Dagskrá - 06.03.1897, Qupperneq 1

I, 61-62.
Reykjavík, laugardaginn 6. mars.
1897.
Ýms landsmál.
T.
Eítt af því, sem alþing ætti að gjöra að sumri er að
afnema lausafjárskattinn, ekki af því að hann sje í sjálfu
sjer svo tilfinnanlegt gjald — hann neinur arlega varla
hálfum tóbakstollinum, — ekki heldur beinlínis af því
að hann er ójafnaðargjald, með því að hann er jafnhár
þar sem skepnur eru, landljettleika vegna, allt að helm-
ingi gagnsminni en þar sem landkostir eru góðir, og
verður margfalt meira ójafnaðargjald vegna framtalsins,
heldur fyrst og fremst af því að sómi þjóðarinnar í nú-
tíð og framtíð er í veði verði fjárframtali til skattgreiðslu
haldið áfram eins og hingað til. Framtalsskýrslurnar
okkar sýna fjárfjölda; skýrslur um útfluttar vörur sýna
aptur meðal annars hve mikil ull er flutt úr landi; með
því að bera þessar skýrslur saman kemur það í ljós, að
annaðhvort eru að meðaltali 3—4 pd. ullar af hverri
kind, sem allir vita að ekki nær neinni átt, eða þá að
á landinu framfærist um 200,000 fjár fram yfir það sem
fram er talið. Þessar tölur liggja opnar bæði fyrir inn-
lendum og útlendum er rannsaka vilja landbúskap vorn
og mjer finnst þessi niðurstaða eitthvað svipuð því að
standa þjóðina að óráðvendni. Þetta má ekki lengur svo
til ganga. Þingið verður að afmá þennan blett með því
að afnema lausafjárskattinn. Lausafjárframtal verður
auðvitað að fara fram eins eptir sem áður, og væri þá
rjettast að hreppstjórar framkvæmdu þetta að vetrinum
á þeim tíma er fjenaður allur er í lnisum og skoðanir
fara fram. Ætti þá að nást alveg rjett framtal, er byggja
mætti á með vissu hvað landbúnaðinn snertir. Þetta cr
nauðsynlegt sjálfra vor vegna og komandi kynslóða.
Hvað lausafjárskattinu snertir, verður líklega að ná
því sem honum svarar antiarsstaðar fr;í, og eru mörg ráð
til þess. Ekki þyrfti t. d. að leggja nema 6 7°/o skatt
að eins á ljerept úr bómui! og hör lil þess að ná þcim
rúmum 20,000 kr. er lausafjárskatturinn nemur; sýnist
ekkert óráð að ieggja svolítinn loil á þessa vöru, cf það
gæti jafnframt orðið til að auka ullariðnað í landinu og
fjölga verksmiðjum. Jafnvel 1 — 2 aura útflutningstollur
á ullarpundið væri tilvinnandi a!!t skal tyrir sómann
vinna — og ætti það þó að verða með seinustu úrræð-
unum til að bæta upj) tckjuhaliann.
II.
i’að cr kannske mii.iimcnnskubragur að láta ekkcrt
til sín heyra þegar maður er kreistur og kraminn, eða
iáta sem maður sjc saddur og sæll þcgar litið er um
björg, eða lata eigi á öðru bera en að allt sje i lukk-
unnar velstandi, enginn skortur t. d. á peningum þegar
peningalindirnar eru stíflaðar, en gjöld kaila að úr öllum
áttum, en svo mikið er \ íst að slík mikilmennska reyn-
ist þeim ljettmeti sem svangir eru, og ekki taka sýslu-
menn nje aðrir tollheimtumenn liana gilda til lúkningar
á skyldum og sköttum. Sem þroski og vaxandi karl-
mennskuvottur var það skoðað af einhverjum hjer a dög-
unum að svo iítið er kvartað og kveifiað á þessum tím-
utn þrátt fyrir ýms áföll og örðugleika, er nú mæta, en
þetta getur eins vel verið deyfðarmerki, komið af því
að menn sjeu ekki almennt farnir að átta sig, eða búnir
að gjöra sjer grein fyrir ástandinu, eins og það að
líkindum verður; að minnsta kosti verður varla sagt að
slíkt sje bergmál af röddum þjóðarinnar, því meðal al-
þýðu er nú, sem við er að búast, með mikilli áhyggju
rætt um ýmsa erfiðieika ekki hvað síst væntanlega pen-
ingaeklu, og ekkert er eðlilegra, og ekki þarf það að
bera neinn ómennskuvott, þótt slíkar raddir heyrist í
þjóðblöðum.
Peningagjöld alþýðu til opinberra þarfa hafa mjög
hækkað á undanförnum áruin; sjerstaklega eru það pen-
ingagjöldin til sýslu- og sveitafjelaga sem víða eru orðin
mjög há, sumstáðar jafnvel samanlögð eins há og hinir
beinu skattar í landssjóð. Það hefur nú sjerstaklega
verið að þakka fjár- og hrossaverslun Englendinga að
sveitabændur liafa komist frá þessum gjöldum hingað til.
Þó að frá þingi og stjórn liafi komið auknar byrðir,
aukin peningagjöld, þá er úr þeirri átt minna um bend-
ingar hvernig alþýða eigi að eignast þessa peninga.
Verslun Englendinga, ekki Dana, hefur verið peninga-
litid landsmanna, en ekki hefur þing eða stjórn gjört
neitt til að efla eða örfa þau viðskipti; helstu afskipti
þings og stjórnar af þessu verulega stórmáli, vetslunar-
málinu, hafa á síðari árum verið að mestu fólgin í lög-
gildingum nokkurra verslunarstaða, og er það eitthvað
það útlátaminnsta sem eitt þing og stjórn getur gjört
fyrir verslun lands síns. En sem sagt hefur það viljað
Islendingum til að Englendingar hafa flutt hingað pen-
; inga, en nú er útiit fyrir að þessi lind stífiist, og hvað-
I an eigum vjer þá að fá peninga til lands-, sýslu- og