Austri - 10.07.1897, Blaðsíða 1

Kemur út 3 á mánuðí eða
36 blöð til næsta nýárs, og
kostar hér á landi aðeins
3 kr., erlendis 4 kr.
Ojalddagí 1■ júlí.
VII. AR.
Seyðisflrði, 10. júlí 1897.
AMTSBÓKASAFNIÐ á Seyðisfirði
er opið á laugard. kl. 4—5 e. m..
Hraðfréttaþráðurinn
ætti að liggja í land liér eystra.
Vér gátum pess í 17. tbl. Austra,
að bið stóra norræna hraðfréttafélag
ætlaði sér að leggja bráðum hraðfrétta-
práð hingað til tslands, og að óskandi
væri, að þráðurinn kæmi úr hafi ein-
hversstaðar hér á Austurlandi.
1*30 má nú ganga út frá því sem
sjálfsögðu, að féiagið vilji vinna hæði
Dönum sjálfum og okkur íslendingum
sein mest gagn með hraðfréttaþræðin-
um. En það mundi það einmitt gjöra
með því að leggja þráðinn hér í land
á Austurlandi, auk þess sem héðan er
stytzt sjóleið til Færeyja, þaðan sem
þráðurinn sjálfsagt verður lagður til
Islands.
Hér á Austurlandi hefir nú í mörg
ár verið mesta fiskiaílapláss landsins,
þar sem mörg hundruð sjómanna hafa
streymt hingað frá Suðurlandi og
Pæreyjum á hverju vori, og verið hér
til fiskjar allt sumarið, og nú lítur út
fyrir, að þessar fiskiveiðar hér við
Austurlandið muni stórum aukast, ein-
mitt frá Danmörku, þar sem í vetur
er í Kauþmannahöfn stofnað all-stórt
fiskiveiðafélag, er ætlar að veiða hér
við Austurland á gufuskipum, og er
þegar byrjað á því úthaldi í sumar
héðan frá Seyðisfirði, sem síðar mun
getið hér í blaðinu, og er svo ráð fyrir
gjört, að auka þessa fisldgufuskipa-út-
gjörð að miklum mun á næsta sumri.
En hvílíkur hagur fiskurunum og
fiskikaupmönnum yfir höfuð, og sérí-
lagi þessu nýja fiskiveiðafélagi, væri
að hæguni aðgangi til þess að nota
hraðfréttaþráðinn, liggur í augum uppi.
Hér á Austurlandi eru líka hin
stærstu síldarveiðaúthöld landsins. En
þeim veiðiskap er þannig háttað, að
það er þvinær ómögulegt að byrgja
S18 svo af tunnum, salti, nótum og
flutningsskipum, að ekki geti eitthvað
vantað af einhverju þessu, þegar mest
á ríður, því hvergi giidir það meira
en við síldarveiðina, að geta notað
sér sem bezt tækifærið, og „grípa gæs-
ina meðan hún gefst“; og það er alveg
óútreiknanlegt, hvað mörgum tugum
þúsunda króna síldarútvegsmennirnir
hafa hér tapað á þvi, að hafa ekki
hraðfréttaþráð við liendina til þess
samstundis að geta pantað pað frá
útlöndum, er þá í þann svipinn kann
að van'naga um. Er það og augljóst,
að landssjóður hefir og hér við tapað
miklum tekjum, því svo drjúgur hefir
honum verið útflutningstollurinn af
fiski og síld þéðan frá Austurlandinu
á síðari árum, og mundi þó hafa orð-
ið mun hærri af síldinni, hefði hrað-
fréttaþráðinn eigi svo meinlega vantað.
Hér við Austurland liggur líka mesti
fjöldi frakkne»kra og enskra fiskiskipa
allt vorið og sumarið, sem sjálfsagt
mundu nota drjúgum hraðfréttaþráð-
inn, ef hann lægi í land hér á Aust-
urlandi.
Nú höfum vér h’eyrt, að veðurfræð-
isjélögin vilji þvi aðeins styrkja þetta
fyrirtæki með fjárframlögum, að hrað-
fréttaþráðurinn verði líka lagður til
nyrztu hluta 'Norðurlandsins, liklega
til Grímseyjar, þar sem þau um lang-
an tíma hafa haft veðurfræðisrann-
sóknir, sem hafa þótt all-merkilegar.
J>areð nú ersjálfsagt að hraðfrétta-
þráðurinn hafi sínar aðalstöðvar hér
á landi í Reykjavík, þá er spursmálið,
hvort kostnaðarminna sé fyrir lirað-
fréttafélagið að leggja þráðinn norður
úr Réykjavík eða héðan að austan, og
getur enginn vafi á því verið, að miklu
ódýrara verði að leggja þráðinn héð-
an til Akureyrar, annaðhvort frá Seyð-
isfirði eða Eskifirði, heldur eu alla leið
sunnan úr Reykjavík þangað norður,
með því það er miklu lengri leið en
héðan að austan, þar varla getur kom-
ið til nokkurra mála að legf ja þráð-
inn beina leið yfir óbyggðir frá Reykja-
vík til Akureyrar, en héðan að aust-
að gæti þráðurinn legið hérumhil bcdna
leið til Akureyrar yfir Rjöllin, sem
eru víða byggð.
Til þessara athugasemda vorra von-
um vér að hið háttvirta alþingi taki
tillit, er það í sumar fer að lik-
indum að semja við umboðsmann hrað-
fréttafélagsins, og reyni til þess að
fá hraðfréttaþráðinn lagðan upp hing-
að til Austurlandsins, því annars er
eigi ólíklegt, að landssjóður þurfi sjálf-
ur innan skamms að kosta fréttaþráð
lagðan hingað austur, svo vér Aust-
firðingar fáum að njóta jafnréttis við
hina landsfjórðungaua, og komast eins
og þeir í hraðfréttasamband við íit-
lönd.
Vitabyggingin á Anstnrlandi.
—o—
í sumar byggir landssjóður upp vit-
ann á Garðsskaga og nýjan vita fyrir
innan Reykjavík. Auk þess allstóran
vita á Gróttutanga á Seltjarnarnesi
og ljósker var áður á Engey, auk hins
mikla vita á Reykjanesi, svo vitaþörf-
inni við Eaxaflóa sýnist fyrir hið fyrsta
sæmilega fullnægt, og innsiglingu til
höfuðstaðarins allvel borgið, og fer vel
á því.
En nú er vitanlega miklu meiri sigl-
ing hér upp til Austurlandsins á haust-
in og veturna en nokkru sinni til
Reykjavíkur um þann tíma ársins, og
hún mjög arðsöm fyrir landssjóð, þar
það einkum eru síldarveiðaskip sem
koma hingað að áliðnu sumri og langt
fram á vetur, þegar mest er vitaþörfin
fyrir sjófarendur. Og þó hefir ekkert
heyrzt um það, að landsstjórninni hafi
komið til hugar, að byggja hór vita
á Austurlandi til þess að vísa þess-
um ágætu mjölkurkúm sínum, síldar-
veiðaskipunum, á básinn sinn, og létta
undir liina hættulegu landtöku með
þeim, á hinum climmu haustnótturn og
í vetrarhríðunum. Heldur hefirhún lát-
ið sér, blessuð, nægja að þiggja vel
búinn vita á Dalatanga að gjöf af
privatmanni, en að öðru leyti setið
hjá í þessu máli og haldið að sér
höndum; aðeins reist hvern vitann á
fætur öðrum við hinn ávetrum fásiglda
Eaxaflóa. Og alla þessa vita við
Paxaflóa hefir vel að merkja allt ís-
land kostað bygginguna á, en ekki
Reykvikingar né Eaxaflóamenn einir.
Kemur hér þá svo augljóst fram:
þessi fjárdráttur til Reykjavíkur og
kringumliggjandi héraða, sem vér í
grein vorri i síðasta tbl. Austra vör-
uðum við, — og gleymska á jafnrétti og
þörfum annara hóraða landsins, sem
endilega verður nú að leiðrétta strax
á þessu þingi. J>ví vitinn á Dalatanga
getur sem vonlegt @r, ekki nægt sem
landtökuviti, þar hann lýsir of skammt
til þoss frá sér, þó að hann að mörgu
leyti sé mjög hentugur, það sem hann
nær til. Hann er og nokkuð norðar-
lega fyrir þau skip er leita landsins
hér eystra, þar sem þau flest munu
taka stefnu á Skrúðinn og hin ein-
kennilegu fjöll norður af honum, inn
til landsins, er svo gott er að þekkja,
þó sigi rofi nema lítið fyrir þ@im. En
rétt norður af Skrúðnum er Seley,
sem mörgum sjófróðum mönnum kem-
ur saman um að hentugust muni höf-
uðvita-stöð hér austanlands, en innaf
henni gengur Reyðarfjörður með Eski-
firði útúr, en á þeim fjörðum hefir
aðal-síldarveiðin verið öll hin síðustu
árin, nema í fyrra. Er oss kunuugt
um, að herra sýslumaður A. Y. Tul-
iníus hefir safnað fjölda vitnisburða
hinna merkustu skipstjóra, þessu máli
viðvíkjandi, er allir sanna það, að það
sé nauðsynUgt, að byggja hér fyrir
Austurlandi, sem fyrst, göðan land-
tökuvita með þokulúðri, og að hentug-
asti staðurinn til vitabyggingarinnar
sé Seley. þ>að sagði oss og fyrir nokkr-
um árum hinn þáverandi Directör. hins
sameinaða gufuskipafélags, Oommandör
Normann, að svo framarlega að það
kæmi góður viti á Austurlandi, mundi
gufuskipafélagið sjálfsagt láta gufuskip
sín koma þar líka við á vetrum, sem
væri mjög mikill hagnaður fyrir Aust-
urland, og jafnvél Norðurland líka,
er ætíð fær allar útlenda.r fréttir miklu
fyrr héðan en Irá Reykjavík, eins og
líka gufuskipin opt mundu geta fengið
síldarhleðslu héðan, þá lítið er um
flutning til útlanda úr Reykjavik.
Yér höfum áður tekið það fram,
hvílíkan beinan hagnað landssjóður
hefði af síldarveiðunum, auk þess sem
þær útvega fjölda manna ábatassma
vinnu um hávetrar tíma.nn, og því er
það sannkölluð heimska og sýnilegt,
að hlynna ekki sem bezt að svo þörf-
Uppsögn skrifieg hundin við
áramót. Ógild nema kom-
in sé til ritstj. fyrir 1. októ-
ber. Auglýsingar 10 aura
línan, eða 60 a.hverþuml.
dálks og hálfu dýrát a á 1.
síðu.
NR. 19
um atvinnuvegi með því að greiðá fyr-
ir sigíingunni til landsins með góðum
vita á Seley, eður á öðrum hentug-
um stað.
Loksins finnst oss það all-þungt
samvizku-spursmál fyrir landsstjórnina
og alþingi, að taka þegjandi við öli-
um ábatanum af síldarveiðunum, en
vanrækja hvert árið fram af öðru, þá
siðferðislegu skyldu, að tryggja líf
sjómannanna með góðum landtöku-vita.
Að endingu skulum vér leyfa oss
að taka það hér fram, að Austfirð-
ingar leggja svo drjúgum fé í lands-
sjóð, en hafa til þessa tíma tiltölulega
lítið úr honum fengið, að það er ekki
nema afborgun á mikilli skuld sjóðs-
ins við þá, þó iandssjóður byggði nú
vita hér, sem líka er svo bráð-nauð-
synlegur fyrir mikilsvarðandi atvinnu-
veg, er eykur drjúgum tekjur lands-
sjóðs og til tryggingar lífi sjófarenda.
Skorum vér því sérílagi á þingmenn
vor Austfirðinga, að halda nú mál-
inu fast fram þegar á þessu alþingi,
og vonum vér, að allir hinir vitrari
og sanngjarnari þingmenn sjái svo
hagsmuni og sóma þjöðarinnar, a.ð
þeír fyigi binum austfirzku þingmönn-
um vorum fast að þessu máli. Gæt-
um að því, að þetta mál befir fólgið
í sér stórmikið mannúðarspursmál
gagnvart sjófarendum, er engri þjóð,
er menntuð vill heita, tjáir annað en
sinna, og það sem allra fyrst.
]i>að höfum vér og áður heyrt, að betra
mundi vera að hafa Blikvita (Blinkfyr),
er kastar ljósinu lengra frá sér, en stöð-
ugt brennandi viti. En um það er
bezt að láta vitafræðinga dæma, eins
og lika um hver staður muni hentug-
astur að reisa vitann á.
Hvað kostnaðinum við vitabygging-
una viðvíkur, viljum rér að endingu
að eins geta þess, að svo lítur út, sem
landssjóður hafi ábata á Reykjaness-
vitanum.
Hér fer á eptir álit tveggja hinna
merkustu skipstjóra, er vér áttum kost
á að ná til nú í svipinn.
* *
*
Seyðisfirði 3. júlí 1897.
Til
herra cand. phil. Skapta Jðsepssonar
ritstjóra „Austra“.
Eptir ósk yðar, herra ritstjóri, leyfi
eg mér hérmeð að láta i ljósi við yð-
ur skoðun mína um, hvort æskilegt
sé, að viti verði byggður á Seley.
þ>að mundi hafa mjög mikla þýð-
ingu fyrir siglingar við austnrströnd
íslands, að landtökuviti fengizt reist-
ur þar.
A svæðinu milli Seyðisfjarðar og
Beyðarfjarðar, sem eru stærstu firð-
irnir, mundu menn helzt kjósa Gerpi,
austasta höfða á Islandi, til að byggja
vitann á, ef menn ekki tækju tillit til
mögulegleika og kostnaðar. En af
því menn verða að álíta, að það sé
mjög rniklum erfiðleikum bundið að