Austri - 28.04.1900, Blaðsíða 2

NR. 15
A U S T R I.
54
verk, Gullbrúðkaups- kantate, sem
setti að vera víðar kunnugt hjá oss,
en «r.
Hér skulu ekki talin upp verk Hart-
manns, pví hvorki er rúm fyrir pá
löngu upptalningu, enda munde les-
endurnir vera litlu nær. Hér skulu
aðeins nefnd til dæmis pessi fimm verk:
„Syvsoverdag" (1840), „Liden Kirsten“
(1846), og var búið að leika pað 110
sinnum á konunglega leikhúsinu 1893,
„Valkjrjen" (1861), ,,Trymskviden“
(1868) og „Völvens Spaadom“ (1872),
og var petta síðast nefnda, eins og svo
margt annað, búið til handa stúdenta-
sðngfélaginu.
Stúdentasöngfélagið hélt sorgar-
gamsöng eða minningar- samsöng,
skömrau eptir dauða Hartmanns (24.
marz), og var par að sjálfsögðu sunginn
meðal annars „Völvens Spaadom“.
Strax eptir dauða Hartmanns var
tekið að efna til samskota til mmnis-
varða yfir hann, og verður hann að
líkindum reistur á einhverjum fögrum
stað i Km.höfD, ef til rill i nánd við
myndastyttu hins tÓDasnillingsins,
annars pess frægasta, sem Lanir hafa
uokkurn tíma j átt, N. W. Gades,
tengdasonar|Hartmanns.
Meðj,dauða Hartmanns telja Danir
eig hafa misst einn af af sínum beztu
Og frægustu mönnum, mann, sem með
Sínum stórfenglegu og ágætu verkum
hefir um prjá fjórðu parta aldar haft
hvetjandi og bætandi áhrif á fjölda
marga hinna yngri söngskálda Dana,
mann, sem hefir getið sér orðstýr víða
um lönd og aukið álit Dana í söng-
legum efnum meðal annara pjóða, og
mann, sem með sínum inndælu, sann-
pjóðlegu lögum hefir um marga tugi
ára snortið hina innstu og beztu strengi
í hjörtum landa sinna, og parf i pví
efni ekki að minnast á annað en t. d.
„Flyv, Fugl, flyv over Furesöens
Vove“, sem er sannkallað uppáhalds-
lag allra danskra manna, og ereinnig
góðkunnugt hér á landi.
Vér Islendingar pekkjum almennt
litið, sorglega lítið, af hinum ágætu
verkum Hartmanns; pó skal eg til pess
að nefna eitthvað heldur en ekkert,
benda á tv ö lög eptir hann, sem. flestir
munu pekkja, og pað eru tvö af vorum
fegurstu sálmalögum: „J>ín miskun, ó
guð, er sem himininn há,“ og „Heyr
börn pín, guð faðir, sem biðja
pig nú.“
Siglufirðí, 11. apríl 1900.
B. l*orsteinsson.
ítlendar fréttir.
—o —
Danmork. pegar „Egill,, var að
fara frá Höfn, var talið líklegast að
eptirfarandi höfðingjar mundu skipa hið
nýja ráðaneyti í Danmörku:
Forsætis- og utanríkismálaráðherra,
barón Hannibal Sehested; fjármála-
ráðherra,prófessor William Scharling;
dómsmála- og íslandsráðgjafi, próíessor
Goos; kirkjumálaráðgjafi, Bjerre pró-
fastur; innanríkisráðherra, sá sami og
áður var pað, Bramsen; samgöngu-
roálaráðgjafi, sem nú eru skilin frá
öðrum innanríkismálum, barón Juul
Kysensteen; landbúnaðarmálaráðgjafi,
forseti hins konunglega landbúnaðar-
háskóla, Friis; hermálaráðgjafi, sá
sami og áður var, Schnack. Flota-
málaráðgjafinn var enn óákveðinn, en
sumir héldu að pað mundi verða að-
míráll Wandel, sem er oss íslending-
um að göðu kunnur.
Hin gömlu sambandsríki, Danmörk,
Norvegur og Svípjóð hafa nú loks
komið sér samau um að reisa Mar-
grétu drottningu, er sameinaði öll
Norðurlönd í Kalmar forðum, vegleg-
an minnisvarða, er á að kosta 300,000
krónur minns4’.
Nokkur ágreiningur hefir verið um
pað, hvar minnisvarðinn ætti að standa.
Svíar vildu ekki gefa til hans í Kaup-
mannahöfn, og Danir ekki ef hann
ætti að standa í Stokkhólmi. Og varð
pað að samkomulagi, að minnisvarðann
skyldi reisa á Skáney, er Danir áttu
til forna.
En nú síðast stakk rithöfundurinn
frú Sloth-Möller upp á pví, að byggja
nýjan vita í Eyrarsundi og láta líkn-
eski Margrétar drottningar standa
uppi á honum, og mun ýmsum lítast
vel á pá hugmynd.
Danir erú mjög ósaramála sin á
milli um pað, hvort peir eigi að taka
tilboði Bandaríkjamanna um að kaupa
Yestindisku-eyjarnar fyrir 4 millíónir
dollara. pykir mörgum pað mjög mis-
ráðið að selja eyjarnar, einmitt nú, er
allar líkur eru til pess, að skurðurinn
yfir Panamaeyðið verði bráðum full-
gjör, pví pá muni siglingar mjög vaxa
um pær slóðir og mjög líklegt að aðal-
viðknmustaður skipanna verði á St.
Thomas, einni af dönsku eyjunum, pví
par er einhver sú bezta höfn á peirri
leið; eins telja menn pað líka víst, að
eyjarnar mundu geta tekið miklum
framförum, ef peim væri vel stjórnað
og nokkur rækt við pær lögð, sem
nokkuð hefir pótt á bresta hingað til
af Dana hálfu, sem lengi hafa haft
byrði af eyjum pessum.
Hér við bætist, að eyjaskeggjum er
salan mjög ógeðfelld og hlakka peir
alls ekki til að komast undir veldi
Bandaríkjanna. Og loks kvað konung-
ur vera mjög mótfallinn pessari sölu
á pegnum sínum, og pykir líka, sem
mörgum fleiri Dönum, ríkið eigi of
stórt, pó eigi sé fríviljuglega verið að
minnka pað.
Úrslit málsins vorru látin bíða hins
nýja ráðaneytis.
En eigi verður pví neitað, að mörg-
um pykir vel boðið fyrir eyjaruar,
og fýsilegt gullið, er ma.rgt parflegt
mætti gjöra fyrir heima í Danmörku.
Kaupmannahafnarhúar hafa nú full-
gjört byggingu á hinu mikla ráð- og
dómhúsi höfuðstaðarins, og hefir bygg-
ingin sjálf kostað c. 3 millíónir króna,
og heitir sá Nyrop, er staðið hefir
fyrir byggingunni. Og enn ætla Hafn-
arbúar að veita eina millíón króna til
pess að skreyta ráðhúsið að innan og
búa pað sæmilnga út að húsgögnum.
Prófessor Finnur Jónsson hélt í vet-
ur fróðlegan fyrirlestur um ísland 1
ferðumannafélaginu danska og kvatti
Dani til pess að ferðast hingað, var
gjörður góður römur að máli prófess-
orsins; ráðgjöra nú stúdentar o. fl. að
heimsækja ísland í sumar, par á meðal
hið mesta núlifandi skáld Dana, Hol-
ger Drachmann, er oss minnir að væri
hér uppi á konungsskipinu á pjóðhá-
tíðinni 1874.
Dáinn er nýlega annar helzti söng-
fræðingur Dana, prófessor Edvard
Helsted, og gekk hann næst gamla
Hartmann í peirri list; stýrði hann
lengi hljóðfæraleikendunum í konungl.
leikhúsinu og aðalsöngskóla höfuðstað-
arins (Oonserratoriet).
— Nýskeð gaf hinn ameríkski kon-
súll, Ingersoll, enskum lækni duglega
„á hann“ í gistihöllinni „Kongen af
Danmark". Og með pví sættir kom-
ust eigi á, pá lenti málið fyrir dóm-
stólana og pykir stórhneyxli, svona
álíka og barsmíði peirra dr. Edv.
Brandesar og Schybergs leikara.
Norvegur. par varð nýlega mikill
bæjarbruni í Sandefjord við Krisjaníu-
fjörðinn. par kviknaði fyrst í hinui
miklu vélaverksmiðju „Nordmanden“,
er brann til kaldra kola, en suðvestan-
stormur bar eldinn út um bæinn, svo
eigi varð við ráðið, og brunnu par um
50 bæjarhús, en enginn varð par mann-
skaði. Fjártjönið er metið c. F/2
millíón króna.
— Nýdánir eru 2 háaldraðir
merkismenn, peir Osmann pasja,
80 ára, og Benedetti greifi, 83
ára gamall.
Osmann pasja varð einkum frægur
fyrir hina ágætu og polgóðu vörn við
Plevna, par sem hann varðist óflýjandi
her Bússa nær pví í hálft ár.
En Benedetti greifi er kunnastur
að pví, hve hörmulega hann lét Bis-
marck gamla ljúga að sér og narra sig
með fögrum loforðum um landauka
fyrir Frakkland á meðan á ófriðnum
stóð við Danmörku 1864 og Austnr-
ríki 1866, en Bismarck sveik öll pau
loforð að loknum ófriði. Loks rang-
færði Bismarck orð Benedetti greifa
við Yilhjálm konung í Ems, svo að
Frökkum var sá einn kostur nauðugur
að segja pjóðverjum stríð á hendur,
sem var heitasta eptirprá peirra Bis-
marcks og Moltke greifa, er vissu vel
hve Frakkar voru illa undir ófriðinn
búnir.
Leo páfi XIII. varð níræður í
vor, og er ennpá við bærilega heilsu,
og sama tignar- og blíðubrosið leikur
enn á vörum karls, er sagt er að hafi
gjört hann svo veiðinn á menn, að
pjóðverjar porðu eigi að láta hinn
bráðráða og tilfinningarsama Yilhjálm
keisara heimsækja páfa, er keisarinn
var fyrir nokkrum árum í kynnisför
í Bómaborg hjá Umberto konungi.
Og víst er um pað, að enginn maður
hefir haft eins víðtæk áhrif á heiminn,
nú um langau tíma, sem Leo páfi XIII.
Enda hefir páfi ágætan ráðanaut við
hlið sér, par sem er kardínáli fiam-
polla, greifi af Tendaro, er margir
hafa að ráðsnilld líkt við liichelieu
kardínála; og líklega verður Rampolla
eptirmaður Leo XIII. á páfastóli.
— Leo páfi hefir fyrir hinn kapólska
hluta heimsins slitið prætunni um pað,
hvort nú væri byrjuð tuttugasta öldin,
með pví hann hefir opnað pær dyr há-
tíðlega með gullhamri, er ganga inn í
Péturskirkjuna úr Vatíkaninu, páfa-
höllinni, er gjört er í byrjun hverrar
aldar.
Leiðrétting.
—0—
Við grein herra 0. B. Herrmanns
í síðasta tölublaði (X., 14.) Austra
með yfirskriptinni: „Garðarsfélagið“,
er hérmeð skorað á yður, herra rit-
stjóri, að birta í næsta tölublaði
Austra pær leiðréttingar: að eg er
ekki endurskoðunarmaður Garðarsfé-
lagsius, að eg hefi eigi pegið frá fé-
lagi pessu emn einasta eyri, sem mér
hefir ekki sem embættismanni borið
að innheimta eptir beinu lagaákvæði
(tollr.r, skipagjöld, gjöld fyrir embætt-
isverk) eða eptir réttarsætt (sektir),
og að eg hefi eigi „verið með“ til pess
að semja lög félagsins.
Seyðisfirði, 27. apríl 1900.
Jóh. Jóhannesson.
* *
*
Að ofanrituð yfirlýsing herra sýslu-
manns og bæjarfógeta Jóh. Jóhannes-
sonar sé í alla staði sannleikanum sam'
kvæm, pað vottast hérmeð.
í stjórn fiskiveiðafélagsins „Garðar“
á Seyðisfirði.
Seyðisfirði, 27. apríl 1900.
Knstján Kristjánsson. St. Th. Jönsson.
Eytirskri'pt:
Eg skal geta pess, að mér er pað
kært, að herra O. B. Herrmann hefir
gefið mér tilefni til pess að koma
fram með pessa yfirlýsingu mína, pví
mér er pað kunnugt að aðrir á undan
honum, og pað jafnvel málsmetandi
menn, hafa borið pað út, að eg væri
launaður af Garðarsfélaginu. Hins-
vegar hefði eg helzt óskað að öll stjórn
Garðarsfélagsins hefði getað látið
fylgja henni vottorð sitt, en par sem
2 úr stjórninni eru enu erlendis, verð
eg að láta mér nægja vottorð peirra
tveggja sem hægt er að ná til.
Jóh. Jóh'
„Sverð og bagall“ heitir nýtt leik-
rit eptir lndriða Einarsson, er oss
hefir nýlega verið sent.
Er efni leikritsins tekið úr Sturl-
ungu, par sem hið innlenda höfðingja-
vald, undir forustu Kolbeins unga og
Helgu konu hans, af Oddverjaætt, etur
kappi við hina útlendu biskupa, er allt
vald vilja draga útúr landmu undir
Norvegskonunga og erkibiskupsstólinn
í Niðarósi. Tekst höfundinum mjög
vel að lýsa skörungskap peirra Kol-
b.eins unga og Helgu konu hans, einsog
lika skáldinu hefir prýðilega tekizt
að lýsa vænleik og guðrækni Brands
Kolbeinssonar og Jörunnar konu lians
og hetjuhug mágs hans, Brodda for-
leifssonar. Samtölin eru víða mjög
heppileg og áhrifamikil; svo sem deila
peirra Kolbeins unga og Bótólfs
bisKups í Hólakirkju og samtal Kol-
beins kaldaljóss og Brodda, Brands
Kolbeinssonar og konu hans Jórunnar,
sona peirra o. m. fl.
„Sverð og bagall“ á pað sannarlega
skilið að ná sem mestri útbreiðslu og
væri óskandi, að petta ágæta pjóðlega
skáldverk yrði sem fyrst leikið. En
með pvi pað hlýtur að kosta talsvert
fé að sýna pað svo í lagi fari, getur
oss eigi annað en virzt pað sanngjarnt
að hið opinbera stuðlaði að pvi að
svo gott leikrit og pjóðlegt gæti orðið
sómasamlega sýnt á leiksviðinu. Leik-
ritið er samtímis gefið líka út á pýsku,
ensku og dönsku, og oss finnst pað
leiðinlegt, ef aðrar pjóðir yrðu fyrri
en við íslendingar til pess að sýna
petta pjóðlega leikrit.
í Beykjavík yrði pað fyrst leikið
og er pað mjög heppilgt, par sem
skáldið er sjáift við hendina til pess
að leiðbeina leikendunum; og par er
og maður, sem sérstaklega hefir lært
að segja leikendum til og búa leíkrit
undir sýningu, Quðmuuduv Magnús-
son, er sjálfsagt gæti gefið góðar
leiðbeiningar við undirbúning á sýn-
ingu „Sverðs og bagals“ á leiksviðinu.
Seyðisfirði, 28. apríl 1900.
T í ð a r f a r fremur óstillt og skipt-
ast hitar og kuldar a, en optast frost
á nóttum, hríðarbilur í dag.
„E g i 11“ fór héðan norður að
morgni p. 22. og með skipmu ekkjufrú