Austri - 29.04.1899, Blaðsíða 2

NR. 12
A U S T E 1.
46
endur hlutabréfanna, sem upphaílega
voru út gefin fyrir liina veðbundnu
jarðahluta, vilja víst ekki selja hluta-
bréf sín pó gull væri í boði, svo viss
og arðsöm eign sem pau hafa reynzt
bændum.
pað er kaupmaður Páll Torfason
frá Flateyri, sem er aðal-forgöngu-
maður málsins bæði hér á landi og
erlendis. Kom hann nú upp til Reykja-
víkur með siðustu forð „Lauru“, og
hélt pa” fund roeð helztu fjármála-
görpum höfuðstaðarins til að ræða
málið, og fékk pað par mjög góðar
undirtektir.
Herra Páll Torfason var nú með
„Thyru“ vestan og norðan um land,
og átti á leiðinni tal við ýmsa alping-
ismenn, er allir voru málinu mjög
hlynntir.
JSTúfór Páll til útlanda með „Thyru“
til pess að semja við auðmenn um
að peír skuldbindi sig til að halda
Partial- Obligationum pjóðbankans í
fullu ákvæðisverði meðan pær eru ó-
kunnar peningamönnum, og hafði hann
góðar vonir um að peir (samningar
myndu vel ganga.
Mælir pað og með pví að peir samn-
ingar muni vel takast, að vextir af
peningum eru nú svo lágir í útlöndum,
að 4°/0 má lieita góð renta.
En jarðeigendur fá fullt audvirði
hinnar veðbundnu jarðeignar pegar
uppí hendurnar í pjóðbanka-Obligati-
onum er landsjóður ábyrgist að peir
fái að minnsta kosti 4°/0 af, en sem lík-
lega hækka bráðlega miklu meira í
verði, og sem pjóðbankinn pegar kaup-
ir af peim, purfi peir á fénu að halda.
petta mikla velierðarmál landsins
ætti uú að ræða á öllum pingmála-
fundum, svo að vissa væri fyrir pví að
pað kæmist inná alping. J>ví undir sem
hagfeldastri peningaverzlun, er framtíð
og framfarir landsins að mestu leyti
komnar.
Höfuðatriðum pessarar mikilvægu
uppástungu sinnar, hefir 'nerra Páll
Torfason skýrt oss pannig frá.
„Höfuðatriði uppástungu minnar ern:
Sem framhald núverandi banka, sé
stofnaður ísl. pjóðbanki. Höfuðaðset-
ur í P.vík. „Eilialar“ í heiztu verzl-
unarstöðum íslands. Káið samband
við allar aðalverzlunarstöðvar í Norð-
urálfu. Event. Kontor 1 K.höfn.
Stofnfé sé fengið með hlutabréfa- og
seðilpeninga útgáfu.
Hlutabréfa fjárupphæðin sem fyrst
um sinn er hugsuð 4 mili. kr. en sem
auka má eptir atvikum — sé að mestu
fengin á eptirfarandi hátt.
A öllum fasteignum íslands sé ping.
lesið pjóðbankaveðhand að 20°/0 (?) af
virðingarverði peirra, veð petta sé rótt-
arhærra (fyrir frarnan) en öil höft eða
veð sem á eignunum hvila, pað sé
solídariskt bindandi gagnv. hankanum.
Ávaxtist með 4°0 p. a. -— pinglesist
ætíð í fullum hundruðum króua.
Gegn pessu afliendi bankinn fast-
eignahafendum sömu upphæð i hluta-
hréfum og pinglesin er á eignum peirra.
Vaxtarseðlar séu festir við hlutabréf
pessi, er tryggi handhöfum ábyrgð
landssjóðs á minnst 4°/0 hag af ákvæðis-
verði bréfanna á ári. Easteignahafend-
ur geta síðan seit eða átt hlutabréf
pessi, að svo miklu leyti sem peir eigi
purfa þeirra til lúkningar skuldum,
er á eignum peirra hvíla.
Tar eð lítill hluti fasteigna Islands
er veðbundinn erlendis, mun sala hluta-
bréfa pessara færa inn í landið all-
mikla fjárupphæð til efiingar atvinnu-
vegurn pess.
Að pví er pörf krefur, gefnr bank-
irm út- og selur „4°/0 Partialobliga-
tionir “ í veðum sínum. Nær sem
hann vill, getur hann á pennan hátt
átt ráð á allt að 4. mill. kröna til
peningaveltu í landinu.
Á pennan hátt getur Islánd, nær
sem pörf ki'efur, haft ráð til pess, að
færa allt að 8. mill kr. virði af fast-
eignum sínum í peninga eða starfsfé
til efiingar atvinnugreinum pess.
Til pess sð peningastofriun pessi sé
byggð að fullu á réttum grundvelli
sem pjóðhanki p. e. peningastofnun
alls almennings eigi fasteignaeiganda
eingöngu, páparf ao innkalla seðilútgáíu
landsjóðs og afhenda hankanum hana.
Bankinn hafi leyfi til að gefa, út 1—5
— 10—-50 —100 — 1000 krónu seðla
fyrir uppæð sem sé helmingi meiri en
upphæð sú er, sem hann á fyrirliggj-
andi í gulli eða sem innstæðufé í danska
pjóðhankanum eða jafngóðum peninga-
stofmmum í London, Berlín eða París.
Og sömul. sé honum heimilað, sé slíkt
samrýmanlegt við par um gildandi á-
kvæði, að lúta mynta pað af smámynt
er parf til hringferðar á Islandi.
Yerkasvið stofnunar pessarar sé
sama og allra aunara pjóðbankastofn-
ana, pað nl: gegn áreiðanlegum veðum
eða góðum persónufa'ýggingum, að lána
fé til framleiðslu og verzlunar áíslandi.
Rök og sani.anir færi eg anuars-
staðar, fyrir pörf stofnunar pessarar,
og fyrir pví, að eins og nú er ástatt !
er engin önnur leið fær eða einhlít“. |
Tannlæknir landsins.
Það var vel og rétt gjört af a.l-
pingi að veita einasta reglulega tann-
lækni landsins nokkurn styrk af al-
| marmafé, emsog hinum góðkunna augna-
í lækni Birni Ólafssyni, sem liefir gjört
f svo mikið gott og læknað svo marga ]
j bæði heima hjá sér í lieykjavík, og á
• yfirferðum sínurn um landið.
i Og pað er óskoðað mál, hve marg-
í ir sjúkdómar orsakast af tannleysi og
| par af leiðandi illri meltingu, pví sé
' meltingunni ofpyngt, mun heilsa manna
; sízt fara lengi i góðu lagi.
i En vér höfurn ekki orðið varir við
| að tannlæknir landsins hafi ferðazt að
nokkrum mun um landið til lækninga,
og væri pó umferðir hans engu síður
nauðsynlegar fyrir almenning, par pví
er svo varið, að pað parf að líða
töluverður tími á milli pess að veikar og
ónýtar tennur eru dregnar út og nýjar
settar inn í peirra stað. Hefir pað
óefað verið tilætiun alpingis, að tann.
læknirinn færi heldur til sjúklinganna
en ómakaði pá ekki alla suður til
Reykjavíkur og héldi peim svo par
um lengri eða skemmri tíma, með ó-
bærilegum ferða- og verukostnaði fyr-
ir allllesta peirra. Erum vér sann-
færðir um, að pvílíkar ferðir nmndu
vel borga tilkostnaðinn, sem allur
fjöldinn treystir sér ekki til meðan
lækrdrinn fer ekki út fyrir Reykjavík.
Yér skorum pví hérmeð á hinn
háttvdrta tannlækni landsins, Yilhelm
l Bernhöft, að hann auglýsi nú sem
\ fyrst ferðaáætlun sína fyrir petta
sumar, svo meuu geti verið viðbúnir
að nota sér af nærveru hans á fieiri
eða færri stöðum út um landið.
Latinuskólinn.
I iatínuskólanum hefir seinni hluta
vetrarins verið mikil ókyrð með pilt-
um og pav brytt á strákapörum, og
pað í meira lagi.
p>annig hafa fleiri aðalvitnishurðar-
hækur skólans verið brenndar. kveikt
í bréfkassanum á hurð rektors, svo
kviknaði i sjálfri hurðinui, og mesta
rnildi, að pað sást nógu snemma, ann-
ars hefði allur skólinu getað brunnið,
lagður púðurbaukur inní bekkjarskáp,
og lagður kveikivöndull að, er kveikti
í púðriuu er rektor hafði kennslutíma
í bekknum, og sprengdi upp skápinn
með ákaflegum hvell rétt við hlið
rektors, er hefði getað stórskaðaðast
af pessu meira en ópokkahragði pilta.
fessi upppot pilta eru pví óskiljan-
legri fyrir alpýðu, sem skólinn nú er
svo heppinn að hafa einhvern allra-
frægasta vísiudamann og speking að
viti, fyrir rektor, par sem dr. Björn
M. 01s8H er, og hinir aðrir kennarar
skólans, eru honum flestir samboðnir
ágætismenn hver í sínu fagi. Er pa?
pungur ábyrgðarhluti fyrir pilta að
velta óorðx alpýðu yfir pá stofnun
landsins, er hún hefir jafnan að verð-
ugieikum haft mætur á, og vér, sem
par höfum lifað einhverjar sælustu
æfistuudir vorar, minnumst jafnan með
ást og virðingn, einsog kennara vorra
par. fvílikur dóna-háttur og strák-
skapur hefði á vorum ukólaárum blátt
áfram verið öhugsanlegur.
þér skólapiltar, er valdir eru að
pessu hueyxli, hafið pannig atað út
aðal menntastofnun landsius.
Hafi ykkur verið óréttur gjörður,
pá var að leita yfirúrskurðar yfir-
manna rektors og skólans, og ef pað eigi
dugði, pá að leita aðstoðar hlaðanna, er
sjálfsagt mundu hafa fylgt ykkur að
hverju réttu máli. Með pessari flónsku
getið pið ekki annað en spillt góðum
málstað —• hafið pið nokkru sinni
haft hann?
Strandferðaskipin hafa nú byrjað
ferðir sínar samkvæmt áætlun peirra
prentaðri í 7. tbl. Austra. Eara „IIól-
ar“ austan um landið, og er herra
Jakobsen par skipstjóri einsog í fyrra
og mun alpýða hjóða hann, og yfir-
menn skipsins, sem eru hinir sömu og
í fyrra, aptur velkomna.
Herra Jnkobsen á beztu pakldr
fyrir, að hann hefir fengið stjórn hins
sameinaða gufuskipafélags til pess að
leggja í pann kostnað, um 2000 kr.,
við að leggja tvo stöðvunarkyli und-
ir skipið, er taka svo sem hægt er
af skipinu pá veltu, er mörgum pótti
par hvimleið í illum sjó, og er skipíð
nú vel steðegt, og er pað mikill kostur
á strandferðaskipi.
þegar H’ólar komu fyrst á Borgar-
fiörð í norðurleið, pá var svo illt
par í sjóinn, að eigi var hægt að skipa
par upp kornvöru til Hjaltastaðaping-
hár, er bændur par höfðu fengið hér
á Seyðisfirði til pess að bjarga skepn-
um sínum í pessum voðalegu harð-
indum.
En í stað pess að halda ferðinni
áfram og reyna til að afferma skipið
á Borgarfirði á austurleið, pá sýndi
i kapteinn Jakobsen bændum pá mann-
úð, að halda aptur með „Hóla“ til
Seyðisfjarðar og bíða hér byrjár og
uppskipunarveðurs á Borgarfirði til
næsta dags. Mun pá hafa tekizt upp-
skipanin á Borgarfirði á kornvörum
| eptir pví sem veðtir var pá hór út-
I lits norður undan.
! Thomsens verzlan. Með „Hólum“
I var nú verzlunarerindsi eki, herra Pétur
j Bjering, frá hinni góðkunnu Thomsens
verzlun 1 Reykjavík. Ætlar liinn öt-
uli og hagsýtn uugi kaupm, konsull
DiíLev Ihomsen að láta herraBjoring
ferðast fram og aptur með „Hólum“
í sumar og taka á rnóti vörupöntun-
um mar.na, er annaðhvort verða af-
greiddar frá verzlunárstöð Thoms-
sens verzlaiia í Reykjavík, með pví
verði er par er á vörunum, er jafn-
an pykir hafa verið eiruia lægst
við verzlanir höfuðstaðarins, og vör-
urnar allar sérlega vel vaudaðar •—
eða pá kaupir konsúll Ditlev Thom-
sen vörurnar handa viöskiptavinum
sínum á hinum erienda markaði gegn
venjulegum umboðslaunum. p>essar
vörur frá útlöndum verður vist að
borga fyriríram, og pær veroa víst
fluttar upp á kostnað kaupanda. En
eigi menn kaup vtð verzlan Thomsens
i Reykjavík, pá selur hönd hendi og
seliandi ber ábyrgðina á llutningi var-
anna, en kaupandi horgar náttúrlega
flutningsgjakíið.
J>að er mjög heppilegt, að herra
Thomsen hefir fengið jafn valmkunnan
og áreiðanlegan mann og Pétur Bier-
iug til pess að standa fyrir pessari
nýju verzlunartilraun.
Herra Biermg tekur og fatamál af
mönnum og lætur sauma fötin áhínni
nýstofnuöu skraddaraverkstoíu við höf-
ud verzíunina í lívík.
Konsull D. Thomsen sendir og ann-
an verzlunarfulltrúa með „íSkálholti'4
í samskonar erindum.
Alpha. Gufuskipum herra stórkaupm.
Thor. E. Tuliuíusar, „Hjálmari“
„Eiríki’* og „Leifi“, tókst fyrir nokkru
að ná gufuskipinu Álpha út af Horna-
firði, og mun Hjálmar haíateymt pað
til Norvegs, par sem á að gjöra við
pað og eudurskíra pað síðan og kalla
„Iugóli“, er á að verða í förum hér
við iand í sumar.
Reykir“ fiskí veið a gufuskip kaup-
manns Konráðs Hjálmarssonar hafði
nú legið við Vestmannaeyjar, er Hól-
ar fórn par um, og fiskað um 2000
af íallegum fiski á hverjum degi, pví
par við eyjarnar vai pá hlaðliski.
Hofsprestakall. Yér höfum áreið-
anlegar fregnir um pað að sunnan, að
Hof' í Yopnafirði muni verða veittséra
Siguröi Sivertsen á Útskálum.
Mýtrúloíuð eru i Rvik: dýralæknir
Magnús Einarsson og iröken Asta
S v em björtisson, yfirréttarmálaflutnings-
maður Einar Beneátktsson og fröken
Yaigerður Zoega.
Sýslumaður Franz Zieinsen hefir
sagt af sór sýslumamisembættinu í
Kjósar- og Gullbrmgusýslu fyrir van-
heilsusakir
Botnverpingar. Varðskipið ,.Heim-
dallur,-1 sem nú fyrir skemmstu var
á Eskifirði, hefir pegar handsamað
ýmsa botnverpinga, við ólöglegar veið-
ar sunnantil í Eaxaflóa, og rekið pá
inn til Reykjavíkur til að dæmast par.
Höfðu 2 fyrstu slupin, er Heimdailur
náði í, töiuverðan alJa innanborðs, er
seldist með Láu verði i Reykjavik í
fiskileysinu, svo landsjóði fónaðist par
töluvert, auk hmna venjulegu sekta,
rúmra púsund króna fyrir hvert skip.
Auk pessara botinærpinga hetír
„Heimdallur11 og tekið nokkur fiskiskip
önnur við ólöglegar veiðar í landhelgi
og pau verið sektuð.
Yarðskipið „6uldborgsund“ er allt-
af að handsama botnverpinga við Eær-
eyjar. Nýlega hitti varðskipið botn-
verping við óiöglega veiði, króaði hann
af og sendi bát um horð til að sækja
i skipstjóra, er skipaði stýrimanni sínum,
Íer hann var kominn ofaní bát varð-
skipsins, að balda með skipið til Eng-
lands, er stýrimanni tókst, pareð mikill
sjór var og varðskipið porði eigi áð
skjóta á botnverping. En er hinn