Austri - 17.04.1897, Síða 3

m. n
AUSTfil.
43
í yetur dó í f örshöfn á Færeyjum
kennari 0. P. Effersa, er var mörg-
um af hinum eldri Hafnarstúdentum
að góðu kumiur. Hann var íslenzkrar
ættar í föðurkyn, sonarson yfirforingja
í liði Jörundar hundadagakonungs. Fór
Effersö pessi síðan til Færeyja og
jók par kyn sitt.
Effersö var nokkur ár rið háskól-
ann, fór síðan í hið síðara slesvíkska
stríð, 1863—64, og gekk vel fram, og
varð hættulega sár; fór síðan til Eær-
eyja, varð pingmaður Eæreyinga, og
sæmdur riddarakrossinum af konungi.
Síðast var liann skófekennari í fórs-
höfn, og ritstjóri við „Dimmalætting11
til skamms tima.
Hóraðslæknir 6. B. Seheving hefir
sent iiinu færeyska hlaði „Dimma-
lætting“ parfa aðvörun um pað, að
senda oss íslendingum eigi sjúka menn
paðan til fiskiróðra, er flytji hér fend-
farsóttir á land; skorar hann fast á
færeysku yfnvöldin að gæta pessa
nákvæmlega. Á herra héraðslæknir-
inn hér fyrir heiður og pakkir skilið,
einsog fyrir pað, er hann í fyrra með
dugnaði sínum og árvekni varnaði pess,
að mislingarnir breiddust út frá Eær-
eyingum hér á Brimnesi.
Em’feættíspráf við háskölann hafa
peir Kristján Kristjánsson og Sæm-
undur Bjarnhéðinsson tekið í læknis-
fræði með 2. betri einkunn.
Um
alþýðnxnemitirn og framfarir.
Eptir
Svei n J ó n s s o n.
—o—
II.
(Framhald).
1 fyrsta kafla J cssarar greinar hefi
eg farið nokkrum orðum um skóla og
tröppugang peirra. I síðara kaflanum
vil eg pví líta yfir verklegar framfarir;
hvernig pær eru nú, og hvernig pær
hefðu getnð verið, ef ekkert spor liéfði
verið ínisstigið í byrjuninni.
pi'.ð er óefað ófarsæld hvers lands,
par sem bændurnir eður vinmiveitend-
ur yfir höfuð, eru eklri volmegandi í
efnalegu tilliti.
Bóndinn er aðallega máttarstólpi
pjóðarinnar; pað er pví áríðandi að
hann sé töluvert menntaður og verk-
fróður maður, pví pað er hann sem
veitir vinnuua, og á heimili hans ann-
aðhvort í félagi við aðra eða pá útaf
fyrir sig —eiga verklegu framkvæmd-
irnar að byrja, og lialda áfram par til
hið hrörlega bóndabvli er orðið að
sau nkölluðum bíigarð i.
Til bóndans á verklega pekkingin
að vera komin frá búnaðarskólunum
og hann á helzt að vera búfræðingur
sjálfur, svo að hann geti sagt fyrir
verkum og yrkt sitt land sjálfur. Og
úr pvi hann er pannig menntaður mað-
ur dylst honum ekki að hér er mikið
verkefni fyrir höndum og pað mjög
pýðingarmikið.
Hann mun fijótt sjá pað, að aukinn
og efldur landbúnaður er pað sem
vantnð hefir, til pess að landið beri
sig sjálft og fæði sína innbúa, án pess
að vera sto háð útlendri okurverzlan,
að landsbúar pyrftu sér að nauðugu,
að halda áfram ínpð skuldaverzlan sína,
vitandi vel, að innlenda varan verður
ekki meira en að hálfu gagni, bæði af
pví, að verzlunarviðskiptin eru skulda-
verzlun, og svo af pví, að innlenda
vörumagnið er ekki nærri nœgilegt til
að breiða yfir skuldaverzlunarmismun-
inn.
Bóndanum, — sem menntuðum manni
mundi ekki dyljast, að með auknum
landbúnaði — og svo hagkvæmum
samgöngum — gæti regluleg innan-
landsverzlun risið hér upp til mikils
hagnaðar fyrir landsbúa.
Hann hlýtur að viðurkenna, að jarð-
epli og smj'ór er mjög mikið flutt inn
í landið frá öðrum löndum og keypt
af landsmönnum með of háu verði;
pví bæði er pað, að skuldaverzlunin
hefir góð tök á pví, að taka nóg fyrir
lánuðu vöruna, og svo eru jarðeplin
opt mikið skemmd og smjörið ekki nema
líking af smjöri, og pví ekki smjör
nema að nafninu.
fað fara margir tugir púsunda króna
fyrir smjör og jarðepli útúr landinu
árlega.
Landið sjálft framleiðir altsvo ekki
einungis pessum tugum púsunda króna
of lítib af jarðeplum og smjöri, held-
ur einnig að peim mun oflítið, sem
menn spara við sig að kaupa pessa
vöru af pvi hún er of dýr og skemrnd.
Með aukinni garðyrkju koma nægar
rófur og jarðepli, og með aukinni gripa-
rækt kemur smjör, og ennfremur enn
meira af kjöti, ull, tólg og skinnum,
enda mun ekki afveita að petta vöru-
magn aukist ríflega að peim mun sem
lifandi peningur fellur í verði til ut-
anlands verzlunar. Enpessivara, ull,
tólg og skinn falla að líkiudum ekki
svo mjög í verði til utanlandsverzlun-
ar; en pó kjöt falli í verði, tel eg
ekki mikinn skaða, pví sú vara, sem
kraft-fæða, ætti helzt ekki út úr
landinu að fara, pví pað mun vart
vera meira til af kjöti í laudinu, en
íslendingar purfa og ættu að brúka
sjálfir, enda mundu peir hægara kom-
ast að pví sjálfir, ef innanlandsverzl-
un og greiðar samgöngur væru komn-
ar á.
Ef kraptfæðan heldur áfram — eins
og síðustu árin hefir átt sér stað -—■ að
flytjast út úr landinu án pess að auk-
ast apt-ur að peim mun inni í landin:1.,
pá tel eg miklar líkur til, að pjóðin
veslist upp og fari aptur að líkamlegu
atgjörfi, og auðvitað raun pað heldur
ekki styðja að andlegu framförunum.
Hér parf pá að minu áliti hvortveggja
að sækja upp á við til meiri full-
komnunar.
(Niðurl.)
Á pálmasunnudag 11. p. m. andað-
ist hér í bænum fröken Björg Gatt-
ormsdóttir, fertug að aldri. Foreldr-
ar hennar voru: síra (xuttormur Q-utt-
ormsson prestur á Stöð, og kona hans
jpórunn Guttormsdóttir, Guðmunds-
sonar frá Krossavík og Steinvarar
Gunnlögsdóttur.
Fröken Björg var ágætlega vel gefin
stúlka, fríð sýnum og höfðingleg; hún
hafði notið mikillar menntunar, eptir
pví sem hér gjörist; var um tvítugs-
aldur tvo vetur á kvennaskólanum á
Laugalandi, og síðan tvö ár í Dan-
mörku við hússtjórnar-nám o. fb; par
missti hún heilsuna um stund og varð
að snúa lieim til íslands, og dvaldi
um mörg ár hér á Seyðisfirði hjá stjúp-
föður síiíum, Einnboga sál. veitingam.
Sigmundssyni og konu hans. Sigldi
til Hafnar 1892, og dvaldi par pang-
að til í haust, er hún kom hingað; en
tók par sjúkdóm paun (brjósttæringu),
sem leiddi hana til bana.
Seyðisfiröi, 17. apríl 1897.
TÍÐA.RFAR er nú oröið mjög vorlegt,
blíðviðri og sólskin nær því á hverjum degi;
væri æskilegt, að þessi góða tið mætti hald-
ast, því útvegsbændur þurfahennar nú mjög
með til þess að þurka hinn mikla fisk sinn
frá því í fyrra, og svo þó nolckurn vetrarafla.
FISK.IAFLI helzt ennþá nokkur við, og
er jafnvel reytingur hér innfjarðar.
HAKARLSAFLI væri hér liklega nokkur,
ef gæftir liefðu verið góðar tii þess að liggja
út á hafi.
„Trausti“. hákarlabátur Gránufélagsins,
formaður .Takob Sigtryggsson, hefir tvisvar
farið í legur, en ekki getað legið nema 1—2
46
En nú minnti ákaflegt lófaklapp mig á, að leikurinn væri á
enda, og eg heyrði ópið: „Adami! Adami!“ innanúr leikhúsinu.
í heilan fjórðung stundar héldu peir áfram að öskra.
Loks paut Eva inn, í drottningarskrúða.
Hún hafði kórónu á höfði og var máiuð undir augum og á kinn-
uni, og hið slegna hár hennar lagðist niður um hinn bera háls
licnnar og handleggi. Hún var í mikilli geðshræringu og pó auð-
sjáanlega dauðpreytt og gat rétt komið upp: „Hvernig líður pér,
Wladek ?“, og reif svo kórónuna af sér og fleygði sér í drottningar-
skrúðanum í hægindastólinn. Hún. kom engu orði upp, og horfði pegjandi
og dauðpreytt á mig. Eg settist hjá henni, lagði hendina á höíúð
henni og lmgsaði nú ekki um anuað en liana.
í pessum augum sá eg ennpá loga guðmóð ípróttarinnar, og af
enninu lýsti bjarmi hennar, en eg sá líka, að Eva eyddi kröptum, heilsu
og Hfi á leiksviðinu, eg sá, að hún náði nú varla andanum fyrir
preytu, og eg kendi svo innilega í brjóst um hana.
Við sátum parna stundarkorn pegjandi; en loks benti. Eva á
„Drekann“, Sem lá á borðinu, og hvíslaði.
„0, hvað pað getur verið svívirðilegt!“
Svo setti að henni megnan grát, og pað fór hryllingsskjálfti
um hana alla.
Eg vissi vel að hún grót af preytu, en eigi yfir greinarskömm-
iuni, sem niundi gleynid á morgun, og að Ostrzynski og „Drekinn“
hans var ekki veiðui eins társ frá Evu. Eg greip hendur hennar og
pi'ýsti óteljandi kossum á pmr, og klappaðí peim og prýsti peim að
brjósti mér. líú fói eg að fá hjartslátt, og pað fór liiti um mig
allan. Ósjálfrátt féll eg á kné fyrir Evu, eg vissi varla af mér, og
allt i einu faðmaði eg hana í ákafa að mér.
„Wladek, Wladek, hafðu meðaumkvun með mér!“ bað Evn.
En eg prýsti henni pví ákafar að hinu brennandi hjarta mínu,
og var alveg frá mér numinn. Eg kyssti hana á ennið og augun og
niunninn 0g kom aðeins upp pessum orðimi;
«Eg elska pig! Eg elska pig!“
þá leit hún loks uPPj Ligði héndur úni liáls mér og hvíslaði:
»Ug eg hefi lengi, lengi elskað • ■ •“
Sú þriðja. ' 43
hvað af heimanmundi Kaziu. Hinn tígulegi Suslovvski sat við borð
og var að lesa í „Drekanum“.
J>að lá ekkert sérlega vel á mér. Til pess að fá úr mér ólundina,
færði eg mig fast að Kazíu.
J>að var pögn i stofunni og heyrðist ekki annnað en hvíslið í
Kazíu, er eg reyndi til að ná utanum hana:
„Wladek, hann pabbi sér pað!“
Allt i einu las Suslowski hátt upp:
„Hinn alkunni málari Swíatecki hefir selt Dr. Bialkow-ski mál-
verk sitt: „Hinir síðustu samfundir11, í dag fyrir 1500 rubla“.
„J>etta er sait“, sagði eg. „Swia.tecki hefir selt málverk sitt í
dag“.
Eg reyndi aptur til pess að taka utanum Kaziu og heyrði hana
hvísla:
„Pabbi sér pað!„
Mér var ósjálfrátt litið á Suslowski.
Hann skipti allt í einu litum, greip um enni sér og laut ofanað
„Drekanum".
Hvað ætli hann hafi nú fundið?
„Hvað gengur að pér, faðir?“-sagði frú Suslowska. Hann stóð
upp og kom til okkar, nam staðar og sendi mér ógurlegt augnaráð,
fórnaði upp höndum og skók höfuðið.
„Hvað gengur að yður?“
„Hér getið pið séð, hvernig svik koma upp um síðir,“ svaraði
Suslowski hátíðlega. „Lesið petta, niaður, ef pér komið yður að pví
fyrir blygðun“.
Um leið sveipaði hann að sér yfirhöfn sinni mjög hátíðlega og
rétti mér „Drekann“.
Eg greip blaðið og kom par auga á grein með fyrirsögninni.
„Hörpuleikari frá Ukraine“. í mesta flýti las eg par petta:
„Fyrir fám dögum er kominn hingað til borgarinnar sjaldséður
gestnr, aldraður hörpuleikari frá Ukraine, er heimsækir hér landa
sína og syngur fyrir pá pjöðsöngva peirra fyrir litla borgun. |>að
er sagt, að okkar ágæta leikkona E. A. láti sér mjög ant um karl-
inn, sem hún ók í morgun með í opnum vagni. 1 fyistunni gekk sú