Framsókn - 01.10.1900, Blaðsíða 1

Kostar hér á landi
i krutanlands
kr. /,jo.
FRAMSÓKN.
BLAÐ ÍSLENZKRA KVENNA.
Gjalddagi /. júli.
Uþþs'ógn skrifl.
f. i. okt.
VI. ár
Reykavík, Október 1900.
10. tb 1.
Kvæði Benedikts Gröndals.
„Uppi á himins bláum boga“.
Undarlegt sambland af sælu og kvölum“
Hví leitar þú í ljósum veizlusal
að lífsins brunni, þar sem hann er fjærf
Hann er þar langt í burt í djúpum dal,
þar dögg á smáum eyrarósum hlær;
þar fossinn á við fjallagljúfrin tal
og fjólum vaggar himinrunninn blær;
þar máninn skín um miðja næturstund
og mærum geisla slær á haf og grund.
Við fjarra strönd, þar bylgjan létt við land
sér leikur ein með hægum sjávarnið;
við hamravegginn hrjóstugan við sand
þar hamast brimið klettabeltin við,
þar almenningur ekki minnsta grand
af yndi lítur eða hittir frið ;
þar márinn grái sveimar yfir sæ
og sjónir hvessir langt í mararblæ.
Þar byggir drottinn foldar börnum fjær.
því fimbulheilög lifir ekki ró
í glaumi manna, gullnum veigum nær,
þar gígjan deyfir sorg, er undir hló.
í einverunnar heim’ þú fundið fær
hið fagra mál, er guð þér sjálfur bjó;
þar máttu hvíla guðs við góðan barm,
sem glaðast barn á Ijúfum móður-arm.
Þessi fallegu erindi, sem hér eru prentuð, eru hin
síðustu í kvæðinu Ljóðheimur, fyrsta kvæðinu í kvæða-
bók skáldsins Benedikts Gröndals, er hinn góðkunni út-
gefandi Sigurður Kristjánsson bóksali hefur nýlega gefið
út Bók þessi er safn af gömlum og nýjum kvæðum
eftir Gröndal og hafa mörg þeirra ekki verið prentuð
fyr og svo er um kvæðið Ljóðheim Kvæðin eru 371
bls. og þó er ekki nærri því allt þar saman komið, sem
Gröndal hefur ort um dagana. Það er orðin tízka að
amast við erfiljóðum og þess vegna er að líkíndum öll-
um erfiljóðum sleppt; en hin fögru einkcnnilegu erfiljóð
eftir þær systur skáldsins Valborgu og Guðlaugu og Jó-
hönnu Kúld systurdóttur hans, sem prentuð eru í Gefn,
mundu fremur hafa prýtt bókina en lýtt. Hins - vegar
mundi mér að mínnsta kosti ekki hafa þótt gildi bókar-
innar rýrna, þó að Þingvallaferðinni og fáeinum öðrum
kvæðum hefði verið sleppt. En um þetta eru auðvitað
skiftar skoðanir.
Það er langt síðan að Gröndal fór að yrkja og bh ta
kvæði sín á prenti; þau eru í Svövu, Snót og víðar.
Þjóðin tók við þeim alls hugar fegin og eg heyrði marga
syngja þau, þegar eg var barn t. d. þessi kvæði:
„Yfir öldu bláa".
Þá voru ljóð Steingríms lítt kunn og skáldskapur
Matthíasar er yngri, nema vísurnar úr Utiiegumönnunum
er allir sungu. Um ísland eru ellefu kvæði í bókinni
auk Þjóðhátíðarkvæðanna, sem í rauninni mega teljast
Islandskvæði. Þar er fegurst þetta kvæði:
Þokan vætir þung og köld
þangi vaxinn stein —
þylja svalar unnir nú um okkar mein,
þegir sjór — svífur dimm suddablæjan frá
fagurbláum fjallabrúnum frfkkar á.
Að íslandskvæðin eru svona mörg bendir á það, að
skáldið ann Islandi, enda bera þau það með sér, og ást
Gröndals til ættjarðar hans er ekki af þeirri tegund,
sem að eins birtist f kvæðum hans, heldur er hún hrein
og fölskvalaus.
Gröndal hefur verið talinn eitt af stórskáldum vor-
um. Enginn getur heldur neitað því, að sum kvæði hans
eru gimsteinar t. d. Balthazar, Æskan bls. 50 og Æskan
bls. 125. Það sem mér virðist einkenna skáldskap hans er
eldfjörið og málskrúðið og jafnframt einkennilega skáld-
legur blær. Ekkert íslenzkt skáld á slíkt málskrúð til
í eigu sinni sem hann, en hjartnæmi á hann ekki að
sama skapi. Það er enginn dimmur þunglyndisblær yfir
hinum fjörugu ljóðum hans. Hann leiðir ekki tár fram
í augu lesarans og gerir honum þungt í skapi, en hann
hrífur anda hans með sér létt og hratt um geiminn
og kemur víða við, en einkum heldur hann þangað,
sem gott er og hressandi að koma, og því verða Ijóð
hans svo tilbreytingasöm og skemmtileg. Það sem mestu
er ráðandi hjá Gröndal og knýr hanti til ljóðagerðar er
nátturufegurðin og hin dularfullu náttúruöfl að einu leyti,
og hins vegar mannlífið að fornu og nýju með gleði
þess og dýrð, fánýti og hverfulleik. Allt þetta málar
hann með skínandi og fjölbreyttum litum, og oft af
mikilli list. Hann hefur miklar mætur á grískum og
rómverskum goðum og yrkir margt um þau, en þó
daga þau uppi fyrir norrænum goðum, sem hann hefur
enn meiri mætur a, kemur þetta ljóslega fram í kvæð-
inu „Venus og Freyja". Síðasta erindið er svona.
„Bíddu Freyja. aftur kemur Óður
austri frá með nýjan bróður,
afl og þrek í svásum söngvahljóm.
Venus dó, og djúpt í ölduglaumi
dvelur hún í fjarrum aldastraumi;
hvíta gyðju hylja visin blóm.
En þú lifir efst við segulleiti,