Austri - 05.02.1897, Blaðsíða 2

NR 4
A D S T R I.
14
Eitt kvöld hafði skipshöfnin ráðizt á
skipstjóra og stýrimanninn og drepið
pá báða og konu skipstjórans méð
3 börnum hennár, og síðan kastað lik-
unura í sjóinn. — En orsökin til
pessara hryðjuverka bafði verið sú, að
skipstjóri, Comio, og stýrimaður hans
höfðu í’arið afarilla með skipshöfnina^
og pegar einn af hásetunum kvartaði
undan pessarí illu meðferð í nafni
allrar skipshafnarinnar, og bað skip-
stjóra að bæta ráð sitt, — pá skamm-
aði skipstjóri manninn og skaut hann
síðan til bana með marghleypu sinni,
og neyddi félaga hans, með hinni
spenntu skammbyssu, til pess að fleygja
líkinu í sjóinn.
Eptir petta níðingsverk skipstjóra
tóku skipverjar sig saman um að hefna
grimmilega á honum, hyski hans og
stýrimanninum, og framkvæmdu peir
hefndina að 2 vikum liðnum, og drápu
pau 611, <>g fóru svo frá skipinu íbát.
A meðan á morðunum stóð, hafði
veslings skipsdrengurinu falið sið í
lestinni, og par lá hann í 4 daga án
pess að liafa annað sér til viðurværis,
en brauð og vatn. En pá kom „Ura-
guay“ og bjargaði honum og fór með
skipið til hafnar. En til morðingjanna,
sem fóru úr skipinu útá reginhafi,
hefir enn ekkert frétzt.
Dauði vólmeistarans. í Berlínar-
borg var í vetur mjög tíðrætt um
mikilsverða uppgötvun, er hinn ungi
vélameistari, Georg Isaac hafði gjörtf
par sem hann hafði fundið Ijósef'ni pað,
er lýsti margfalt skærara enn hið
bjaita rafurmagnsljós, og var pó miklu
pægilegra fyrir augað að horfa í.
En snemma morguns pann 10. jan-
úar heyrðist voðalegur hvellur í götu
peirri, er Georg Isaac hafði verkstofu
sína í, og er slökkviliðið kom til stað-
ar, og leitaði fyrir sér í verkstofu véla-
meistarans, varð fyrir pví hin voða-
legasta sjón:
A verkstofunni hafði vélameisfarinn
verið við vinnu með 4 mönnum, og pá
hafði hin voðalega sprenging orðið, er
hristi allt nágrennið, og hafði hún
orðið með svo miklu afli, að vegg-
irnir höfðu sprungið og stór járnskáp-
ur peytzt upp um pakið á húsinu, en
vesalings mennirnir lágu par allir tætt-
ir í sundur í smástykki.
Enginn veit hvernig pessa voðalegu
sprenging hefir aðborið, og enginn
pekkti neitt til uppgötvunar vélafræð-
ingsins, svo hún deyr með honum, sem
öllum pykir hin mesta eptirsjá í.
Pistlar frá Hallfreði.
m.
þreyttur af iðjuleysinu, greip eg
fyrstu bók, sem eg náði í. Eg ætlaði
að stytta tímann dálítið með pví, að
lesa. Bókin, sem eg tók var: „Kirkju-
rétturinn". Eg er svo opt búinn að
lesa hann, að eg ætlaði að leggja hann
frá mér, án pess að opna hann. En
pað er venja rnín, að opna hverja bók
sem eg held milli handanna, og svo
varð enn. Eg opnaði bókina framar-
lega í 38. gr. og las pessi orð: „Hann
á að sjá um, að ávallt sé nóg til af
nauðsynlegum guðsorðabókum“, 50. gr.
Hvaða „hann“? Auðvitað bisknpinn.
Biskupinn hefir pá skyldur, rétt eins
og aðrir menn. í>ví ekki pað. Allir
menn hafa skyldur: við guð, við sjálfa
sig, og náungann. J>etta læra börnin,
strax á unga aldri, í „kverinu“ sínu.
J>etta kennir skynsemin o. m. fi. oss.
„Kverið!“ Ætli „kverið“ sé pá ekki
álitið: guðsorðahók? Engin bók ber
pað nafn með meiri rétti en einmitt
,.kverið“. Innihald pess er: undir-
stöðuatriði, og höfuðlærdómur kristi-
legra trúarbragða, úrval af öllu pví
bezta, siðferðislega, og trúfræðislega,
sem heilög ritning kennir, og skýring-
ar á pví. Sé nokkuð sannkallað guðs-
orð, pá er pað innihald „kversins“. í
pví má lesa og læra allt pað, sem
glæðir, eflir og proskar andlegt lif.
Biskupinn á pví sjálfsagt, að sjá um
að ávalt sé nóg til af „kverurn11. Um
petta var eg að hugsa, pegar eg lagði
„Kirkjuréttinn“ aptur, par sem eg
hafði tokið hann.
Eg hefi tekið pátt í að uppfræða
fjölda barna — yfir 100 — og er mér
pví nokkuð kunnugt um uppfræðingu
barna, á mörgum stöðúm — eins í
kristindóminum einsog öðrum náms-
greinum. Eg hefi opt verið í hálfgjörð-
um vandræðum með að kenna börnunum
„kverið“, af pví að ,,kverið“ peirra
hefir verið í svo lélegu ástandi. Eg
hef áminnt foreldra barnanna urn að
útvega börnunm betri „kver“. En pað
hefir pá opt komið fyrir, að prestur-
inn hefir engin „kver“ haft, og pró-
fasturinn hefir ekki heldur haft pau
til; og svo hafa börnin orðið, að nota
ræflana af bókum, sem einusinni hétu,
„kver“. En pað hefir líka komið fyrir,
að börnin hafa alveg orðið að vera
án peirra, og hætta við að læra uokk-
uð í kristilegum fræðum pann vetur-
inn. Eg hef alltaf álitið að petta
væri að mestu leyti að kenna hirðu-
leysi foreldranna, að pau hefði of seint
látið prestinn vita um, að börnin peírra
vantaði „kver“. En auðvitað hefði
mér pótt betur við eiga að prestar,
eða að minnsta kosti prófastar hefði
jafnan haft nokkur „kver“ fyrirliggj-
andi, svo börnunum yrði sem hægast
að fá pau, hvenær sem pau pyrfti á
peim að halda, pví jafnvel nýjar bæk-
ur geta Hjótlega eyðilagst hjá börn-
um, pað má ekki ætlast til eins mik-
illar hirðusemi af peim einsog fullorðn-
um. Kúna er sagan sögð dálítið öðru-
visi, og eg hef enga ástæðu til að
rengja hana. Hér í sókninni eru fjölda
margir sem vantar „kver“ handa börn-
um. |>eir hafa beðið prófastinn um
pau, en pá kemur aptur gamla sagan,
hann hafði pau ekld til. |>etta var
samt svo snernma gjört, að prófastur-
inn gat vel fengið pau frá Beykjavík
í tæka tíð, um pað leyti sem átti að
byrja að kenna börnum hér. Sagan
segir, að prófasturinn hafi pantað
„kverin“, strax með næstu ferð, frá
Iieykjavík; en liafi fengið pað svar
paðan, að par væri engin „kver“ fyr-
irliggjandi, og gæti hann pví ekki
fengið pau paðan. Fyrst pau eru ekki
fáanleg í Beykjavík munu pau hvergi
fáanleg, nær en í Kaupmannahöfn!!
Mér dettur ekki í hug að ámæla nein-
um — hvorki biskupi, próföstum, né
prestum — síst foreldrunum, sem nógu-
snemma hafa reynt að útvega sér
„kverin“, handa börnum sínum. Nei,
eg ámæli engum, fyrir pað, að nú eru
hér mörg börn — og sjálfsagt miklu
fleiri í öðrum kirkjusóknum — sem
ekkert geta lært í „kveri“ í vetur.
En pað hljóta allir sanngjarnir menn
að játa með mér — andlegrar stéttar-
menn sem leikmenn — að pað hefði
verið æskilegt að biskupinn hefði séð
um, að ávalt væri nóg til af peim
guðsorðabókum (o. kverunum), ekki
síður pn öðrum.
p>að er afar óheppilegt, að sú bók,
sem bezt og nauðsynlegust er af öllum
námsbókum barnanna, skuli gevmast
í útlendri bókaverzlun, í 300 mílna
fjarlægð frá peim, sem eiga að nota
hana, til að læra af henni guðs ótta
og góða siði. J>að getur víst engum
blandast hugur um, að „kverið“ er eitt
af peim bókum, sem eru oss nauðsyn-
legastar. f>ví pó að nokkrir gtiðleys-
ingjar kunni að neita gildi kversins,
sem andlegs forðaburs, pá geta peir
pó aldrei neitað pví, að pað er eitt
hið óhjákvæmilegasta meðal til pess,
að maðurinn geti notið borgaralegra
íéttinda, í pví ríki sem evangelisk
lúterska kirkjan er pjóðkirkja i (o.
fyrir pá, sem eru upp aldir í pjóð-
kirkjunni). Svo jafnvel guðleysingj-
arnir hljóta að játa, að pað er ekki
pýðingarlítið, að „kverið“ sé sem hæg-
ast að fá.
paö er vonandi. að pað komi aldrei
frajnar fyrir, að ,,kverið“ sé ófáanlegt
annarstaðar, eða nær en í Kaupmanna-
höfn. Eg vona líka að biskupinn sjái
um, að allir prófastar á landinu hafi
jafnan svo mikið fyrirliggjandi af
„kverum“, að hver peirra geti látið
hvern prest i sínu prófastsdæmi hafa
noltkur eintök af pví til sölu. (par
sem kennarinn í sókninni hefir bók-
sölu, ætti presturinn ekki, að purfa
að hafa „kver“ til sölu). Hversu um-
hugað, sem Dönum kann að vera um
andlegar framfarir vorar og pegnleg
réttindi vor(H), pá er pó rniklu auð-
veldara fyrir blessuð börnin okkar,
hér heima á íslandi, að læra á pær
bækur, sem pau lmfa í höndum, eða
geta fengið hjáprestinum sínum pegar
pau vilja, en á pær bækur, sem hvíla
á bókhlöðu í kongsins Kaupmannahöfn.
Eg held pað væri lang heppilegast, að
íslendingar gæfu sjálfir út pær bækur,
sem eingöngu eru notaðar í landinu,
og seljast par að auki með miklum
hagnaði. Við neyðumst til, að sækja
nógu margt til Kaupmannahafnar samt,
pó við pyrftum ekki að sækja barna-
lærdómskverin pangað líka.
Tímarit kaupfólaganna
má óhætt segja, að er eitthvað pað
bezta sem nýlega hefir birzt á prenti
á okkar máli. |>að er rnikill heiður
fyrir hina íslenzku pjóð að eiga bænd-
ur og pó óskólagengna, sem ritað geta
jafn-snilldarlega um flókin og pung-
skilin málefni, sem lítið hafa hingað
til verið rædd hér á landi. Maður
verður ósjálfrátt hrifinn áf að lesa
ritgjörðir eins og t. d. „Skipulag“ sem
hafa svo djúpann sannleika að geyma,
sem eru ritaðar svona Ijóst og skarp-
lega með svo hreinni sannfæringu, og
óbifanlegu trausti á framgangi hins
góða og sanna málefnis. pað er rétt
eins og pessir bændur hafi verið á
ferðalögum útum heiminn, svo vel
pekkja peir nýjustu hugsjónir og fram-
farir menntapjóðanna. Maður á rétt
bágt með að trúa pví að peir hafi eytt
æfinni í að stríða við búskap í harð-
indasveitum, norður við heimskauts-
baug, en pó er pað svo. |>jóð vor á
enn hugdjarfa dugnaðarmenn, sem hafa
par og prótt, að hrinda henni áfram
til sigurs og frama, blessist peir og
verði sem flestir.
Fjarðabúi.
Innlendar fréttir.
Úr AusturvSlcaptafellssýslu 19. jaa. 1897.
Bétt í pessu kemur maður úr Oræf-
um með pí fregn, að Skeiðará sé hlaup'
in. Hún byrjaði að hlaupa á mið-
vikudaginn var p. 13. og var í óða
vexti í gær, pegar maðurinn lagði af
stað. Sunnanpóstur ókominn yfir sand-
inn, pegar hlaupið kom, og situr auð-
vitað tepptur á Núpsstað, og má að
likindum pakka fyrir, ef hann kemst
næstu ferð, pví mjög er hættulegt að
fara yfir sandinn eptir hlaupin. Skeið-
ará hljóp síðast 1892 á einmánuði og
er pví komið langt á 5. ár síðun, en
sjaldan mun hafa liðið skemmri tinu
en 5 ár milli hlaupa hennar, en stund-
um miklu lengri tími (11 ár). Póst-
flutningurinn að austan verður náttúr-
lega að bíða í Borgum pangað til
sunnanpóstúrinn kemur, getur öll pessi
teppa á póstflutningi komið sér baga-
lega. En Skeiðará er dutlungafull drós,
sem ekki spyr um, hvort veslings mann-
kindum líkar betur eða ver.
J>. 7. p. m. andaðist merkis- og
sæmdarkonan Guðrún Einarsdóttir í
Arnanesi, hálf áttræð að aldri, ekkja
Stefáns sál. Eiríkssonar alpingismanns
1 Arnanesi. Jarðarför hennar fór
fram p. 16. p. m., var par margt fóD
viðstatt. Guðrún sál. var mjög rnörg
ár yfirsetukona hér í sveit, og heppn-
aðist pað starf vel. En hjálpseiui og
góðfýsi hennar við fátæklinga og allá
pá er bágt áttu mun seint firnast, og
pá mun einnig i minnum höfð hm
alúðlega gestrisni og rausn er hún
sýndi öllum sem báru að garði hennar.
Að öðru leyti eru litlar fréttir héð-
an; tíðin hefir yfirleitt verið heldur
mild í vetur, en ópægilega rigninga*
samt með köflum.
Úr Barðastrandarsýslu.
Jþér hafið óskað eptir pví herra rit-
stjóri, að fá einhverjar fréttir af Vest-
fjörðum og tek eg mér pví penna 1
hönd til að tína eitthvað til. Eg ætla
pá að byrja á Patreksfirði án pess P°
að lýsa landslagi, pví mörgum er pað
kunnugt, bæði af lýsingum herra j5-
Thoroddsens, og búfræðings Hernmnns
Jónassonar og af eigin sjón pá peJÍ
hafa ferðast í kringum landið.
Fyrir minn smekk py'kir mér fjörð-
urinn mikið fallegur, en land er ákaf-
lega hrjóstugt, lítið og grýtt. Norðan-
megin við fjörðinn skerst eyri fram 1
sjóinn og er hún slétt og falleg og stór
tjörn eða vatn á eyrinni, sem eyrjD
dregur nafn af, og er kölluð „Vatn-
eyri“. j>ar eru 4 íbúðarhús úr timbJ,J
og 2—3 torfbæir og verzlunarhús og
pakkhús, og fáein útihús. j>ar er a'
gætasta fiskiverkunarpláss. J>ar verzl'
aði fyrir eigin reikning, herra SigJJJ’®'
ur Bachmann, en í sumar sem 10J®
seldi hann stórkaupmnnni P. Thof'
steinssen á Bíldudal, verzlunina, hús
áhöld og eyrina, og má eiga pað vísb
að slíkur maður muni bæta og breyta
par mörgu með sínum mikla dugnaðJ
og útsjón, sem er framúrskarandi. A
„Vatneyri“ er veitingahús, og par sit'
ur læimirinn. Svo lítið eitt innar saJJja
megin (15 mín. gangur) stendur anuar
kaupstaður, sem heitir „GeirseýrJ >
par verzlar herra Markús SnæbjörJjS