Austri - 27.01.1900, Blaðsíða 2

NR. 3
Al) STRI.
10
fyrir hendi í viðlagasjóði, en annars
fæst ekkert. — Eg ætlaað skrifa þér
síðar, og minnast meira á pingið í
sumar leið, og svo á kosningarnar, sem
væntanlega fara fram á næsta sumri.
Kirtjuvöntunin
á Öldunni.
—o—
Um fátt mun mönnum hér hafa
verið tíðræddara í seinni tíð heldur
en það, hve daufleg j ó 1 i n hafi verið
á Seyðisfirði í þetta sinn. Allir vita
hvernig blessað veðrið var, því nær ó-
fært húsa á milli jólavikuna fyrir ill-
viðri og ófærð. J>að var ekki fyr en
á nýársdag að veðrið varð skaplegt.
J>etta hefir ]>ví verið viðkvæðið hjá
fólki sem hitzt hefir nú síðan góðviðr-
ið byrjaði, er menn hafa farið að óska
hver öðrum gleðilegs nýárs: „Já, ekki
veitir af, ekki voru jóíin svo skemmti-
leg“. „Eg hefi aldrei lifað jafn leið-
inleg jól“. „Eg fór ekki út fyrir
hússins dyr“. .,Eg svaf alltaf“. „Eg
fór ekki einu sinni í kirkju“.
Já, þarna kemur það, þrátt fyrir
alla „fríþenkingu“ er almenningur ekki
orðinn meira „móðins“ en svo, að
honum þykja það daufleg jól, er ekki
verður komizt í kirkju.
Hér á Yestdalseyri voru menn þó
betur staddir í því efni; reyndar sást
lítið til vegagjörða bæjarstjórnarinnar,
því á gamlaársdag flæddi áin sem fyr
yfir alla Eyrina, en Guð almáttugur
hafði lagt til veg eptir fjöruborðinu,
og þannig gátu menn með illan leik
komizt í kirkju á nýársdag, en hver,
sem ætlaði sér að stefna á hina nýju
vegabót bæjarstjórnarinnar, sökk 1 krap
upp að mitti. En þrjá hátíðisdagana
í röð, aðfangadagskvöld, 1. og 2. jóla-
dag var hér messað yfir hálf tómu
húsi, sem stafaði meðfram af því, að
því nær ómögulegt var að sækjakirkju
af Oldu og Búðareyri, sökum þess að
íllfært mátti heitahæði á sjóoglandi.
Reyndar er hér á Yestdalseyri og í
grenndinni nóg fólk, er geti fyllt kirkj-
una, og hefir líka Jirásinnis gjört það,
en í þetta sinn var veður svo kalt og
hvasst, að ósitjandi var í ofnlausri
kirkju nema fyrir fullorðið og hraust
fólk. •
í þetta sinn hafa margir Oldubúar
haít orð á því, að þeim hafi þótt það
mjög leitt að geta aldrei komizt til
kirkju um hátíðarnar. „pað er ekki
eingöngu af viljaleysi að við Oldubúar
ekki komum til kirkju“ sagði ein af
helztu konum bæjarins við mig nýlega,
er okkur varð tíðrætt um bin „dauf-
legu jól“. Að þetta er satt, veit eg
vel, eg hefi sjálf verið búsett á Öld-
uuni, og veit að það getur opt verið
erfitt, jafnvel á sumardag og það í
góðu veðri, að sækja kirkju út á Yest-
dalseyri, og ber margt til þess. Vega-
lengdin er að vísu ekki mikil, T/a—1
klukkutíma gangur. En að vera kom-
inn út á Yestdalseyri fyrir hádogi, er
þó ekki umsvifalaust, að minnsta kosti
fyrir margt kvennfölk, sem einmitt
á sunnudagsmorgnana hefir í fleiru að
snúast heldur en endrarnær. Um vet-
ur gætir þessa þó miklu meira, og
það mun óhætt að segja, að einsog
landslagi og veðráttufari er háttað í
Seyðisfirði, þá getur það opt komið
fyrir, að ófært sé á milli Ejarðaröldu
og Vestd .lseyrar marga daga í einu
bæði á sjó og landi. Er því ekki, er
a'lls þessa er gætt, ástæða til að furða
sig á, þó Öldubúar og Búðareyringar
sæki ekki vel kirkju á Vestdalseyri.
Að þeir gjarnan vilji beyra Guðsorð
haft um hönd, sést bezt á því, að þeir
tvo vetur, (1896 og 1897) hafa launað
guðfræðingum úr eigin vasa til þess að
halda uppi guðsþjónustugjörðum áhelgi-
dögum á Öldunni, og þær samkomur
hafa verið mjög vel sóttar, og það þó
húsnæðið væri ekki sem viðfeldnast.
Guðsþjónustugjörðirnar hafa nfl. farið
fram í Bindindishúsinu, sem, einsog
kunnugt er, er notað til allskonar
mannfunda, t. d. sjón- og danzleikja:
og mun mörgum hafa þótt óviðfeldið að
setjast niður og hlýða á guðsþjóuustu-
gjörð í sama húsinu, þar sem rnenn,
máske kvöldið áður, hafa verið að
danzleik. Ekki svo að skilja, að eg
alíti að danzleikir ogþví um líkt saurgi
húsin, en fæstum mundi þykja sæmi-
legt að halda danzleik í kirkju.
Og þá er eg loks komin að efninu.
J>að vantar kirkju á Öldunni.
Hún verður að byggjast, og það sem
fyrst,
|>að er ekki í fyrsta sinn, að þessi
hugmynd liefir kornið fram. l>cgar
gamla Dvergasteinskirkjan var rifin,
mun það hafa verið rætt rækilega,
hvar hentugast væri að reisa nina
nýju kirkju, og niðurstaðan varð, að
hún var byggð' hér á Vestdalseyri.
Yar þá miklu minni byggð á Öldu og
Búðareyri heldur en nú, og miklu færra
fólk, engin brú yfir Ejarðará, enginn
vegur milli Búðareyrar og 01du; og þá
var hér aðeins eitt sveitarfélag, svo
kirkjan stóð pá hérumbil í miðri sveit.
Mun það því hafa verið álit manna,
að kirkjan væri bezt sett á Vestdals-
eyri, og að þar mundi hún verða betur
sótt, heldur en ef hún stæði fyrir
innan fjarðarbotninn, á 01dunni. En
reyndin hefir orðið allt önnur. Kirkj-
an á Vestdalseyri hefir opt staðið
tóm og orðið messufall, eða þá að
messað nefir verið yfir sárfáum hræð-
um. Er slíkt kristnum söfnuði til
stórrar hugraunar, og skylduræknum
presti hin mesta skapraun.
J>egar kirkjan fauk á Vestdalseyri,
var mikið rætt um það, að byggja
hana upp aptur í aðalhluta bæjarins,
en Vestalseyringar og Utfjarðarmenn
vildu eigi missa kirkjuna. af Vestdals-
eyri, en fé skorti þá og áræði til
þess að koma upp kirkju á Öldunni
eða Búðareyri, þó meun fynndu brýna
nauðsyn til þess.
Síðan hefir málið legið í þagnar-
gildi. En með fjölgun íbúa bæjarins
í innri hlutanum vex alltaf þörfin að
því skapi fyrir kirkju þar, og vart
getur hugsazt betra málefni fyrir
kristinn söfnuð en þetta, til að fylgja
nú fram sem eiun maður í bróður-
legum kærleika og eindrægni. Og þá
I aitti þetta nauðsynjamál bæjarins ekki
| að vaxa bæjarbúum svo í augum, að
í þeir þyrðu eigi að leggja út í það.
Hér í bæ eru tiltölulega lítil útsvör
í samanburði við aðra kaupstaði lands-
ins, og gjaldþol bæjarins og tekjur
I vaxa ár frá ári, svo bæjarbúum ætti
ekki að vera ofvaxið að taka lán upp
á langa afborgun til þess að reisa
kirkju fyrir. þannig fóru Akureyr-
ingar að, þegar sóknarkirkjan var flutt
frá Hrafnagili ofan á Akureyri, sem
þá var miklu fámennari og efnaminni
bær en Seyðisfjarðarkaupstaður er nú,
og óx þó fæstum sú lántaka í augum,
og er nú víst að mestu endurgoldin.
Svo er sjálfsagt að létt yrði undir
byrði kaupstaðarins með i'rjálsum sam-
skotum og hlutaveltu og bazar, sem
áður hefir gefizt hér mjög vel, bæði
er Vestdalseyrarkirkja var reist, og
þegar verið var að safna fé til spít-
alans.
Hú hafa Öldubúar og Búðareyring-
ar fengið h]á sér prýðilegt kirkju-
garðsstæði, en næsturn því frágaugs-
sök fyrir þá að fara með lík hingað
ut í Vestdalseyrarkirkju og svo inn-
eptir aptur í kirkjugarðinn. Eu svo
er Guði fyrir þakkandi, að enn munu
þó flestir kristnir menn kunna bezt
við þann kristna sið að bera líkin í
kirkju, en sem aðeins verður hægt
fyrir meginhluta bæjarins með því au
reist verði kirkja í innri hluta hans,
annaðhvort á Öldu eða Búðareyri.
Læt eg svo úttalað um mál þetta
að sinni, en óska og vona að sem
fíestir styðji það með ráði ög dáð.
A. -f- B.
Síra Pétur
og landsstjórnin.
—:o;—
f>ótt við, sem þetta ritum, séum
hvorki lagamenn né Levítar, dettur
okkur í hug að bera upp eitt lítið
réttarspursmál fyrir slíka menn og
hvern sem þessar línur les og eittkvað
þekkir til kringumstæða.
Réttarspursmálið er í stuttu máli
það, hvort vel nefndur uppgjafaprestur
muni ekki eiga réttarkröfu til sæmi-
legs framfæris hjá stjórn landsins eða
stipsyfirvöldum.
Málinu er svo varið, að þegar síra
P. tók við Grímseyjarbrauði og flutti
þangað 1868 með konu sinni, stóð svo
á, að yfírvöldin (sem þá voru) höfðu
þá árum saman verið í vandræðum
með Grímsey, því að enginn vildi,
þótt beðinn væri og marg dekstraður,(
þangað fara sem þjóuandi prestur.
Loks tókst þeim að semja við síra P.
sem þá var við nám í Rvík. Samdist
svo, að yfirvöldin hétu honum veitingu
á hinu fyrsta góða meðal-
b r a u ð i, sem laust yrði og hann bæði
um, þegar hann hefði þjónað
íGrímsey full sexár. fetta
fyrirheit var síðan staðfest með stjórn-
arbréfi. JNu tók síra P. við brauði
sinu; og mun sannast bezt að segja,
að fáir munu hafa tekið við lélegri
stað eða órýflegri úttekt hlotið hér á
landi á þessari öld. Eptir því var
kagur eyjarskeggja bágborinn um þær
mundir. Sjálfur tók haun og við
brauðinu félaus. En allt um það leið
ekki á löngu áður en margt fór að
lagast og lifna þar úti. Sjálfur var
hann laginn, hygginn, hægur og hag-
sýnn, og hinn bezti starfsmaður, enda
var kona hans, frú Solveig Björnsdóttir,
skörungur að dugnaði sem greind.
Lét hún einkum til sín taka að sjá
um betri ungbarna meðferð, svo og
allan þrifnað og siðmenning í aðbún-
aði þar á eynni. Um greiðasemi og
hjálpfýsi þeirra hjóna segja allir hið
sama. Eór þá smásaman svo, að allur
hagur eyjarbúa tók drjúgum og jöfnum
framförum alla stund sem liann bjó
þar úti, ©g gengu þö stundum ísavor
og annað harðæri. Eitt af því, sem
stórnm bæfti kjör Grimseyinga var
það, að Húsavíkurkaupu aður tók að
senda þeim vöruskip á hverju sumri,
enda bættust þá og bráðurn við strand-
ferðaskipin, sem skylduð eru til að
koma þar við um hásumartímann. Er
nú Grímsey engu afskiptari með sam-
göngur orðin en ýrcs útkjálkabrauð í
landi eru.
En svo við snúum aptur til síra
Péturs, komst hann þar brátt til nokk-
urra efna, fyrir dugnað og hagsýni
þeirra beggja. J>ó rýrðust þau efni
óðum aptur, er bann tók að endur-
byggja staðinn. Reisti hann þar uvert
hús frá stofni af beztu kostum, svo
þar varð snotrari staður en víðast
annarsstaðar á útkjálkum þessa lands.
furfti þar til mikinn kostnað og um-
stang. Síra Pétur var og hinn ötul-
asti og verklægnasti til að hj ilpa
sóknarbændum sínum; er mælt ao tveir
eink bæir séu þar, som ekki bera
j menjar eptir hann. Á síðaii árum
hans í eyimi tók kona haus mjög, að
bilast að kröptum og lieilsu, mest að
sögn sakir hins næma kukla, sem þar
er tíður, og gamallar áreyuslu. Vildu
þau úr því, og einkum hún gjarnan
flytja til lands. En hvert skyidi flytja?
Eptir 17 ára þjónustu lét síra P»
sækja fyrir sig um Saurbæ á, Hval-
fjarðarströnd. ]>að brr.uð féldt hann
ekki. Seinna bað hann um Mælifell,
og fór það á sömu leið, <yida voru þá
og kosningarlög safnaða komin á.
Loks varð hann að segja lausu 189,5,
eptir 27 ára prestsþjónustu á eynni.
Fluttu þau hjón tiIAkureyrar og létu
þegar stofna til húss-smíðar — í trausti
til fagurra fyrirheita! Alþingi veitti
honum eptirlaun 500 kr., og hefði á
þau mátt líta, ef samningur sá,
eða fyrirheit landsstjórnarinnar hefði
ekki verið á undan gengið. þ>vi fyrir
traust sitt til samningsins réðst hann
í þann kostnað að byggja húsið —
fremur lítið, en snoturt og eigulegt;
er og dýrt fyrir efnalitla að búa hór
í leiguhúsum. Erá Grímsey fluttu þau
hjón sár-félítil, þareð hin síðustu árin,
auk flutningsins, liöfðu orðið þeim
rnjög erfið og kostnaðarsöm.
fegar svo síra P. sá, að hann meö
engu móti myndi kornazt vandræða-
‘laust af einsog komið var, tók hamu
enn að treysta hinu forna fyrirheiti,,
og sótti til síðast haldins alþingis umi
300 kr. viðbót, og ekki miuna, og
kvaðst ekki með öðru móti geta staðið
straum af sér og veikri konu sinni
né haldið hinu nýja skýli sínu.
Svar upp á umsókn hans er þó enn
ókómið, og mun vera synjun tóm, þótt
þagað sé. En hitt höfum við spurt,
að einhver þingmanua haíi. þá er
beiðni síra P. var rædd, lagt það til,
; að honum skyldi gefinn kostur á að
flytja vestur að Stað í Súgandafirði
— vandræða-brauði, afar snauðu, af-
skekktu og óskemmtilegu, sem enginrr
sækir um. Síra Pétur er nú uær
sjötugur og pött hanu sjálfur væri
nokkurs fær, er kona hans ófær til
ílutnings og ferða, enda nær slík fcil-
laga siður en ekki nokkurri átt, ef
vera á alvara, en ekki -spott. Við
ítrekum nú spurningu okkur, hvort
ekki liggj beinlínis eða óbeinlínis sú
skylda á stjórn þessa lands að sjá
fyrir sæmilegu framfæri séra Péturs,
eins og hans kjör nú eru komin?—
Tveir Oddeyringar.
* *
* •
J>ess væri óskandi, að laadsstjórnin
og alþingi fynndi nú í sameiningU
hvöt hjá sér til þess, að bæta síra
Pétri Guðmundssyni þann órótt, er
hann ómótmælanlega hefir orðið fyrir,
þar sem eigi voru haldin við haun orð
og be>n loforð af veitingávaldiuu.
Virðist eitthvað mjög særandi í því
fyrir sómatilfinningu þingsins, stjórn-
arinnar og þjóðarinnar, að gjörast
meðsek i því að jafn heiðarleg hjón
komist á vonarvöl í sinni háu elli
eptir hið sómasamlegasta æfistarf.
Ritstjóiinn.