Öldin - 01.10.1894, Qupperneq 6

150
ÖLDIN.
í gott söguskáld, en dó of snemma, áður
hann gæti Jokið við sögu þessa. Það er
fögur frásaga úr sveitalífínu, einföld og
hlátt áfram og eru í henni Ijómandi fagrir
kaflar. Þó virðist hann á köflum verða of
orðmargur. Þó má geta þess, að þessir
staðir eru skýr og sönn lýsing á iðju og
háttum alþýðunnar, og rithátturinn er svo
lipur og þægilegur, að hann ósjálfrátt dreg-
ur lesandann með sér til að fylgja persón-
um sögunnar. Lýsing Jóns á einkunnum
persónanna er ágæt; þær koma eðlilega
fram og eru sjálfum sér samkvæmar og
tæplega er nokkurstaðar hægt að flnna galla
á meðferð efnisins.
Enn fremur hefir Einar Gísli Hjör-
leifsson áunnið sér nafn sem söguskáld
með hinni siðferðislegu, þýðingarmiklu
sögu: “Upp og niður,” er kom út ásamt
“Kærleiksheimiiinu” í Verðandi 1882, og
sögunni “Vonir,”* **) er kom út í Keykjavík
1890. Það er skemtileg saga úr Ameríku.
Enn má telja eftir hann : “Hvorn eiðinn
áégaðrjúfa?” (Eskifirði 1880) og sögu
með ensku nafni: “You are a humbug,
Sir,” sem þó er ekki eins mikils virði.
Yngstur þessara þriggja er Jón Stef-
ánsson, sem undir nafninu Þorgils gjall-
andi heflr ritað söguna: “Móamóra,” 1893,
og þrj ár stuttar sögur: ‘ ‘Leidd í kyrkj u, ” * *
“Séra Sölvi”f og “Ósjálfræði”J og svo
liina fjórðu lengri: “Gamalt og nýtt.”
Hinar þrjár fyrri hafa allar mikið siðferð-
islegt gildi og lýsa töluverðri háðgáfu hjá
höfundinum. Best er sagan “Séra Sölvi.”
í sögunni “Gamalt og nýtt” hefði höfund-
urinn heldur átt að sleppa ádcilum sínum
um norrænar skáldsögur, sem hann leggur
pcrsónum sínum í munn. Málið bjá Jóni
gæti verið betra, on þó mcga menn ekki
gleyina því, að skáldið er englnn “lærður
maður,” heldur óbreyttur íslenzkur bóndi,
*) Miss Léliman Filhés þýddi 1891.
**) Kuchler þýddi.
t) Kuchler þýddi.
X) .Kuehler þýddi.
og ætti það að vera ástæða til þess, því
fremur, að veita gáfu lians fulla viðurkenn-
ing.
Til þess að fylla tal hinna yngri sögu-
skálda íslands, verðum vér nú að fara aftur
í timann, og er þá fyrstur Sigurður Gunn-
arsson (1812—1878) með sögu sína:
“Ljótunn Kolbrún” og Magnús Grímsson
(1825—1860), með “Böðvar og Ásta” og
“Þórður og Ólöf.” Á hin fyrri að vera
menningarsaga frá trúarskiftunum á Is-
landi, en er ekki einungis í hæðsta máta ó-
fullkomiu í allri samsetning, heldur er öll
svo ófullkomin, ónákvæm og óljós, að les-
andinn getur ekki fengið ncina hugmynd
af henni, og væri því réttara að telja hana
til þjóðsagna. En langt yíir henni stendur
hin síðari, bæði hvað málið snertir, og svo
liin ágæta lýsing á fjalldölum Islands í inn-
ganginum, svo dregur liann og myndir af
ástinni mcð hinum næmustu litum. Og
verður því gildi bókarinnar töluvert, þeg-
ar á alt er litið. En Ijóst er það, að bræð-
urnir Grimm* hafa haft töluverð áhrif á
hann, e'inkum við samning þessarar síðari
sögu.
Þá em rómanaskáldin Jón Jónsson
Mýrdal (f. 1825), Páll Sigurðsson (f.
1839) og Torfhildur Þorsteinsdóttir
Hólm (f. 1845). Ilinn fyrsti var óbreyttur
snikkari, og skrifaði “Mannamun,” (Akur-
eyri 1872), “Yinirnir,” (Akureyri 1878) og
“Skin cftir skúr.” Páll Sigurðsson reit
“Aðalstein,” og “Draummaður,” er báðar
hafa nokkurt gildi, fyrir lýsing skáldsins á
sérstökum háttum íslenzkum. Meira gildi
hefir þó “Brynjólfur Sveinsson,” eftir Torf-
hildi Holm. Heflr hún og skrifað tvoaðra
vómana : “Elding” og “Jón biskup Yida-
lín,” og cinnig smærri sögur : “Högni og
Ingibjörg,” “Kjartan og Guðrún,” “Smá-
sögur handabörnum ogunglingum,” “Sög-
ur og æfintýri” og “Barnasögur.” Vutta
*) Þýzkiv máiriæðingai', nafnfvægir
uin hehn allan.