Austri - 08.04.1895, Blaðsíða 2

Nn 10
A U S T II I
38
t
embættismanni, er hann hefir vandað
um við, er vikið frá embætti, einmitt
íyrir sömu sakir. Yerður f>ví í pessu
falli ritstjóranum hegnt fyrir pað, að
hann í tima hefir varað yfirboðara
embicttismannsins við virkilegn embætt-
ishneyxli og orðið til pess að forða
landsjóði frá mörg þúsund króna tapi
og nýju Fensmarks-hneyxli. Er pað
furða, hvað alpingi treynir lengi lifið
í þessu gjafsóknar-fargani embættis-
manna, sem heldur verndarskildi yfir
litt nýturn embættismönnum, og ónýtir
prentfrelsi gagnvart peim og embætt-
isfærslu peirra.
Loks skulum vér telja einhvern
mesta ókostinn við blaðaútgáfu hér
á landi, sem flestum, ef eigi öllum
ritstjórum mun hafa reynzt afarkostur
og frágar.gssök, er til lengdar hefir
dregið. En paö eru pau feyknamiklu
vanslál er jafnan eru á borgun blað-
anua. í út’öndam eru öll blöð borg-
uð fjnrfram, en enginn ritstjóri hér
h landi hefir vogað sér að setja kaup-
endunum pá kosti, heldur verðum vér
nð Alita pað góðra gjalda vert að fá
blöðin borguð, er árgangur blaðanna
er allur eða að mestu á enda, og opt
verðum vér að bíða 2 og 3 ár eptir
borguninni, pannig hafa pó nokkrir
kaupendur í hinum fjarlægari héruð-
um landsins ekki ennpk í öll pessi 4
úr borgað oss eitt eyris virði fyrir
Austra! En að ganga lnirt eptir
blaðasknldum draga ritstjörar í lengstu
lög, með pví pað fælir kaupendur frá
bluðinu, seiu máske borga pó á end-
anura, og svo má ganga að pví vísu
að mæta við málssókn ýmsum viíi-
lengjura, er ilit væri að hrekja, svo
sem uppdiktuð vanskil á blöðunum o.
m. fl.
Sökum hér taldra örðugleika og
ókosta, sem eigi er hægt að saka
ritstjórana um, er pví nær heillrar
aldar reynzla fyrir pvi að útgáfa
tíinarita og blaða hér á landi getur
ekki borið sig, svo hún eingöngu geti
fætt blaðstjörann og neyðirhann pví til
pess að leita sér anuarar atvinnu við
hliðina á blaðaútgáfunni, cr opt reyn-
ist pvílíkur ómagi, að jafnvel allgóð
aukaatvinna hrekkur varla til að fylla
í skarð pað er á brestur að blaðið
borgi sig svo vel að ritstjórinn geti
lifað af pví. — J>annig er oss kunn-
ugt um sern meðútgefanda í'élagsrit-
anna um nokkur ár, að jafnvel ekki
hin mikla pjóðiiylli, sein pau rit og
aðalútgefandi peirra Jón Sigurðsson,
naut hjá hinni ísl. pjóð, gat bætt svb
úr hinum meinlegu borgunarvanskilum
og kaupendafæð, að útgefendurnir
gætu komizt hjá pví að leggja ritun-
um úr eigin vasa. Jón Guðmundsson,
eem að verðugleikum var í miklum
rnetuiu hja pjóðinni og mjög vinsæll
blaðstjóri bjá hinum beztu mönnum
Jandsius og pá pví nær einn um hit-
una sem blaðstjóri, var hinn mesti
reglu- og dugnaðarmaður og hafðipar
að auki töluverðar tekjur sem mála-
færslumaður við yfirréttinn, neyddist
pó á gamals aldri til pess að leita
sfcr anuarar atvinnu til pess að geta
lifað, — Haun dó eptir 24 ára blaða-
meimsku sem örsuauður maður. Svein-
björn Hallgríinsson, Sveinn Skúlason,
Mattliias Jochumsson, Jón Ólafsson,
Gestur Pábsoig allir pessir hinir
inestu íiæfileikanieim og ritsnillingar,
neyddust til að hætta bktðamennsk-
xinni, sukum pess að peir g' tn eigi
staðist tilkostnaðinn, blöðin borguðu
sig ekki, sem eigi er heldur von að
pau gjöri hér á landi, par sem pau
að mestu leyti missa af aðal-inntekt
útlendra blaða, auglýsingunum, en
í pess stað verða ritstjórarnir að
svara J/4—ús hluta af andvirði blað-
anna í 'Utsöhdaun, sem ekki pekkjast
í útlöndum, par sem allt blaðverðið
er borgað fyrirfram.
Af pví sem hér er framtekið, er
pað degi Ijósara, að blaðamönnum
veitir mjög pungt að borga ofaná
allan annan kostnað við blaðaútgáf-
mia, — hinn tilfinnanlega árlega burð-
areyri fyrir blöðin með póstunum,
sem í hinum stærri rikjum, t. d.
Norðurameríku, er alveg fritt.
Með pví engum mun dyljnst að
dagbVóð eru alveg nauðsynleg, en
framangreindar Astæður gjöra útgáfu
peirra hér á Inndi óarðberandi fyrir
útgefendurna, og með pvítilpess liggja
pær ástæður, er blaðamönnum eru ó-
sjálfráðar, og koma af landsháttum og
tilfærðum kringumstæðum, pá virðist
pað bein skylda liins íslenzka pjóðfé-
lags, að styðja að pví, að pessum nvt-
sömu borgurum pjóðfélagsins, blaða-
útgefendunum, sé eigi lengur svo í-
pyngt, að peir geti eigi lifað sóma-
samlega af atvinnu sinni (blaðamennsk-
unni), og til pess pjóðlega starfa geti
fengist peir liæfileika menn, er vel
geti staðið í svo vandasamri og á-
byrgðarroikilli stöðu.
Yér skorum pví hcrmeð á hina
háttvirtu alpiugismenn, sem verndara
pjóðréttinda vorra, að framfylgja á
næsta alpingi peirri sanngirniskröfu
fslenzkra blaðaútgefenda, «ð burðar-
gjald dagblaða og tímarita með póstum
her á landi og kringum landið verði
afnumið.
Vér ætlum, að hinum heiðruðu
pingmönnum hljóti að pykja krafa
pessi hógvær og smá, par sem öll
sanngirni sýnist mæla með pvi að
blaðstjórarnir — pessir nútimans
Heimdallar, er svo opt hafa peytt
Gjallarhornið fyrir sannleika og rétti,
fyrir pjóðfrelsi og mannréttindum,
peir, sem svo margt blakið mega
bera og margan skellinn pola f bar-
daganum — væru launaðir af almanna-
fé sem aðrir embættismenn pjóðar-
innar.
En hér er ekki farið fram á slikt.
INN LENDAE FRETTIE.
—o—
Skagafirði 8. febr. 1895.
Herra ritstjóri!
J>ér biðjið naig um fréttir úr
Skagafirði fyrir árið sem leið. Eg
byrja pá eins og alrnennt gjörist á
veðráttunni. Hún var mjeg göð yfir
i höfnð allt árið. Hver dagurinn var
öðrum blíðari og betri allt sumarið
og haustið. Grasvöxtur mikill á harð-
velli, en lakari i mýrum. Heyskapur
ágætur, bæði mikill og góður. Síðast
á árinu voru uokkrir umhleypingar.
Verzlllll fremur hagfeld. Útlend
j vara var með allgóðu verðj, og með
enn betra verði i pöntunarfélaginu,
i en á Sauðárkrók, eins og eðlilegt er
I enda er pað talinn fremur dýrseldur
! verzlunarstaður. í pöntunir.ni var
verðið pannig að viðbættum 20°/0 í
. allan kostnað:
Rúgur 100 pd. 6,30 með poka.
Heilbaunir 200 — 18,00 — —
Hrísgrjón 200 — 18,00 — —
Bankabygg 125 — 10,80 — —
Haframjöl 125 — 17,30 — —
Flórmjöl 125 — 13,50 — —
Househoald 125 — 8.10 — —
Salt 100 — 1,70 — —
Smiðakol 100 — 1,70 — —
Kaffi pd. 1,00 export 0,41, melis 0,26
kandis 0.26 púðursykur 0.20
Munntóbak 1,60, rjól 1,10.
Skeifna- og sleðajárn 0,13 pd.
Ljáblöð 0,68—0,73 eptir stærð.
Hinar smærri vörur yrði oflangt
að telja; allar eru pær ödýrari en hér
í búð, en geta má og hins, að sumar
eru pær verri, og að alllitlu munar á
álnavöru. ínnkaupsverð á vörum peim
er kaupfélagið fli-:tti inn næstl. snmar,
nam 43243 kr. 44 au. og ýms kostn-
aður á peim 13681 kr. 40 au. svo að
vörurnar námu 56924 kr. 84 au. í
raun réttri að verði fyrir félagsmenn.
ípen’ngum fékk félagið 45441 kr. 40 au.;
var rúmur helmingur peirra pantaður;
hitt kom við árslok. Ýms kostnaður
á peim nam 1119,92, par í talið
bankagjald og varasjóðsgjald.
„Innlegg“ félagsins var:
1. 43071/3 pd. af hvítvi ull fyrir 2665,85
Nr. 1 á 63 a. og Nr. 2 á 58.
2. 5484/100 pd. af æðardún fyrir 462,85
pd. 8,44.
3. Verð fyrir lambskinn. 192 . 54,32
Nr. 1 á 0,30; Nr, 2 á 0,20
4. 98 pör sjóvetlinga fyrir . . . 22,54
5. Verð fvrir 118 hross . . . 7139,52
6. 7779 sauðir fyrir .... 94653,23
Aðalfundur kaupfélagsins var
haldinn á Ási í Hegranesi 9. og 10.
f. m. Var par ákveðið, að halda f'é-
laginu áfram í sama horfi og að uud-
anförnu með sömu starfsraönnum inn-
anlands og utan ein.s og næstliðið ár.
Formaðnr er Pálrni Pétursson öðals-
hóndi á Sjávarborg, og varaformaður
Konráð Jónsson, hreppstjóri í Bæ.
Formaður var settur á 600 kr. föst
laun. Aður hafði hann 12°/0 af vör-
um. Hann hefir mikið að gjöra.
A sauðasölunoi hefir félagið ekki
haf't neinn hag í petta sinn. Verðið
kemur merkilega heim við verðið á
mörkuðum hér næstl. liaust. Hið
sama er um verðið á hinum vöruteg-
undunum, er seldav voru i félaginu.
J>að, sem Björn Kristjánsson hefir
ritað í viðaukahlöðum með „ísafold“,
hefir vakið mjög mikla eptirtekt, og
mun pað verða enn eptirtektaverðara,
ef honum verður engu svarað. Verð-
ur pví máli veitt athygli áfram, par
eð pað er pýðingarmikið.
Fiskiafli var ágætur næstliðið ár
hér, svo að einnig í pessu tilliti verð-
ur að telja árið 1894 með beztu ár-
um. Hlutir i haust voru almennt
hér innfjarðar 1000—1400.
Heilbrigði hefir verið góð, nenrn
meðan „influenzan“ geysaði í maí og
írarnan af júní, Afleiðingar hennar
voru alllengi í mörgum, en flestir náðu
sér loks að fullu.
Bað hefir pegar frétzt, hverjir
dáið hafa. Helztan peirra allra má
eflaust telja ölóunginn sir.i Jón Halls-
son, R, af Dbr., á Hauðárkrók, sem
mjög longi haf'ði verið höfðingi pessa
héraðs, og var ástsæll gæfumaður.
Af merku bændafólki niá nefna hús-
frú Hólmfríði Bjarnardóttur í As-
geirsbrekku, unga og greinda og stjórn-
sama konu, og föður hennar Björn
! öðalsbónda Pálmason, Daníel söðla-
smið Ólafsson á Framnesi o. fl.
Af andlegu lífi er harla fátt að
segja. Hvert mönnum hafi vaxið and-
legt fjör og manndáð er erfitt að
segja, J>að hefir mjög litið reynt á,
að pví er séð verður, i göðærinu.
i Hina innri reynzlu i lífi hvers raanns
og afleiðingar hennar fyrir einstalding-
i inn til andl. framfara eða apturfara í
' siðferðislegu tillliti pekkjum vér alls
j ekki. Og einstaklingurinn veitir pví
! opt sj ilfur eklci næga eptirtekt; er opt
of ókunnugur sjálfum sér, og er slíkt
ekki nýtt.
pess er vert að geta, að nú er
: byrjað að smíða brúna yfir rustari
Héraðsvötnin hefir í næstl. mánuði
duglega verið ekið grjóti að staðnura,
sem er norðan við Gljúfrá par sem
hún rennur í Vötnin fyrir utan Hofs-
staðasel. Yfirsmiður er Bjarni Gísla-
son úr Siglufirði, ötull maður. Verð-
ur hrúin hin mesta framför.
svo góður
Húnavatnssýslu 8. marz 1895.
Veturinn hefir verið
til pessa, að fáir hafa slíkir vetrar
komið hér norðanlands langa lengi.
Nú alauð jörð, svo sem á vori væri
milli sumarmála og krossmessu. Sjald-
an frost að mun.
Nú mun bráðapestin loks vera
hætt um sinn, og geta raenn pví not-
að hina göðu tíð fyrir skepnur sínar.
það eru ekki Svo lítil hey, sem eyðst
hafa í vetur vegna pestarinnar, pví
menn hafa pá trú -— sem líka mun
á rökum byggð — að góð heygjöf
muni vera talsverð vörn við henni.
Hin nýbyggða kirkja á Blönduósi
var vígð 1. sunnudag eptir prettánda,
að fjölda manns — hátt á priðja
hnndrað — viðstöddum. Prófasturinn
hélt vígsluræðuna, en sóknarpresturinn
fíutti ifiessuna og stólræðuna. Ekki
er hægt að neitapví, að mikil staðar-
prýði er að kirkjunni, sem er mjög
vel gjörð, og að öllu leyti hið snotr-
asta hús. Eigi munu par heldur
verða messuföllin, pegar annars prest-
urinn getur komið; pví svo er margt
fólk á staðnum. að ávallt verður par
messufært með pví einungis.
Mannalát. 17. f. m. andaðist —
varð bráikvaddur— öðalsbóndi Jónas
Erlendsson á Tindum há]f áttræður.
Hann var sannkallaður sóma- og
merkismaður, búhöldur góður og allt-
af við góð efni, hjnlpsemdarmaður við
alla sem bágt áttu og leituðu aðstoð-
ar bans, og í einu orði sagt, var hann
i viðkynningu og viðskiptum við aðra,
drengur liinn bezti.
Við jarðarför hans, er framfór
4. p. m. kom annað mannsslátið fyrir
er engu síður pótti mikils umvert og
næsta sviplegt. Einn af boðsmönnun-
um, Sigurður Hjálmarsson frá Búr-
fellshól, gekk frá matborði útá bæjar-
hlað; pegar hann hafðí lítið eitt geng-
ið par, hné hann niður. 2 menn er
stóðu par á hlaðinu, fóru pegar pang-
að og báru hann inn, pví peir héldu
að hann hefði fallið í ómegin. f>egar
inn kom, sýndist hann vera látinn;
voru samt reyndar ýmsar lífgunartil-
raunirj en allar urðu pær árangurs-
lausar. Maður pessi mun hafa verið
miðaldra og sagður dugnaðarmaður,
en að öðru leyti er hér í sveit eigi
kuuuur lifsferill hans.