Dagskrá - 09.07.1897, Blaðsíða 3

Yfirráð manna yfir loptinu.
Þegar skógar eru höggnir kemur töluverð breyting
á loptslagið. Þannig hefur mannshöndin unnið að því !
að regnið, afl vindanna og útbreiðsla hitans verður ekki
eins og áður; en þó hafa vjelar og ýms iðnaðaráhöld
enn þá meiri áhrif á loptslagið; þau breyta því algjör-
lega. Þau koma því til leiðar að þrumur og eldingar
verða langt um tíðari og meiri þokur. í Lundúnum er
svo mikil þoka að garðyrkja væri öll í veði þar í nánd
ef ekki væri komið í veg fyrir vöxt hennar. Tala þoku-
daganna í Lundúnum frá I. desember til I. febrúar hefur
aukist um helming í 20 ár, og er það allt vegna reyk-
háfanna og vjelanna. Þar eru að meðaltali 52 þoku-
dagar á 3 mánuðum, desember, janúar og febrúar. Hið
sama á sjer stað í Kristjaníu. Eptir því sem bærinn
stækkar, eykst þar þoka og svæla til mikilla óþæginda.
Vjelar og reykháfar fylla loptið ryki. I kring um ryk-
agnirnar þjettist loptið og rakinn sem í því er verður
að þoku. Því meira ryk sem er í loptinu, því meiri er
þokan. Sömuleiðis hefur rykið áhrif á þrumur og eld-
ingar. í miðhluta þýskalands hafa þrumudagarnir auk-
ist um 129 pct í 25 ár, meira en helming, og þar að
auki eru þær orðnar miklu öflugri og hættulegri en áður.
Að sama skapi hefur hagl aukist; það stendur í nokk-
urs konar sambandi við þrumur og eldingar.
Ástæðan fyrir því að þrumur og eldingar aukast
við iðnaðinn er sú, að þrumur fylgja lopti sem er mett
af vatnsgufu, það er að segja því lopti, sem hefur
meiri raka en það getur haldið í sjer með vanalegum
hita. Orsökin til þessa vatnsmegins er sú, að loptið
mætir mjög bognum vatnsflötum. Menn hafa fundið, að
loptið hefur þann eiginlegleika að þegar það hefur dregið
til sín svo mikið af raka frá haffletinum, sem tahnn er lá-
rjettur, sem það getur haldið í sjer, þá þvingast það
til að draga meira til sín ef það mætir bognum vatns-
fleti, eins og t. d. regndropum. Því bognari sem vatns-
flöturinn er, eða með öðrum orðum, því minni sem drop-
inn er, þess meiri raka dregur loptið í sig. Þess er
áður getið að ryk í loptinu komi til leiðar myndun
óteljandi smádropa, og þá höfum vjer fengið skilyrði
fyrir því að loptið er mett vatnsgufu og þar af leiðir
aptur steypiregn og þrumuveður. Af þessu sjest það
glöggt að reykháfar og vjelar framleiða ekki einungis
þoku, heldur einnig þrumur, eldingar og hagl.
Það hlýtur að vera, að þar sem menn þannig ósjálf-
rátt geta haft áhrif á loptið og veðurlagið, þá geti þeir
það einnig cptir eigin vild, enda hafa menn gjört ýmislegt
í þá átt. Víða er komið í veg fyrir frost með því að
kynda eld og brenna viði; af því kemur þjettur reykur-
Uppi í loptinu myndast þá ský eða þoka og hindrar út.
gufunina. Þetta hafa menn lært af lndíánum.
Þegar loptið er mjög þurrt er ómögulegt að fram-
leiða vatnsgufu nema með ærnum kostnaði og fyrirhöfn,
en þar á móti virðist svo sem menn geti stjórnað að
nokkru leyti öflum þeim, sem í loptinu eru. Menn geta
þannig stuðlað að því að framleiða regti og flýtt fyrir
því; sömuleiðis geta menn og aukið þnð mikið.
Með fallbyssuskotum hafa menn eytt hagli í Steier-
mark árið sem leið. Borgmeistarinn í Stiger reyndi það
fyrstur manna, og kom það í ljós að í Stiger kom ekk-
ert hagl, þótt það kæmi allstaðar þar í nánd. Hann
hafði reist skotvirki lóðrjett á stefnu þá, sem haglskúr-
irnar voru vanar að koma eptir, og þegar illviðrisský
nálgaðist, var skotið á það og hafði það þann árangur,
sem áður er um getið.
Þetta kemur heim við vísindalegar rannsóknir, þvf
hagl getur að eins myndast í kyrru lopti; sjerhver hreif-
ing gjörir haglmyndunina ómögulega, og skotið kemur
loptinu í hreifing.
Það eru líkindi til þess að menn komist framvegis
svo langt að geta ráðið lögum og lofum í loptinu, Og
það er eitthvert hið mesta framfarastig sem hægt er að
hugsa sjer. (Eptir »die Umschau«).
Ljósmyndan með litum. Tveir Frakkar,
Cassagnac og Darsac, hafa nú framkvæmt það að taka
ljósmyndir með litum og hafa þeir boðið ýmsum vísinda-
mönnum að vera við tilraunirnar, en þeir hafa gefið sam-
hljóða vottorð um að allt væri með felldu. Aðferðin
er sú að taka fyrst myndina á venjulegan hátt, og eru
síðan bornir þeir litir á myndina sem eiga við, — en
myndin tekur á móti litunum hverjum fyrir sig á rjettum
stöðum.
Mr. Stead, ritstjóri hins alkunna enska tímarits
»Rewiew of Rewiews«, hefur nú nýlega auglýst í tíma-
riti sínu að hann taki að sjer að koma körlum og kon-
um í hjónaband með því að koma fyrst á brjefaskriptum
á milli hlutaðeigenda, og eiga þau »á því stigi málsins*
einungis að þekkja hvort annað á númeratölu, sem Mr.
Stead gefur hvoru fyrir sig. Númer þessi eru geymd
á aðalskrifstofu blaðsins og nafnið við til upplýsingar
ef alvara verður úr leiknum. — Hann stingur upp á
því, að ein tylft (sex karlar og sex konur) skiptist brjef-
um á, til að byrja með, svo að eitthvað sje að velja úr.
Þeir sem vilja sinna tilboðinu eiga að skýra frá nafni
og heimili til »Condnctor of the Wedding Ring« (for-
ingjans í biðilsleiknum), Mowbray House, Norfolk Street,
W. C. London.
Línurnar á Mars segir einn frægur amerískur
stjörnufræðingur að muni ekki vera annað en merki frá
Mars-búum til jarðarinnar »um það að þeir sjeu til og
vilji hafa tal af okkur«.