Austri - 10.06.1897, Blaðsíða 1

Kemur út 3 á mánuðí eða
36 blöð til nœsta nýárs, og
kostar hér á landi aðeins
3 lcr., erlendis 4 kr.
Gjalddagí 1. júlí.
YII. KR.
Seyðisfirði, 10. júní 1897.
AMTSBÓKASAFNIÐ á Seyðisfirði
er opið á laugard. kl. 4—5 e. m..
Fundarboð.
Hérmeð tilkynnist, að samkvæmt
fvrirmælum Grránufélagslaganna er á-
kveðið að deildarfundur í Seyðisfjarðar-
og Eskifjarðardeild verði að öllu for-
fallalausu haldinn á Miðhúsum í Eiða,-
pinghá, laugardaginn pann 26. p. m.
á hádegi.
Yestdalseyri 5. júní 1897.
E. Th. Hallgrímsson,
(deildarstjóri.)
Aðalfundur Gránuféiags
fyrir árið 1897 er ákveðinn 3. dag
ágústmánaðar næstkomandi á hádegi
á Vestdalseyri, og er hérmeð skorað
á hina kjörnu fulltrúa til aðalfundar
að sækja pann fund á tilgreindum stað
og tíma.
Oddeyri 1. dag júnímánaðar 1897.
Davíð Guðmundsson- Björn Jónsson.
Frb. Steinsson.
egar menn finnast að máli, pá vorð-
ur peim vanalega tíðast talað um
pað, sem peim er ríkast í huga; næst
pví að minnast á veðrið og tíðarfarið,
sem almenningi er mjög titt, og kem-
ur af pví, hversu mikil áhrif pað hefir
á lífskjör munna, einkum bændanna,
verður ekki annað tíðara umtalsefni
nú á timum en útgjöldin.
pað heyrist mjög opt að menn segja
eitthvað svipað pessu: „Hvar ætli
petta lendi með útgjöldin, pau hækka
alltaf jafnt og stöðugt með hverju ári,
Dýir tollar, ný gjöld, alltaf meira og
meira að borga, til sýslumannsins, til
hreppsins; og pá hjúahaldið, kaupgjald
meira en helmingi liærra, en fyrir 10
arum, og vinnan pó ekki meiri; svo
eru hjú ófáanleg; alltaf aukast og fjölga
parfir heimilanna, alltaffleiri og fleiri
kröfur gjörðar til okkar búandanna.
Við rísum nú ekki lengur undir pessu,
og neyðustum til að hætta við bú-
skapinnu.
fað lýsir nú aldrei miklum kjarki
eða karlmennsku, að kvarta mikið, og
einkum er það leiðinlegt pegar efnuð-
ustu rnennirnir kvarta sárast, en pví
verður samt ekki neitað, að margar
af umkvörtunum pessum hafa við rök
að styðjast. Sumir segja, að tölur
skrökvi aldrei, og pessvegna fer eg
að athuga hvað pær segja um petta.
Eyrir 10 árum var sýslusjóðsgjald þessa
hrepps c. 30 kr., nú 180. Jafnað á
sveitarbúa pá 900 fiskum, nú 2500,
(eða munurinn var hlutfallslega pessi).
J>ávar vinnumönnum goldiðikaup, c. 70
til 80 kr., uú 150—200, vinnukonum pá
25 til 30 kr., nú 50 til 60 kr., og svipað
pessu fer, pó eg haldi áfram að at-
huga fleira. En athugi maður nú efna-
haginn og ástæður yfir höfuð, pá kemst
maður að peirri niðurstoðu, að pað sé
talsvert betra en ætla mætti pegar
eingöngu er litið til útgjaldanna.
Skuldir hafa að vísu talsvert aukizt,
en bústofninn mun hjá flestum vera
svipaður, margir hafa byggt betri hús
og bæi, og njóta yfir höfuð meiri pæg-
inda á heimilunuín, svo maður skilst
pó ánægðari við pennan samanburð
en hinn. Annars pyrfti að rita langt
mál, ef sýna ætti glögglega á hverju
pað byggist, að efnahagnr ekki fer að
sama skapi versnandi, sem útgjöld og
kostnaður aukast, en aðallega mun pað
að pakka betri verzlunarkjörum.
fá kvarta menn og undan pví, að
gjöldin komi ójafnt niður. Menn kvarta
undan pví, að sveitarútsvörunum sé
ranglega jafnað niður; hreppsnefndar-
mennirnir fá margt ópvegið orð, bæði
á bak og í eyru, fyrir gjörðir sínar,
prátt fyrir pað pó peir eptir beztu
vitund reyni að viðhafa sem mesta
sanngirni og réttsýni. Sýsluuefndirn-
ar ættu að búa til nákvæmar reglur
fyrir niðurjöfnun aukaútsvara, handa
hreppsnefndunum að fara eptir, og
væru pær reglur vel samdar, gætu
pær verið hinn bezti styrkur og leið-
beining hreppsnefndanna, einstakir
menn gætu þá síður vítt hreppsnefud-
irnar, pó peim pætti útsvör sín há.
Menn kvarta undan pvi, að sýslu-
sjóðsgjaldið, sem á svo mikinn pátt í
hækkun sveitarútsvaranna, kðmi ójafnt
á hreppana, og segja að pað ákvæði
sveitarstjórnarlaganna sem skipar fyrir
að pví skuli jafnað á hreppana ein-
göngu eptir tölu hundraða í jörðum
og lausafé, séu orðin úrelt og á eptir
tímanum, sveitirnar við sjóinn sem
hafi marga efnaða útvegsbændnr, en
fátt lausafé og fá jarðarhundruð, sleppi
við að borga, í réttu hlutfalli við land-
búskaparsveitirnar af pví ekki sé hægt
að leggja á útgjörðina eða afiann, en
lausafjáreign og jarðahundruð sé ails
ekki réttur mælikvarði fyrir gjaldpoli
hreppanna. Svo tvöfaldist líka ójöfn-
uðurinn pegar mikill hluti sýslusjóðs-
gjaldsins komi sérstaklega til nota
peim sveitunum, sem minnst borgi af
pví, eins og eigi sér stað með pað
sem varið sé til gufubátsferðanna.
|>egar sveitastjórnarlögiu voru sam-
in, var lítið orðið um sjávarúthald í
samanburði víð pað sem nú gjörist.
Landbúskapurinn skipaði pví öndveg-
issess meðal atvinnuvega vorra, og var
pví rétt og eðlilegt að honum væri
ætlað að bera mest útgjöldin. En nú
er svo komíð, að hæpið virðist hvort
landbúskapurinn haldi lengi peim sessi
úr pessu, par sem sjávarútveginum
fleygir svo fram sem raun er á orðin,
pessi síðustu ár hér á Austurlandi.
Vinnukrapturiun til landsins fer alltaf
pverrandi, i'ólkið streymir að sjónum,
Því par er pvi boðið mikið hærra kaup,
en landbændur standa sig við að bjóða,
svo bráðum sýnist komið að pví, að
nokkrir af bændum neyðist til að verða
einyrkjar á jörðum sínum, vegna pess,
að þeir ekki standast samkeppnina við
sjávarbændurna, geta ekki keppt við
pá um boð i vinnukraptinn.
Sjávarbúskapur er ekki síður arð-
samur en landbúskapur, og eptir kaup-
gjaldi pví að dæma, sem sjávarbænd-
ur hafa boðið undanfarið, og eyðslu
peirri sem tíðkast í sjárarsveitunum,
ætti hann að vera mikið arðsamari
ef vel væri á haldið. Meðal sjávar-
bænda eru efnaðir menn engn síður
en meðal landbænda, svo pað virðist
ástæðulaust að þeim sé hlíft við að
borga í réttu hlutfalli við landbændur,
bæði til lands- og sveitarþarfa. fað
er hlutverk þingsins að búa til lög,
til að jafna sem flestar misfellur í
pjóðfélaginu, og breyta lögunum eptir
breyttum kringumstæðum og ástandi,
er pað álit mitt, að hér sé um eina
slíka misfellu að ræða, sem jafna pnrfi.
Lögin ættu að veraþannig, að á eitt-
hvað tiltekið af Terkuðum fiski, t. d.
2 skippund, mætti leggja jafnhátt gjald
til sýslusjóðs, og á hvert h\mdrað i
jörðum og lausafé.
I>að liggja enn fyrir mörg pörf og
kostnaðarsöm mál, sem búast má við,
að sýslufélögin taki að sér til frara-
kvæmda, svo ekki verður séð hvar
staðar nemi með hækkun sýslusjöðs-
gjaldanna, og pess skarpari er pörfin
fyrir að allir kraptar séu notaðir, að
allir sem færir eru um, séu látnir
hjálpast að að bera byrðina, pví pað
er sá eini vegur til pess að engir van-
megnist undir punga hennar.
pó eg hafi hér aðeins minnzt á sveit-
arútsvör og sýslusjóðsgjald, pá munu
samt vera nokkur fleiri gjöld, sem vert
væri að athuga hvort ekki mætti ann-
aðhvort afnema eða breyta á hagan-
legri hátt fyrir gjaldendur, en nú á
ser stað, samt sleppi eg að telja pau
upp í petta sinn. Júngið ætti ekki
síður að hafa pað hugfast að hlynna
að hændastéttinni og auka réttindi
hennar, en að leggja á hana nýjar
kvaðir og nýjar gjaldabyrðar; pað ætti
að hafa pað hugfast, að bændastéttin
er undirstaðan undir pjóðfólaginu, og
undirstöðuna má sízt af öllu veikja, ef
byggingin á að reynast traust.
Búi i Hlíð.
r
f\r 1897, 2. júní, var samkvæmt fund-
arboði frá 1. og 2. þingmanni Norð-
ur-Múlasýslu og 2. þingmanni Suður-
Múlasýslu, haldinn pingmálafundur fyr-
ir báðar sýslurnar á Egilsstöðum á
Völlum. Mættir voru 20 menn sem
kjörnir höfðu verið til að mæta á fund-
inum og par að auki 40 aðrir kjós-
endur úr sýslunum.
Eundarstjóri var kosinn sýslumaður
E. Briem bæjarfógeti á Seyðisfirði, en
skrifari síra Jóhann L. Sveinbjarnar-
son prófastur, á Hólmum.
Málin, sem til umræðu voru tekin
á fundinum voru þessi:
1. Stjórnarskipunarrnálið. Eptir
Uppsögn skrifleg hundin við
áramót. ÓgiJd nema kom-
in sé til ritstj. fyrir 1. oktö-
ber. Auglýsingar 10 aura
línan, eða 60 a. hver þuml.
dáiks og hálfu dýrara á 1.
síðu.
MTt. 16
langar umræður um málið, var sam-
þykkt með nálega öllum atkvæðum
svohljóðandi tillaga:
Komi einhver tilboð frá stjórninni,
hafi pingmenn óbundnar hendur í mál-
inu. En lcomi engin síík tilboð fram
af stjórnarinnar hálfu, skorar fundur-
inn á alpingi að semja frumvarp, sem
gangi lengra í sjálfstjórnarkröfum vor-
um, en frumvarp undanfarandi pinga.
En liann leggur pó mikla áherzlu á
eining og samheldni pingsins í pessu
máli.
2. Samgöngumálið.
a. Fundurinn skorar á pingmenn að
greiða á þingi atkvæði með svo
mikilli fjárupphæð af landsfé til
telegraffs til Isla.nds, sem lands-
sjóður framast orkar.
b. Fundurinn skorar á pingmenn að
greíða atkvæði með hverju góðu
tilboði sem þinginu kann að ber-
ast um, að annast samgöngur vor-
ar á sjó umhverfis strendur lands-
ins og milli landa, en landssjóður
tekur pær að öðrum kosti á sínar
herðar, að svo miklu leyti sem hann
orkar. I sambandi við þetta, læt-
ur fundurinii pað álit sitt í ljós,
að æskilegt væri að pingið fæli
sama manni, eða félagi, gufnbáta-
ferðir kring um land, sem samið
kann að verða við um millilanda-
ferðirnar.
c. Fundurinn skorar á alpingi að sam-
þykkja lög um brúarbyggingu á
Einhleyping á Lagarfljóti, og leggja
fram nauðsynlegt fé úr landssjóði
til pess.
d. Fundurinn álítur að alpingi skuli
nú sem fyr, leggja fram fé til vega-
bóta á landi, en láta petta fé koma
sem jafnast niður á landsfjórðung-
ana, pó svo, að fénu megi miðla
milli fjórðunga ef um sérstök stór-
virki er að ræða, svo sem brúar-
gerð á ár o. s. frv.
e. Fundurinn skorar á þingmenn sína,
að sjá um að ferðum pósta af Seyð-
isfirði verði hagað svo, að pær geti
staðið í sama sambandi við sunn-
anpóst, sem nú er við norðanpóst,
og áður hefir verið um mörg ár.
3. Alþýðumenntunarmál. Eptir all-
miklar umræður var sampykkt svo
hljóðandi tillaga: Fundurinn skorar
á alþingi að veita hæfilegan styrk til
Flensborgarskólans, til pess að par
geti farið fram kennarafræðsla.
4. Lœknaskipunarmálið. Fundur-
inn skorar á alþingi að sampykkja:
a, að læknaskipun í Múlasýslum verði
ákveðin eins og hún er samþykkt
af hlutaðeigandi sýslunefndum;
b, að- ákveðnir verði fastir læknabú-
stgiðir;
c, að veitt verði fé af landssjóði til
að koma á stofn í Reykjavík lands-
spítala.
5. Bitlingamálið. Umleið og fund-
urinn leggur pað til, að pingið sé ör-
látt að fjárframlögum til þarflegra
fyrirtækja, til eflingar atvinnuvegum
landsins, skorar hann sérstaklega á pað,
a, að veita einstökum mönnum eða
félögum 80,000 kr. lán til að kaupa
fiskigufuskip, pó svo að engum sér-
stökum manni eða félagi sé veitt
meira en helmingur af verði skip-
anna. (Veð sé tekið gilt í skipun-
um sjálfum, séu pau í ábyrgð).
b, að styrkur sé veittur kæfum manni
til að rannsaka fóðurjurtir íslands,
og semja fóðurjurtafræði,
6. VínsölubanniÍ, Fundurinn skor-