Austri - 21.09.1899, Blaðsíða 2

NR. 26
AUSTKI.
102
forsætisráðgjafi einnig út á konungs-
skipið „Dannebrog,11 til pess að láta
konnng skrifa undir yíirlýsingu um pað.
Síðan konungur kom heim hafa börn
og barnabörn hans verið að tínast að
úr öllum áttum til pess að dvelja hjá
konungi um lengri eða skemmri tima,
Yoru nú fiestir niðjar konungs í kring
um öldunginn í byrjun péssa mánaðar,
nema pyri dóttir hans og maður henn-
ar, hertoginn af Cumberland, en pau
ætluðu að koma seinna; enda hafði
konungur sjálfur heimsótt pau rétt
áður en hann kom heim.
Norvegur. lJar kvarta kaupmenn
fremur um peningaskort, og allt af
eru einhverjir að verða gjaldprota í
Kristjaníu.
lJann 1 p. m. vígðu Norðmenn hið
nýbyggða veglega pjóðarleikhús sitt í
Kristjaníu að viðstöddum Óskari kon-
ungi og drottningu hans og hinni
norsku hirð, og höfuðskáldum Norð-
manna. Yar konungi og pjóðskáld-
uuum fagnað með mestu virktum og
svo byggingameistara og furstjóra leik-
hússins, Birni, syni skáldsins Björn-
stjerne Björnsons. En pó fundu vinstri-
blöðin að pví við konung, að hann
hefði borið einkenni sænsku Serafim-
orðunnar við petta tækifæri, en ekki
aðeins ólafs helga orðumerki. Svo
ekki má nú mikið vera.
Fregnir hafa borizt nýlega til Nor-
vegs frá leiðangri Sverdrups á „Fram,“
og var hann nýkominn frá vetrarstuðv"
um norðurfara Pearys, Etah, á norð-
urströnd G-rænlands, 5 mílur áleiðis nú
í ágúst, og lítur út fyrir að ferðin
sækist fremur seint fyrir peim Sver-
drup.
Látizt hafði í vetur einn af vísinda-
mönnum pessara norðurfara, dr. Sven-
son.
l>essi fregn barst p. 10. p. m. til
Newfoundland með ,,'YVindward,“ norð-
urfararskipi sjóliða Peary, er hafði
komizt á sleðum 50 mílum lengra
norður, en Nansen með „Eram,“ (ensk-
ar mílur). En par hafði hann orðið
að snúa aptur fyrir kulda. En eigí sneri
Peary aptur frá, suður til vetrarstöðv-
anna í Etah, fyr en hann var mjög
kalinn og hafði misst 7 tærnar, og
varð að aka honum 100 mílur suður
á bóginn til Etah. Ætlar „Wind-
warð“ svo að sækja Peary og félaga
lians pangað í júlí að sumri komanda.
Professor Nathorst á „Antartic“
hefir von um töluvefðan vísindalegan
árangur af norðurför sinni, pó aldrei
finni hann pá dr. Andrée og félaga
hans.
]?ýzkal and. Yilhjálmi keisara kvað
jíka pað mjög illa við pjóðpingið í
Berlín, að pað vill eigi veita fé sem
purfti til hinnar stórkostlegu vatna-
leiðar í gegn um pvert pýzkaland
milli allra stóránna, og hefir verið get-
ið til að keisarinn mundi líklega inn-
an skamras leita sór nýrra ráðgjafa,
er hefðu betra lag á að fá pjóðpingið
út með skildinginn, en einkum er keis-
ari sagður óánægður með fjármálaráð-
gjafa sinn Miquel, er pó hefir lengi
honum pjónað með trú og dyggð, og
maxgan skildinginn neytt upp úr vasa
pjóðarinnar til hernaðarvitleysunnar.
pjóðverjar hafa pann 28. f. m. haldið
150 ára afmæli hins mesta pjóðskálds
síns, JolianncWolfang Qöethe, íErank-
íurt við Main með mikilli viðhöfn.
England. Kýlenduráðgjafinn Cham-
berlain og gamli Kriiger, forseti Bú-
anna í Transvaal eru a-lltaf að rífast
útaf rétti innílyténda, og pykjast báðir
vilja miðla málum, en vígbúast pó
hvor um sig af mesta kappi, og senda
nú Englendingar livern herflokkinn af
öðrum pangað suður, bæði að heiman
og austan af Indlandi, svo petta er eigi
friðvænlegt, og mjög hæpið að friður
standi par lengur en par til Englend-
ingar pykjast vera orðnir nógu lið-
margir á landamærum Transvaals til
pess að geta kúgað vesalings litilmagn-
ann. Yæri Englendingum sæmilegra
að leggja málið í gjörð og sýna með
pví, að peim hefði einhver alyara ver-
ið með hinar friðsamlegu tillögur sín-
ar á friðarpinginu í Haag í sumar.
Enskir sjómenn heimta nú hærri
laun og vilja gjöra almennt verkfall á
öllum enskum skipum um allan heim,
ef útgjörðarmenn neita kröfu peirra.
Yrði petta stórkostlegasta verkfall í
heimi, cn örðugt að framkvæma í einu,
hringinn í kring um alla jörðina.
Frakkland. Hið ótrúlegasta er
skeð. Hermannarétturinn í Bennes
hefir pann 9. p. m. dæmt Dreyfus
sekan með 5 atkvæðum gegn 2, án
allra gildra sannana, og prátt fyrir
pað að flest allar sannana-nefnur hafa
reynzt upplognar frá rótum, og hefir
pvílíkt níðingsverk eigi getað orðið
nema fyrir hina voðalegustu hlutdrægni
dómaranna, er neituðu hvað eptir
annað málafærslumönnum Ilreyfusar,
peim Demange og Labori um að leggja
gagnspurningar fyiir ljúgvottana til
pess að sannieikurinn gæti komizt
fyllilega í ljós. Dreyfus er dæmdur
án sannana, aðeins eptir geðpótta og
hatri hershöfðingjanna, einsog her-
mannaflokkurinn hafði áður framtekið
að eigi pyrfti dómendur s a n n a n a
v i ð fyrir glæp Dreyfus, pað væri nóg
að peir væru sannfærðir um að hann
væri sekur, ekki svo mjög um land-
ráð, heldur fyrir pað, að hann og all-
ur pessi málarekstur hefði komið svo
óumræðilega mikilli svívirðingu upp
um hershöfðingjana, Henry, du Paty de
Clam, Esterhazy, Mercier o. fl. o. fl.,
er hefðu ýmist neyðst til að skera sig
á háls, flýja úr landi eða sæta ákæru
fyrir svik og glæpi. Mercier hers-
höfðingi gengur pó enn laus, og skulu
hér til smekks talin afreksverk! hans
í málinu.
1. Mercier hafði fengið hermannarétt-
inum heimugleg skjöl á laun. ]?að
var glæpur.
2. Eitt af pessum skjölum var fals-
að, og pað vissi Mercier, og var
pað glæpur að leg"ja pað fram.
3. Mercier hefir unnið eið að pví bæði
fyrir Cassationsréttinum og nú í
Kennes, að hann hafi ekki fengið
dómendunum 1894 hin fölsuðu hrað-
skeyti frá Panizzardi. !>ar vann
Mercier tvöfallt meinsæri.
4. Mercier hefir tvívegis stolið eða
stungið undir stól opinberum skjöl-
um, sem líka er lögð hegningvið.
5. Hann hefir nýlega nú í Kennes
fengið Chanoine hershöfðingja nýja
falsaða útgáfu af hraðskeyti Panizz-
ardi og narrað pennan stallbróður
sinn til að leggja pessar nýjulygar
fram í réttinum, og er pvílíkt glæpur.
Mercier rataðist pá satt af munni,
er hann sagði: „Einbver hlýtur að
vera hinn seki í pessu máli. Ef Drey-
fus er ekki glæpamaðurinn, pá hlýt eg
sjálfur að vera pað“.
Lesendurnir muna víst eptir pví.
að pað var Mercier sem var hermála-
ráðgjafi Erakka 1894, er Dreyfus var
dæmdur og hann var pað sem lét du
Paty de Clam lauma pessum upplognu
leyndarskjölum að dómendunum ein-
mitt inní dómherberginu, er málið
var tekið upp til dóms; hefir einn af
páverandi dómendum, Ereystátter kap-
teinn, nú kannast við pað fyrir réttin-
um í Rennes, að pað hafi einm itt ver-
ið pessi upplognu leyndarskjöl, sem
hvorki Dreyfus né Demange málsfærslu-
maður hans pá fengu að sjá, er alveg
hafi ráðið pví, að Dreyfus var pásak-
felldur, og siðan hefir ekkert nýtt
komið fram, er geti sannað nokkra
verulega sök á hann.
Hershöfðingjaflokkurinn hrósar nú
sigri. En övíst er enn, nema hér
sannist hið fornkveðna, „að skamma
stund verður hönd höggi fegin,“ pví
peir formgallar munu enn vera á pess-
um hermannadómi, að liklegt er að
Cassationsrétturinn muni reka hann
tvöfaidan í hermannadómstólinn aptur
fyrir rangsleitni dómenda, sem bönn-
uðu málsfærslumönnum Dreyfusar hin-
ar nauðsynlegustu gagnspurningat' og
að fá pá Schwartzkoppen ogPanizzardi
yfirheyrða,og pær lygar reknar aptur
með eiðfesturn vitnisburðum peirra
beggja, er hershöfðiugjarnir lugu upp
að peir hefðu borið fram, en sem
bæði stjórnirnar á pýzkalandi og íta-
líu og mennirnir sjálíir hafa lýst sót-
svarta lýgi.
Og pó er Dreyfus sakfelldur enn á
ný eptir pessum álygum!
Dómurinn var pó nokkru vægari en
í hið fyrra skiptið. 10 ára fangelsis nst
er hegningin nú, og dómendur hafa
sent forseta pjóðveldisins áskorun um
að Dreyfus verði ekki sviptur herfor-
ingja einkennum sínum. Telja dóm-
endur málsbætur vera á Dreyfusar hlið
en dæma hann pó sekan, og segja
margir að pað sýni ljóslega, hve hik-
andi dómendur hafi verið í skoðun
sinni.
pað er von að pvílíkur dómur veki
hina mestu gremju um allan hinn
menntaða heim. Eru Englendingar og
Ameríkumenn jafnvel svo æstir, að
mörg blöð peirra leggja pað nú til,
að heimsækja ekki Parísarsýninguna
að ári.
Sumir vilja láta Loubet pjóðveldis-
forseta náða pá Dreylus og Dérouléde
báða til pess að fá kæft niður æsing-
arnar og flokkadráttinn í landinu.
En sumir krefjast ákafir að málinu sé
vísað til Cassationsréttarins. En eitt-
hvað verða Erakkar að gjöra til pess
að hrinda af sér pví voðalega ámæli,
er peir hafa af pessum dómsúrslitum
um víða veröld. „Kölnische Zeitung“,
eitt hið helzta blað pjóðverja, kallar
dóminn „raggeitardóm.u
En hermannadómurinn hefir ekki
porað að dæma öðruvísi af ótta fyrir
hershöfðingjunum, sem leituðu allra
bragða með að fá Dreyfus sakfelldan.
pannig er sagt, að ein hershöfðingja-
fiúin hafi á undan dómi gengið meðal
allra dómenda og sárbænt pá um, að
dæma Dreyfus sekan.
Sjálfur ber Dreyfus sig vel. Og
pegar dómurinn var upp kveðinn og
kona hans varð mjög harmprungin yfir
málalokum, pá hughreysti Dreyfus hana
og sagði: „Yertuekki áhyggjufull yfir
mér, eg hefi polað svo mikið, að mér
bregður ekki við; en pú parft að reyna
að herða upp hugann. Eg hefi enn
góða von um að pað rætist framúr
pessu og að eg nái loks rétti mínum.“
pegar dómur var fallinn laugardag-
inn pann 9. september, sendu fregn-
ritarnir hraðskeyti frá Bennes út um
allan heim fyrir 450,000 franka.
Erakkkneska hersveit, er átti að
koma samgöngum á, milli Suður- Algier
og Sudan yfir pvera Sahara eyðimörku,
hafa Tuaregarnir strádrepið niður.
Hinir frakknesku herforingjar, er
getið er um í síðasta tbl. Austra að
séu ákærðir fyrir að hafa unnið ýms
griramdarverk í Mið-Afríku, — heita
Voulet og Chanoine. Skutu peir til
dauðs báða hina frakknesku yfirfor-
ingja, er stjórnin hafði sent með her-
sveit til pess að setja pá af og senda
sem bandingja til Erakklands. En
herdeild sú, er hinir föllnu foringjar
höfðu haft til fylgdar, ilýði pegar. Og
glæpamenn pessir eru nú einráðir par
í löndum Erakka í Sudan. Svo víða
er eitthvað bogið með heragann og
drengskapinn í frakkneska hernum.
Belgia. far hafa orðið nýlega ráð-
gjafaskipti út af kosningarlögunum og
heitir ráðaneytisforsetinn du Smet du
Nayer, og heldur fram frjálslyndari
kosningaraðferð en fyrirrennarar hans,
og líkar klerkum pað illa og hafa sagt
ráðaneytinu stríð á hendur.
Svarti dauðij eða hin indverska
kýlasýki, er nú líka komin til hafnar-
bvxrgaiinnar Oporto í Norður-Portugal,
og hefir henni verið par leynt af yfir-
völdunum um tíma, til pess að spilla
ekkí fyrir' samgöngum og atvinnuvegi
bæjarbúa, svo pestin hefir haft gott
næði til að maguast og útbreiðast, og
hefir drepið par pó uokkra menn.
Nú er loks bervörður og sjúkrahús
reist á landamærum Portugals og Spán-
ar og líklega hafðar sterkar gætur á
samgöngunum á sjó líka. Eru menn
mjög hræddir við pestina i Madrid
Paris Marseille og Hamborg, paðan
sem samgöngurnar eru mestar við hinn
allstóra hafnarbæ Oporto, og Lissabon,
par sem pestin hefir lika gjört vart
við sig.
pað leikur og* töluverður grunur á
pví, að pest hafi líka borizt frá Ind-
landi inní Norðurálíuna austanverða,
og pað muni eiginlega vera pestin, sem
drepur niður fólkið fyrir uorðan Kaspi-
haf á Kússlandi.
Englendingar eiga svo illt með að
yfirstíga pestina par eystra, pví Hind-
úar álíta allar sóttvarnir aðeins firrur
einar úr Englendingum, er Bramína-
prestar landsins stæla alpýðu upp i að
óhlýðnast. Og berist pestin til Afgan-
istan og Persíu, pá er húu strax komin
inn á Rússland, pví í pessum löndum
fær hún óhindruð að breiðast út.
Suður-Ameríka. Lýðvéldunum par
syðra lízt ekki á aðfarir Bandamarma
í Yesturindíum og Eilippseyjum og
óttast fyrir að peir muni vilja seilast
til valda suður fyrir Panamaeiðið.
Hafa nú Brasilía, Argentína og Cliili
komið sér saman um að leggja öll
deilumál sín hér eptir í gjörð og
minnka til muna herkostnaðinn.
líýr fjármarkaður.
—o—
Síðan innflutningsbannið á lifandi fé
var lagt á í Englandi, og öllu inn-
fluttu fé verður að slátra undir eins
og pað kemur af skipsfjöl, án pess pað
fái nokkurn tíma til að taka sig eptir
sjóferðina, — hefir veiið hin mesta
pörf fyrir íslenzba bændur á nýjum
fjármarkaði og , hagkvæmari en hinn
enski fjármarkaður er nú orðinn, með
pví óheppilega og verðspiflandi bandi
er nú hvílir á honum; pví litlar vonir
eru til pess, að band pað verði í bráð
af leyst, par eð pað er lagt á til pess
að vernda hina innlendu ensku bænd-
ur gegn erlendri samkeppni og utlend-
um fljárflutningi.
Umboðsmenn pöntunarfélaganna, peir
Zöllner & Yidalín, hafa á síðari árum
gjört allt sitt til að útvega íslending-
um nýja fjármarkaði, og hafa gjört
tilraunir með að senda fé til Belgíu
og Erakklands. En kaupmenn par
hafa reynzt peir viðsjálsgripir, að lík-
lega er nú fyrst um sinn hætt við pá
fíármarkaði; og með pví eigi hefir tek-
izt að opna nýja fjármarkaði i öðrum
löndum, prátt fyrir ítrekaðar tilraunir,
pá hafa umboðsmenn pöntuuarfélag-
anna neyðst til að sriúa sér með féð
til hinna ensku fjármarkaða og selja
pað par, prátt fyrir pá galla, sem áður
er um getið, og er jafnvel furða hvað
peim tekst að fá fyrir féð að svo vöxn-
um söluskilmálum.
En síðan gamli Slimon hætti hér
að kaupa fé, pá hefir peningaeklan og
fjárvandræðin vaxið óðum hér álandi,
og nú síðast gengið langt fram úr öllu
hófi við lánstregðuna í landsbankanum,
svo pað er hin brýnasta nauðsyn á að
opna nýja fjármarkaði í útlöndum,
einkum pó fyrir yngra fé, vegna hiuna
sauðafærri smábænda, sem ekki gota
notað sér af pví til nokkurra muna í
pantanirnar, vegna pess peir eiga svo
fáa sauði, — en purfa pó eigi síður á
peningum að halda en sauðabændurnir.
jþað er pví í sannleika gleðifregn, er
Austri flytur bændum landsins að pessu
sinni, að pað eru allar líkur til pess,
að peim efnilegu og hyggnu kaupmönn-
um, bræðrunum Magnúsi og Friðriki
Kristjánssonum á Akureyri hafi nú