Garðar - 02.01.1894, Blaðsíða 2

2
leiðis timburhús, rjett hjá Skólabænum sem
nú er. Aðöðru leyti var kaupstaðarbyggð-
in, sem nú er, lítið annað en nokkur hjá-
leigukot, er fylgdu jörðunum Seli, Ána-
naustum eða Arnarhól, og sem hafa staðið
til skamms tíma, með túnblettum umhverf-
is, en urðir og holt þess á milli, eða þá
fen og dý, er svo mikið var um fram und-
ir miðja þessa öld í skólabrekkunni, þar
sem latínuskólinn stendur nú, að hætt þótti
stórgripum.
Þessu nærri mun hafa vei'iö farið útlit
höfuðstaðarins fyrir 100 árum. Fullskýra
og áreiðanlega lýsingu er eigi hægt að
gera í snatri. Hægra er að segja fljótlega,
hvað Reykjavík var ekki þá, af því sem
hún er nú.
Hún var ekki stjórnarsetur. Æðsti valds-
maður landsins þá, stiptamtmaðurinn, bjó í
Yiðey. Það var Ólafur Stefánsson, lang-
afl landshöfðingjans, sem nú er. Hann
hafði flutzt þangað vorið áður (1793), en
áður bjó þar Skúli Magnússon landfó-
geti, er andaðist ári síðar. Ólafur Ste-
fánsson var um þær mundir einnig
amtmaður yfir suðuramtinu. Lands-
yfirrjetturinn var þá ekki til orðinn, held-
ur gegndu hans störfum lögmenn tveir,
annar norðan og vestan, hinn sunnan og
austan, ásamt nokkurs konar yfirrjetti á
alþingi við Öxará, er þá var háð á hverju
ári. Lögmenn voru þá þeir nafnar Magnús
Stephensen (Ólafsson stiptamtmanns) norðan
og vestan og Magnús Ólafsson — bróðir
Eggerts Ólafssonar vísilögmanns — sunnan
og austan. Hann bjó þá á Meðalfelli í
Kjós,en Magnús Stephensen á Leirá. Magnús
Stephensen þjónaði þau missiri einnig
landfógetaembættinu og sömuleiðis sýsiu-
mannsembættinu í Kjósar- og Gullbringu-
sýslu. Ekki var Reykjavík orðin biskups-
setur þá; landið var enn tvö biskups-
dæmi, og sat annar í Skálholti; það var
Dr. Hannes Finnsson; en liinn á Hólum,
Sigurður Stefánsson, hálfbróðir Ólafs stipt-
amtmanns samfeðra. Geir Vídalin, er fyrstur
varð biskup yflr öllu landi, var þá dóm-
kirkjuprestur í Reykjavík, en bjó á
Lambastöðum. Landlæknir var Jón Sveins-
son og bjó í Nesi við Seltjörn. Lækna-
skóli var enginn til, en nokkruin lækna-
efnum kenndu landlæknar við og við. í
Reykjavík sátu með öðrum orðum ekki
aðrir embættismenn þá en rektor latínu-
skólans, Gísli Thorlacius, og aðstoðarmaður-
hans, Jakob Árnason, er síðar varð prestur
að Gaulverjabæ. Þeir bjuggu í skólahús-
inu, og hafði rektor hjáleigurnar Melshús
og Hóiakot til ábúðar. Skólapiltar munu
varla hafa farið mikið fram úr 20. — Hist.
Brot úr sVefaranum með tólf-kónga-
vitið«.
Þrándur (Þiðrandasen): »Hafbu nú allt á
reiðum höndum, Bárður! staupin og vindlana.
í hvers eins sæti, því þeir koma nú innan
stundar.----
Jeg var að hugsa um það í nótt milli dúr-
anna, hvort stjórninni hjer í landi yrði ekki
komið svo fyrir, að vissar mæður hættu því
hjeðan af, að bera og harnfæða ty brauða og
embætta í landinu. Eða er það ekki tíðast
svo, að prestskonan verður Ijettari að prests-
efni og kaupmanns-madaman að búðarsveini?
— Mjer íinnst að embættin ættu að koma
jafnt niður á öllum, og þeir ættu eins að
komast að, sem væri af lágum stigum, eins
og hinir, sem væru af hinum heldri. Þannig
ætti t. a. m. í eitt skiptið að velja, jeg vil
til taka bæjarf'ulltrúana, af kaupmannastjett-
inni, í annað sinn af tómthúsmönnunum og £
þriðja sinn af' okkur handiðnamönnunum.,
Því þegar, til dæmis að taka, skóarinn yrði
bæjarfulltrúi, þá mundi hann líta á hagnað-
skósmiðanna, sniddarinn á hagnað sniddar-
anna, vefarinn á hagnað vef'aranna, og svona
koll af kolli; og enginn ætti að vera bæjar-
fulltrúi nema í mánuð, svo að allir gætu.
komizt að, og enginn tæki sæluna frá öðr-
um — — . Við getum allir sjeð ótal yfirsjónir
og axarsköpt, sem bæjarstjórnin gerir. Imynd-
aðu þjer nú (Filpus minn!), að einhver af
okkur (12) yrði bæjarfulltrúi, og bætti svo
strax úr þeim brestum, sem við höf'um svo
opt rætt um, en sem bæjarstjórnin fær aldrei
náð til að sjá. Ætli bærinn hefði eigi mikinn
hag af slíkum f'ulltrúa? Ef þjer f'allizt á
á þetta, vinir mínir, þá ræð jeg til að semja
um það uppástungu. (Þeir játa því aliir).-
Þrándur: Heyrðu, Bárður !
Bárður: Já, húsbóndi góður!
Þrándur: Dóninn þinn. láttu mig ekki
optar heyra slíka titla! Hvenær sem jeg nú
kalla til þin hjeðan af, þá áttu að ansa og
kalla mig herra Þiðrandasen', og þegar ein-
hver spyr eptir mjer, áttu að segja: bæjar-
fulltrúi herra Þiðrandasen er heima.