Austri - 23.05.1896, Page 2

JSTlí. 14
A U S T II I.
54
Andlátsfregn.
AðfamnóU þess 17. ]>. m.
andaðist að heimili sínu á Yest-
dálseyri l-aupmaður
Sigurður Jónsson.
Hans verður nánar getið í nœsta
hlaði Avsira.
Jurðarjörin ferfram SS.þ. m.
11. 1S. á hádegi.
Fj árfintningsffiálið.
Heiðruðu herrar!
E" ineðtók með skilum bænarskrá
yðar til hins br.ezka parlaments, frá
11. fehr. p. á., og með henni bréf
yðar, dagsett sama (lag. til mín, er
lcyfði mér alfrjálsar iiendur til að
fara með hana eins og mér pætti
bezt við eiga.
Innlagt frnmrit af brenarskránr.i
eins og eg sendi liana pinginn, sýnir
yður hvernig eg notaði leyfi yðar.
Til pess að gjöra hreint fyrir
mínum dyrum, semli eg yður nú si>g-
una af peim afskiptum sem eg hefi
haft af pessu máli yðar er hér um
ræðir. Stutt ágrip af pví hefi eg
sent pjéðólfi pega.r með „Laura“,
af pví allt land varðar mál petta
jafnt.
Sökum pess, að mál yðar var
svo vaxið, að pað var í aðra rönd-
ina sendiherralegt (diplomatiskt) og
almennt mál pá pótti mér liggja
beinast við, að gjöra pað litla, er eg
kynni að geta gjört, í samvinnu
við sendiherra Dana í London. Skrif-
aði eg honum pví í pá átt 3. marz,
og fékk um hæl frá honum liið alúð-
legasta svar. Kvaðst liann hafa liaft
málið með liöndum lengi, en vildi fá
að sjá bænarskrána og mundi pá láta
mig vita livað sér litist að gera. Tók
eg pá að uudirbúa bænarskrána, en
lagðist samdægurs i iníluenza-sótt og
gat ekki snúizt við neinum ritstörfum
aptur fyrri en 20. s. m. — þuun 23.
sendi eg honum pó bænnrskrána pnnn-
ig orðaða sem hið innlagða enska ein-
tak vottar; og samdfegurs sendi lutnn
mér skjalið aptur með pannig hljóð-
andi bréfi:
„Eg hefi lesið með mikdb ánægju
skjalið. sem pér hafið verið svo góð-
ir að senda mér með bréfi dagsettu í
dag, og mér skilst að pér viljið út-
býta meðal peirra pingmanna er pér
pekkið.“
„Eg {ilít skjalið mikilsverða til-
lögu múli pví til stuðnings, sem eg
hefi sjálfur gjört allt, sem eg hefi
getað, til að flytja við landbúnaðar-
ráða.neytið; og skal pað vera mér sönn
ánægja, að heyra að aðrir pingmenn
en peir, sem eg hefi átt kost á að
nálgast, standi upjr fyrir ísland.
tSendi eg yður pví lrænarskrána íiptur
án nokkurrar uppástungu til breyting-
ar á hinu einkar öfluga skjali.“ ---
Sama dag sendi eg skjalið hr.
James Bryce, sem var landbúnaðar
ráðherra í síðasta ráðaneyti frelsis-
manna, og er íslands vinur mikill.
Hann svaraði mér með hréfi 24. marz
á pessa leið:
,.p>að er ekki regla, að bera fram
fyrir House of Commons bænarskrá
eða skjal frá nokkrum sem ekki er
pegn liinnar brezku krúmi. Eg beld
að bezt væri fyrir yður, að senda
skjalið utanríkisstjórninni, og ]>•! skal
eg bera upp pingfyrirsjmrn um pað
í Húsinu, og krefjast að stjórnin
láti prenta pað eins og pingskjal,
með pví að frumvarpið gengur til
nefndar-umræðu 13. april, pá skvldi
engum tíma glatað. lleglulega at-
ferlið er náttúrlega pnð, að sendi-
lærra D.ana sendi skjalið utanríkis-
stjörninni; mun liann eflaust fúslega
verða við pví, er liann pegar liefir
lagt sig í framkróka múlinu til flutn-
ings eins og pérsjáið í „Times“ i dag.
Eg talíiði fyrir hön.d Islands í nm-
ræðunni í gærkveldi og liefi borið upp
breytingaratkvæði pess efnis að piggja
Tsland uudan ákvæðum pessa laga-
boðs.“
„Mig tekur sárt til landsmnnna
yðar í ]>essu efni, sem pá suiptir
svo miklu, og mun gjöra allt er eg
get, að bjálpa peim til að komast
hjá pvi fári, sem yfir peim vofir.“
Diiginn e]>tir, 25. niarz, sendi eg
petta bréf Hr. Brvce með hænar-
skránni til sendiherra Dana ásamt
fyrirspurn mn pað, livort nokkrir
diplomatiskir meinbugir mundu vera
á pví, nð hann gæti sjálfnr sent
skjalið áfrrm.eins og lir. Bryee stakk
uppá. svo bænarskráin fengi sem
reglulegastan flutning til pingsins.
þann 28. marz ritaði hann mér á
pessa lifið:
„Til svars ttpp ábréf.yðar igær('
læt eg yður vita. að eg befi nú talað
við Mr. Bryce og Mr. AValter Long,
{audbúnaðarráðherrann, og hefi fenpið
vissu fyrir pví, að ]>að er nógur timi
til fyrir mig, að leggja málið fyrir
stjórn mína, í pvi skyni, að fá lieim-
ild hennar til að fara pví fram, er
Mr. Bryce stingur upp á og Mr.
Long hefir ekkcrt á móti; ritaði eg
pví pegar til Hafnar ogbeiddist pess
og mælti fram með pvi. að mér yrði
veitt leyii til pess, að senda skjalið
ineð yðar frágangi á pví, til Lord
Salislniry, til pess a.ð liann s'ðan sendi
pað áfram til ráðaneytisins yfir land-
búnaðinn. Eg lýsti yfir pví, að eg
gæti ekkert fundið að pví, hvernig
pér færuð með múlið og a,ð, að mínu
viti, mundi pessi beini vitnisburður
um ástæður sveitafólks á Ishindi liafa
nokkur áhrií á skoðanir manna í
House of Commons, ef skjalið yrði
lagt fram á pann hátt sem Mr. Bryce
hefir stungið upp á.“
„Eg efast ekki um pað, að pér
nninuð sjá, að ]>að atferli, er eg pann-
ig leita sainpykkis hjá stjórn minni
að mega hafa við, piggur stvrk og
stuðning í pví, að pað er svo reglulegt. Eg
vona að ekkert verði haft á móti pví
og drátturinn pýðir ekkert, ef eg get
verið búinn að senda skjalið áfram
til utanríkisstjórnarinnar bér fyrir
páska. En skyldi stjórn mín ekki sjá
sér fært að veita leyfið, pá stendur yður
pað jafn opið fyrir sem áður að senda
einum eða fleiri pingmönnum skjalið
til að styðja breytingaratkvæðin, sem
fram koma.“
Hinn 3L marz fékk eg enn bréf
frá „Kammerherre“ Bille, pannig
ldjóðandi:
1) Milli 25. og 28. marz fóru bréf
milli okkar, sem liér gjörist eigi pörf
að- skýra fní.
,,f»að gleður mig að geta frætt
yður nin pað, að stjórn mín
telur engin tormerki á pví, að fárið
sé ineð liina íslenzku liænarskrá eins
og eg liefi lagt til; svo eg er uú að
skrifa utanrikis ráðaneytinu og legg
eg par með skjalið. og mælist til, að
]mð verði að lokum knnngjört neðri
málstofunni. Eg vona að utanríkis-
stjórnin telji engin formleg vandkvæði
á pví að talca við skjalinu til frekari
frainfærslu, og mun eg pá láta M r-
Bry.ce vita livað í efni er.“
Með pessu móti komst bænar-
skrá yðar á pann rekspöl er æski-
legastur var.
Sama daginn og og sendi br.
Bryce eintak af bænarskránni, sendi
eg annað 2. pingmanni háskólans, Próf.
Jebb. sem fylgir stjórninni að málum
á pingi, og er tilkvæmdar og ágætis-
maður. Eg fékk s.var frá honum dags.
28. marz, á pessa leið:
,.f»að á bezt við að leggja tslenzku
bænarskrána. fvrir hr. W H. Long,
forseta landbúnaðarstjórnardeildarinn-
ar, og.ef pér æskið pess, pá skal eg
fúslega verða við pvi, að' séndá hoiiuni
liana. Sjálfsagt er að eg nefni málið
viðSir. John Gorst1) og spyr mig fyrir
hjá honuin. hvað hann hyggur að bezt
si: að gjöra. Eg er hræddnrum pað,
að erfitt verði að sveigja stjórnina,
er liún pegar hefir ráðiðaf aðkomapess-
tim löguni fram. En pað er sanna.rlega
rétt að láta liaiia vita livernig málið
er vaxið.“
J»nnn 8. apríl átti eg langt tal við
])róf. Jebb og lagði nnilið niður fvrir
lionuin svo vel sem eg gat. Hann
sagði mér, að sér virtist ekki betur
en bænarskráin liefði sannfært pá,
sem hann hafði borið hana undir,
og að sín ætlun væri, að menn mundu
verða. heldnr hlynntir Islandi en hitt,
pegar gengið yrði til nefndar umræðu,
með pví að liér væri um lítilræði að
ta.la; en aidrei væri á visan að róa
um pað, hvernig atkvæðagreiðsla kynni
a.ð falln. Prófessórinn hét að leggja.
málimi liðsyrði við Mr. Long, er
væri kunningi sinn.
Ollum upplýsinguin almenns efnis,
snertandi petta raál, sem íslenzk blöð
liafa flutt, liefi cg snaraðá enskujafn-
óðiim og sent pangað sem mér bezt
pótti við eiga. I pessu efni voru
upplýsingar pær er „|»jöðólfur“ flutti
10. apríl, einkarmerkilegar. En pað
nnin engri átt ná að konsúll Paterson
hafi s])illt máli Jslands með laun-
skýrslmn. Hið eina sem um mætti
kvarta virðist helzt vera }>að, að
konsúllinn virðist eigi hafa gjört grein
pestnasms (cöntagious) kláða sern
stafar af tordræpum kláðamaur, og
útbrota, sem stafa af illri og óhrein-
legri meðferð á skepnum að vetrar-
lagi, en ekki eru pestnæm o: snerta
enga skepnu sem vel er farið með og
er við prif og hold. En pött nú pessa
hefði verið gætt, pá leiðir a.lls ejgi
par af að stjórn Breta liefði }>ótt
slíkt í nokkru máli skipta. Menn
mega ,eigi glevma pví, að fjárbanns-
lögin eru eða eiga að vera landbúnaðar-
bóta lög. Stjómin hefir lofað að
bæta efnahag bænda. Einn vegur til
pess hyggur stjórnin að sé sá að
banna allan innflutning lifandi gripa;
1) Hann er fyrsti parlamentsniaður
háskólans og situr í ráðaneyti Salis-
bury’s, pví hann er vararáðherra
kennslumála.
pá muni verð á kvikfé hækka lieinia-
fyrir, og bændur blessast og verða
tryggðir stjórninni við næstu kosning-
ar. En í engu landí eru skepnur
svo hraustar, ,ið aldrei verði kvilla
vart meðal peirra. Xú var eigi til
hugsandi að fyrirbjóða innflutning ó-
aðfinnanlegrar vöru. þessvegna er
gripasýki, sem náttúvlega gjörir vart
við sig í öllum löndum i einni eða
annai'i mvnd, ýmist skaðvænni, ýmist
skaðlausri, gjörð að almennri afsökun
innfiutningsforboðsins. iþegar mál er
svona úfað. pá cr naurnast við að
búast, að stjðrnin verðí sveigð til að
fiiggja. Jsland undan banninu. Síðasta
von bslands er pvi atkvæðagreiðslan
o: áiit pingmanna.
iSíðiistu fregnir, er snertabænar-
skrii yðai’ eru pessar: — 20. apríl
gjörði lir. Bryce pá fyrirspurn frá
pingbekk, livort stjórnin hefði fengið
skyrslu frá alnvenuum fmuli o. s.
frv. á Tslandi, um pær afleiðingar er
af ba.nni gegn innfliitningi íslenzks
fjá.r mundi leiða fyrir pað land, og
hvort stjórnin væri viðhúin að hirta
pá skýrslu, svo sem pingskjaf. Spur.ii-
ingunni svaraði Mr. Curzon „undir-
skrifari" : ritstofu utanrikismála, pann-
ig, að stjórnin væri alveg viðbúin að
birta bænarskrá Islendinga svo sem
pingskjal, ásamt með bréfi sendiherra.
Dana sem henni fylgdi, og svari ut-
anríkisstjórnarinnar til bans. þessí
pingskjöi eru nú birt, og snara eg
bér á íslenzku pvi úr svari Livarðar
Salisbury til sendiberra Dana, dags.
24. apríl, sein máli skiptir:
„Stjórii Hennar Hátígnar pykir
míkíð konui til pess skoðunarmáta,
sem par et' fra.ni settur (attach much
importance to the ]ioint of view thereiij
represented1) og tekm' pað einlæglega.
sárt að sjá, hvaða ugg menn ala um
hin skaðlegu áhrif er af iagafrumvarp-
inu inegi leiða fyrii' sveita.fólk á Ts-
landi; en Jiún liefir póttst knúin til,
eigi að siður, að liafa augastað á liin-
uui brfnu pörium akuvyrkjumanna í
pessu iandi, sem eiga sárlega hágt;
pví að peim íil tryggingar var frum-
vurpið sainið i öndverðti".
„þpgar pess er 'gætt, iive erfitt
er, af skoðttn hins lifanda dýrs, að
segja fvrir víst, hvort pað sé, eða sö
ekki, sýkt, álítur stjórnin, að engar
full-trvggar skorður verði reistar gegn
innfærzlu fjárveiki, ef nndanpágur,
sérstöknni löntiuni i vii, eru leyfðar
eiidrum og sinnum. frá hinni almennu
reglu. er til skiitir, að irmfluttuin skepn-
vmi skuli slátrað í höfninni par sem
lent er; og, virðist stjórninm pví
íéskilegast, að gjöra. öllum pjóðum
jafnt undir höfði í pessu efni“.
„En að pwsstmi athugasemdum
slepptuin, pá eru hér önnur efni í,
sein hafa gjört stjórn Hennar Hátign-
ar pað ómöguiegt, að komast að nokk-
urri annari niðurstiiðu. Sainkvæmt
klausum peim er vikja að pjóðum er
liæstu íviinuu piggja (the'most favoured
nations’ clauses) í samningum miilí
pessa lands og Erakklands, þýzka-
lands og annara velda, verður sérhvert
einkaleyfi, sein látið er ná til nokkurs
hluta einhvers útlands, að vera og
látið ná jafnt til peirra landa, sem
pessii' samningar hafa verið gjörðir
við. Sökuin samninga-skildaga hennar
við önnur veldi, cr pví, i rann og
veru, loku fyrir pað skotið, að stjórn
J) J>. e. í íslenzku bænarskránni.