Austri - 29.10.1898, Blaðsíða 3

A t) S í R I.
119
NR. 30
knfizt bærri launa, og búizt var við
að járnbrautarJijónarnir mundu gjöra
hið sama, og horfir þá til stórvand-
rreðn, og eykur þetta mjög óróann í
landinu.
Kína. Keisaramóðirin, Tsu Hsi,
hefir mcð tilstyrk Li Hung Chang
rekið hinn unga kcisnra, Tsaitien, frá
völdum og ráðgjafa lians og látið drepa
alla þá af þeim, er hún hefir náð í
og sett römmustu apturhalclsmenn í
peirra stað. Hraðfréttir paðan að
austan segja jafu.vel að k.eisarinn sjálf-
ur muni eigi látinn verða imglifur.
Rússar láta eigi ilia yfi.r þessuri
stjómarbyltingu, j yí bæði keisjiramóð-
irin og Li Hung Chang eru þeini vin-
veitt; og hera Knglendingaí það á
gamla Li Hung C'hang ftð hann hafi
pegið mútur af Ilússum, og er pó
einhver auðugasti maður heimsins.
Englendingar una þessari stjórnar-
byltingu hið versta og draga herskip
sin saman sem næst nöfuðborginni
Peking, og er en óvíst, hvort eigi er
paðan að austan að vænta störtíðinda
áður en langt um liður.
Borgarbruni hefir nýlega orðið stór-
kostlegur i borg þeirri íCína, erHon-
kou nefnist, þar sem að að brunnu
10 þús. húsa, og 1000 manns fórust í
þessum voðalega bruna.
Járnhrautargeng neðun sjáfar ráð-
gjörir nú hinn frakkneski mannvirlcja-
fræðingur Berlier að leggja undir
Gibraltarsund, frá Gibraltar suður til
Tanger á Afríku, og þaðan járnbraut
til Álgier. faðan má svo fara
með járnbraut alla leið til Indlands
og mætti með þessu móti komast frá
Lnndúnum til Bombay á Indlandi á
6 dögum. Er áætlað að fyrirtækið
mnni kosta 1629 milliónir króna, —
ekki nema rúm lega helminginn af
pví sem Spánverja liefir kostað upp-
reistin á Cuba.
S k ý r s 1 a
um
ferð á sýninguiia í Björgvin
eptir
■ skólastjóra Jónas Eiríksson
á Eiðum.
Framh.
Sé borin saman áhöfn af lifandi
gripum á skólajörðinui Steini, sem var
vorið 1878, og næstiiðið vor, 1898, þá
fer það sem hér segir: Ar p878: 34
nautgripir 144 sauðfé 6 hestar 2 svín.
Ar 1898: 45 nautgripir, ekkert sauðfé,
7 hestar, ekkert svin
A þcssu sést að áhöfn jarðarinnar
irefir ekki aukizt. Niðurlagt að hufa
sauðfé. og svín, en 11 nautgripir og 1
liesti fieira nú.
Viðvíkjandi jarðræktinni er það að
segja, að afurðir af henni eru ekki
miklu meiri nú en tyrir 20 árum, en
hún ’er nú orðin töluvert marghrotnari
og nokkru meira fólgin i tilraunum
með ýmsar sæðis- og áburðartegundir.
pegar eg fór af skólanum voru; 27
námssveinar á honum, var hann þá
bezt sóttur af öllum búnaðarskólum í
Norvegi og hafði raikið álit á sér, enda,
var kennsla öll góð, einkum í því verk-
iega. Nú eru á skólanum aðeins 18
námssveinar á fækkun þeirramest rót
síná í því að búnaðarskólum hefir
fjölgað svo mjög, að tala þeirra er nú
orðin 18 í landinu, eru þeir allir með
líku fyrirkomulagi. og vel sóttir, ber
stjórnin og stórþingið sérstaka um-
hyggju fyrir þeim, með árlegum fast-
ákveðnum fjárframlögum, auk þess sem
viðkomandi ömt og héruð lijálpa fjár-
málum og framkvæmdum skólanna á-
fram.
Af því að eg ímynda mér að mönn-
um, almennt hér á landi, sé ókunugt
um fyrirkomulag hinna norsku búnað-
arskóla, vil eg leyfa mér að minnast
á nokkur helztu atriði því viðvíkjandi,
ogþá sérstaklegal ýsa Steinsskólanum,
einkanlega þeim atriðum, sem skóla-
stjórinn sagði mér að væru að nokkru
leyti sameiginleg fyrir alla skólana.
Skólastjóra, undirkennara og tíma-
kennara er alveg launað úr ríkissjóði,
en garðyrkjunranni, járnsmið, trésmið
og fjósmeistara (Fjösmester) að ®/v
Laun, hvað skólastj. B. Klokk, að
væru lík við alla, skólana, nl. skólastj-
óra 2400 kr, undirkennara 1120 kr,
garðyrkjumanns 1140 kr, járnsmiðs
1120 kr. trésmiðs 1120 kr. fjósmeist-
ara 660 kr, og tímakennara aðeins
100 kr. par að auki geldur ríkissjóð-
ur */4 af öllum kostnaði Steinsskóla
fyrir ljós, eldsneyti, fæði, kennzluáhöld.
meðöl og læknishjálp, prófkostnað o.
fl. sem nemur 10 þús. 372 kr. 50 au.
enginn smáræðis skildingur fyrir alla
skólana sem getur verið mismunandi
eptir því sem þörf krefur. Allar af-
urðir skólabúsins ganga til þess að
halda við húsum, jÖrðu og bxxi innan
og utan húss í góðu staudi o, s. frv.
einnig til að gera nýjar framkvæmdir
í jarðræktinni, kaupa verkfæri, gera
ýmsar tilraunir o. þ. h. Ekki einn
einasti eyri gengur frá skólabúinu til
fæðis: sé einhvhver matvæli látin úti
frá því cða annað, er því borgað það
fullu verði. Fyrir hinn opinbera styrk
sem nemur nú 300 kr. fyrir hvern
píllt um árið á Steini, kaupir skólinn
fæði af sérstökum nranni sem or
nokkurskonár bryti (ökonom) skólans.
Yar mér sagt að þessi maður hefði
góða atvinnu af fæðissölunni og piltar
væru allvel ánægðir með viðurgjörn-
inginn. Mest af matvælum er keypt
að, en lítið af skólabúinu. t. d. margarin-
smjör o. fl., af því það er ódýrara,
smakkaði eg það, og var það gott, miklu
betra en það var stundum þegar eg
var á skólanum.
fað, sera hinn opinberi styrkur og
afurðir skólabúsins ekki hrökkva til að
borga hinn árlega skólakostnað, borgar
amtssjóðurinn eða það hérað sem á
skólann. Fjárupphæð sú, sem Syðra-
Bergenshusamt leggur til Steinsskóla
í viðbót við hið úðurtalda, er 2 þús-
805 kr. 34 aurar; nærfellt sama upp-
hæð árlega. Hvað viðvíkur fjárupp-
hæðum þeim sem eg hef talið hér upp,
hef eg farið eptir áætlun skólastjórans
á Steini fyrir yfirstandandi reikningsár
1898-1899, en þær eru ekki mikið
breyttar frá því sem var í fyrra.
J>annig voru veittar alls yfir af opin-
beru ié að meðtöldu því fé er fj-ekkst
fyrir það er skólabúið gaf af sér, 22
þús. 768 kr. í fyrra, ení ár eru áætþ
aðar 22 þús. og 900 kr. til skólans.
|>ó það kunni að vera lítið eitt mis-
munandi sem lagt er af opinberu fé
til hinna skólanna, sem máske getur
farið eptir efnum og ástæðum hvers
fyrir sig, hefirþó enginn norskur bún-
aðarskóli eins lítið fé eins og íslenzku
búnaðarskólarnir allir til samans.
fær upplýsingar, sem skólastjóri B.
Klokk gaf mér, viðvíkjandi konnslu-
fyrirkomulagi hinna norsku búnaðar-
skóla voru í stuttu máli þær sem nú
skal greina:
1. Að ekki er nema ein kennsiudeild
eða bekkur í skólunum og piltar teknir
inn á hverju tveggja ára tímabili.
2. Að við skölana væri hvert kennslu-
tímahil (2 ár) viss námssveina tala
sem amtssjóður eða héraðssjóður borg-
aði fæði fyrir. þeir sem væru utan
amts eða héraðs yrði að borga við-
komandi skóla-bryta fæði.
3. Að skylcla hvíldi á þeim piltum
sem væru við nám á skólanum, að
taka burtfararpróf.
4. Að kennsla öll við skólana hneigð- -
ist meir og nmir að því bóklega, jafn-
vel þótt verkleg kennsla væri við höfð.
Yæri aðallega orcökin sú‘ að flestir
stærri hændur í landinu væru búfróðir
menn, sem kynni flest |rað er að hinum
almennu jarðræktarstörfum Iyti, og
piltarnir því þyrtu ekki beinlínis að
gmga á skóla til að læra þau, þeir
gætu lært þau hjá bændunum sjálfum.
þar af leiðandi hefði verið styttur viniuj-
tími við Steinsskóla, úr 6 tímum á dag
niður í 3 á veturna, og 11 tímum í
10 á sumrin. Auk þess væru vinnu-
frí að sumrinu tíðari og piltar þá látn-
ir hafa æfíngar í landmælingu, safna
grösum o. fl.
5. Að hinar sérskildu námsgreinar
væru þessar: 1. Jarðræktarfræði. 2
Húsdýrafræði. 3. Efnafræði. 4. Skóg-
ræktarfiiæði. 5. Eðlisfræði. 6. Grasa-
fræði. 7 Garðyrkjufræði. 8, Dráttlist.
9. Landmælíng.10. Skordýrafræði. (Iu-
sektlære) 11. Söfnun grasa (Botaniske
Udfærder). 12. Steina- og jarðfræðj.
13. Reikníngur. 14. Stærða- og rúm-
fræði. 15. Mjólkurfræði. (Meierilære).
16. Bókhald, einkanlega um búreikn-
ínga. 17. Norska (Móðurmál).
120
sjáanlega erfitt með að koma orðum að því sem henni flaug í hug.
Loksins iagði hún hendur ura lnils lionum og hvíslaði að honum,
eins og hún skammaðist sín fyrir að tala það háit:
„Ef þú vildir kaupa handa mér svona perluhálsband, bara ein-
brotið, mig langar svo til að eignast það.
Nú var hún búin að stynja óskinni upp; hún faldi svo andlitið
við barm hans.
„Eg hjóst ekki við svoleiðis ósk. Svo dýr skrautgripur ætti
ekki við okkar kringumstæður."
„Já, en þegar menn eignast peninga á svona óvenjuiegan hátt,
þá mega menn þó gjöra eitthvað að gamni sínu með þá.“
Ætlarðu þá ekki að gjöra bón mína? þegar við svo næsta
sinn förurn á dansleik, þá verður þú stoitur yfir að eg skuli líka hafa
svona. fallegt men á hálsinum."
„Mér þykir hálsinn þinn fallegur án alls skrauts. Látum þá
ski’eyta sig sem þurfa þess.“
„Já, en þetta er fyrsta bónin sem jeg bið þig, henni ætlar þú
þó ekki að neita.“
„Jú, það gjöri eg,“ sagði hann rólega og ákvai'ðaður.
„Og hvers vegna?“
„Af því eg álít ]að órétt og ekki hæfa að játa henni.“
„Nei, nei“ sagði hún. „Jáað er ekki þess vegna, heldur af því
þú kærir þig eklci um mig.“
„Einmitt aí því að mér þykir vænt ura þig verð eg að neita þér
um þetta, og eg vona að þú sért svo skynsöm að þú sjáir að það
er rétt.“
“Fyrst eg er svo óskynsöm, þá hefðir þú ekki átt að eiga mig.“
sagði hún þunglega. „Já. nú eru hveitibrauðsdagarnir úti og búnir!
Guð minn góður, hver mundi hafa hugsað það.“
„Nú ertu óskynsöm! sagði hann reiðui'.
Henni lá við að tárfeila, og hún vildi alls ekki láta sér segjast
við hans alvariegu fortölur, Hún hvorki gat né vildi skilið í því að
hann skyldi neita henni um „svona lítið“, þegar peningum hefði
„rignt niður til þeirra.“
J>að varð æði löng. þögn. Hvqrugt þeirra gat áttað sig á þessari
HlutaveltuYÍiininguriim.
Eptir
6. Bendler.
—:o:—
Hann gekk hægt inn í herbergið, svo að liin unga kona hans, er
sat þar við skriþtir, varð ekki \ ör við komu manns síns. Ljósið bar
skæian hjarma yfir hennar fagra höfuð og hárið, sem var hnýtt upp
í hnakkanum.
Hann nam staðar og horfði ástfanginn á hinn yndislega vöxt
hennar, þai til hún reit nafn sitt ur.dir bréfið.
„Gott kvöld, Martha mín!“
Hún hrökk við.
„Eiríkur!“
Og samstundis kastaði hún sér um háls honum og kyssti hann
með þeim ákafa, einsog það hefðu verið 2 mánuðir en ekki aðeins 2
tímar síðan hann fór að heiman.
Loksins gat hann spurt hana:
„Hvaða leyndarmál er það, sem þú varst svo niðursokkin í að
skrifa um, að þú varst ekki vör við mig og hrökkst saman?“
J>að var nú af og frá að lrann mætti lesa bréf hennar til móð-