Austri - 17.01.1903, Blaðsíða 2

NR. 2
A U P T R jl
6
U U
CM o M o lO o O o
lö í-O O o. oo^ cT rH H
U C£> 00 co rr •~o co *o 43 S > CO
r—I rH o CM rH lO 05
co 05 o r—< rH 00 co 'O & ^ u (M
H ' r-H rH tH rH
co o
s_ Si a -
-LS 1 1

lO tO CM 05 05 t>- WJ-g S « O
* 05 *0 t- CM 00 t>* xO
S-t CO C£> C£> -r co lO a s
33 SP rH 1 rH | rH 1 rH 1 CM I T—1 1 1 £ >2
1 1 1 1 1 co C£>
-c a <x> x> CM 05 00 *H ■ co S-> u 05
r—1 H rH 1.0 00 C£> g a JO Aj co
'■3'i 05 t^ CM 00 H CM CM 00 CM o CM CM
>
h ©
<x> t— hH co CM lO A4 - CO u H ‘O C£3 JO o Q 354
> > «5 3 -*j >0 CO Q. ö ® éð 9 r—< rH rH o GM co o H o T—1 o 05 t>- C£> CM
Pig
ZO O t>- 00 05 CM GM a ^ lO
r—4 CO o o t'- iO t>- CM
CO 05 rH co %cð c3 05
& Ph co H tH

m
Ol co CM CM »H co iO =3 '3 lO
d 05 00 co co C£> rH lO
c£> co lO O H í~. GO
u Ph t^ co CM C£> t^ co CO
CQ Oi CM CM CM CM rH U
u O

' 00
Oh iO 05 CD t^ o ri R GO
o t^ ro 05 t>- O
o> H C£> iO o CM » fcD 05
<8 ^ t>- C£> co CM o T—1 2 o
H rH rH CM (M CM tH
. JA "5 Sh

o t^ c6 05 O 05 -—• > U
o o o 05 o o O c5
co co 00 00 05 05 05
1—1 rH r_< rH tH rH rH CD
-Ö
Skýrslan ber með sér, að 1901 nam
tollur af aðfluttu áfengi fullum 8
púsundum króna, en 1902 um 3^/j
púsund. Yínnautnin og vínsalan hefir
pví á pessu eina ari minnkað meir en
um helming frá 1901, og pað ár lell
vínfangatollurinn úr 11 púsundum
niður í 8 púsundii, pá var nl. hætt
að selja víuföng á Vopnafirði. Árang-
urinn af hinum lofsverðu samtpkum
kaupmanna hefði orðið enn betri eða
sá, að tollur af vínföngum fluttum til
Seyðisfjarðar 1902 hefði nuiuið einum
2500 kr. ef lyfsalinn hefði ekki gjört
pann óvinafagnað, að hefja sprittsölu
sína eptir reseptum frá læknum.
Víst má telja, að ritstjórinn kannist
við, að skýrslan hér að ofan sé rétt,
og að pá hafi vínnautn og vínsala
minnkað um fullan helming. En við
hinu kann að mega búast, að hann
haldi pví enn fram, að pessi mikla
rírnun á vínnautn og vínsölu vegi pó
ekki upp á móti peirri leyni- og
óleyfilegu sölu, sem hann í báðum
greinum sínum er að dyljga yfir, að
eigi sér sfað á Seyðisfirði. Og auð-
vitað gæti svo mikið verið um leyni-
sölu eða óleyfilega sölu, að lítið væri
unnið við hin umræddu samtök kaup-
manna. En sem betur fer, mun vera
lítið eða ekkert um pessa leynisölu
eða óleyfilegu sölu.
Ritstjórinn segir beinlínis, að illt
hafi hlotizt af pessum samtökum.
Hann meinar eflaust sprittsölu lyfsal-
ans, sem nema mun fullum púsund
pottum. En pó sómasamlegra hefði
verið fyrir alla hlutaðeigendur, að
pessi sprittsala hefði aldrei komið til
sögunnar, pá get eg ekki séð að hún
verði kölluð óleyfileg né leynisala.
|>að er ekki vert að kasta pyngri steini
á lyfsalann an hann á skilið. Og pó
líklegt sé að pessi sprittsala hefði
ekki komið fyrir, ef kaupmenn hefðu
haldið áfram að selja áfengi, pá get
eg ekki séð, að pað sé að miklum mun
skiðlegra, að selja spriit í lyfjabúð,
heldur en í einhverri kaupmannsbúð.
En meini ritstjórinn, að einhverönnur
éfengissala, leynileg eða óleyfileg, hafi
hlotizt af samtökum kaupmanna, pá
ætti haun að reyna að koma henni
upp, og mundi hann eflaust fá til pessa
fvlgi margra góðra manna.
Ritstjórinn leggur fyrir mig og
lesendur Bjarka 3 spurningar. Eyrst
spyr hann: Er pað sama, hvort tollur
er greiddur til landssjóðs eða ekki af
víni, sem keypt er og selt í landinu,
úr pví að vínið er á aDnað borð
tollað? pessu svara eg hiklaust neit-
andi. En spurning pessi, sem mun
vera stíluð með tilliti til sprittsölu
lyfsalans, var reyndar ópörf, pví pó
lyfsalinn flytti árið sem leið hingað
um 1000 potta af „arnica11, sem hann
svo kallaði, og sem hann 'smá saman
; eptir pörfum breytti á svipstundu í
j spntt eða spiritus (enginn spíritus
| fluttist til lyfjabúðarihnar) og pó hann
hefði auðvitað gjört sig ánægðan með
j pað að greiða engan toll af pessu, pá
; hefir hann nú gjört pað drengskapar-
bragð að borga lögákveðinn toll, og
mun ritstjóranum vera kunnugt um
pað.
|>á spyr hann ennfremur: Er pað
sama, hvort vínsalarnir komast hjá að
borga logboðið gjald fyrir vínsöluleyfi
sitt eða ekki? pessu verður og að
svara, neitandi; en par sem lyfsalinn
hefir leyfi til að selja áfengi eptir
læknisforskript, nær spurningin ekki
til hans nema hann hafi selt eðu selji
áfengi án resepta.
í í priðja lagi spyr ritstjórinn: Er
S pað einskis virði fyrir bæjarfélag
I kaupstaðarins, hvort ágóðinn af peirri
Ívínsölu og vínnautn, sem á annað borð
fer fram í honum, lendir í honum eða
t utan hans? peirri spurningu svara
í eg og neitandi. En pað verð eg að
I segja, að mér er ekki ljöst sambandið
milli pessarar spurningar og pess máls
sem við ritstjórinn erum að ræða.
Nema ef hann er hér a’lt í einu kom-
’ inn að sinni upphaflegu tillögu, að
Ibæjarfélagið taki að sér vínsöluna. En
sé svo, og taki bæjarfélagið að sér
vínspluna, pá ætti ekki allur ágóðinn
!af vínsölunni og vínnautninni, sem par
færi fram, að lenda hjá bænum bein-
línis vegna pess, að slík vinsala og
| víunautn gjörir fleirum skaða en ibúum
í bæjarfélagsins.
IJ>á tekur ritstjórinn að spá, hvernig
fara muni, ef sólubann komist á,
f pannig að bannað verði að selja vín í
I landinu: afleiðiogin verði óheptanleg
!og óviðráðanleg leynisala. Og pví
næst sýnir hann, hvernig pessi leyni-
| sala sé framkvæmanleg. Af pví mér
| er illa við leynisplu, ekki síður en
í ritstjóranum, vil eg ekki taka pað hér
| upp, hvernig hann álítur að fara megi
5 kringum væntanleg sölubannnlög og pá
Ilíka pku sölubannlög, sem við hpfum nú,
enda furðar mig störum á, að ritstjór-
inn skuli kenna mönnum ráð til leyni-
vínsöla, ráð, sem mér vitanlega enginn
hefir séð fyrr en hann. En ráðið
byggir hann á pessu: „Allir eiga að
hafa Jeyfi til að panta vín, pó aigjörð
vínsölubannlög komizt á. Og peir
hafa einnig leyfi til að panta vín fyrir
aðra.“
En er pað víst, að nú hafi menn
Ieyfi til að panta vía fyrir aðra? Eg
flettiupp lögunum um solu og veiting-
ar áfengra drykkja frá 11. nóv. 1899,
— 5. grein pessara laga h'jjóðar svo:
„Hver sá maður, par með taldir verzl-
unarmenn, og forstjórar, og starfsmenn
kaupfélaga og pöntunarfélaga, sem
ekki hefir sjálfur leyfi til að verzla
með áfenga ^drykki, enfpantar pá
handa öðrum eða aana3t um sen.Ii
ingu á peim til annara frá kaupmönn-
um á Islandi, er leyfi petta hafa, eða
frá stpðum fyrir utan ísland, gjörir
sig sekan í ólöglegri verzlan.*1 Sam-
aværnt pessu er pað pá skakkhermt, að
allir hafi leyfi til að panta vín fyrir
aðra, pað hafa ekki nema peir, sem
Lafa sjálfir leyfi til að að verzla með
áfengi. Og pó við fengjum algjört
sölubann, mundi aldrei pað ákvæði
verða sett inn í login, að menn hefðu
leyfi til að panta vín fyrir aðra. Ráð-
ið verður pví gagnslaust og spádómur-
inn mun ekki rætast.
Ritstjórinn stendur annars ekki
einn uppi með hrakspár til handa
okkur bindindismönnuœ, ef við fáum
fyllri bannlög en við nú höfum, eða
ef algjört sölubann verður leitt í lög.
Eg hef heyrt marga tala' aí líkum
spásagnaranda. Og pví komu mér
pessar spár hans ekki ókunnuglsga
fyrir. En par sem tími spámann-
anna er liðinn, ekki einungis
hinna stærri heldur og binna
smærri, mundi ekki vera óráðlegt að
kynna sér reynsln annarsstaðar, parsem
bannlög hafa verið framkvæmd, til að
gjöra sér huutnynd um hvernig reyndin
mundi verða hér.
Framh.
Fáein orð
um
Ameríkuferðir.
„Ó landar! pér talið um kúgua
Og kvöl
°g kúgið þó verst yður sjálfir,
þér eruð að berjast við áuauð
og böl
og eruð þó veilir og hálfir.“
J. ó.
J>að er víst óhætt að segja að sjald-
an hafi verið meiri Amerikuhugur í
mönnum hér austanlands, en einmitt
nú. — Eg hefi æfinlega verið á móti
útflutningi fólks til Ameríku, og pað
af mörgum ástæðum, enda mun ekki
erfitt að færa ástæður fyrir pví, að
pessir útflutningar séu miður heppilegir
fyrir vesalings landið okkar.
Vanlega hafa pessir Ameríkusiunar
pau svör á reiðum höndum pegar verið
er að aptra peim, að hér sé ekki lif-
andi, hér sé ma ður kúgaður og kreistur
með sköttum og álögum sem ómögulegt
sé að rísa undir; almúginn sé niðardrep-
inn, og enginn fátækur dugnaðarmaður
viðurkeudur; höfðingjarnir lifi í alls-
nægtum á svitadropum almúgans;
engin stjórn, hvorki í sveit né bæja-
félögum; ónýtir pingmenn, sem ekkert
gjöri nema sjúga út peninga. J>essiog
lík svör fær maður að heyra, pau
mergmála frá einum óánægjusegg til
annars og verða loks að óslitnum há-
værum són, sem rödd skynseminuar
kemst ekki í hálfkvisti við og verður
að lokum að pagna.
Eg skal ekki gjöra mér mikið far
um að hrekja ailar pessar mótbárar,
pvi pað væri óðs manns æði; en ekki
væri neitt úr vegi að biðja pessa menn
að líta ofurlítið í kringum sig áður
en peir hlaupa upp um hálsinn á
Amerikönsku smalamönnunnm og
fleygja sér í faðm peim.
J>að getur gjarnan verið a3 um-
kvartanir og víl manna sé á rökum
byggt að sumu leyti; að hér sé ekki
eins góð stjórn og skyldi; ekki
nÓ£U mikið gjört fyrir almúgann
o. s. frv. Eg held pó að mikið af
pessu séu „draugar,11 getnir og fæddir
í brjóstum peirra sem vanta kjark,
skynsemi og trú á föðurlandið og fram-
tíð pess. —
Ef við förum nu að athuga dálítið
nánar pessar kvartanir, pá vil eg vona
að pær hafi ekki svo mikið gildi sum-
ar hverjar,
Við skulurn líta á útgjöldin, skatt'
ana. Góðir menn! |>etta eru út-
gjöld sem nauðsynleg eru i hverju
pjóðfélagi, slíkt viðgengst alstaðar og
eru engin rangindi meðan lögin heim-
ila slíkt.
J>á er að líta á hvort almúginn í
raun og veru sé aiðurníddur, og ekki
viðurkenndur eptir ástæðum. J>að
hafa svo margir látækir dugnaðar ng
atorkumenn verið viðurkenndir hér á
landi, að eg er í efa um að í öðrum
löndum hafi verið eða sé lagt meira fé
í slíkt, pegar tekið er tillit til efna-
hagsins. Tökum við stjórnleysið og
förum að athuga pað, pá — já pá
höggva peir nærri sjálum sér. G-ætið
að pví, að allflestir búandi menn hafa
pau réttindi sem heimila peim að
komast í pá tigo að verða stjórnandi.
Nú getur hver sem vera skal komizt í
bæjar- og sveitastjórn og panuig
haft áhrif á stjórnina — stjórnað sér
sjálfur.
Hvað pingið snertir, pá er par
flestum jafu opinn inngangur, að
minnsta kosti höfum við svo mikið
írelsi, að vér ráðum sjálfir hverjir
köiúast á ping. Við getunl ailtafverið
í og með pegar um tilbúning laga er aS
ræða, okkur eru gefnar fríar hendur
til að koma að mönnum, bæði í sveita-
bæja- og sýslustjórnir og eins að kjÓ3a
eptir eigin geðpótta menn á löggjafar-
pingið, og pó erum við að bannsyngja
flestum pessum mönnum og flestum
peim lögum sem peir búa til og gefa
okkur. í stað pess að nota réttindi
okkar og krapta í rétta átt hér á
landi, hlaupum við til Ameriku, án
pess opt og tíðum að hafa minnstu
hugmynd um hvað við erum að gjöra.
J>að pjðir ekki neitt að bera á móti
pví að hér á margur við „ramt að
sjáw og tel eg óefað verzlunarfyrir-
komubgið vera. sök í pví. J>að er og
hefir verið ve^zlnnin, sem mestan
páttinn á í pví að svo margir eru nú
rúnir og reittir, en er pað ekki að
lagast, göðir menn? Skuldaverzlunar-
bölvunin er nú á gamals aldri, hölt
og hrum og hverfur bráðum.
Aðems vantar að efla og auka pen-
íngana í landinu og pað er pegar mikið
gjört í pá átt, og pað sannast hver
áhrif slíkt Iiefir á viðskiptalíf í land-
inu — hara að pá verði ekki allir
farnir til Ameríku!
það er annars ískyggilegt, ef pessum
straum heldur áfram og fer vaxandi.
Landið missir krapt og fö. Hver dug-
legúr og góður drengur, sem ier af
landi burt, fer með lífskrapt úr land-
inu. Hann „opnar pví æð,“ ef eg má
svo að orði kveða, og við hvern blóð-
dropa missir landið aí lífskrafti sínum
og pegar allír eru farnir, pá er pví
blætt út — dáið. —
Eg hefl ekkert minnst á eitt atriði,
sem póætti að vega mest pegar um
burtför úr landinu er að ræða, og
pað er föðurlandsástin.
Jeg get aldrei botnað í peim hugs-
unarhætti: að íáta sér vera sama utn
„landið sitt.11 J>að er eitthvað lubba-
legt, að flýja landið pó eitthvað blási
á móti. ]?að er nægur tími „að gefast
upp“ pegar öll vörn er ómöguleg, en