Stefnir - 01.05.1895, Blaðsíða 2

34
S T E P N I ít.
1895
í V.amtinu Búnaðarfjelag Miðdalahrepps dagsv.
---------------'~w Borgarhrepps .----------
1 N.amtinu Búnaðarfjelag Svínavatnshrepps-------
--------Framfarafjelag Arnarneshrepps----------
18 9 4:
í S.amtinu Jarðræktarfjelag Beykjavíkur
----Búnaðarfjelag Grímsneshrepps
-----------------Ölfushrepps
í V.amtinu Búuaðarfjelag Miðdalahrepps
*-------------------- Skógastrandarhr.
I N.amtinu Framfarafjelag Arnarneshrepps
6 51) 5.
4'i8
702
55 ú
daasv. 1530
----1272
----1128
----724
—— 633
- 726
- 725
* -----Búnaðarfjelag Svínavatnshrepps —
Af þessu má sjá, að búnaðarfjelög á Suðurlandi standa
langhæst, einkum Jarðræktarfjelag Reykjavíkur, sem pó
hefir ærið lækkandi dagsverkatölu. Á Norðuriandi standa
pau hæst Búnaðarfjelag Svínavatnshrepps og Framfarafjelag
Arnarneshrepps, sem liefir orðið hæst á Norðurlandi árið
sem leið. Ef sýslurnar eru bornarsaman, pá eru hæstar:
1892. Árnessýsla með dagsverk 6206
•----Húnavatnssýsla —----------- 4096
Árnessýsla —---------- 6700
Borgarfjarðarsýsla —--------- 3765
Arnessýsla —---------- 5009
----- Húnavatnssýsla —- 4039
J>essar sýslur standa langhæst. Aptur á móti eru bjer
um bil engar framkvæmdir búnaðarfjelaga í N.-jpingeyjar-
sýslu, Múlasýslum og Austur-Skaptafellssýslu. |>ó má geta
pess, að eptir síðustu búnaðarskýrslum virðast nienu vera
dálítið farnir að vakna til jarðabóta i kringum Eiðaskólann.
Páll Brieiu.
1893.
1894.
PRESTSGJÖLD í KAUPSTÖÐUM.
Jeg er eklsi prestur . og ekki anuað við »geistlega<
stjett riðinn en pað sem fellur frá hennar velæruverðug-
heitum til verðugra sóknarnefnda, en pó hefir mjer opt
dottið í hug, að gera dálitla umkvörtunar-athugasemd I
presta nafni, og er undarlegt að peir, sein hljóta pó bezt
að íinna hvar skórinn kreppir, skuli sjálör leggja svo fátt
til pessa máls, sem nú er á dagsskrá og kallast: Nýtt
fyrirkomulag á greiðslu á gjöldum til presta
ogkirkna á fslandi. Jegskal nú leyfa injer að drepa
lítillega á gjaldmáta til presta í kaups,töðum. Sóknar-
prestur ininn hefir tjáð mjer, að hin einustu lögákveðnu
gjöld í kau|istöðum stafi frá fyrri öld — löngu fyr en
nokkurt kauptún á landiuu fjekk kaupstaðarrjettindi, og
sjeu pau: offrið og dagsverkið, auk tiundar, ef til væri.
Offrið var ákvpðið 8 álnir (minnst,; skyldu pað gjalda
kaupmenn og assistentar »með fullum launum*. Eu pað
kann enginn nú að segja, hvað '»full lauru voru pá talin
há. Engiu ö'nnur lög eru til um gjöld til presta i kaup-
stöðum, enda er gjaldlagið nú (og helir lengi verið) tónit
h a n d a h ó f. Og svo eiga prestar sjálör að vera sinir
tollheimtumenn! Er petta góð regla og sæmileg I siðuðu
fjelagi? og er pessi meðferð á launalagi embættismanna
lögbundinnar og heilagrar pjóðkirkju boðleg og sæmileg?
Sóknarprestur minn heör tjáð mjer, að hann sakir pessa
ástands ætti mjög erött með að gefa nokkrum manni reikn-
ing, með pví meðvitund bæði sjálfs hans og gjaldpegna
hans væri svo mjög reikandi í pví er gjöldum viðvikur,
og lögtök kveðst hann aldrei viðhaía. Hvað dagsverk
snertir, hafa yörvöldin (pó ekki uema sum) gelið presti
pessum í skyn, að öllum sjáltstæðum mönnum. sem nú
eiu látnir gjalda til kirkju (í kaupst.), beri að borga presti
dagsverk. en af viðkomendum kannast ekki nalægt pvi
allir við pá skyldu, eða heimta lagastat fynr pví. öem |
stendur eru peir um 150 nú í Akureyrarbæ, sem til kirkju
gjalda. Af peirri tölu segir prestur að dagsverk (eða offur)
greiði tæplega 2/s i °g þú æði-dræmt sumir. Við marga,
einkum ekkjur og aðra umkomulitla, mun hann aldrei gjöld
nefna. En hvað offrin snertir, er greiðslan miklu sreiðari
og ríflegri. en samt geldst pað líka af handahúfi, eða eins
og hver er lyndur til og mismunar eins og 4 og 20 frá
hinum lægsta til hins hæsta. Eptir pessu lagi liggur nær
pví hálfu pyngra prestsgjald á minnsta búanda í sveit en
mesta stórborgara eða embættismanni í kaupstað, og sjá
allir, hve gjörsamlega óhæölegt slíkt ástand er. Eða vill
ekki »Stefnir« skora á prestana sjálfa, sjerstaklega prestinn
á Akureyri, að leggja hjer orð í belg?
Sóknarnefndarmaður.
31Sss Colibe heitir einhver hin frægasta framfara*
kona á Englandi. Hún er nú sjötug að aldri, en hraust
og sístarfandi. Hún heflr einkum „hildi háð“ fyrir
aumingja og málleysingja; sjerstaklega liefir enginn bar-
izt eins öfluglega gegn uppskurði lifandi dýra, eða viv;-
sectioninni, sem enn tíðkast á fiestnm dýralækningaskól-
um og mörgum öðrum. Nú hefir pessi afrekskona gefið
út æfisögu sina. Getur hún par flestra frægra mann-
vina samtíðar sinnar, meðal annara kvennskörunganna
Miss Carpenter og Florence Nightingale, sem líka liafa
stórum bætt hag bágstaddra (barna, Öreiga, gamalmenna,
sjúklinga, fanga, portkvcnna, særðra hermanna, svo og
málleysingjanna), og pað ekki einungis á Englandi, held-
ur víðsvegar um allan heim. En Miss Cobbo tekur
flestöllum pesskonar konum fram sem ágætur rithöfund-
ur og stórvitur snillingur. Yiuir hennar voru nálega
allir mestu og beztu menn Englendinga: Gladstone,
Manning kardinali, Dean Stanley, Martineau, Shaftes-
bury (matinviuurinn mikli), Browning, Farrar, Liddon,
og ótal fleiri. Æflsagan er full af stórmerkilegnm brjef-
köflum, enda ómissandi barnalærdómsbók fyrir pá,
sem gera lítið úr pví góða bjá mannkyninu og framför-
um hinna beztu pjóða nútímans. þessi kvennskörungur,
pó guðsbarn sje, er allt annað en rjetttrúuð, og erki-
únítarinn dr. Martineau var nálega sá eini klerkur í
Lundúnum, sem Miss Cobbe sótti í kirkju til. Af pví
kemur, að hvergi sjezt í kirkjutíðinduni á Norðurlöndum
getið pessa kvennpostula, nje lieldur hinna tveggja fyr-
nefndu kvenna, sein pó voru töluvert nær kirkjulegri
trú og lifsskoðun (únítarar).
J>egar Miss Cobbe hitti síðast Shaftesbury jarl,
sagði bann pessi orð: „Jeg á nú senn að deyja, pvi jeg
er maður gamall og hrumur, en — ef jeg mætti segja
pað — pá líni/ j(‘(/ ekki að ijjhyefa htiiHiuii, eins J'uliur
eins oj hann er af eymd og volœði'M.
Að hafa d höfðinu.
Hættulegur siður er pað, sem víðast viðgengst enn,
að allir menn standa b e r h ö f ð a ð i r við jarðarfarir,
hverju sem viðrar. Er pað segin saga. að slikt hefir
ósjaldan ollað skaða heilsu raanna og lífi. Stöku prest-
ar eru farnir að banua petina ósið, en pað ættu allir
prestar að banna bann. Eða—til hvers miðar allur pessi
langi söngur yfir gröfum um hávetur og í illviðrum?
Og enn er eitt: í isköldum kirkjum við messugjörðir
ættu inenn alls ekki að sitja með bert höt'uð, held-
ur, ættu prestar að segja fólki pegar rnjög kalt er, að
hafa á höfðinu. Sama ættu prestnr sjálfir að gera;
peir eiga að hafa litia húfu pegar frostkuldi er, eins
og prestar opt gera erlendis, húfu, sem ver hvirfiiinn.
Prestur.