, sýslunefndar- og amtráðs-menn, dómarar, þingmenn
landsliöfðingjar, jarlar og ráðgjafar. jrá er hver embættiskona
skyldug til að hafa vjð hlið sér aðra lærða kosu, sem kaliast Vík-
aría.á dönsku „Stedfortræderinde", sem ekki verður lagfc út á íslenzku
með því emancipation var ekki tii á dögum Konráðs. þessi Yíkar-
ia hleypur undir embættisbyrðina, þá er embættiskonan fær forföll
•og verður léttari á sýslufnndunum, aantráðsfuiuiunum, í yfirréttinum,
eða á ráðherrafundinum.
3. Að þá er koiurnn hásköli rneð 15 fakultetum og 40 prófes-
orum og 20 lærisveinum. Mun eg síðar miunast á þá stofnun og
fyrirkoir.uiagið við hana.
Mörg fleiri framfara frumvörp raætti hértilnefna. En það er það
dýrðlega og makalausa við aliar framfarir Ísíands, að landslýðurinn
sjálfur veit ekkert uin þær og vinnur ekkert að þeini, það er að
segja vísvitandi. Hann fer bara -eptir boði og banni þingsins, tek-
ur þegjandi við því sem þingið réttir honuin og lionuin fleygir
frain á frainfaraveginum. J>að er með öðrum orðum: engin framför
4 sér stað nema samkvæmt löguni, enda eru Islendin.gar frægir mu
ailan heim fyrir löghlýðui.