Austri - 05.10.1901, Blaðsíða 1

Kumáiil 3’lliblad á miu. e.6
Í2 arkir niinnst Hl nrusta
nýárs; kostar hér á landt
aðeins 3 kr., erlendis 4 kr.
Gjalddarji 1. júH.
Uppsðgm skrifieg buvrMn vib
áramót. óyild nema kom
in t-é til r/tstj. fyrir 1, októ-
'er. Innl. augl. 10 attra
iíran, eða 70 a. hver þumk
dállcs og háifu dýrara, á 1.
HiHi.
XI. AR
Seyðisflrði, 5. október 1901.
1
NR. 86

Biðjið ætíð mn
Otto Monsteds
danska s m j 0 r 1 í k i,
sem er alveg eins notadrjúgt og bragðgott og smjör.
Yerksmiðjan er hin elzta og stœrsta i Danmörku, og býr til
óefað liina beztu vöru og ödýrustu í samanburði við gæðin.
Fæst hjá kaupmöDnum.
Býður nokkur betur?
r
I Pöntuninui
f4st, eins og vant er, flestar útlendar og innlendar nauðsynjavörur með betra
verði en annarsstaðar, t. d.
Yandað islenzkt smjör á 65 aura.
Munntóbak á 2,25
Kaffi á 0,62
M e 1 í s 0,26
Steinolla R. D. á 33,oo
Púðftr á 1.25
Matvöru er hvergi jafngott að kaupa,
GrÓð kol eru fyrst um sian seld á kr. 1,20 pr. 100 pd. og jafnvel
minna, ef töluvert er keypt.
PÖNTUNIN tekur
þuiTan saltflsk
og
slátursfé
með sama verði og aðrar verzlanir gefa.
Heiðraða skiptavini í Hér-
li hið eg að mnna eptir að
►rga sknldir sínar nú í haust-
mptíðinni.
Slátnrfó og fó á
æ t i tek eg með sömn skil-
ðum og aðrir kaupmenn hér.
Seyðisfirði, 24. ágúst 1901.
Jóhann Vigfússon.
ísland
Og
Danmörk.
lEptir „Politiken“ 13. september.)
-0°0-
Arið 1874 fékk ísland pá stjórnar-
skrá. sem pað nú býr við, og eptir
henni stjórna Danir Islandi. ÍKaup-
mannahöfn situr maður sem nefudur
er íslandsráðgj&fi: Hann kann ekki
eitt orð í íslenzku, hann hefir aldrei
talað við nokkurn íslending á hans
eigin tungu, aldrei lesið nokkurt ís-
lenzkt skjal, hvað pá heldur islenzk
dagblöð, svo að hann hafi skilið sér
Lýst glötnð hlutabréf
Gránufélagsins
Nr 637, 572, 990 cg 1929. Að
6 mánuðum liðaum frá útkomu pess-
arar auglýsingar verða gefm út
ný bréf handa eigendunum og falla
pá niður allar kröfur annara til
pcssara hlutabréfa.
Oddeyri, 28 ágúst 1901.
Fólagsstjórnin.
til gagns — já, hann hefir aldregi
stígið fæti á pað land, hvers hagsmuna
hann á að gæta og fram fvlgja pess
kröfnm, styðja að framförum pess
og vera miðdepill allrar umhoðsstjórn-
ar, og einvaldur yfir allri löggjöf
pess. Reyndar á ísland fulltrúasam-
komu, par sem er alpingið (á pví hafa
hinir konungkjörnu, p. e. ráð-
gjafa- kjörnu, dansk- kjörnu fulltrúar
talsverð áhrif). En ráðgjafinn mætir
ekki á alpÍDginu, parf ekki að
pekkja meðlimi pess, getur virt
allar pess ráðagjörðir að vettugi
og loks leggur hann aðeins tii að
konungur staðfesti pau frumvörp, sem
eru að skapi hans, stjórnardeildar
hans eða hinna kgl. embættismanna á
íslandi.
Geta menn furðað sig á, að petta
fyrirkomulag hefir mætt mótstöðu af
hálfu íslendirga, alla tíð síðan pað
varð lögleitt. óeta menn ekki skilið,
að íslendingar óska að stjórn peirra
hafi aðsetur sitt mitt á meðal peirra.,
eins og á sér stað hjá öðrum pjóðum,
óska að peim sé stjórnað af manni,
sem skilji tungu landsmanna og búi
par í lat di. sleDdingar bera nú ails
enga óvild til Danmerkur, og eru pví
alls ekkert mótfallnir að vera sam-
einaðir pví ríki, og peir hafa enga
löngun til að ganga í samband við
önnnr lönd: hvorki við Noreg, prátt
fyrir frændskap pjóðanna, né heldur
við England, prátt fyrir aukin viðskipti
við pað Jand; menn vilja halda sam-
bandinu við Danmörk, og pví er pað
lítt skiljanlegt hversvegna menn hér í
Danmörk ekki ættu að geta fallizt á
sanngjarnar óskir íslendinga.
Af pví að allir lesendnr „Politiken41
munu tæplega vel kunnugir hinni nu-
verandi stjórnarskrá íslands, er máske
bezt að geta pess, að fulltrúasamkoma
Islands, alpingið, er samansett af 36
meðlimum, par aferu6 konungkjörnir.
Alpingi skiptist í efri og neðri deild. í
neðri deild sitja 24 fulltrúar, og í efri
deild 12 fulltrúar. í efri deild sitja allir
peir 6 konungkjöinu, og pessi deild
verður pví að sjálfsögðu hæglega á bandi
dönsku stjórnarinnar, p. e. danska
ráðgjafans. Fulltrúi hans á íslandi
er iacdshöfðinginn, en starfsvið hans
er ákveðið frá Kaupmannahöfn af
ráðgjafanum, sem hefir allt öðrum
störfum að gegna en að hugsa um
íslenzk málefni, sem ekki skilur
íslenzku og sem býr í 300 mílna fjar-
lægð — fréttapráð vantar og póstbréf
eru vikum saman á leiðinui, — og
pessi maður sker úr pví, hvað hollast
sé og hentugast fyrir íslendinga.
Og nú verða menn að muna, að
íslands ráðgjafi var langan tíma einmitt
hinn lögfræðislegi ráðanautur danskra
apturhaldsmanna, herra Nellemann —
og á eptir honum, Nellemanns- frjó-
angarnir, peir Itump, Hörring og
Goos. Ekki er að undra pó íslendingar
væru óánægðir. f>að fór pví að líkindum,
að flestir íslendingar ' aðbyltust skoð-
anir vinstrimanna, og práðu pá stund,
að hægrimenn viki úr völdum og
vinstrimenn kæmu í peirra stað, engu
minna en Norðmenn forðum tilkomu
ólafs Tryggvasonar.
þegar eptir 1880 fóru ísleDdingar
að krefjast stjórnarhótar. Um sama
leyti og vér hér í Danmörku börðumst
fyrir pví að halda uppi stjórnarskrá
vorri, leituðust íslendingar við ?ð fá
meiri sjálfstjórn, sem peim að sj.álf-
sögðu var neitað nm af ráðaneytinu
Estrup. Uppástungur í pá átt voru
sampykktar á alpingi 1885 og 1886,
1893 og 1894. Alpingi skal haltia
annaðhvort ár, en er pað fellst
á breytingu á stjórnarskránni, er
stjórnin skyld að rjúfa piugið og láta
fram fara Dýjar kosningar til alpingis
næsta ár, par sem frumvarpið skal
l era upp að nýju. En pá er íslend-
ingar sáu, að ekki var til nokkurs að
fara fram á frjálslegri stefnu á meðan
Nellemann sæti að völdum, kom
íslendingum loks saman um að bíða
betri byrjar með stjórnarskrárbreyt-
ingnna.
En 1897 kemur nýr og dugandi
stjórnmálagarpur til sögnnna.r, c/\
Yaltýr Guðmundsson, kænn og t
mjúkur dagráðsmaður, er eigi vi’l
lengur byrjar. Kann áleit — og pað
eigi með öllu ástæðulaust — að e:u-
hverju mundi mega fá framgengt hjá
binni prekminni hægrimannastjórn, par
sem Rump var orðinn íslands ráð-
gjafi eptir Nellemann. Landar dr.
Valtýs Guðmundssonar hafa legið
honum mjög á háLi fyiir að hann
væiitist viðunandi málaloka af samn-
ingum við hægrimannastjórn. En par
hafði dr. Valtýr sér til málsbóta, að
vinstrimenn í Danmöt ku væru einmitt
sð pinga við pá stjórn, er gefið hofði
út bráðabyrgðarlög (provisoriske
Regering) og að nú væri eigi á betra
völ. En pað var ógæfan, að pessi
íslenzki stjórnmálamaður hafði orðið
að slá svo miklu af kröfum Íslendínga
til pess að gjöra pær aðgengilegar
f)iir hægrimannastjórnina. Hór getum
vér aðeins drepið á helztu atriðin: Dr.
Yaltýr stakk upp á sérstökum íslands-
ráðgjafa með rétti til pess að mæta
á aipingi. En hann gaf upp kröfuna
um að ráðgjafinn skyldi vera
búsettur á íslandi. og s k y 1 d i sitja
á alpingi. En hann kraíðist að
sjálfsögðu, að ráðgjafinn skyldi kunna
íslensku.
þessu frumvarpi vildi alpingi 1897
ekki líta við, pó dr. Valtýr lofaði pví
að stjórnin mundi fallast á pað — að
sjálfsögðu með pví fororði frá Itump
ráðgjafa, að par með væri stjórnar-
máli íslands ráðið til lykta fyrir fullt
og fast.
Dr. Valtýr kom aptur fram með
frumvarp petta á alpingi 1899, og var
pað pá sampykkt í efri deild, en var
fellt í neðri deild af Linum pjóðkjörnu
fulitrúum.
Loks tókst pessum dugnaðarmanni
í sumar að fá frumvarpið sampykkt
í báðum deildum, pó með nokkrum
breytingum í frjálslynda átt. Hann
kom pví að pví leyti sem sigurvegari
hingað til Kaupmannahafnar til eœ-
bættis síns við háskólann, — sem haun
leysir vel af hendi — á sama grVu-
skipiiiu, sem flntti forvLjsmei’r frjí' -
iynda íiokksins, (dct radikalv s
Förere*), iiinnhálærða pró/nssor U'. a
j * Dr. Edward Brandes nefv.ir
heiinastjórnarraenn heiðursnafni flokks-
‘ bræðra sinna: „de Radikaie“; en Vai-
týinga, Eainarstjórnaimennina, „de
Moderate“, sem er miður virðvi ; t