Austri - 27.01.1900, Blaðsíða 1

K.rna ut B^nblað á m&n. ð .
42 arkir minnst til næsia
nýárs] kostar hér á landi
aðeíns S kr., erlendis 4 kr.
Gjalddagi 1. júlí.
UppsÖgn skrijteg bundin mð
áramót. Ógild nema kom-
in sé til ntstj.fi/rirlokt6-
bcr. Innl. avgl 10 aura
línan, eöa 70 a. hverþum.
dálks og hálfn dýrara á 1.
síðu.
X. AK
SeyðisArði, 27. janúar 1900.
NR. 8
Til stuldugra
kaupenda Austra.!
J>eir, sem skulda mér fyrir fyrir- j
farandi árganga Austra, eru hérmeð i
viusamlegast beðnir að borga mér n ú •
sem fyrst andvirði blaðsins í pen- >
ingum, innski'ipt, eða annari vandaðri j
gjaldgengri vöru. Éinkum skora eg '
hérmeð á pá, er skulda mér fyrir ]
marga á r g a n g a blaðsins, að láta |
nú ekki lengur dragast að borga mér ]
|>að, pví annars neyðist eg til að inn-
jheimta pað á annan hátt.
Seyðisfirði, 17. janúar 1900.
Skapti Jósepsson.
----- j
Hið ibakteriulausa
heiiusk aut alopt.
Spltzliergeii sem teilsnbótar-
hœli á sumrum. •
—0--
Hin mjög svo aukna rannsókn á
heimskautalöndunum hefir nú síðast
leitt til nákvæmrar yísindalegrar rann-
sóknar á mismuni peim, sem sé á
heimskautaloptinu og hinu heitara
lopti með tiliiti til bakteriufjöldans í
hvoru loptslagi fyrir sig, sem hin nýrri.
vísindi hafa sýnt og sannað, að er svo
pýðingarmikið fyrir heilbrigði mamia.
Til pess að rannsaka petta nákvæm-
lega tókst dr. Levin frá Parísar-
háskólanum ferð á hendur með hinu
sænska norðurfaraskipi „A n t a r t i k“,
og er árangur pessara vísindalegu
rannsókna doktorsins pessi:
I)r. Levin hefir rannsakað 21,600
potta af heimskautalopti og í peim
ekki getað fundið organiskar verur og
alls enga sjúkdómsfrjófanga. Dokt-
orínn rannsakaði og sjóvatnið á ýms-
um stöðum og fann í 11 tenings senti-
metrum sjóvatns til jafnaðar aðeins
eina hakteriu, par sem sjóvatnið
hingað til verið algeng meðal vísinda-
maima, að bakteríurí pörm-
u n um v æ r u naaðsynlegt
skilyrði fyrir meltingunni.
Er pví sú kenning hérmeð fallin.
T hinu níkvæmasta samanhengi við
bakteríuleysið í ísbafinu stendur bið
ágæta heilsufar heimskautsfara.
Norðenskjöld tók pegar 1881 eptir
pvi á einni af norðurferðum sínum,
að sjúkdómstilfellin fækkuðu að pví
skapi sem menu kæmust norðar í ís-
hafið, par sem að allur sá aragrúi
af peim bakteríum, er fylla hið suð-
lægara loptslag, pekkist ekki par
norður frá.
Menn mættu halda, að hið mjög svo
breytilega loptslag og snöggu um-
skipti á góðviðri og hríðum par norð-
ur frá mundu valda ýmsum veikindum,
einkum hitasótt. En dr. Levin neit-
ar pví af eigin reynslu. Eina nótt lá
hann holdvotur í froststormi miklum,
og í annað skipti lá hann nokkra
klukkutíma á blautri jörðu án pess
að honum yrði hið minnsta meint við
pað, og hitasótt og ofkæling, pyngsli,
hrjóstveíki o.fl. holdur hann helzt að
aldrei komi par fyrir.
Afleiðingarnar erupá pær af rannsókn-
um dr. Levins, að Norðurheimskauta-
löndin séu pau lang- heilsusamlegustu
á Jörðu vorri, og ræður doktorinn
fastlega vesalingum til pess að dvelja
norður i Spitzbegen á sumrum.
pað hefir áður komið til orða að
reisa heilsubótarhæli í Norður-íshafs-
löndunum. En menn hafa áður gjört
helzt gys að peirri hugmynd.
Og petta er í fyrsta skipti að vís-
indamaður leggur til að pessi hug-
mynd verði framkvæmd, er hlýtur
mjög að styðja málið.
Hver veit, nema á Spitzhergen rísi
bráðum upp gistihallir handa peim
vesalingum, er bakteríurnar hafa
nærri gjört út af við í hinura suðrænu
löndum.
t. d. við strendur Erakklands irni-
heldur i hverjum tenings sentimetri
'700 bakteríur.
Sami visindamaður rannsakaði iíka
snjóinn, ísinn, bráðinn snjó, jökulvatn
og lækjarvatn og fann næsturn enga
;geria í pvi, og pó gjprði hann í pví
tilefni 90 tilraunir.
Til samanburðar pessu bakteriulausa
heímskautavatni inniheldur Signuvatn-
ið við Parísarborg uppað 600,000
gerla í hverjum tenings sentimetri
Einnig hefir Di'. Levin rannsakað í
hakteriufræðislegu tiliiti heimskauta-
dýrin, einkum paima peina, sem fijá
okkar dýrum innihalda pvílík kynstur af
bakterium.
En par norður í íshafinu eru parm-
ar sela og ísbjaina alveg bak-
t e r í ul a u s i r.
jpetta er að pví leyti næsta merki-
1 eg uppgötvnn, prar eð sú skoðun hefir
Úr nágrenniuu.
Eptir Pjarðahúa.
Um leið og eg legg frá mér daghók
mína fyrir áiið 1899, dettur mér í hug
að senda pér línur og minnast dálítið
á petta liðna ár og ýmislegt fleira*
Eg hý eins og pú veizt i inni hinni
harðinda- og illviðrasömustu sveit
laudsins, svo fáir landsmenn hafa meira
að segja af haráttu og stríði við nátt-
íu'una en við, sem lifum hérua ápess-
um útkjálka. J>etta liðna ár hefir
verið eitt með peim verri sem komið
hafa pessa tvo síðustu áratugi af öld-
inui, sem eg hef veitt eptirtekt tíðar-
fari og árferði, svo pig parf ekki að
furða pó dHuft sé í mér hljóðið, peg-
ar eg á síðasta kvöldi pess leit til baka
yfir pað. 1 fyrra vetur byrjuðu harð-
indin með jói.i ">stu, svo aliar skepnur
komu pá á gjöf, og við ársbyrjun va.r
hér allt á kafi í snjó, síðau béldust
barðindin óslitið fram í maí, svo pað
var ekki fyr en síðustu dagana í peim
mánuði að skepnur fengu hér jörð til
gagns, og pá vorum við líka á protum
með hey og suniir búnir að gefa
nokkuð af korni. Samt gehgu skepnur
vel fram og lambahöld urðu fremur
góð, sem pakka mátti pví að hey voru
bæði góð og mikil frá sumrinu á und-
an. Frá júni byrjun mátti svo tíðin
heita góð fram í miðjan ágúst, og
grasvöxtur varð í bezta lagi bæði á
túnum og engi, nýting varð góð á töðu
og litlu af útheyi fyrst eptir túnaslátt-
inn, «n um miðjan ágúst brá tii ó-
purka, sem héldust eptir pað út sum-
arið, svo ekkert hirtist af heyi neraa
skemmt og hrakið. Síðasta heyið )á
jafuvel lengi undir snjó áður en pað
náðist.
Um afla er ekki að tala, hans er
hvergi að leita pessi síðastu ár, nema
út á regin hafi, og pangað sækja hann
ekki aðrir en peir, sem sama erhvort
peir deyja eða lifa, og pessvegna
smakkast ekki fiskur nú orðið. í
haust og pað sem af er vetrinum hefir
tíð verið óstilt og umhleypingasöm. 26.
sept. gjörði vonzku áfelli með stormi
og miklu frosti, kom pá strax tals-
verður snjór, pó hélztjörð, svofévarð
beitt par til 28. okt. Rak pá niður svo
mikinn snjó, að jarðlaust varð par til
10. desemher, að gekk í sunnan átt og
rigningar, svo nokkur jörð kom upp í
byggðinni, en hefir lítið notazt vegna
hrakviðra og umhleypinga.
|>etta er nú í stuttu máli lýsing
á tíðarfarinu árið sem nú er að kveðja
og finnst okkur bændunuin erfitt að
búa pegar ópurkasumur og harðir
vetrar fylgjast að. Svo er pað margt
fleira sem gjörir búskapinn erfiðan á
pessum árum, vinuufólk alveg ófáaudi
og kaupaíóik líka, nema fyrir mikið
hærra kaup en tiltök eru að borga
pví, pegar tekið er tillit til arðsins af
vinnunni. p>að er nú strax komið
fram, sem hygginn bóndi sagði fyrir
fáum árum, pegar rætt var um leysingu
vistarbandsins: „Ef pessi lög komast
á, pá verður orðinu einyrkjabúskapui'
eptir nokkur ár, pví fólkið mun hverfa
úr landbúskaparsveitunnm, að sjónum
og leita sér par atvinnu, og jafnvel
liggja par iðjulaust fremur en vera í
vist hjá bændum.“ Eg gat ekki að
pví gjört í sumar, að mór duttu
pessi orð í hug, pegar eg var á ferð
og kom í sveit eina hér austanlands,
par sem myndazt htfir porp við sjóinn.
Sveitin var öil vafin í grasi, pví gras-
vöxtur var par, sem annarst&ðar, í
bezta lagi. Bændurnir stóðu einir við
slá ttinn, með emn eða tvo krakka með
sér. En eg sá mesta sæg af
lolki ganga par iðjulaust í stór-
hópum af pvl bæði var beitulaust og
aílalaust. petta var seint í ágúst,
pegar heyskapurinn stóð sem hæst,
og bændurnir varla lausir úr túnun-
um, peir voru mjög preytulegir, pvi
peir höfðu lagt hart að sér við hey-
skapinn. Svo hélt eg spurnum fyrir,
hvernig farið hefði í sveit pess&ri, og
fékk að vita, að nærri pví allt grasið
á engjunum hefði fengið að dejja í
friði, og peir í porpinu hefðu mátt
„spássera“ sumarið út, pví aflinn kom
aldrei. Svo urðu bændurnir að lóga
mikíu af fénaði sínum fjrir hejleysi^
og pað varð í petta sinn iðjuleysingjun-
um inni í porpinu ^til bjargar, ^sem
peir fengu af slátri hjá bændunum,
pví peir höfðu ekki einu sinni fiskað
handa sér að éta til vetrarÍDs. Ástand-
ið í sveit pessari er að sögn pannig,
að pað gengur hallæri næst.
Ef nú færi svipað pessu víðar, par
sem porp eru að myndazt við sjóinn,
getur hver sem um paö hugsar séð,
hversu hollt pað muni verða fyrir
landbúskapinn og velliðan landsmanna
í heild sinni, að láta mikinn vinnU-
krapt liggja ónotaðan, eða verða að
engu, par sem tilfinnanleg pörf er
fyrir vinnu, er eyðsla sem fátæk pjóð
ekki hefir ráð á, og sem hlýtur að
hafa íátækt og vesaldóm í för með
sér.
Mér virðist pað einkum vera prennt
sem nú stendur landbúskapnum fyrir
prifum. 1. of lágt verð á öllum afurð-
um búanna, svo sem lifandi fé, kjöti,
ull, smjöri. tólg og fl. 2. scortur á
hæfilega dýrri vinnu, og 3. ofmikil
útgjöld, til laudssjóðs, presta og kirkna,
amtsjóða, sýslusjóða og síðast sveitar-
útsvörin, sem víða eru tilfinnanlega
mikil. fingið ætti að takast á hend-
ur, að reyna að lækna eitthvað af
pessum meinum og sýna að pað vildi
fremur rétta landbúskapinn við með
pví að lækka ýms útgjöldsem áhonum
hvíla, heldur en eyðileggja hann, með
sífelt fjölgandi og hækkandi álögum,
eins og undanfarið virðist hafa verið
stefna pess. J>að er rétt eins og pingið
haldi að aldrei sé hægt að ofbjóða
polinmæði íslenzku hændanna og að
einu rnegi gilda, hversu mikil útgjöld
5 á pá séu lðgð, til *ð launa ónýtam og
] ópörfum embættismönnum eins og segja
i má um margt af preatunum og ýmsa
i fleiri embættismenn. |>ingið eys út fé
. í ýmsa óparfa bitlinga, eptirlaun og
’ launaviðbætur, veitir ríílegan styrk
] sumum ónýtjungum oglandeyðum, sem
1 aldrei hafa unnið neitt til gagns, en
i maska varið miklu af æfinni til ónýtr-
ar ljóðagerðar, og jafnvel til að skamma
: sér miklu nýtari menn, en auðvitað eru
! peir, sem fyrir slíkri náð verða, opt*
ast pevsónulegir vinir einhverra piug-
| manna. En pegar ræða er mn að
i veita sveitafélöguunm láu til jarðabóta,
pá gjörir piugið pað með hangandi
hendi, með pví skilyrði, að fó verði