Austri - 26.01.1903, Page 2

.NR- 3
aCSTET
Io
hin nýjustu lög ura sölu ok veitingar
áfengra clrykkja frá 11. nóv. 1899.
J»ví pau lög eru í raun ogveru bann-
log, pön tunarbannlög og vínsölubannlög
með pví í peim eru settar strangar
reglur fyrir vínpöntunum og fyrir splu
áfengis, en pví miður ófullkomin og
ófulluægjandi bannlög. Jafnvel áður
en pessi lög komu út, höfðum við
fulllcomin vínsölubannlóg, gildandi fyrir
ákveðna staði á landinu. 15. gr
laga frá 7. nóv. 1879 um breyting á
eidri lögum um siglÍDgar og verzlun
á Islandi standa pessi ákvæði: „Eigi
mega pó kaupmenn seija vínföng nó
áfeDga drykki annarsstaðar en á lög- i
gildum kauptúnura.“ 5 árum áður en i
Good Templarareglan fluttist tíl Is ;
lands, og pví allmörgum árum áður
en nokkur veruleg bindindisstarfsemi
hafði bafizt her á landi, hafði pjóðin j
sjálí gegnum löggjafa sína komizt að j
peirri niðurstöðu, að vínsala skyldi J
vera bönnuð á öllum stöðum á landinu j
nerna á löggildum kauptúnum. pessi
ákvæði hafa verið í gildi siðan og eru
pað enn. Og ekki hefir orðið pess
vart, að pessi bannlög bafi skapað
óviðráðanlega og óheptanlega vínsölu í >
svetiunum.
andstæðipgar okkar að gjöra sér pað
að góðtt að beygj.a sig uncjir bannlög,
eins ot við nú verðum rað sætta
okkur við pað að hafa vínsölu og vín-
veitinfrar meðwöllans peirra skaðlegu
og sorglegu afleiðinguin, af pví peir,
andstreðingarnir, vjljá ekki enn taka
höndum sanran við okkur, til að útv.
rýma mesta pjóðarböb'rut og til að
stíga pað langmesta frarafaraspor, sem
nú er kostur á að stíga allt í einu.
ölluin reikningur yfir pað, hvað veran
kostaði, nema hvað okkur professor
Westerinann var boðin ókæypis dvöl
á einhyerju fínastá hóteli borsarinnar.
Prófessornum var auðvitað sýndur
pessi heiður vegna pess, að hann var
par himi eini fulltrúi landbúnaðarhá-
>.skóians í Kaupmannahöfn, en mér að-
eins af pví að eg var íslendingur.
Heö eg getið pessa, at pví að pað
sýnir svo ljóst frændsemis- og vinar-
|>á en ekki fyr teljum við bindindis- ' pel Norðmanna til okkar, en er pó
mennirnir að sigurförin byrji.
B íi nað a r sýn i n g i n
i J>rándheimi
Eptir
sKólastjóra Sigurð Sigurðsson.
—o—
I- Perðin til Þrándheims.
Að afloknu nárai mínu við landbún-
I aðarháskólann í Kaupmannahöfn, síð.
ast í apríl, ferðaðist eg um Danmörku
l1 'g mánuð, en lagði síðan af stað
, | til Norvegs ásarat 12 dönskum raönn-
i um, og var ferðinni fieitið til búnaðar-
| sýningarinnar í jþrándheimi. Eerðafé-
þegar nú bindindismennirnir krefj- j lagar mínir voru allir meðlimir
ast hannlaga, vínsölubannlaga fyrir | „félags danskra búnaðarkandídata,“ og
allt landið, pá er pað fyrir pað, að < sumir peirra helztu búvísindamenn
peir álíta að vínsalan sé jafnskaðleg j Dana, svosern prófessor Westerinann,
fyrir löggild kauptún eða fyrir verzl- j frá landbúnaðarháskólanum í Kaup-
nnarstaði og kaupstaði, sem fyrir sveit- j mannahöfa, Hofjægermester Beck,
irnar. 1879 voru fulltrúar pjóðarinn- > formaður fyrir „sambandi danskra
ar sannfærðir um, að slík sala væri j húnaðarfélaga,“ Friðrik HanSeo frá
skaðleg í sveitunum og fyrir sveitirnar. j Askov, stjórnarráðanautur í jarðyrkju,
Síðan 1884 hafa Good-Templarar og j stóreignarmaður Nielsen frá Jótlandi,
aðrir bindindismenn verið að reyna að \ formaður „hins józka kaupfélags,“ er
sannfæra pjóðina um pað, að vínsala | kaupir útlend fóðurefni fyrir ca. 5
aðeiiis eitt dæmí af mörgum samskon
l ar um velvild pá, er eg nretti hver-
J vetna á ferð minni um Norveg, sér-
* staklega af pví að eg var Islendingur.
III. Búnaðarsýningar Morðmanna
i Og þýðing þeirra.
s I5etta er elleíta búnaðarsýningin,
j sern haldin hefir verið saraeiginleg
í fyrir allan Norveg. ý>essar lands-
j sýniugar eru haldnar með nokkurra
ára milíibili til skiptis í helztu bæjum
iandsins (hin síðasta í Bergen 1898);
en auk pessara sýniriga eru aðrar
; smærri haldnar árl. út um land, bæði
fyrir einstakar sveitir og líka heil
ömt- — 3 landsýningar hafa venð
haldnar í þrándheimi. Sú fyrsta 1859.
Voru pá sýndir par 120 nautgripir, 20
bestar, 9 sauðkindur og 120 númer
af verkfærum. Dnnur var haldin
par 1887. og var hún miklum mun
stærri. Sú sýning kosiaði nálægt 23
pús. kr. Sýningin í ár var áætlað að
mundi kosta 85 pús. kr.
Tilgangur búnaðarsýninganna er
einkum sá, að sýna ástand búnaðarins
og vekja jafnframt eptirtekt á pví
sem gjöra parf og gjöra má honura til
umbóta. þessam tilgangi leitast memj
við að ná með pví, að sýna búpening,
væri skaðleg allstaðar og fyrir alla. ; millijónir króna árlega, Heymann, j verkfæri og allskonar afurðir búnað-
Og pessi starfsemi bindindismanna hefir jj ritstjóri „Landbobladsias“ o. fl. j arins, og verðiauna hið bezta, eða
tekizt vel. jþað mun vera öhætt að j Fyrst héldum við beina leið frá Höfn . Þa<5 sera skarar fram úr í hverri grein,
fullyrða, að mikill meiri kluti hinnar í til Sarpsborgar, sem stendur allskammt 1 svo eru og samhliða sýningunum
ísienzku pjóðar sé komin til peirrar j frá Vikinni. |>ar kom til fylgdar við
sannfæringar að vínsala sé skaðleg j okkur yfirkennari við iandbúnaðarhá-
og pví bæri að banna hana. Hvað j skólann í Asi, Eastian Larsen, sem
annað en pessi sannfæring olli pví, að f „fél. d. bim. kand.“ hafði fengið til að
haidnir fyrirlestrar um aiskonar bún •
aðarmálefni, til að vekja áhugann, og
fræða menn par að lútandi. Bunað-
arsýningarnar eru nú almennt viður-
fulltriiar pjóðarinnar á alpingi 1899 | leiðbeina okkur á ferðinni til J>ránd- j kenndar einbver belzta lyptistong búm
iv n »vi *Ktr ir I r ~\ n í t \ rr n »r 4- n lrtvi / » v* Irii /, X U I — _ — — C_1 — .11 L __ 1 ’ *í / • í A o v i n n r A -£ _ * t i
sampykkja lög, er takmörkuðu að
stórum mun vinsölu í kauptúnum?
Hvað annað en pessi sannfæriog olli
pví, að hin auðuga 0rum & Wullf's-
verzlun bætti sjálfkrafa vínsölu frá
nýári 1901, á öllum stöðum sínum
austanlands og norðan? Hvað annað
en pessi sama sannfæring oili pví, að
kaupmenn á Seyðisfirði hættu vínsölu
fyrir petta ár? Og hvað anuað en
sannfæringin um pað, að vínsalan sé
skaðleg hefir valdið pví, að ýmsir aðrir
kaupmenn víðsvegar á landinu hafa
síðan um nýár 1901 verið smásaman
að bætta við verzlun með áfengi?
jþað hefir opt mátt heyra paubrixl
í garð okkar bindindismanna, að við
förum fram með ofsa o g frekju; og
pess hefir verið minnzt, að við stefnd-
um að pví, að fá hillkomin bannlög^
innfiutningsbannlög eða sölubannlög,
lög sem pröngvuðu kosti peirra, er
gætu ekki fylgzt með okkur, pá hefir
pví verið spáð, ems og ritstjórinn gjórir,
að sigurför okkar væri á enda. Yið
bmdindísmenn gætum ekki síður með
rökum kvartað um ofsa og frekju af
hálfu andstæðinga okkar í bindindis-
málinu. Eu slíku verður hvert málefni
að sæta, og tjáir ekki að fást um
pað. En pegar við erum orðnir í meiri
hluta utan pings og’innan, pá verða
heims, og fylgdi hann okkur alla ieið [ aðarins. J>ar má sjá og kynna sér
pangað. Skoðuðumvið raargt á peirri ' al'ar breytingar hans og fram
leið, meðal annars háskólann á Asi, [ farir, Yerðiaunfn vekja holfa
2 aðra búnaðarskóla, garðyrkjuskóla, ; samkeppni, og hvetja pá, sem
búnaðarsaf'nið á Bygðu hjá Kristjaniu. | hljóta pau, til að reyna að komast enn
nokkrar tilraunastöðvar, og eigi allfáa | lengra. Hínir, sem ekkert hafa að
stærri og minni búgarða, og lögðum ? sýna, sem verðlauna er vert, fá par
jafnvel leiðina upp til fjalla, til að ] ápreifaulega sönnum fyrir pví, hvað
skoða seijafyriikomulag Norðmanna.
Yar ferð pessi einkar fróðleg ogjafn-
framt skemmtileg, enda nutum við
góðrar leiðsögu og var hvervetna vel
tekið. Mætti rita langt mál um pað sem
eg fékk tækifæri til »ð sjá og athuga
á pessari ferð, og sem að líkindum
sumt gætí haft pýðingu fyrir ísland,
en eg verð að sleppa pví hér, par sem
eg hefi sérstaklega ætlað mér að skýra
lítið eitt frá sýningunni í |>rándheimi
II. Koman til í*rándheims,
Að morgni hins 1. júlí komum vér
hægt er að framleiða, ef rétt er á-
haldíð, og pað verður peim sterkasta
hvöt til að reyna að komast jafnlangt
sjálfir.
IV. Sýningarsviðið.
Sýn'ngarstaðurinn hafði verið vaiinn
á nesi einu við ána Nið. Var par
einkar-fagurt, og öllu vel fyrir komið.
Svæðinu var skipt niður í margar
deildir og var b ú f j á r d e i 1 d i n
lang-fyrirferðarmest; stóð hver bú-
peningstegund sér, geymd í sméskur-
um, er stóðu hver við annars blið
til þrindheims með j irnbrautarlest. iönguin rö3um; og yar „ t að
HYIfnm 171 'Knrrnn A J „ i-/.... - J , -ii. °
Fórum viðpegar á fund stjórnarnefnd-
ar sýningarinnar, sem beðin hafði verið
að útvega oss bústað meðan á sýning-
unni stæði. Tók nefndin oss mæta
vcl, og bauð oss að vera við, pegar
sýningin væri opnuð, og sömuleiðis
ökeypis aðgang að sýningunni meðan
við dveldam par. Síðan fékk hver af
oss tilvísunarseðil um hvar vér ættum
að búa, hver um sig, og fylgdi peim
á milli raðanna og inn i hvern skúr.
Stærst var bygging sú, par sem sýnd-
ar voru búnaðarafurðir og heimilis-
iðnaður. Byggingarnar voru af
timbri með léreptspaki og höfðu
allar verið reistar rétt fyrir sýníng-
una.
Framh.
Hvalaveiðarnar.
—:o: —
Menn eru farnir að vakna cg sjá
að hvaladrápið er hættulegt fyrir fiski
og síldarveiðar hér við strendur sem
amlarstaðar, og er vonandi að pað
sem fram hefir komið í pá átt að
3porna við pví, verði meira en nafnið,
meira en orðin tóm. Eg hefi svo opt
haft tækífæri til að sjá hvað gott
og pægilegt hvalurinn gjörir mönnum
að ná síldinni, og mig furðar á að
fleiri, sem hafa haft tækifæri á að sjá
pað saraa sem eg hefi séð viðvíkjandi
pví, skuli ekki hafa komið,íram með
sínar óræku saúnanir gegn skaðsemi
hvaiadrápsins.
Hvalafriðunarmálið er svo mikilsvart
að mínu állti, að sem flestir ættu að
styðja að eflingu pess 0g framgangi
af fremsta megui.
Eg vildi gjarnan geta hjálpað til
að koma pví máii áfram, en eg er pví
miður óvauur ræðum og ntun, og býst
pess vegna ekki við að orð mín hafi
pau tilætluðu not.
Eg ætla samt að benda mönnum á
eitt dæmi, sem eg var sjónarvottur að
í sumar og sem eg vona að allir sjó-
menn, sem séð hafa svipað koma fyrir,
verðí mér samdóma um og skilji:
Eg var staddur við Langanesstrend-
ur í sumar á sldpi, ásamt mörgum
öðrum skipum; við höfðum haft góðan
fisk sökum pess að við höfðum nýja
síld til beitu, er við nokkrar nætur
undanfarið höfðum fengið í reknet á
hverri nóttu i vik einni norðan í
Langancsi; en pað sem hélt sildinni
par í sjö daga, sem við fengum hana,
voi u 2 hvalir er héldu sig í víkur-
mynninu. J>ar var svo mikið af síld,
að vel hefði mátt kasta fyrir hana og
pangað var að fara ef beit vantaði,
hún var par viss. En einn inorgun
er við drifum með net, sáum við reyk
í hafi og úr honum kom hvalabátur
með flugi og ferð og stefndi á Langa-
nes, — okkur varð pá að orði: að nú
myndi síðasta beituvon vor — pví
enginn efi gat verið á að báturinn sæi
hvalina, sem blésu við og við. Einn
maðurinn sem með mér var sagði pá’
„peir eru í landhelgi, á meðan drepur
hann pá ekkij En sú von varð líka að
engu. — Báturinn fór i n n f y r-
ir hvalina, rakpá til djúps
ogdrap báða* Skpmmu siðar
drógum við netin inn og fengura tvo
strokka. Næstu nótt fanu enginn
sild, og aldrei síðan.
Af pessu leiddi að við fengum eigi
fiskinn, sem annars var nógur, pesrar
beitan var búin, og urðnm að sigla
langan veg til að ná henni. J>etta ei
nú aðeins eitt lítið dæmi, en eg vona
að menn yfirleitt geti skilið tjónið sem
petta bakaði öllum peim fiskimönnum,
er pscrna vóru, pó pað sé að vísu
óútreiknanlegt hversu mikið pað
var.
Mörg dæmi pessu lík mætti nefna,
sem við sjömenn höfum orðíð áskynja
og mér sýnist eDginn vafi ætti að vera
á pví að reyusla sjómanna á pessu
efni eigi að ráða úrslitum pessa mál?.
pví pað er pó víst að peir vita betur
ura gagn hvalanna og skaðsemi hvala-
drápsins beldur en allir meðhalds-
menn pess og fiskifræðingar, hversu
margir sem peir eru. Og peir menn
sem enn ekki hafa sannfærzt og ekki
hafa fengið nægar sannanir til að
vera málina meðfylgjandi ættu að
spyrjast fyrir hjá sjómpnnura, og peir
munu komast að raun um að par eru
óprjótandi sannanir geymdar.
Okkur er líka óhætt að trúa pví,
að Norðmenn sjálfir hafa sagt og segja
að hvaladráp sé eyðileggjandi hvar
sem sé; og eitt er víst, að pegar lif-
andi hvalur getur haidið síld og fiski
inni á fjörðum, pá hverfur pað strax
við rotnun dauðu hvalanna, pví síld
eða porskur eða hver skepna í sjón-