Austri - 10.01.1898, Blaðsíða 2

ism. 1
AUSTÍII.
pað jafnrétti á við Fellamenn, að lata
aukapóstinn í Yaípjófsstað ganga aðra
leiðina peirra megm, fyrir austan Fljót-
ið. Yellirnir eru pó einhver péttbýl-
asta sveit sýslunnar, og eiga pví sér-
lega skyldu á pví að vera eigi svona
hraparlega afskiptir með aukapóstgöng-
una.
Póststjórnin kann nú að bera pað
fyrir, að aukapósturinn verði að ganga
sömu leið til pess að geta tekið svör-
in upp á bréfin.
En pví svarast á pá leið, að pað
er miklu sanngjarnara, að menn sendi
bæjarleið með svörin uppá pau bréf,
sem er bráðnauðsynlegt að svara strax,
— heldur en láta heilar fjölbyggðar
sveitir verða alveg útundan með auka-
póstgöngurnar eins og hér á sér stað.
|>að er heldur engin nýlunda að
pöststjórnin láti aukapóst fára sína
leiðina í hvort. sinn, eina leið fram, og
aðra aptur. pannig fer aukapósturinn
frá Grenjaðarstað í Skútustaði upp
Láxárdal, en til baka ofan Reykja-
dul, er oss virðist mjög svo heppilegt
fyrirkomulag, og ætti líkt að haga
göngu aukapóstsins frá Egilsstöðum
uppá Héraðið, láta hann ganga upp
Fellin að Yalpjófsstað og svo austan
Lagarfljóts til baka niður Skóga og
Velli.
Sami gallinn og áður er ennpá á
póstgöngunum hér á Fjörðunum, að
pær ná ekki saman, og koma pví ekki
nema að hálfum notum, par sem eng-
inn póstur er ennpá látinn ganga milli
Mjóafjarðar og Norðfjarðar. Auka-
póstarnir eru sendir vanalega samdæg-
urs héðan í Mjóafjörð og af Eskifirði
í Norðfjörð, og ef peir mættust, ann-
aðhvort í Mjóafirði eða á Norðfirði,
pá mætti á skömmum tíma koma bréf-
um á rnilli fjarðanna, sem nú verða
annaðhvort að liggja í greinarleysi á
hinni sundnrslitnu póstleið, ellegar
menn neyðast til að senda pau upp
að Egilsstöðum, og láta pau svo bíða
par næstu póstferðar ofanyfir aðra-
hvora leiðina, sem opt getur komið
sér mjög illa.
J>að „Molbúa“ fyrirkomulag hefir
orðið í petta sina á aukapóstferðun-
um af Eskifirði í Norðfjörð, að auka-
pósturinn er látinn aðeins ganga i
Skorrastað, sem er innarlega í Norð-
firði, en nú er bæði presturinn og
kirkjan flutt að Nesi, í fjölmennið,
par sem nú er nálega helmingur fólks-
ins úr firðinum samankomið, og nú er
orðið kauptún með pó nokkrum ver.il-
unum, svo pað nær engri átt að láta
aukapóstinn ekki ganga alveg útað
Nesi, sem ekki er lieldur nema góð
bæjarleið frá Skorrastað.
J>etta fyrirkomulag er ennpá óheppi-
legra en pegar aukapösturinn frá Eski-
firði var látinn aðeins koma við á Kol-
freyjustað, en ekki í kaupstaðirm á
Búðum í Fáskrúðsfirði, sem póststjórn-
in nú hefir góðfúslega leiðrétt. Er
vonandi að hún bæti einnig sem fyrst
úr pessum annmörkum, er hér eru
taldir á póstfyrirkomulaginu hér aust-
anlands.
Hvað póstfyrirkomulaginu annar-
staðar á landinu viðvíkur höfum vér
litlu við að bæta.
jó pykir oss pað óheppilegt, að
aukapósturinn frá Akureyri fram í
Eyjafjörð, er ekki látinn ganga lengra
en að Saurbæ, pví par fyrir fram'an
er mikil byggð, er aldrei kemur ann-
ar pöstur í, og pætti oss pví réttast,
að aukapóstur pessi væri látinn ganga
alla leið fram að Tjörnum í Eyjafirði,
eins og Jökuldalspósturinn er látinn
ganga alveg frá Skjöklólfsstöðum upp
að Brú á Jökuldal.
I Húnavatnssýslu er aukapósturinn
framí Yatnsdalinn aðeins látinn ganga
að Ási í Vatnsdal, en par fyrir fram-
an eru stórbýli mörg, svo sem Gríms-
tunga, Haukagil o. fh, sem oss finnst
eiga heimtingu á pví, að aukapóstur-
inn færi alla leið frá Sveinsstöðum að
Grímstungu. Ætti póstur sá svo að
ganga hinumegin niður dalinn aptur.
Loks pykir oss pað ógn öviðkunn-
anlegt og ranglátt, að enginn auka-
póstur skuli ganga uppí J>ingvalla-
sveitÍHa. J>að er bæði illt og broslegt,
að hinn helgasti sögastaður landsins,
jbingvelhr, skuli vera svo neyðarlega
afskiptur með póstsamgöngurnar.
Að endingu viljum vér biðja pöst-
stjornina að ámálga pað við pöstaf-
greiðslumennina og bréfhirðingamenn-
ina útum landið, að peir gæti pess
vandlega, að eigi sé of rúmt um bréf
eða póstsendingar í póstílátunum, pví
af pví mun leiða, að utanáskriptir á
bréfum og bögglum verða sro opt
ólæsilegar, er utanáskriptin nuggast
af, er sendingarnar og bréfin hringla
hálf-laus innanum póstílátin, sem opt
mun til vilja, en ætti aldrei að eiga
sér stað.
Samkvæmni Valtýskunnar.
—o----
J>að er ýmislegt í „lærdómskveri“
Valtýskunnar, sem vert er að gefa
nákvæmlegar gætur. Samkvsemnin í
kenuingunum er par ekki sem bezt
alstaðar. Sem dæmi pess má nefna
pað, að Valtýsblöðin hafa haldið pví
fram, að engin atkvæðagreiðsla færi
fram í ríkisráðinu. Og ' Yaltýr hefir
sjálfur haldið pví fram í stúdenta-
félaginu í Höfn, að pví er blöðin segja.
En par kvað Octavius Hansen hafa
mótmælt Valtý í pessu atriði. (Bágt
á ræfils Valtýr, að fá dönsk ámæli
fyrir pað að vilja draga niður rétt
pjóðar sinnar).
Svo hefir Valtýr sjálfur sagt á pingi
í sumar (Alpt. 1897. B. 5. h. bls.
688) pessi orð:
„Hann (ráðgjafinn) ræður pó æfin-
lega yfir atkvœði sínu, og pví óhugs-
andi annað en að allt tillit yrði tekið
til lians, og einkum par sem hann
með þessu eina atkvæði sínu gœti ráð-
ið úrslitum, þar sem annars væru
jöfn atkvæði11*.
Bitstjóri Bjarka er manna snjall-
astur að ríma. Skyldi hann geta rira-
að pessi orð Valtýs saman við aðrar
prédikanir Valtýs og hans liða (t. d.
corpus juris) um sama efnið? Gam-
an væri að heyra pað í næsta blaði
Bjarka.
Hrafnkell.
Kafli úr bréfi úr Ereiðdal 20. des. 1897.
1 petta sinn færð pú ekki mikið
af fréttum frá mér handa Austra pín-
um, en pess má pó geta, að Breið-
dælingar liafa töluvert talað um fram-
komu pingmanna í sumar í ýmsum
málum, einlium stjórnarskrármálinu.
og par af fljótandi deilu milli Austra
og Bjarka; og mun flest-öllum virðast
sem Bjarki fái sín makleg málagjöld
fyrir pá flónsku að gjörast málgagn
Valtýsfrumvarpsins og allrar hala-
rófunnar, sem par hangir við; enda
*) Undixstrykað af greinarliöfundi.
vilja allir sannir íslandsvinir styðja
að pvi, að koma sem fyrst slíkum
málgögnum fyrir kattarnef.
Á almennum fundi, sem haldinn
var á Eydölum 9. p. m., var töluvert
talað um pingmannskosningu o. fl,, ef
pingið yrði leyst upp í vetur, og efnt
til nýrra kosninga. Vildu allir að
skorað væri á prófast Sigurð Gunn-
arsson að gefá kost á áér til ping-
manns fyrir Suður-Múlasýslu, pví
hann væri búinn að sýna pað, að hann
sé enginn vindhani, sem snúist hvaðan
sem vindurinn blæs, og að engin villi-
ljós, eínsog t. d. Valtýs-týran, muni
leiðahann af réttrí braut. J>að varð
pví ályktun fnndarins, að skora á hann
til pingmennsku, ef ping yrði leyst
UPP- Og er petta nóg til pess að
sýna, hvaða skoðun Breiðdælingar hafa
á Valtýs sinnum og peirra pólitiska
hringli.
I petta sinn skal eg láta ósagt
hvaða leið eg álít heppilegasta að
halda í stjórnarskrármálinn.
En pað er skoðun mín, að síðan
vér fengum löggjafarvaldið, hafi aldrei
verið framin jafn mikil fásinna af
pingmönnum sem sú, að ganga í lið
með Valtý og stjórninni, til pess að
slökkva pann litla vonarneista, sem
hin íslenzka pjóð hafði um að fá end-
urbót á stjórnarhögum sínum.
J>að er sorglegt að menn, sem trúað
er fyrir velferðarmálum pjóðarinnar,
skuli láta persónulegt hatur leiða sig
á hina hraparlegustu glapstigu, sjálf-
um sér til ævarandi miunkunar, og
pjóðinni til stór tjóns. J>að eru dá-
lagleg dagblöð sem hossa slíkum pjóð-
arörverpum til skýjanna.
Tíðin er ágæt. Aíli alla tíð í Stöðv-
arfirði, eins í Fáskrúðsfirði langt úti,
en nú engin síld. Stöðfirðingar eru
nýbúnir að byggja ísliús hjá sér; yfir-
smiður við bygginguna var Lúðvík
snikkari Jónsson.
Fárið hefir verið að stinga sér nið-
ur tilfinnanlega á stöku bæjum.
Verzlimin hér orðin fátæk af ölln
nema kramvöru, sem er góð til að
skapa skuldir. Allir mjög óánægðir
yfir sauðasölunni, og enda með ullar-
prisana, pví hann var 75 au. pr. pd.
á Djúpavog i sumar.
Fagur eyj ar-sundi ð.
—o---
J>etta mjóa sund, „Strait of Belle
Isle“, aðskilur, eins og kunnugt er,
Nýfundnaland og Labrador. Sá hluti
sundsins milli eyjarinnar og megin-
landsins, sem pessu nafni nefnist, er
yfir höfuð örmjór, en samt er pað
nógu breitt til pess, að hafa stórvægi-
lega ill áhrif á loptslagið á meginland-
inu austanverðu allt suður undir New-
York. íshafs-straumuriun vestan við
Grænland fellnr upp að fjörugrjóti á
austasta oddanum áLabrador og suð-
ur með ströndinni, og klofnar pegar
kemur suður undirNýfundnaland. Beyg-
ir pá megin-straumurinn austnr í haf
og suður um miklugrunn (Grand Banks)
svo kölluð, í liafinu 80—100 mílur
fyrir austan Nýfnndnaland. En all-
mikil kvísl úr straumnum fellur áfram
suður með Labrador-ströndinni, inn um
Fagureyjar-sund og liðar sig meðfram
ströndinni á Lawrence-flóa, meðfram
Nýja-Skotlandi og vestur paðan með
ströndum fram, allt til Boston, par sem
kvísl pessi loks beygir pvert í austur
og hverfur í hitastraumnum frá Mexi-
co-flóanum. Isborga-safn er optast að
sjá fyrir norðvestur-enda sundsius, og
er pví sjaldan hættulaust að sigla pá
leið, einkum af pví poka og ísamóða
grúfir par sífellt yfir sjónum. En stór-
ar ísborgir i'ara sjaldan vestur um
sundið, og er pað pví að pakka, að
dýpi er ekki nóg i sundinu — hvérgi
yfir 200 fet, og að meðaltali iunan yið
100 fet, par sem pað er mjóst og strauin-
ur stríðastur, samkvæmt riákvæmum
raæbngum, er Oanadar.stjórn liefir lát-
ið gera. J>ó er pað ekki ósjaldan að
ísborgir hrekjast iiiná sundið, en par
standa pær pá fastar og reynast vo-
gestir fyrir skip á siglingu.
Ymsir verkfræðingar hafa fyrir löngu
siðan sýnt framá, að tiltækilegt sé að
stífla sundpetta algjörlega, — byggja
traustan garð úr grjóti og steinlími
milli lands og eyjar og neyða hina ísi-
prungnu, köldu kvísl, sem um pað fell-
ur, til að halda áfram með megin-
straumnum austur í haf. En pó opt
hafi verið rætt um, að petta sé gjörlegt,
hefir ekki komið fram greinileg áætl-
un um, hvað pessi hrikalega stífla mundi
kosta, fyr en á síðastliðnu vori. Mað-
urinn, sem ritaði um petta pá og fram-
setti áætlun um kostnaðinn, er verk-
fræðingur einní Boston, F. S. Hammond
að nafni. Hann álítur, að kostnaður-
inn yrði ekki neina 9 til 10 millj. doll.,
segir hægðarleik að fullgjöra verkið á
einu ári og segir sanngjarnt að skipta
kostnaðinum pannig, að Bandaríkja-
stjórn, Canada-stjórn og Breta-stjórn
borgi sinn priðjunginn liver. J>að er
ennfremur skoðun hans, áð hlutaðeig-
andi stjórnir græddu mikið á einu ein-
asta árí fyrir verðhækkun landeigna
allra, er stafaði af stórri breytingu
loptslagsins, á pessu fyrirtæki, að hinn
upprunalegi kostnaður væri sem ekk-
ert, pegar litið er á hag alls fólksins
á pessum landshluta öllum.
Um verkið sjálft segir hann, að flóð-
garðurinn sjálfur yrði ekki yfir 10 míl-
ur á lengd og hvergi hærri en 200 fet
frá sjávarbotni að telja. Efnið segir
hann nægilegt á báðum ströndum fram
með sundinu, og álítur beztu undir-
stöðuna pá, að sprengja fram klapp-
irnar og ryðja peim niður í botmnn.
Ofan á pennan stórgrýtis grunn kæmi
svo veggur úr höggnu grjóti og límdur
með sementi, svo hár sem pyrfti til
að hindra sjóinn frá að ganga yfir
hann, hversu mikið sjórót sem væri,
og svo langt á land upp til beggja
landa, að ekki væri unnt fyrir sjóinn
að grafa nýjan ál. Garðurinn ætlast
hann til að sé svo breiður, að eptir
honum liggi tvöfaldnr sporvegur fyrir
járnbrauta-lestir. Með öðrum orðum,
garðurinn pyrfti að vera um 60 feta
breiður að ofan.
Væri petta gert. segir hann að pok-
an, sem sífelt grúfir yfir Lawrence-tíóa
í grennd við Nýfundnaland, hyrfi gjör-
samlega — færðist með ísröstinni aust-
ur í haf. Hvað pað pýðir, er nokkuð
sem sjófarendur á pví svæði öllu kunna
að meta meir og betur en allir aðrir.
J>að liefir opt og lengi verið rættum
að tiltækilegt sé, eins og nú er, að
leggja járnbraut frá Quebec norðaust-
ur með flóanum að vestan og austur
fyrir Fagureyjar-sund. Eptir áætlun
Hammonds um breyting á loptslaginu,
yrði sú brautarlagning tífallt tiltæki-
legri ef stíflað væri sundið, enda hefir
hann haft pað í huga, pví með pess-
um garði fylgdi og sá kostur að ferða-
menn yrðu ekki yfir 3*/2 sólarhring á
leiðinni yfir Atlandshaf.
Aðal-kosturinn, aðal-gróðinn fyrir
hlutaðeigandi pjóðir væri pó auðvitað
fólginn í bieytingunni sem kæmi á lopts-
lagið. Landfláldnn allur fyrir sunnan
Lawrence-flóa, Prince Edwards-ey,
Nýja-Skotland, New-Brunswick, Maine,
New-Hampshire, Mássachussetts, Ver-
mont, fullur helmingur af New-York-
ríki, fullur helmingur af Quebek-fylki
og euda talsvert af norðaustur-hínta
Ontario-fylkis — allur pessi landfláki
yrði pá ekki kaldari én er í New-Jersey
og Pennsylvaniu nú, Labrador-strönd-
in öll og Nýfundnala.nd yrði pá í hæsta
máta byggilegt land, og Labrador-
ströndin pá ekki ögn kaldaiú en New-
Brunswick og Mainé eru nú. Hvað
peir hagsmunir pýddu, ef loptslagið
yrði peim mun mildara sem Hammond