Austri - 29.03.1895, Blaðsíða 1

Kemur út 3 á mannði eða
36 blöð til nœsta nýárs, og
kostar hér á landi aðeins 3
kr., erlendis 4 kr. Gjalddagi
1. júlí.
GpjK'^o eVijfleg liundin
yið áramót, Ogiid nema
kontin sé til rilel.icrcnp fyrir
1, okíóber, Aaglýsingar 10
aur» Ifoan eða 60 í-.uiu hver
þuml. dálks rg liáHu dírsríi
á t'\rstu síðut

:v. ár.
SEYBISFIRÐI, 29. MARZ 1895.
Nr, 9
Amtshokasafmð Í^^A
SpaiÍ^ddur"SÍ\er4lfe!Ímið-,
(íóð verzlun. j
Af því vörupantanir til mín
næstl. ár urðu svo miklar, þá
hefi eg -— til þess að geta !
stundað þær svo vel rem unnt \
er — flott mig aptur hingað til !
höfuðstaðarins og leigt öðrnm
verzlun þá er eg hafbi úti á |
lanclinu.
Eg býöst til eins og áður j
að kaupa allskonar Vörur fyrir j
landa mína, og með því eg
kaupi einungia gegn borgun út
í hönd, get eg keypt eins ódýrt
og nokkur annar, eins og eg
lika mim gjöra raér ómnk til
þess að fá svo hátt verð, sem
unnt er, fyrir þær vörur er eg
sel fyrir aora.
Eg léyfi mér ab vísa til
meðmæla þeirra, er stóðu i
Austra og ísafold f. á., og hefi
eg einnig i höndum ágæta vitnis-
bnrði frá nokkrum af merkustu
kaupmönnum landsins, enn frem-
ur hafa mínir nýju skiptavinir
látið í Ijósi ánægju sina útaf
vióskiptunum.
Islenzkir seðlar teknir meb
fullu verbi.
Princip: Stör og áreibanleg
verzlun, Iffcil ómakslaun, glöggir
reikningar.
Utanáskript til inín:
Jakob Gnnnlögsson
Nansensgade 46 A
Kjfthenhavn K.
Frelsi - frjálslyndi - lýðfrelsi.
Eptir 51. J.
Niðurl.
3. En nú er ab athuga sér- '
stakar greinir frelsis, og tökum
þa fyrst það sem lýbfrelsi er
kallað, eða lýðveldi (Demo-
krati). Allir, sem iesa blöð
hafa einhverja skímu af hvað það
er, og fiestir vita að það er þab
stjórnarfrrirkomulag, þar sem }
fulltrúar þjóðarinnar en ekki
kongsins eða hann einn, setja
lög og landsrétt eða stýra mál-
um (sérstaklega fjármálum)lands-
ins. Annars kallast ekkert riki
lýðveldi, sem konung hefir,
encla hafa lýðveldisstjórar (for-
setar) stunrlum jafnmikið stjórn-
arvald sem sumir konungar hafa,
þar sem takmarkað konungs-
vald ríkir. Lýðveldin eru mis-
munandi að stjórnarháttum, ým-
ist frjálslegri eða bundnari, fer
þaö eptir kosningar- og kjor-
rétti, hvert ein þingdeild er
eða tvær, hver völd forseti hefir
eða ábyrgð, hversu dómsmálum
er skipab, svo og hvort aðals-
og auðmanna vald er meira eða
minna. Hir rná taka frain, að
hverskonar stjórnarform g e t u r
farið . vel, jafnvel óbundið ein-
veldi, ef vel og vitnrlega er
með valdinu farið og, einkum,
ef það form er nærri sanni
fyrir þjóð og tima. A hinn
bóginn má segja, aö sú stjórn
er bezt — hvað sem hún svo
kallast — sein vel gætir góðra
laga, beitir engu gjörræði, og
tekur sem allra minnst fram
fjrir hendur landsmanna. Hvað
vill nú lýðveldið eða hvert
stefnir þab eptir þess hugsjón-
armiði? Að kenna hverjum
manni i rikisfélaginu að stjorna
svo sjáJfimi ser að bæði hann
og félagið allt nái sem beztum
þrifum og þroska, og hið sama
á allt félagið sem heild að læra.
En þetta er jafn erfitt að kenna
sem læra. þab kennist ekki né
lærisfc nema jafnóðum og hið
sanna allsherjarfrelsið þroskast
hjá hinum einstöku. f>ab lær-
ist — má hka segja — fyrir
menntun og sibgæðisefling; en
þá iná aptur svara: menntun og
framfor í mannkostum kemur
með lýðfrelsinu. En lýðfrelsi
og lýðveldi er i raun rettri sitt
hvað. Að visu er form frelsis-
ins eða stjórnfrelsib áribandi,
þott stundum sýni veraldarsag-
an að töluverbum framí'örum
megi ná í skjóli hverskonar
stjórnar; en þab sem sannar og
varanlegar almennings fram-
farir hljöta á að byggjast, er
ekkert stjórnarform, heldur
stjórnarandi og — vilji, eða
m. ö. o. lýðfrelsi. Hvað er
það? það er hæfilegleiki og
réttur lýðsins til að stjorna
sér sjálfur (hvernig sem hann
fer að því) samkvæmt prin-
cipi sannarlegs lýðveldis.
Englendingar, sem nú kunna
allra þjóða bezt í sumum grein-
um að framfylgja lýbveldisregl-
um, og mest meta almennings
viljann (Public Opinion) þeir
fylgja þeirri grundvallarreglu,
að gefa eða heiraila hverjum
einstökum manni, heimili, hreppi,
bæ, héraði, félagi svo mikið
frjálsræði, sem félagsheildin þoli.
petta ætla þeir drjúgast til að
smáskapa hið sanna allsherjar-
lýðfrelsi. pví þótt þeir af öðr*-
ttm ástæðum séu seinir að af-
nema erfða-réttindi ög ýmsar
fornmenjar mannfélagsins, þá
er hib sanna jetfnrétti orðið si-
felt augnamið flestra, sem þar
rába almenningsálitinu til lang-
frama. pó eru þeir teknir að
hafa beýg af óbundinni sam-
keppni, þótt köllub sé byggb á
frelsi hvt-rs manns til &') fara
meb sitt, því þeir sjá, að þar
teknr offrelsið eða gjörræðið við
gagnvart öðruin, þar sem auð-
mannavaldið vex ur hófi. þvi
lýðfrelsi er annað og meira en
viðskiptafrelsi. Lýðfrelsi einsog
allt frelsi er siðferðislegt í eðli
sínu og verður að fylgja alls-
herjar-jafnaðarlögmáli o: enginn
má vera svo frjáls, svo voldugur,
svo ríkur, að hann eigi of ha?g-
an hjá sér til að skaða aðra.
Menn ættu því að sækjast eptir
lýðveldi, þvi það er hið líkleg-
asta fyrirkomulag til þess að
vekja krapta þjóðanna og láta
þær læra lýðfrelsi. En ekki
ættu menn að hrapa að þvi að
stofna slíka stjórn, heldur und-
irbúa lýbinn c: sjálfa sig, sem
bezt undir það; læra betur og
betur það sem næst er dyrum,
sjálfstjórn, hússtjórn, hreppstjórn
og að fara með atkvæðisréttinn,
sem er meginþáttur allrar lýö-
valdsstjórnar.
Bref fra Cliicago.
dags. 27. desember 1894.
Kæri vin!
pegar eg for af landi burt, !
þá hét eg því að senda þér dá-
lítinn pistil úr hiiiu fjarlæga
vestri við tækifæri og gefa þér
sem nakvæmasta hugmynd um
núvorandi ástand þessa lands
og þessarar borgar, með sérstöku
tilliti til afkomu landa hér, en
þetta loforð mitt hefir dregizt,
cdvki af því að eg hafi nokkra
stund gleymt þvi, heldur af því
að eg vildi verða öllu sem kunn-
ugastur og rita alit sem áreið-
anlegast.
Hér eru nii einhverjir þeír
verstu tímar sem jafnvel elztu
menn mttna, og ganga menn
þusundum saman vinnulausir,
en abrir vínna í'yrir litlu kaupi
til þess að draga fram líf sitt
og sinna. A erkmannalýðurinn
er fyrir hóflausan innflntning
úr öllnm áttum orðínn svo' fj'ól-
mennur í samanburði við vinnu-
veitendur, að til stökustu vand-
ræða horfir, og kveður þo að
sögn enn meira að þessu i Can-
ada en hér i Bandarikjunum.
það er almennt álit allra skyn-
berandi manna hér, að þó að
máske eitthvað batni í ári, þá
geti aldrei orðið gott að kom-
ast hér af frarnar, því þessi tak-
markalausi fjöldi vinnulýðsina
býðst til að vinna svo ódýrt til
þess ,tð fá eitthvað að lifa á«
Gullöld þessa lands er því á-
reiðanlega horfin fyrst um sinn
þangað til duglegar skorður
verða reistar við innflutnings-
straumnum, sem stendur nú oröið
öllu fyrir þrií'um. Öll beztu
blöðin eru jafnan full af áskor-
unum til þings og stjdrnar um
að rába sem allra fyrst bót á
böli þessu, því þar sem fyrir
örfáum árum hafi óviða verið
eins gott að hafa ofan af fyrir
sér sem hér í landi, þá eigi nú
það mótsetta ser stað.
l;in landa hér er íatt gott
að segja. Yfirleitt mun óhætt
að segja að þeir eigi við fremur
bág kjör að búa; flestir þeirra
eiga þó því láni aö fagna að
hafa eitthvað að starfa, svo þeir
þurfa ekki að líða tilfinuanlega
nauð, en það kostar þrældum
og úfrelsi íneira en þekkist
heima í gamla landinu. ]'ú eru
til hér landar sem vinna fyrir
gbðu kaupi, en vinnan er þá