Austri - 20.10.1900, Síða 2

NR. 36
AUSTEI.
130
En^eg'held mér sé óhætt að segja
herra sýslumanninum pað, að svona
tilraun til að hefna sín á pólitiskum
andstæðingi muni ekki almennt verða
álitin sérlega „gentlemanlike“. Hvað
snoitir sjáift skníd ibi'éfið, pá lield eg
að valið á pví hafi tekizt fremur
ó'neppilega, og jJorsteinn Erlingsson
liuíir par held eg eytt til ónýtis 50
aurum, sem honum hefði verið betra
að geyma til annara parfa sinna,
J>að er nefnilega nokkurn veginn al-
kunnugt hér í sveitinni, og eg held í
nærsveitunum lika, að Björn Jónasson
kom hingað fyrir 6 árum síðan með
öllu eignalaus og að Örum & Wulffs
verzlan lánaðihonum fé til að kaupa
hálfa eina vænstu jörðina í sveitinni
og ailt, sem hann purfti til bús að
haía, svo að hvert pút og plagg,
sem hann heiir veðsett verzlaninni er
keypt fyrir hennar fé og pví í raun
réttn hennar eign. Síðan hefir hann
vegna aflaleysis og ýmsra óhappa
ekkeit getað borgað af skuld sinni, en
hefirpóverið umliðinnum hana vaxta-
laust til pessa, eins og honum árlega
hefir verið lánað stórfé til að reka
atvinnu sína; enda er eg viss um, að
hann sjálfur mun ekki álíta, að
verzlanin hafi farið neitt sérlega illa
með sig. Hvað snertir skuldbinding-
una um að verzla við lánardrottinn,
sem jporsteinn Erlingsson hefir prent-
að með feitu ietri, pá er eg viss nm
að fiestir vanalegir rnenn munu skilja
pá eigmgirni hjá kaupmauni, að hann
vilji ekki lána manni stórfé vaxta-
laust til pess, að hann geti verzlað
með at’urðirnar af pví fé við aðra.
Auðvitað bý.'t eg ekki við, að jafn
óeigingjörn socialistasál, sem por-
steinD Erlingsson, áiíti petta rétt, en
pað er nú einu sinni svo, að mennirn-
ir eru ekki eins góðir og peir ættu að
vera, og pað er hætt við að jafnvel
J>orsteini sjálfum takist ekki í fljótu
bragði að gera breytingu á pví.
Annars er jþorsteini Erlingssyni
velkomið, að prenta í „Bjarka“ öll
veðskuldabréf verzlunarinnar, ef
hann má missa svo marga fimmtíaeyr-
inga (ef til vill getur herra sýslumað-
urinn gefið „Babat“, ef verzlað er
svo í stúrkaupum). það er margt
sagt um 0rum & Wulffs verzlun,
bæði gott og illt, en mér er óhætt
að fullyrða, að enginu segir, né getur
sagt með réttu, að hún sé óvæginn
lánardrottinn. Sem sönnun fyrir
pví get eg tilfæit, að pau 7 ár, sem
eg hafi verið verzlunarstjóri, hefi eg
stefnt 4 mönnum fyrir sáttanefnd,
en engum fyrir rétt og ekki gert
fjárnám í einu einasta veði. Og pó
ræður af líkindum, að menn muni
ekki bafa getað staðið peim mun
betur í skílum hér, eu annarsstaðar,
par sem eg veit að meira hefir verið
gert af pessháttar. En engan skyldi
íurða á pví, pó j;>orsteini Eriingssyni
renrii til rifja ástand bænda til lands
og sjávar, pví hann hefir áður sýnt
svo ijóslega, hve mjög hann her hag
peirra fyiir brjósti. l>að parf t. d.
varla að minna á idnar rnðrgu vin-
samlegu og gagnlegu leiðbeiningar,
sem hann gaf bændum á Héraði í
hinni alpekktu ritgjörð sinni: „Um
Héiað og jarðabætur par“, sem
peir pví miður hafa gefið oflítiun
gaum. Og pví síður mun purfa að
minua sjávarbændur á Austurlandi á
pað, er hann sórstí fóstbræðralag við
mann.vininn Herrmann til pess að
vernda sjávarútveginn með stofnun
botnvörpuveiðafélagsins „Gfarðars11,
sem pegar er orðið svo góðkunnugt.
Að vísu slitnaði pað fóstbræðralag
of fljótt sundur, sjálfsagt vegna pess
að peir hafa eigi getað komið sér
saman um hvor peirra ætti að leggja
meira í sölurnar fyrir lýðinn. En
porsteinn hefir pó síðan af vei.kum
mætti og með aðstoð viua sinna
haldið pessu nytseradarverki áfram, pó
framkvæmdirnar hafi ekki getað orðið
eins miklar, eins og ætlazt var til í
upphafi.
l>ess væri annars óskandi, að síðar
gæti gefizt færi á, að lýsa nokkuð
nákvæmar æviferíi þorsteins Erlings-
sonar öðrum til eftirbreytni og upp-
örvunar. En pað er einkenni slíkra
mannvina, að peir vinna fiest afreks-
verk sín í leyni, svo að pað er örðugt
ad komast eptir peim. Getur pví
eins vel verið, að mér takist petta
eigi, pó eg hafi fullan vilja til
pess.
Vopnafiiði 1. október 1900
Ó. F. Daviðsson.
Húnavatnssýslu 22. sept 1900.
Herra ritsjóri „Austra“.
Eg lofaði yður víst einhvern tíma að
senda yður línu um alpingiskosn
ingarnar hérua, og má ekkr minsa
vera en eg sýni einvern lit á að enda
pað.
!>ær fóru fram 15. p. m. áBlöndu-
ósi; var ágætt veður um daginn, en
rigning um kvöldið. Euudinn sóttu
180 manns er atkvæði greiddu, og
nokkrir kjósendur aðrir, er ekki neyttu
kosningarréttar síns, par á meðal
öll verzlunarstétt sýslunnar, og pótti
sumum kynlegt að hún skyldi ekkert
leggja til málanDa, en pó var pað svo
að alls enginn verzlunarmaður
neytti atkvæðisréttar síns á fund-
inum.
Erambjóðendur vóru 5: 2 Valtýingar
Björn Sigfússon og séra Stefán M.
Jónsson, og 3 af hinum flokknum
heimastjórnarmenn: Hermann bóndi
Jónasson á þingeyrum. Jósafat hrepp-
stjóri Jónatansson á Holtastöðum og
Júlíus læknir Halldórsson.
Meðmælendur voru: 1. Eyrir Júlíus
læknir P. Sæmundsen faktor, Guðmund-
ur Sigurbjartsson á þorkellshóli, og
Jón bóndi Sigurðsson á Njálsstöðum 2.
fyrir Björn Sigfússon: síra Ludv.
Knudsen. 3. Eyrir síra Stefán: Sigurður
syslunefndarmaður á Húnsstöðum. 4.
Fyrir Jósafat: Árni bóndi Höfðahólum
og 5. fyrir Hermann: þórarinn búfr.
á Hjaltabakka og síra Bjarni Páls-
son í Steinnesi.
Er hér ekki tími og líklega ekki
rúm í Austra til pess að skýra ýtarlega
frá þeim umræðum, er fóru fram, en
heldur vildi pó slást í deilu mílii flokk-
anna, en endaði pó skaplega. En
pó urðu úrslitin skaplegust; pví peir
Hermann og Jósafat voru kosnir al-
pingismenn. Herrnann með 135 atkv.
og Jósafat með 119 atk. Sýnir petta
vel hve gjörsamlega Húnvetningar eru
horfnir frá Valtýskunni, að 3/4 hlutar
kjósenda eru henni algjörlega mótfalln-
ir, pví fyllilega má gjöra ráð fyrir
sömu hlutföllum milli þeirra er
heima sáfu, og ekki mun pað vera
ofmælt að lilutfallslega eins
margir gáfaðir, menntaðir og vand-
aðir menn eru í þeim flokknum og
hinum. Getur pað ekki annað en
verið Húnvetningum til sóma, hve
fljótt þeir hafa áttað sig á hver sví-
virðing fyrir pjóðina Valtýskan er,
og eins hitt, hve eindregið peir hafa
fylkt sér að málum gagnvart henni.
Gæíi petta orðið öðrum sýslum til
fyrirmyndar ef pær vildu láta svo lítið
að taka sér góð dæmi til eptirbreytni.
þess skal getið, að Halldór kennari
Briem tök aptur framboð sitt til pesr
að sundra ekki flokki heimastjórnar-
rnanna, og var pað drengilega gjört.
Eréttir eru hfeðan fáar. Heyskapur
varð góður í sumar, pvi gras var
mikið víða, nýting ágæt. þó eíga nú
margir hey úti og er nú og hefir verið
síðan 16. p. m. versta tíðarfar, sífeldar
úikomur og stórviðri, 20. p. m. tók
pó útyfir og var pá hið mesta ofviðri,
er gjörði ærið tjón á heyjum og
bátum. Erétzt hefir um 3 báta, sem
tók upp og brotnuðu., 1 fór út á sæ.
Hey fuku mjög víða úr sætum og
föngum.
Ljótar fréttir hafa borizt hingað
úr Amer kubréfum, fyrst og fremst
um pað sem er ósjálfrátt, sólbruna
uppskeru- og atvinnuneyð, og svo hitt
sem ljótara er, afurilla meðferð á út-
flyténdum; hafði verið átakanlegt að
sjá hve ungbörn kvöldust af illu viður-
urværi auk sjósóttarinnar; urðu afleið-
í ingarnar par eptir, að t, d. af þeim
börnum, sem fóru moð „Vestu“ af
Sauðárkrók í Júní dóu 6 á 1 ári, 1
á leiðínni og 5 nálega strax í landi,
og svo enn fleiri veik eptir. hver veit
hve lengi, Af þessum börnum pekkti
eg 2. er bæði voru alheilbrigð og
eínileg áður en pau fóru. Hve lengi
skal hér nú svo grátt leikið?“
þetta er ekki í fyrsta sinn sem börn
deyja af þessum orsökum, og fyrst
reynsla er fengin fyrir pvi, að foreldrar
eru margir svo kærulausir, að steypa
börnum sínum í petta, pá verður
löggjöfin að taka í taumana og pað
stiax. — J>að verður að banna algjör-
lega að flytja út börn yngri en 2 ára
nema áreiðanleg vissa sé fyrir að pau
eigi ekki að fara lengra en til næstu
landa, allra lengst til Danmerkur.
Nauðsyn brýtur lög. En það er
leíðinlegt og sorglega hörmulegt, að
íslendingar skuli ekki geta beint hug-
um sínurn í pá átt, að vinna fyrir
föðurland sitt og elska pað, elska pað
sem ávallt er fagurt og frítt og sem
Ötto sál. Wathne sagði að væribezta
landið undir sólinDÍ. Vantrúin álandið
og pjóðina er syrgileg, en n í ð frá
Islendingum um I s 1 a n d. er m iklu
m e i r a pví pað „tekur engum tárum“
og nær engum orðam. Snúi núíslend-
ingar sér að r.ýjum og gömlum störfum
bæði með höndu og anda á hinni nýju
öid, með n ý r r i trú og n ý u m viija,
og pá mun sannast, áður en langt
líður pað seœ ættjarðarskáldið okkar
segir, að
„sú von mun lifa hret og hríð
að ljós komi yfir íslands strendur
að andi frelsist, losni hendur“.
Alþingiskosningin
i Horður-í’ingeyj arsýslu.
—o---
Kjörfundur var haldinn fyrir Norður-
þingeyjarsýslu í Svalbarðskirkju við
þistilfjörð 24. sept. p. á., og voru
réttir 80 kjósendur mættir: 25 Keld-
hverfingar, 5 Axfirðingar og 50 þistil-
firðingar og Langnesingar.* Enginn
kjósandi kom úr Presthólahreppi né
Ejallahreppi. þrír voru frambjóðend-
urnir: albræður tveir, utanhéraðs,
síra Arni á Skútustöðum og Sigurður
bóndi að Yztafelli í Kinn, Jónssynir,
og einn iunan kjördæmis, síra Arn-
ljótur Ólafsson á Sauðanesi. í ræðum
sínum voru pessir 3 frambjóðeudur
mjög sammála að vilja kveða mður
hina alræindu Valtýsku, og yfir höfuð
í öllum aðalmálunum að svo miklu
leyti að skilið varð. Síra Arni talaði
mjög andlega (o: geistlega). En bezt
pötti flestum talað og skjlmerki-
legust grein gjörð íyrir málunum
hjá síra Arnljóti, póað hann
væri frambjóðendanna miklu eiztur
(nær 77 ára gamali), og virtist mörg-
um hann orðinn ungur í annað sinn,
enda var hann kosinn alhingismaður
með 45 atkvæðum. Síra Arni fékk
27 atkv. og Sigurður 7. Síra Arn-
ljótur greiddi sjálfur ekki atkvæði, og
gjörði pá grein fyrir pví, að hann var
sjálfur í kjöri.
Allir kjösendur síra Arnljóts óska
poss af keilurn hug, að honum auðnist
að mæta með sömu heilsu og kröptum
og hann nú hefir á alþingi í sumar
komanda.
Alþingistosningar:
í Austur-Skaptafellssýsiu er kosinn
síra ÓlafurÓiafsson Arnarbæii,
I Vestmannaeyjum:
dr Valtýr Guðmundsson,
í Kangárvallasýslu:
sýslumaður Magnús Torfason
og J> ó r ð u r bóndi Guðmundsson.
I Arnessýslu:
ritstjóri Hannes þorsteinsson
og búfræðingur Sigurður Sig-
u r ð s s o n frá Langholti.
I Gullbringu- og Kjósarsýslu:
héraðslæknir þórður Thorodd-
s e n og kaupmaður Björn Kristj-
á n s s o n,
I Snæíellsnessýslu:
Sýslumaður Lárus Bjarnason.
I Dalasýslu:
sýslumaður Björn Bjarnarson
Síðasti „Bjarki“ staðhæfir, að nú*
séu kosnir 15 Valtýingar á ping, en
vér munum síðar s a n n a p a ð, að
aðeins 11 iylgitiskar Valtýs eru nú
kosnir, og mun vera von. á hiuum 12.
úr Barðastrandarsýslu,
t
Olafur Kjartansson
óðalsbóndi að Dallandi í Húsavík and-
aðíst að heimilí sínu 15. marz p. á.
tæplega 79 ára að aldn.
Olafur sál. fæddist í Stóru-Breiðuvík
við Borgarfjörð 3. apríl 1821. Eor-
eldrar hans voru Kjartan bóndi Olafs-
son kirkjueignarbónda Hallgrímssonar,
sem lengi bjó í Húsavík, en móðir
Olafs var þóranna Eiríksdóttir Jóns-
sonar, er síðast bjó á Hjartarstöðum í
Eiðapinghá. A priðja ári tíuttist
Olafur með foreldrum sínum að Dal-
landi, sem Olaíur iaðir Kjartans lét
hann byggja upp eptir að það hafði
staðíð í eyði í 40 ár, par ólst Olaíur
upp og var einlægt hjá foreldrum
sinum par til móðir hans dó, pá mun
hann að mestu hafa tekið við búráðuin
af föður sínum. Arið 1861 gekk hann
að eiga eptirlifandi konu sina, Björgu
Elísabetu dóttur hinna góðfrægu
mersishjóna Stefáns Gunnarssonar og
þorbjargar þórðardötlur, er lengi
bjuggu í Stakkahlíð í Loðmundarfirði.
* Á Langanesi sátu einir þrír kjósendur
heima; hinir allir kusu sira Arnljót nema
O inu — Sæmundur á Heiði.