Austri - 31.12.1911, Blaðsíða 2

NR; 51
AUSTEI
186
t
Mér flaug í hug st0kuhlutinn: Skyldi
feim ekki bregða í brá, blessuðum,
nær peir deyja,“ (o, pegar af peim
rennur „idealski" svimiun og fjöldinn
östoðugi ummyndar í asklok peirra
pólitíska bimin). Annars er hugsan
Jóns eðlileg af manni, sem telur
■dyggð að fylla ákveðinn stjómmála-
flokk, se* hefir talsverðar líkur til
að ná voldum og að geta beitt peim
sér í hag. En varla gat hofundinum
dulizt, að á hverfanda hveli er stefna
fjöldans jafnan við kosningar og
stefnubreytingin í hvert sinn meira og
minna háð undirróðri einstakra manna,
sem „leika" opt í afareigingjörnum
tilgangi. Pólitískur proski almenn-
menn'ngs er eigi meiri en svo, að
fjöldi berst eins og rekald fyrir
straumi og vindi, hrifiun í auga-
bragðinn af fortölum peirra, sero ó-
svífnastir hafa veiið að ljúga á mót-
steðumonnina og rægja pá. I*eir,
sem með sanngirni og ofstopalanst
líta k málin og skirrast við rög og
níð, hrifa ekki, af pví að pá vantar
pað sama og kerlinguna forðum i
gaðspjöllin, allt pað skáldlega og
mfintýralega, — vantar og vilja eigi
beita meiðandi getsekum við mót-
steðumenn sína, en láta pá njóta
sannmæl s og segja kost og löst.
Nú er pað lýðum ljóst, að heima-
stjórnarblöðin hafa með beiptarlegri
frekju, ósannindum og íllvígum dauða-
xógi reynt að ófrægja Sjálfstæðisflokk-
inn og helztu menn hans undanfarin
:2 ár. Ekkert hefir í íslenzkum bleð-
nm sézt svo auðvirðilegt sem margt
af pessu tagi, og mætti ef rúm væri
og tími um petta vitna í „glugghross-
ið“ Jóns Ólafssonar, semgengur undir
nafninu Reykjavík. í*ar hefir sá mað-
urinn taumhaldið haft, sem sjaldan
fær klíu af að víkja ögn við sannleik-
anum.
pessar ofsóknir ou rógur hefir &ð
visu potið um evru hug3andi, óháðra
manna, eins og vindur og opt að engu
verið svarað, af pví að hann var
„undir kritik“, en petta hefir pó ver-
ið kjarnfæða fyrir ættingja kerlingar-
innar með guðspjóllin; alla pá, sem
purftu að húgsa sér tv* andvíg 0fl
í pólitikinni, eins og i trúarbrögðun-
um, hugsa sér Lucifer og Sankti Pál
vega salt á ási. Eptir peirra hugs-
un hlaut annar flokkurinn að vera
valdur að öllu illu, öllu, sem miður
fór, öllu sukki og svalli, — en í hin-
um að vera hin góðu goðmpgn, sem
rönd reistu við spillingunum.
Pessi sjöndepra fjöldans á sanna
verðleika og bresti stjórnmálaflokk-
anns gjörir hvern kosningadóm tví-
ræðan og táldrægan. Allir hugsandi
menn sjá, hve fráleitt er að hugsa
sér í 0ðrum tóma skálka og skýja-
glópa, svo sem Jön Ólafsson hefir
kennt, en hinsvegar dyggðina og vizk-
una klædda holdi og blóði. Hitt er
engin nýlunda i sögu pjóðanna, að
auðnr og embættavald taki höndum
saman til sóknar og varnar gegn
hugsjónum lægri stéttanna, og eitt
ofurlítið pottbrot af pví tagi eigum
vér í Heimastjórnarflokknum.
Hugsjónir flokkanna, að pví leyti
sem pær eru ólíkar ogxpó beilbrigð-
ar, geymir fjeldinn sjaldau lengi.
Pær sofna og vakna eptir pví, hve
alvariega er við peim ýtt. Aptur
veitir houum hægar að muna mótr
gjörðir, ef tekizt hefir að telja hon-
um trú nm, að hlutur hans hafi verið
fyrir borð borinn.
Pó er ein sú hugsun Sjálfstæðis-
mamna, sem ekki verður svefnporn
stungið og sem allur eigingjarn flokka-
rígur og valdafíkn verður að lúta
fyrir. það er ríkisréttarhugsjónin ís-
lenzka, sem peir skila nú á land frá
skipbrotinu og bofðu einurð og dug
til að setja fram afdráttarlaust og
hreinskilnislega 1909. Yerði oss auð-
ið frjálsra og hagfeldra samninga
við sambandspjöð vora, pá verður
pað fremur að pakka einbeittleik
peirra, en veiðibræði Heimastjórnar-
manna.
Að vísu látast Heimastjórnar-
memn hylla pessa hugsjön, en peir
virðast par veilir vg hólfir (sbr: röngu
pýðingu millilandafruravarpsms, botn-
vörpusektir, mótraæli stoðulaganna, á-
rásir peirra á viðskiptaráðanautinn o.
fl.). Hinsvegar stendur henni ekki
mikil hætta af kosningasigri peirra.
Hún er of helg og hjartfólgin pjóð-
inni til pess peir pori að misbjóða
henni, pótt freistingin kunni að vera
rik.
En hvílikur er nú kosningasigur
Heimastjórnarmanna? Eptir pví sem
eg kemst næst, bafa peir á öllu land-
inu hlotið um 6000 atkvæði, en Sjálf-
stæðismenn og óháðir flokksleysingjar
um 4,700. Eptir hlutfallskosningum
hefði Heimastjómarflokkurinn pá átt
að hafa af 34 pjóðkjörnum piugmpnn-
nm 17-j-a. en hinir 17-=-a fulltrúa
og er pá mjórra muna vant. í einu
kjördæmi (Norður-ísafjarðarsýslu)
áttu Heimastjórnarmenn ekkert at-
kvæði og treystust ekki að hafa par
neinn í kjöri.
Sigurinn er hér meiri i orði en á
borði, og styðst við meirihlutakosning-
ar. Sjálfir sigurvegararnir munu
einnig hafa fullljósa hugmynd um, að
hann er fremur ípróttalegur en eðli-
legur, fremur sprotinn af harðvítugum
rógi og álygum á mótsttfðumennina, en
óháðri sannfæringu fjöldans, fremur
ávextur klækisskapar, sem beitt er
í skúmaskotum leynilegra kosninga,
en frjálsmannlegri framkomukjósenda.
Daglega berast sögur um heima-
setu kjósenda á kjördegi, peirra sem
lítið áttu undir scr og uggvænir póttu
um fylgi við Heimastjórnarflokkinn.
Ekki parf nema meðal greind til að
ráða í orsakir, par sem tæpt staddjr
skiptavinir og skjólstæðingar frara-
bjóðanda eða útlendra kaupmanna —
sera flestir eru ópjóðlegir og á bandi
HeimastjórnarBianna — áttu í hlut.
Sjá allir bve trvgg par er sú v0rn,
sem leynilegar kosningar eiga að
veita sannfæiingu lítilmagnans.
Hinsvegur voru kjósendur æstir
með peim óhróðuissegum, að S„álf-
stæðismenn dreifðu út stórfé til kj0r-
fylgis sér og í raútur.
Jón Ólafsson — binn pólitíski
afburðaraaður, eins og hann
nefnir sjálfann sig í 46 tbl. Rvíkur,
— er svo a f b u r ð a góðgjarn(!) að
segja í 49. tbl. málsgagns síns, að
mörgum púsandum króna muni varið {
kosningarröður og mútur gegn sér í
Suður-Múlasýslu, vitandi vel, að enginn
hefir par eyri fórnað, enda líkurnar
fyrir pesskonar bellibrögð fullt svo
miklar frá hans hlið, sem ura skeið
var vonlítill eða vonlaus um koininga-
sigur únn, eu fær svo á kjordegi
40—50 a'kvæðum fleira, en hann
hafði væuzt eptir. Pólitískur „afburða-
maður“ hefði samt átt að sjá, að með
pessu skeyti fór hann slysalega fiam-
hjá markinu.
En svo eg viki nú aptur að lof-
dýrðarhugvekju Múla Jóns, vinarmíns,
pá er hana að skoða eins og hálf-
kveðið pakkarávarp til kjósenda í
Suður-Múlasýslu fyrir „traust“ peirra
til hans og viturlega frarakomu á
kjoidegi. Að orða pað ákveðnara
gat komið vatnsbragði í munn peirra.
Reim og sér vill hann gefa dýrðina,
en parna hygg eg aeilst yfir garð
grannans. Jón nefnir semsé hvorki
ræðismanninn danska í Newcastle,
sem á ítökin svo raörg í suðurhluta
sýslunnar og pannig gat léð honum
„lagðinn“ til aaðkennis, eða manninn
á „glugghrossinu“ úr hpfuðstaðnum
sem voteygur af heilagri vandlætinga-
semi peysti sveit úr sveit að fræða
vesalings kjósendur u m lánstrausts-
skort Landsbankans, u m álitshnekki
íslands í umheirninum vegna fram-
komu viðskiptaráðanautsins og ópægð-
ar íslendinga við Heimastjórnarflokk-
inn, u m 45,000 króna bitling, sem
stungið átti að hafa verið í vasa eins
sjálfssæðismannsins, u m glotun pá og
fordæmingu, sem Sjálfstæðisflokkurlnn
hefði leitt yfir land og pjóð, u m
hættuna, sem stafaði af pví að trúa
nokkrnm manni, sem mök hefði haft
við Sjálfstæðisflokkinn, u m ósér-
plægni, sparsemi, sannleiksást, stjórnn
hyggindi og föðurlandsást Heimastjóm-
arflokksins og kraptaverk pau, sem
hann hafði unnið á landstjórnartíma
sínum o.fl.
peBsara tveggja hpfðingja var skylt
að geta og gefa peim hlutdeild í
heiðrinum, pví að pótt verðleikar Jóns
séu miklir, pá gat vel orðið stutt í
í peim hefði pessara gjprenda eigi
við notið og peir veitt honum brautar-
gengi.
Ressvegna leyfi eg mér að benda á
heilræðið forna og alpekkta: „Qjald-
ið Jceisaranum það lceisarans er.u
Eirði, 29 .nóvember 1911.
Sv. Ólafsson.
Mesta þjófrlífsmeinið.
órein með pe-sari yfirskrift stend-
ur í „Sameiningunni“ xxvi.6.(ágústbl)
og er hún sjálfVagt eptir ritstjóra
blaðsras, séra Jón Bjarnason, sem er
Austfirðingur að ætt og uppruna.
Með pví að mér virðist raargt i
greininni vera sannfærandi orð í tíma
töluð, en „Sameiuingin“ mun veia í
fárr;i hpndum hér eystra, hofir mér
hugkvæmzt, að lieppilegt væri, að
„Austri“ léti hana koma í heild sinni
fyrir alinonnngssjónir, eins og sum
snnnlenzku blöðin liafa tekið upp hin-
ar skorinorðu landsmálagreinir í*ór-
halls biskups Bjarnarsonar í„N.Kbl“.
Á síðasta pingi var minnzt á pjóð-
drambssteínuna, sem færi okkur illa og
væri okkur um megn, og fær hún
maklega ádrepu í grein pessari.
Hættulegast er skjallið og skrumið
nm ágæti pjöðarinnar og hennar miklu
hæfileika — hún parf sannarlega að
kaunast við veikleika siun — en auð«
vitað má eigi heldur loka augunum
fyrir aanmprkum landsins: óblíðu pess
víðáttu og erfiðleikum — Rótt pað sé
hinsvegar síður en ekki ámælisvert.
að minnast kosta pess og hafa ein-
læga og óbifanlega trú á gæðum pess
og framfara mögulegleikum.
Yíðsvegar um hin hlýrri og frjó*»
samari lpnd á fjöldi manna eins erfitt
uppdráttar og hér á landi, eða frem-*
ur sökum mannmergðar og margskon-
ar misréttis, enda mun vera meiri
jöfnuður á h0gum manna og efnum
hér en víðast hvar í hinum fornu
menningarlondum.
En nú kemur vestræna hugvekjan.
B ú i.
* *
*
Nú gengur Stuiiungaöld yfir íse
land og hina litlu fslenzku pjóð.
Ressi ummæli heyrast í hópi vorum
all-títt í síðustu tíð, og peim ummæl-
um verður pví miður ekki hnekkt.
Aðferðirnar í stjórnmálunum á ætt-
jorð vorri hafa vakið pessa hugsun.
Eitthvað í somu átt vakti víst fyrir
morgum áður, og á pví heyrðist jafn-
vel ymprað við og við, en nú hika
menn sér ekki við að segja pað upp-
hátt. pótt auðheyrt sé ummælunum
sáraauki samfara. Sagan sem gjörð-
ist á síðasta alpingi íslendinga — á
pessu ári pndverðu — kom mpnnum